Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 24, 16 June 1866 — Page 3

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Courtney Belford
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

O ka poe e makemake ana i ke @ @ @ of Victoria Kamamale Kaa-@ ma ka Halepai-kii o Keiki, @ @ Hapaha ke kumukuai o @.

 

@ @. – Ua haiia mai makou @ @ noho ana o na mai maloko o @ @ ka nei I keia wa, ma hahi o @ @ e hoihoiia ana na mai iwa-@ @. Ma ka pa ai o Uilama.

 

@ @: - E koklu ia an aka he @ hoa m aHonolulu nei, e @ @ Kalaponi mai. Ina pela @ paha ka hope.

 

@ HAMAKUA-LOA. – Aia ma ka la I @ A. D. 1866 nei. He olai ikaika @ nei, @ kea no. I ka @ 5 minuke; hoomaka ke olai ana @ hale-pili, na hale-laau; eia he mea I poino.          –A. KAIMU.

 

@O KE KULA WAE. – Ma ka Poaha  @ @ 11, ua hoikeia ke Kula o Kawaiaheo malalo o k e alakai ana a @, ke kumu o ia kula, no ka @ ana I ka poe e lawe ia’ku I lanui o Lahainaluna.

 

HALE @ HIKO HOU: - Ua poloni mai ko @ makemake o Koolau, Kaui, I ka @ o kahana ia ana o ka hale pohi ko @, Kauai. Ua pale ia na wahi I @ e pilikia ai ke ola o ke kanaka; a mahalo loa mai ia, me ka olelo mai, no-@ @ kekahi ola maloko o ia hale. @ uwahi o ua-hale la, ua ku aku ia a kapuai mai kahi aku e pa-o ia ai ke hiki I kahi e ku ana.

 

KUNA MOIWAHINE: - Ma ke ku ana @ o keia kuna, a ma ka lokomaikai hoi Kupakako, ua loaa mai ia makou ka @ o na waiwai mahalo nei, he 77 pahu @, he 54 pahu malakeke, he 60 paiki @, he 52 paiki kulina, he 32 paiki uala, @ @, 14 paila wahie, 3 pihi ola I make, 14 puna olu, a me 5 puaa ma-@ he 28 ohua, a me elua mau eemoku hope.

 

UA HOI MAI NEI: - Ma ke ku ana mai nei ke kiapi Komela I ke kakahiaka Poakolu o nei, na hoi mai o Rev. Lowela Kamiku, kahu o ka ekalesia o Kaumakapili, a me @ ohana a pau. Ua ike aku makou I makou mau hiohiona, ua kau ia e na hoa-a a ka maikai. A ma ia moku pu mai hoi. Ua kau pu mai no hoi o Hanale @, Luna Kuhala, a me kona koolua u Hanale Halewai.

 

HOIKE PO O PUNAHOU. – Ma ka po o ka luna iho nei, ia Haiolelo na keiki o ke o Punahou maloko o ko lakou hale ku-@ Hoko o na mea I hoikeia ia po, aohe a koa mea e kapae ae ai I ka mahalo ana, ua namu i aka olelo haole, a ua pakake. Ka haiolelo a me ka himeni ua ku wale @ ka mahaloia, a o ka mea mae a makou mahalo loa’I, o na io ponoi no o Hawaii ei noho hoomanawanui mai la ia kula.

 

HOIKE KULA O MILILANI. – Ma ka poa’oa nei, ua hoikeia ke kula kaikamahine o Maui, no ka hoike makahiki oia kula e @ me ka mea mau. Ua hai ia mai ia ma-u e ka poe makaikai, ua ano holo ike no, o ka himeni ka mea I mahalo nui ia ma ia la malalo o ke alakai ana a Miss. Lizzie @, kekahi o na opua I ikeia’I I ka po ike o ke Kula Alii I ka makahiki hope o @ noho kumu kula ana.

 

HE HAIOLELO NO KA OINANA MISIONARI KU-@: - I ka la apopo, Sabati Iune 17, he @ hui ma Kawaiahao, a ia wa e haiolelo ai Rev. A. Kaoliko o Waianae, no ke Kumu-@ no ka Oihana Misionari Kuloko. E @ ana na halepule a elua, a e manao iho akau a e hoomakukau pu iho, malia pa-@ o kulokolo ia mai I wahi kanaenae aloha. Ua no hoi nole oia iho la no.

