Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 27, 7 July 1866 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
pomaikai nui no Hawaii nei ke lawe ia mai na moo nahu.
Kokua o Hn. Mr. Kahaulelio i kao bila.
O ke noi e hoopanee loa - ua haule.
O ke noi e hooholo i ka Pauku elua, lawe ia.
He hoololi ka Hon. Kapena Loke –haule.
Hoopauia ke Komi te, a hoike mai i na Pauku i hooholoia.
Kue mai o Hi x. Ex. Harris i ka hooholoia.
Noi mai o Hon. Nahaku e ninauki a ninau mua - lawe ia.
O ke noi e hoole aku i ka hoike a ke Komi te - haule.
O ke noi e lawe i ka hoike - ua ae ia. Hoopaneeia ka Ahaolelo.
POAKOLU, Iune 27.
Halawai ka Ahaolelo ma ka hora mau.
Lawe mai o Hon. Kaapa i ka hoike a ke Komi te e hai ana o ka palapala hoopii a ko Puna poe e kohoia i mau Kahuna Lapaau no kela apana keia apana, ua hoomoe ia ma ka papa - ae ia.
Noi mai o Hon. Mahelona, ua makaukau ke Komi te e hoike aku i ka hale i ka palapala pane aku i Ka Moi no kana palapala.
Olelo mai ka Hope Peresidena, aohe kupono iki, no ka mea, no ka Hale a pau ka palapala a Ka Moi, a na ka Hale no e hai aku.
Noi mai o Hon. Kamika e ae aku i ka hoike, a e kope maikai ia, a e kakau ia e ka Hope Peresidena a hoouna aku i Ka Moi.
Kauoha mai ka Luna Hoomalu na ka Puuku o Ka Moi, e koho i na mea kupono.
Hapai ia na hana o ka la, a ua lilo ka hale i ke Komi te, no ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai i ka Mokuna 54 o ke Kanawai Hoopai Karaima.
Noi mai o Hon. Keawehunahala e hoopau loa ia ia Mokuna 54.
Olelo mai o Hon. Kamalo, o ke Kanawai e waiho nei, ua maikai ia mamua ae o ka bila e manao wale ia nei.
Ninau mai ke Kuhina o ko na Aina e, heaha ka hewa ke uku ia na Makai ma na dala hoopai?
Noi mai Hon. Kamalo e hookaawale ia i uku paa no na Makai.
Wahi a Hon. Keawehunahala o ka hoopau ia ana o keia Kanawai, oia ka mea e maikai loa ai.
Kokua o Hon. Wana e mau no ke Kanawai peia.
Kokua mai o Hon. Kapena Loke, i ka hoololi i ka hoopau loa i keia Mokuna.
Noi mai o Hon. Keawehunahala e hoopanee ia ka noonoo ana ia wa.
Kue o Hon. Kapuniai i ka bila.
Wahi a Hon. Kakani, aole ia i ike i ka pilikia o keia Kanawai mua.
Noi mai o Hon. Nahaku e hoihoi hou aku i ka pila, e olelo ana e hoololi a e hoopau loa i ka mokuna 54 o ke Kanawi Hoopai Karaima ke pono.
Kokua mai o Hon. Heleluhe i ka hoopau loa i ka Mokuna 54.
Kokua mai o Hon. Kupau, a noi mai i ka hale e waiho aku i Komite kupono -laweia.
Eia na inoa o ke Komite, o Hon. Kaapa, Keawehunahala, Kupau, Kapuniai a me ke Kuhina Waiwai.
Hapai hou ia ka noonoo no kekahi bila no ka hoolilo ana ia Kailua i Awa ku moku.
Noi mai o Hon. Ukeke e hooholo i ka Bila.
Noi mai o Hon. Nahaku e waiho i kekahi Komi te kupono.
Noi mai ke Kuhina o ko na Aina e, e hoopanee loa.
Kokua mai o Hon. Keawehunahala i ka hooholo i ka Bila.
Kue mai ke Kuhina o ko na Aina e.
Noi mai o Hon. Ukeke e hooko aku i ka Bila malia o waiwai ae hoi kanaka a me ka auhau ma ia mea.
Kokua mai Hon. Kamalo i ka hooholo i ka Bila.
Noi mai o Hon. Nahaku e waiho aku na kekahi Komi te kupono e noonoo.