 

WAHINE PAU I KE AHI: - Ma ka hoia 9 a @hope iho paha o ka po Poaono iho nei, ua @ mai kekahi wahine, a me kekahi ka @ e ka pilikia oia Honolulu nei, a penei ke @. I ua Manawa la I oleloia maluna, ua makaukau ke kane a me ka wahine a me @ @ kaikamahine e paina I ka aina ahiahi, a no ka hopipi o ka ipukukui piula. I ke kii ana o ke keiki a ninini iloko o ka ipukukui piulu, me ke kuhihewa he aila koho-@. Eia ka ua nei he aila- mahu, o ke pahu ae lano ia o ua aila nei, a lele liilii akla maluna o ka wahine, a o ka a-a koke ae ia no ka ma ka nahu o ua wahine nei, kii aku hoi ke kane e kinai, aka, aohe nae I pio iaia. Ua hoowela ia mai kona mau lima a elua , a ia ma koke no, ua komo mai kekahi mau kokoua a kinai I kea hi a pio. Mahope iho o ka Manawa, ua nanaia ka wahane a ua ikeia ke pilikia ana. I ke kakahiaka o ka la @ ae. Hookuu ia mai ia kono hanu a niake loa iho la. O ke kaoe hoi. Ua wele loa kona mau lima. O ka inoa o ka wahine I ma ke o Kuimi, a o ke kane hoi e ola mahunehune nei o Kalili. No ka ike ana o ko oukou makamaka ke Kuokoa I keia pilikia, nolaila, ke paipai e aku ni, e akahele I ka malama ana I ka aila honua, o ilihia mai nuanei ka pilikia I oi ae mamua o keia.

 

HE HOIKE KELA SABATI NUI. – I keia kekahiaka Poaono hona 10. e hoike ana na kula Sabati o ka aoao hoomana Euanelio o Hawaii nei maloko o ka Luakini nui o Kawaiahao. E hai ana na keiki Hawaii a me na keiki keokeo ma keia hoike kula. E nane ae no e ka poe makemake e ike I na hana noeau a ka oukou mau keiki.

 

NU HOU MA NA WAIEHA. – He nui ka hakaka iwaena o na kanaka. Ua ulu mai noloko mai o ka inu nui ana I ka pinika. Ua hookolokoloia iho nei o Kamena no ka pepehi ana ia Mailou I ka aha Kaapuni, ua hoopaiia I na dala I emi iho malalo o ka haneli me ka papa ia mai.

He haole kahi I hakaka me kahi kanaka maoli, a ku I ke kui a kahi kanaka niniu ana ilalo a ku ke poo I ka pohaku, moku pu ka pepeiao aole nae I lele loa, paa iki ma ka lihi luna, o ka inoa o ke kanaka koa ma ka lihi lalo , o ka inoa o ka haole o hale, Akaka mai hoi paha, he puaa na ke Alii, o ka ona wale no ke kumu o keia mo.                              –H.K.

 

KOKUA A KA EKALEIA O KOOLAU A ME ANAHOLA. – No ka makahiki mai o Mei 31. A.D. 1865, a Mei 31. A. D. 1866. Penei: Kokua Kahouapule $103.62, Mahinahou $26.oo. no ka Waina $1.25. huiia $130.87. No ka hale o ke Kahu. John Hobbs Jr. A. Kaia, G. B. Palohau. Uku kamana $10.00. Dala maoli $32.12=$42.12. D. B. Mahoe, Mose Kanaana. Ka papa mele. 2 Pani puka, na Rev. E. Solomona. Huina o na dala maoli $173.00.

Kahi I hooliloia ai. Uku kahunapule $103.62. Na dala mahinahou lilo I ka Papa Hawaii ma o L. H. Kulika, $2600. Lilo I ka hale $42.12, huina $173. Me ka mahalo.                                          -E. HELEKUNI III

 

HUNAHUNA MEA HOU O NA AINA E.

 

He Kahunapule. O kekahi kahunapule kaulana ma Nu loka, i kekahi ia, ua hai oia I kekahi poolelo mai loko mai o ka Baibala, a oia hoi kēia. “Ua kaupaona ia oe ma ka mea kaupaona, a ua ike kou mama ana.” No ka loihi loa o ka haiolelo ana a ia nei, a ua oi ae mamua o ka hora hookah, nolaila, ua maluhiluhi kekahu poe o ke anaina e no ho ana, a ua haalele wale iho lakou, a pela mau no i puka liilii ai kekahi poe. A i kekahi manawā koke no, ku ae la kekahi mau ike mai la ke Kahunapule, a pane mai la oia penei, “Ua pono no ia haalele ana a oukou e kēlā mau Keonimana i kēia halawai, oiai ua kaupaona ia’e oukou mama, nolaila hoi, e puka nei oukou iwaho.” Ke kupono loa iho la no ia o ke poolelo ia mau kanaka.

            He kia hoomanao hou. Ke kokoke nei e kukuluia I Kia Hoomanao ma Parisa. Farani, no losepapine, a e kapaia ka inoa oia Kia Hoomanao ma inoa o ka wahine mua a ka Einepera Napoliona I.  kukuluia ia Kia Hoomanao la ma ke ano me he mea la e ku ana oia me kona kapa alii, a e paa ana ma kona lima akau he pua rose, a ma kona lima hema he kii liilii loa o ka Emepera kana kane, a me he mea la e 12 kapuai kona kiekie.

            He Kahunapule Negero. I kekahi mau la mamua aku nei, ua bapetizoia e kekahi Kahunapule nika kekahi mau kanaka eleele o ko lakou ohana ma Misisipi, a I ka pau’oa o kana hana hoano, e uku aku ana kēia i kēlā mea pakahi kēia mea pakahi ana i bapetizo ai, i hookahi dala pakahi e uka mai ai i ua Kahunapule la.

            NU HOU MA ENELANI. O ka wehe akea loa ia ana o ke koho balota i ka poe i hiki aku i ka hapamiliona o kanaka o Enelani. Ua hooholoia kēia bila I ka hale o ka poe i kohoia ma ka la 20 o Aperila. A ke ninau nei mākou, Pehea hoi ko kakou waha e upikiia ai, a kuu akea ia I ka poe hookauwa kuapaa o Amerika na pono koho balota?

            →Ua houluulu iho kekahi poe waiwai he puu dala nui o Gen. Butala (Butter) ko lakou poo a ke loheia nei. E kuai aku ana paha lakou mai Peresidena Juareza mai I ka anemoku o Kaleiponi-lalo. Ua loaa aku i ua Peresidena la he hookah miliona dala, a e Malama ana oia I ka uku kuala. O ke ano nui oia mea, aohe i maopopo.

 

HA NO HOI KA AKA I NA LAWAI-A.

            ‘Elua mau kanaka e holo ana i ka lawaia, he ohule mamua a he makole mahope. A is mua nei i hohoholo ai a hiki pono ma kahi lawai-a mau ia, a ia laua nei ane a lana ana malaila, ko-ai ae la ke kanaka mamua i ka hoe, a pupuhi iho la i ke kukui, a malino ae la ke kai, a ike ia iho la na mea a pau o lalo.

            Ia manawā, pane ae la ke kanaka makole e noho ana mahope, “Ke he’e nui.” Ninau mai ka ohule, “Auhea?” ‘Olelo mai la ke kanaka makole, “A’ohe no ka hoi ou ike iho, eia iho no hoi la I ke kipuka one?” Nana iho la ua ohule nei, aole nae hoi he mea ana i ike ma ua kupuka one la, aka, noonoo honua kēia i ke ano e o na olelo a kona hoa, alaila, haupu ae la kēia i ko ia nei manao, a pane anu la, “E kau nei i ke kipapali i ka moalaula la o lalo aku?” Hu ae la ke aka a laua nei, oiai he mau kanaka kina no laua, a ua pai wale no hoi ka laua apiki ana no laua iho. Ia laua la no a hala aku, o ko’u hoi mai la no ia. Pi-pi holo kaao.                                                                  -ALOIKEHAKAI

 

ENGLISH COLUMN.

TELEGRAPHIC.

 

            The United States Circuit Court of Virginia convened May 7th Chief Justice Chase declined to preside until martial law was abrogated in the state. Gen. Beauregard is North, raising money for the Jackson Railroad, of which he is President. It is stated that negotiations have been concluded with the Mexican canister in Washington, for the session to leading American capitalists, of nearly the entire peninsula of Lower California. The Senate passed the House resolution congratulating the Emperor of Russia on his escape from assassination. Mr. Nye commented severely on the President’s policy. He said that he would have five or six rebels hung. The bill reported by the Reconstruction Committee, proposing amendments to the Constitution, passed the House by a vote of 125 to 37, every Republican except Small of Kentucky and Phelps of Maryland voted aye. Gen. Fisk has ordered the rebuilding of the church and houses belonging to colored people in Memphis, Tenn., in the late riot, at the expense of the city. The Merchant’s National Bank, New York has failed. The bill creating the rank of General passed the House with only eleven dissenting votes. It is estimated that $700,000,000 worth of merchandise was sold through brokers in New York last year.