Kue loa mai ke Kuhina o ko na Aina e.
Hoopanee ia ka Ahaolelo.
POAHA, Iune 28.
Halawai ka Ahaolelo i ka ho ra 12.
Heluhelu akahi mai o Hon. Mr. Kaulia i ka Bila e noi ana, e hanaia i awa ku moku ma Kaalualu, Kau, Hawaii, i komo ai na moku o na aina e mai. Kue ia ka Bila.
Noi mai o Hon. M r. Kaapa, e hoolako ka Makai o ka Hale i mau mikini lima eleelee no kela hoa keia hoa o ka Hale.
Kue mai ka Hope Peresidena.
Ku mai o Hon. Mr. Nahaku, a noi mai e kapae loa ia ka olelo hooholo. Hooholoia.
Heluhelu akahi mai o Hon. Mr. Kupau i ka Bila e noi ana, e kakauia ka Mooalii o na Alii o Hawaii nei, e kekahi kanaka i ike i ka noho ana o na'Lii. Kue ia.
Ku mai ke Kuhina Waiwai a hoike mai i ka Papa i hanaia e ka Luna Dute Nei no na waiwai i hoounaia aku i na aina e, no ka hapaha i pau iho nei i ka la 30 o Maraki, o na dala i loaa no ia hapaha he $520,730.00; a o ka loaa hoi o ka hapaha o ka makahiki i hala ae nei, he $192,251.00. A ke manao mai nei nae ka luna o Waialua, aole ka he pono ia'u ke hoike aku me ka ae ole o ka hale. Ku mai ka Hope Peresidena a i mai ua kupono no ko ke Kuhina Waiwai.
I hou mai ke Kuhina Waiwai, ina ua keakea wale ia i ka manawa o ka Hale, alaila, aole oia e heluhelu.
Ku mai o Hon. Mr. Kamalo, a i mai he pono i ka Hale ke noonoo i keia kumumanao. Noiia e hooholo, a ua hooholoia.
Hoomaka hou mai ke Kuhina Waiwai e hoike mai i kahi i koe aku o kana olelo e pili ana i ka Papa Kuhikuhi a ka Luna Dute Nui.
Noi mai o Hon. Mr. Nahaku e lilo ka Hale i na hana o ka la no ka noonoo ana i ka Bila e noi ana i awa kumoku ma Kailua, no na moku o na aina e mai.
Ku mai o Hon. M r. Kamalo, a i mai e hoopanee i ka Bila, a mahope iho o ka hoopaapaa, ua hoopanee ia ka Bila, he 21 i ae, a he 13 i hoole.
Noi mai o Hon. Mr. Kamika, e heluhelu ia ka Bila e noi ana, e ae ia na buke i paiia ma na aina e, e lawe ia ma keia Aupuni me ka auhau ole.
Heluhelu ia ka Pauku mua.
Ninau mai o Hon. Mr. Keawehunahala, i ka mea nana ka Bila (Kauka Kamika) he mau buke haawi wale anei, he mau buke kuai paha.
I mai o Hon. Mr. Kamika, "no ia mau mea elua." Kue o Hon. Keawehunahala.
Ninau hoi o Hon. Mr. Kamalo i ke Kuhina Kalaiaina, i ka hiki a me ka hiki ole ke pai ia mau buke ma Hawaii nei.
Hoole mai ke Kuhina Kalaiaina, aole oia i ike.
Alaila ku mai o Hon. M r. Kamalo, a kue mai i ka Bila.
Olelo mai o Hon. Mr. Kamika, o ka naauao he mea nui ia, o na buke ka mea i nele, nolaila, e loaa na buke he nui e pono ai.
Kokua o Hon. Mr. Ukeke i ka Bila, a i ka lohe ana i ka heluhelu ia ana o ka Puuku mua, kue hou, a mahope iho o ka hoopaapaa ana, ua hooholoia ka Bila ma ka heluhelu alua ana.
Hoopanee ia ka Ahaolelo.
POALIMA, Iune 29.
Halawai ka Ahaolelo i ka ho ra 12.
Ku mai ka Lunahoomalu o ke Komite Wae i haawiia ai ka palapala a Ka Moi, a ua noonoo ia me ka ae ana i ka $6000., ka uku no ka makahiki na kela Kuhina keia Kuhina; ua ae no na Komite a koe no Ka Luna o Waialua.
Noi mai o Hon. M r. Hoika, e hoomoe i ka olelo hoike ma ka papa, a keia Poakahi aku, hooholoia.
Ku mai o Hon. Mr. Keawehunahala a i mai, ua haawi e ia no ko lakou uku ma ka Bila Haawina, aka, ina ua makemake ka Hale, e hoomahuahua hou ae i ka uku o na Kuhina, alaila, e noonoo ia ka Bila Haawina.
Noi mai o Hon. Mr. Nahaku e hoomoe ma ka papa, a ka Poakahi noono.
Ma ke noi a Hon. Mr. Kamalo, e heluhelu akolu ia na Bila.
O ke Kanawai e hoomahuahua ana i ka uku makahiki o ka Lunakanawai, hooholoia ma ka heluhelu akolu ana.
Ke poo o ke Kanawai e kue ana i ka lawe ana mai i na moo nahu a me na holoholona ino e ae maanei, hooholoia ma ka heluhelu akolu ana.
Hoopanee ka Ahaolelo.
POAONO, Iune 30.
Halawai ka Ahaolelo i ka ho ra 10.
A hoopanee ia na hana o ka Hale, no ka hoolewa o KA MEA KIEKIE KE KAMA ALII WAHINE.
HOKUAO HOU. - Ke kapili ia nei ma Bosetona he moku misionari hou, i pani hakahaka no ka Hokuao mua iho nei i kuai ia ai. A o kana hana o ka lawe i na olelo a me na Misionari ma Patuhiwa a me Maikonisia. He 150 ka nui o kona mau loaa, a e haalele ana ia Bosetona ma ka malama o Okatoba, a e holo mai i Hawaii nei. Ke haawi la na Kamalii o laila, he umi keneta no ka mahele hookahi a ina o ka mea e haawi i 50 keneta no na mahele elima, e loaa no ia ia ka Palapala kuleana iloko oia moku. A ke ninau nei makou, pehea la ko makou mau puuwai Hawaii opiopio! aole anei lakou e komo pu aku, a e hoomahui aku hoi elike me ka hana maikai a ko lakou mau kuaana keokeo!
HE BUKE HAAWINA KAMALII HOU. - Ua pai hou ia iho nei he mau buke Haawina Kamalii hou, e ka Papa Hawaii ua kupono loa i na Kamalii. He mau niele moakaaka loa ko loko, e hoolauwili ole ai ka noonoo o kamalii, noloko mai o na mea kuhina o ka Baibala.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, IULAI 7, 1866.
Pau ole no hoi ka hana kahiko o Hawaii nei.
Ninau mai paha kekahi, heaha ia mau hana kahiko? Eia, o ka hula ana.
O keia mea o ka hula, ua pili ia iloko o ka hana lealea, aole pili i ke kaumaha o ka manao, no ka minamina i kekahi mea nui i nalo loa. Ina pela, alaila, pehea la na hana i hanaia iloko o ka pa o Hale Alii o ko Hawaii Pae aina, iloko o na la i oleloia iho nei he mau la kanikau i ke Kama Alii V. K. Kaahumanu? Eia, aole no i kupono ia mau hana, no ka mea, ua hanaia ma ke ano hauoli maoli, me he mea la ua loaa mai kekahi pomaikai nui. I mai paha auanei kekahi, he kanikau ia. Ae, he kanikau no na ka poe Pegana, aole na ka poe e manao ana he Akua oiaio o Iehova, a ma kona Mana e mau ai na mea nui a me na mea liilii.
He poe Pegana io anei kakou? Aole loa, ua kukui ka holo o ka naauao o keia wahi aupuni iwaena o na aupuni nui o ka honua nei. Pehea la hoi keia hana ano aloha ole i ka mea i make; ka i noa ina ua make kekahi Alii nui, manao ae kakou, pau ka ike ana iaia, alaila, e kaumaha iho hoi ka noho ana a hala kekahi manawa kupono.
Aole hewa o ke kanikau ana, a me ke kahea inoa ana, ke hanaia ma ke ano minamina no ke kaawale loa; aka, o ka haa ana i o ia nei, aole ia he kanikau aloha, ua like loa ia me ka mea e i ana he mea olioli loa ka make ana o ke Alii nui, aole nae o makou manao pela, he minamina loa me ke kaumaha luuluu o ka naau i ka lawe ia ana aku o ka Hooilina Lei Alii o keia Aupuni.