            The Charleston Courier reports that 3,200 freedmen have emigrated from North Carolina, during the last three months. Massachusetts, Connecticut, and the other New England States, on contracts to work at $20 per month, and that more will follow.

            The Tycoon has sent young Japanese to Russia to learn the language and to study naval and military science.

            Valparaiso has been bombarded and laid in ruins, by the Spanish fleet. It is estimated that some $3,000.000 worth of property is destroyed, nearly all of which belonged to English, American,  and other foreign merchants. The Spaniards drew close in shore within 1,2000 yards of the town to save all trouble in aiming. The foreign vessels in the harbor made no show of interfering.

            Pere Hyacinthe, the great Paris preacher, who has been recently attracting so much attention by his discourses, has been silenced for a time on account of eulogies on the institution of the United States. It is reported that he has been sent back to his convent.

               The United States flagship Vanderbilt and monitor Monadnock arrived in the harbor of Panama on the evening of the 12 th , having left Callao on the 3d inst. By these vessels we have news of the bombardment of Callao and its result.

            The action commenced at noon from the shore batteries. The fire being returned by the Villa de Madrid. And Blanca, from the north, and Numaneia, Resolution, and Alamanza , on the south. The Villa de Madrid and Berungla were so badly damaged early in the fight that they were obliged to withdraw to San Lorenzo, and were afterwards followed by the Numancia and the rest of the fleet, all more or less damaged.

          The Spanish Admiral Nunez is said to have been badly wounded. During the fight Senor Galvist, Secretary of War, was killed by an explosion of a battery. The fight lasted till 4 o’clock in the afternoon, when it terminated by the withdrawal of the Spanish fleet. Very little damage was done to Callao. Only a few hundred dollars worth of property was destroyed. Ten Peruvians are reported killed and wounded. Nothing reliable has been heard of the loss in the Spanish fleet, but it is supposed to be heavy.

 

NU HOU O NA AINA E MAI.

NO MESIKO.

            Ua hele wikiwiki aku ke Kuhina Noho o Farani e noho la ma Wasinerona, a hai aku ia Suwaka ke Kuhina Kaua. Amerika, e hiki mai ana he puali koa Farani, a e hoonohoia ma Vera Keruza, I poe nana e hoopiha I ka hikahaka o ka poe koa ii hookuuia ma ka pau ana o ko lakou manawā hana. A ua haiia mai ka lono. Ua kue loa o Suwaka I ka hoouna hou aku o Farani I mau puali koa Farani I Mesiko, aole no hoi ona makemake iki e hoonoho hou ia aku ka poe I hookuuia mamua no ka pau ana o ko lakou manawā hana.

NO KILE.                                                                                                                      Ma kēia          

          Moku I ka mai nei, ua loaa mai ia mākou kekahi mea ano nui e pili ana I ka hoopahuia ana o ke kuianakauhale o Valaparaiso e ka numoko Sepania. O kēia kulanakauhale, ua hemahema loa ka malamaia ana. O mi moku manawā Beritania, Furani a Amerika hoi e kiai ana malaila, e malama ana no ka malohia o ko lakou mau kanaka, ua hookaawale aku lakou ia laku iho, a ua ar aku I ke kaua a na Paniolo me na Kile. O na kamaaina o Beeritania e noho ana malaila, ua haawi nui aku I ko lakou aloha ia Generala Kilipaki (Kilpatrick) a me Komodoa Roikeke (Rodgers), no ko laua kue ana I ka hoopah ana a na aumoku Sepania, a ua hoinoino loa aku lakou ia Adimarala Denemana no kona makau wale a hoi hope. O ka nui o ka pilikia ma ia poino ana, ua hiki aku I ka ekolu miliona dala $3,000000). Aole no I kana mai.

MEMAPISA, TENESI AMERIKA HAIPAIA.

           Ua malohia loa ka noho ana o Mamepisa I kēia wa. Iloko o ka wa e haunaele ana o Memapisa mamua iho nei, he kanakolu poe negero I pepehiia, a o ko lakou mau hale noho. Mau halepule a me na a me nahalekula, ua pahi ia I ke ahi. O ka nui o kēia poe, o ka poe kipi no, a ke hoopaapaa nui nei lakou  I ke kumu o kēia hakaka ana. Ua hiki ae o Gen. Fiseke (Fisk) ma Memapisa. I ka wa I ike ai ia haunaele o na halekula a me na halepule I puhiia ai I ke ahi. E kukula hoaiaku ana no mai’oko mai o ka ako o na @ auau kino. Ke noonoo neika @ ke @ o Tenesi I hika e hoomalu pono ai I na negero e like me ke Kanawai.

HE KAUA MAWAENA O PERUSIA A ME AUSETARIA.

            He wahi lono iki, e kaua ana paha mawaena o Perusia a me Ausetaria a o haha hoi, ke noho nei oia I loko o na ao oniaiamalu o ka hakaka a me kana.

KI POKA IA ANA O KALAO.

            Ma hope iho o ka hoopakuia ana o Varapalaiso, ma Kile e na moku kuna o @ ua holo aku ua aumoku la I ka Akau ma Kalao. A malaila lakou I manao ai e ki poka aku ia Kalao, aka, no ka makaukau e ana o Kalao, nolaiia. Ua kaua mua mai lakou I na aumoku o Sepania. Mai ke awakea a hiki I ka hona I4 o ke ahiahi, oia ka loihi o ka manawā I kaua ai. Eha ka nui o na moku kaua o Sepania, a elua o likou I @ loa ia mamua ae o ka hoopauia ana o ke ka la. A ua holo e aku no laua, no kekahi mau moku iho, ua hoomau iho a holo aku no.

MAKE KA ADIMARALA O SEPANIA.

          I ka wa e kuna ana na noao elua. Na ka ia mai ka Adimarala Nuneza o na moku Sepania e ka poka a na poe Kile, a ana na waliwali loa oia, a oia paha kekahi kumu o ka holo e ana o na aumoku Sepania. Aehe I kukonukonu loa aku ka poino I na poe Kile e like me ka poino I loohia aku I na Sepania. Ua hana mai, he umi wale no poe I make a hoe haia o na Kile. O ko Sepania hoi. Aohe I Akaka. O ke auhee nui ana nae o na aumoku Sepania. Ka mea e manaoia ia iho ai, ua pili kaumaha loa ka lo’ou poino. I ka hiki ana aku o ka lohe ma Panana no ke auhee ana o na Sepania, ua hauoli loa lakou, a ua hookani nui ia ua pu olioli.

 

NO KALIPONIA MAI.

      (Ma ke ku ana mai nei a ka moku Comet I ke kakahiaka Poakolu iho nei, ua hoi mai maluna o laila o Rev. L. Kamika ma, a ua kau leo ia mai oia e kekahi poe makamaka o kakou e noho ana ma Kaliponia, e hai ae I ko lakou aloha I na makamaka o lakou e noho ana maanei. A oia iho ka lakou mau olelo malalo nei.)

       O NAHILA. Ke aloha aku nei o Nahora I kona mau kaikaina, o Maipupule laua me Pala ma Kauaula, me ka makemake e ike I ko laua mau palapala.

        O MAKUAHINE. Ke aloha aku nei o Makuahine I kona makua, e noho ana ma Puuhoowali, o Pueheana kona inoa, me ka makemake ia ia e palapala mai.

       O KALAKIELA. Ke aloha aku nei o Kalakiela I kona makuahine. O Kualii ka inoa, a me Pupule ke kaikamahine . Me ka makemake ia laua e hooili mai I ko laua mau palapala I lohe pono oia I ko laua noho ana I kēia wa.

             PENEI e kakau ai mawaho o na palapala, alaila, e loaa koke no ia lakou.

                                                      “VALLECITO. CALAVERAS COUNTY, CALIFORNIA.”

 

NA MEA HOU O WAIKIKI-WAENA.

          PU KE KUMUKUAI. Aole I kaua mai o ka pii o ke kumukuai o ka ai. Aia ma ka Loi Kalo a Kanui, he $15 o ka lalani hookah: elua nae lalani I puehu ae nei, he $30. A o kekahi loi iho no ana he $5 no ka puepue hookah. Pela no hoi ma ka loi a Kekaha, he $10 no ka lalani hookah, he elua nae lalani I lilo, ua like me na $20. A o na loi e ae no hoi kekahi.

 

HOONANA NO HOI. Ma ke kakahiaka nui Sabati, la 10 iho nei , oiai hoi ka la e haalele iho ana I ka piko olu o na kuahiwi, ikeia aku la kekahi wahi elemakule e mahiai mai ana ma kana kihapai a wala, a I ka hele ana aku o kekahi hoa aloha, oia hoi o W. D. S. a ninau aku. “E aha ana oe?” Pane mai la kēlā, me ke kaiue no me o ka ia la Oo I ka lepo, “E mahiai aua wau.” A I ka pane hou ia ana aku, “Aohe anei ou manao he la Sabati kēia?” Ua oki nae I nui ana ka waha I ka “Auwe! Auwe! He poina wau!!” He poina ka ka hele ole I ka pule I ka hale o ke Akua I na wa a pau.

 

UA NAKA PONIUNIU PAHA? Ma ia kakahiaka Sabati no I oleloia ae la, he mea haohao ma ko mākou hoolohe ana aku ma ke kahea ana mai a kahi hele, ua ano e loa kona leo, ua ha , me he la ua noke wale I ke kunu a paa ka leo. Kuhi iho la ka manao ua naha la, nole ka hoi auanei, eia ka ua paa ka lehelehe o ua wahi hele nei me ka huila, nolala ka ka ha o kona leo. O kekahi kumu no hoi paha, o ke kau wale iho no I ka la a me ka ua, nolaila no hoi paha mala poniuniu ai.

 

KE NAUE NEI NO IMUA. Oia mau no ka holo imua o ka hena a ka Haku ma ko mākou wahi nei, o ka ole-ole mau wale iho la no ia a kahi hele I nap o a pau.

 

KOENA NAAUPO. Ma ke ahiahi o ke Sabati la 10, halawai mai la ko mākou mau kiii onohi me ka lehulehu e akoakoa ana ma ka hale ma ka aoao hema o ka Halepule. I ka naue ana aku nae o kekahi o ko mākou hoa I ka pule, halawai mai la ka pauhana o kona ihu me ka ea ino, a o ka ilio hoi e hele pu ana me ia, holo pololei aku la I kahi a ka lehulehu e paapu ana. A I ka ninau ia ana aku, hai ia mai la. “He mea make. Ua me, ua nana ka pohi, ua kahe ka wai kanaka a e kana ia ana nae.” I waiho ia no ka I mea aha! Kai hoa e hoihoi aku ka lepo I ka honua e iike me kona mau. E Hawaii hou e! Mai hana naaupo oe pela no ka mea, he naaupo ke kēia hana ana palu.

 

S. C. LIMAIKAILA.

          He hana nui ke hanaaia lei ma Hema I kēia manawā ma na Mokuaina o Amerika @ I kioi iho nei. Oia ka Malama ana I ka poe negero I ole hoomaaoia lakea e ko lakou poe Haku I noho aia iho nei maluna o lakou. Ua nui lea ka pilikia o na poe ike o ele nei ma kaawahi o iaiia. Na ka mea, ua ukioki loa ka poe I hoka iho nei I ka wa e hoopaao ia auu o ke kuuwa ana o na negero.

           Nolaila na hoonohoia he Papa Hooponopono no ua mau pilikia nei. Na ke Aupun I kēia nana a o Gen. Howard Howalii ke poo o ai papa ia. A ua kena kēia I ko kakou makamaka eia o S. C. Limaikaila e kokua @. Ua hoowi kēlā mia I kekahi Apana o Viregenia oia ka puaii aina ma ka hikina o Kikenona kahi I hookaia’I na kaua nui a Maka e ana. Ia Limaikaila ka Malama e kēia Apana. Aia waloko oia Apana 30,000 poe negero, 7,000 ma ke kulanakauhale hookah o Hampton. Kahi o ke kakou makamaka e noho luna nei. He oihana nui kēia I ihi iho nei laia e kokua I kēia poe negero I ko lakea mau pilikia. No ka ike ana paha o na Kenerala he kanaka aloha haaluna ka poe I hookaumaha ia I kona wa I noho ke ai no’aila paha ke koho ana iaia. Ua ia no ke ano o ka makaukau maluna o ke keiki.

            Ua ike ilio nei mākou I kekahi palapala  mai paa mai ua pii ekoa ia ileko o na nupepa haole. Advertiser & Friend. Ke hai mai nei kēlā I kona pii ana e niakaikai ia Rikemona kēlā panama kahi I hoomoeia I nah ua mo o ke kipi a I kona ike ana I kahi I kanuii I na koa Aupuai I make ai I ka wa I neho pio ai ka poe I make I ke anu. I ke kappa ole I ka ai ole. Ia hu kona aloha I kona mau hoi o ka wa kaua.

     HE WAHI BEKE:- Ua mahalo nui mākou I kaai nupepa puka Malama o Honolulu nei, a Mr. S. C. Damon e hoopuka nei: I ke pani ana I na olelo kuhihewa a (A. J.) I pai ia ma Lahane a penei na olelo I pai ia.

1.Eia ka na mokupuni o Hawaii nei, ma ka Moana Pakipika Hema. Eia ka pono, ai I ma ka Moana Pakipika Akau.

2.He kanaka Amerika ka o Olohana ke Kupunakane o Ema Lani. Eia ka pono he kanaka Beritania oia.

3.Ua oi aku ke ino o Hawaii nei mamua o ka pono I lona mai I kēia wa, no ka hiki ana mai o na kumu Puritano, a me na kuniu Kalolika Roma.

Eia ane ke olelo nei kahi pepa “Friend” penei. Ke kupaa nei no na Kristiano o Hawaii nei e like me na Kristiano o Europa a me ko amerika. He mau Luakini Kristiano a me na kula Kristiano. A he mau Ahahui manawalea a maloko o kēia ano kula I a oia ai a naauao ke Lii wahine Ema a no kēia kula no I lona ai I ka Moi Kamehameha IV ka ike I hiki ai ke unuhi I na huke  pule a ka Ekalesia I Hoomaeinae houia Nolaila o ike ana paha ka Laua Hooponopono o ua wahi huke nei, I ke hue o na mea ana I olelo ni, ke hiki aku ka “Friend” malahana. A ke mahalo nei mākou no kēia wahi nupepa.

 

DALA MAHINAHOU O KA EKALESIA MA EWA

I KA MALAMA O IUNE, M. H. 1866.

Ma Aiea                                                     $1 00

    “   Kalauao                                               2 50

    “  Manana                                                   874

    “   Waiawa                                              2 374

   “   Waipio-kai                                              50

  “   Waipio-uka                                            1 00

  “   Waikele                                                   1 50

  “   Hoaeae                                                    5 50

   “   Honoulioli                                               1 75

   “   Puuloa                                                     1 374

Poe Nuuhiva                                                    4 50     .

                                Huina pau                        $22 874

                                                                                                     .

MARE.

Kelipi-Nakaikuaana Ma Honolulu Iune 10 mareia e Rev. H.H. Pareka o Keoki k. no Kohala Akau mamaa me Nakaikuaana w. no Kailua, Oahu.

Kauila-Pamaiaulu Ma Honolulu Iune 11, mareia e Rev. H. H. Pareka Kauila k me Pamaiaulu w. No Makiki laua.

Keawe-Kekua Ma Honolulu, Iune 11, mareia e Rev. H. H. Pareka o Keawe k. me Kekua w. No Kauluela, Honolulu laua.

Keoni Kauakahi-Maunahina. Ma Honolulu Iune 12 mareia e Rev. H.H. Pareka o Keoni Kauakahi k. me Maunahina w. No Kapalama, Honolulu laua.

Paahao-Manaiula. Ma Honolulu Iune 12, mareia e Rev. H.H. Pareka o Paahao k. no Honolulu, me Manaiaula w. no

Makuahine-Maria. Ma Grape Vine, Gulch, Mei 18 mareia e Rev. L. K@m@ka o Makuahine k. he kanaka Hawaii, me Maria he wahine @ni.

 

HANAU.

Iune 12, ma Apua, Honolulu, hanau o B@ k. na Maikui me Keikenui.

Mei 13, ma Papalaua, Lahaina, Maui, hanau o Kal@hiokala k. na Ka@ae me Kawahalama.

Mei 4. ma Waihee, Maui, hanau o Kaulaokeahi k. na Uhu me Pa@a.

Mei 27. ma P@loko, Waihee, hanau o Kameaikeo@ w. na Nanoho me K@.

Apr. 22, ma Keomoku, Waikiki-kai, hanau o Kukaiia w. na Ni@ia, he keiki kamehai.

Mei 1. ma Pawaa, Waikiki kai, hanau o David K@puleleo k. na David me Ka@aina

Mei 1. ma ia wahi no hanau o Uku k. na uku me Kahueai.

Mei 20. hanau o Ka@ k. na Piipii, he keiki kamehai.

 

MAKE.

Mar. 10 ma Vai@ Grape Vine Gulch, make o Makuaikai k. no Honolulu Oahu. O ke ake mama kona mai i make ai

Mei 7 ma Peeloko, Waihee, make o Koi w.

Mei 8. ma Makaa@, Waihee, make o Keoni k.

Mei 8. Pahihi, Waihee, make o Haili w.

Mei 9. ma ia wahi no make o Mahi k.

Mei 10. ma Waihee, make o Nakanaka k.

Mei 15 ma Pahihi, make o Ikuwa Opio k.

Mei 19 ma Pu@neo, Waihee, make o Kahuia k.

Mei 2@ ma Pailoko, make o Kameaikeoleia w.

Mei 30. ma Pahe@, make o Geo k.

Iune 3, ma Pahihi, make o Hauoia Opio

Iune 6, ma Peeloko, make o Koloa Opio k.

Iune 7 ma Paleil@ mak o James F. Ed@

Iune 3, ma Kanewai, Oahu, make o Ka@ w.

Iune 11, Kaa@ Honolulu, make o Kokahe w.

Mei 30. ma Kukae@uahi, Waikiki, make o Kealakai@ k.

Iune 3. ma Pawaa, Oahu, make o Ma@ma k.

Mei 2@ ma Lanike@, Waimea, make o Kalauaola w.

 

OLELO HOOLAKA.

         O KA POE AIE IA HENRY FIXSEN, OIA  @ o HENERI  o Makawao, Maui. E hookaa’ku lakou i ko lakou mau aie ia T.W. EVELEKA  ma Waikolu, Maui.

                                                                                                                           J.W.AUSIN.

237-@             Lunahooponopono Waiwai

OLELO HOOLAHA:

       O KA MEA @@

 

$5.00 MAKANA!

@@

KAUKA LAPAAU!

-O-

A. C. BUFFUM

KONA INOA.

AIA NO KONA HALE @@@

 

HUIHUI KI!

@

 

UA MAKEMAKEIA!

I POE PAAHANA HE I O NO KA @2

 

MAKAWAO,

@@

 

OLELO HOOLAHI.

@@

 

POHAKUPALAHALAHA, KALAEKOA, A ME HOAULOA.

@@

 

OLELO HOOLAHA!

KE KAUOHA AKU NEI AU I NA MEA @@

 

OLELO PANE IA S. L. BILA.

I KUU KANE HAKU KOLE INO. KA @@

 

MA KE ALANUI NUUANU

-O-

IAKOBO ESTALL!

-MEA-

HANA TINI A HANA HAO APANA.

-MEA-

HANA KAPUAHI HAO!

   KE HAAWI AKU NEI I KE ALOHA @@@

 

OLELO HOOLAHA!

  E IKE AU I NEI NA KANAKA A PAU @

KAWAIKI MA KUNAWAI, OAHU.

@@@@

 

HALEKUAI PULUPULU!

UA MAKAUKAU AU E KUAI @@

 

 

J. W. KEAWEHUNAHALA.

LOIO! LOIO!!

 

O KA POE MAKEMAKE I LOIO E KO-@@

 

KIKIHALE,

@

 

OLELO HOOLAHA.

I KA LAHUI I HAWAII!!

 

UA KOHO IA AU I LUNA HOOPONOPOno no ka Waiwai o KAMUELA S. H. Dowsett, kuu kaikaina i make.

  Ke hai aku nei au i na makamaka, ua makauka au e hoolaa aku i ka makemake me na lako kukulu Hale o kla ano keia ano, no ke kumukuai haahaa hoi, mai @ lawa ka

 

 

   LAAU,

             PAPA,

                       KEPA,

                                PILI,

&e., &e., &e., &e., &e.,

He mau moku kekahi o’u nana e lawe aku ka mea i kuai ia. He hiki no hoi ia’u ke kuai aku i ka wahie o Kauai, a me Kona ma Hawaii, i na he wahie ka kekahi poe. E hele mai na Dala a wahie paha, i ike i ka makepono o ua lako e paa’i ka Hale.

                 Na’u na KIMO PELEKANE. (@J. DOWSETT)

Honolulu, Mei 25, 1866

 

MANAO KUE I KA KAMAKAHEWAHEWA

MAU OLELO HOOLAHA

      KE KUE IKEA’KU NEI

au i kana hoolaha @ me $@ kakau iho i kona inoa ma@ ma ka @ kona @ E hooia nona mauli ka LOKELA @ a

 

O MAKALAPA,

Aka, aole pela ka pololei maoli. Owau ka mea i hoolimalima me KAHAUOLONO no ka @ o Ma@ ma @ Ewa, kahi @ Kamakahewahewa nei @ hoolaha nei nona. Na’u no i hoonoho aku ia ia e malama a e hana a me ke KIAI. @ kanaka o Kamakahewahewa malalo mai o’u, aole no hoi au i kauoha’ku e hoolaha @ ia, nolaila, mai manao oukou e ka poe @ he oiaio kana, aohe oiaio.                                  

@Kekualiali