Na ke Akua i haawi mai, na ke Akua i lawe aku ko kakou mau alii, a me ko lakou mau hoa aloha o ka noho ana, nolaila, e hana kakou i na mea e oluolu ai ke Alii Nui oia hoi ke Akua aloha.
Ka Hoolewa ia ana o ke Kino
Kupapau o Ka Mea Kiekie
Victoria K. Kamamalu.
Ma ka Ponono i hala aku nei, Iune 30, ma ka ho ra 10 o kakahiaka, ua hiki ae maloko o Hale Alii Iolani, na Alii, ka Lunakanawai Kiekie, na Kuhina, na hoa o ka Ahakukamalu, na hoa o ka Ahaolelo, ke Kokua Lunakanawai mua, na Kanikela o na Aina e, na wahine a lakou, na Luna nui o na Puali Koa Pualu a me na wahine o ke Alo Alii. Ia lakou e luana ana me ko lakou mau maka kaumaha a kumakena no ka Lani nona ke kino wailua e waiho ana, hiki mai ana KA MOI a me ka MAKUA ALII, me na maka i hele a luuluu i ka ukana a ka waimaka, a o ke kulike ae la no ia o na mea a pau iluna, a ia wa koke no, uwe kanikau mai la ka Melodiana o Kawaiahao, a ku pu mai ia no hoi ka Papa Himeni iluna, a mele mai la i kekahi mele kanikau.
I ka pau ana o ke mele ia ana, heluhelu koke mai la o Rev. H. H. Pareka i kekahi mau Pauku o ka Baibala, e pili ana i ka make. A i ka pau ana o ka heluhelu Baibala ana, pule mai la o Rev. H. H. Pareka a pau ia, hoomaka mai la ia i kana Haiolelo i hoomakaukau ia no ia la.
Iloko o kona wa e Haiolelo ana, e kulu mau ana na waimaka o ka Makua Alii, ka mea i hoonele ia i ke Keiki ole o kona wa elemakule, a i papalua ia hoi kona lauoho hina, a no ka hiki ole iaia ke ku, ua noho iho oia iluna o ka noho, a o na Kamalei haku hoi a kakou e ku nalu mau ana i ko lakou mau hainaka, a maanei makou i ike aku ai, ua kau pu ia maluna o kela mea keia mea e ku ana na kahakahana o ke aloha Alii. A no ko makou ike he Haiolelo waiwai nui loa ka Haiolelo oia la, nolaila, ua pai iho makou ma ka aoao mua o ka kakou pepa o keia la.
I ke oki ana o ka Haiolelo, kani honehone a akahele loa mai la ka Melo diana me ka puana akahele loa o na leo mele e kuu ana i ka nahenahe i ke mele "Aina Anoano," a hoomalu iho la, ka pule hookuu mai la no ia o ke Kahunapule, a kaikai ia mai la ke kino kupapau o ke Kama Alii a kau hoonani ia iluna o ke kaa kupapau e ku ana. Ukali koke mai la no ia o ke kaa lio o Ka Moi Wahine Emma, me Ka MOI KAPUAIWA a me ka Makua Alii, a naue koke mai la no hoi ua paa kahili a me na hapai pahu ma na wahi i hookaawaleia no lakou.
I ka puka ana aku iwaho o ka pa Hale Alii o ka hoomaka koke no ia o ka hele ana o ka huakai ma ka hele lohi. Ua hoonohonoho ia ka huakai mamua ponoi iho o ka pa Hale Alii, ma ke Alanui Moi, a mai laila ka naue malie ana a pii ma ke Alanui Nuuanu.
A ua haawi mai ka poe i hele ae i ka huakai, i ko lakou aloha hope loa, ma ke ka-i pu ana aku i ko ua Lani la huakai hele loa, me ka ukali aku iaia. Ua meha ka hele ana a Kalani, aohe hauna -aohe oioio, aohe hakaka, aka, ua moe kahi ka huakai, a e hoike mai ana no i ka hele ana a ka pua o ka Papa a Kamehameha.
HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.
Ua palapala mai o D. H. W. Ezekiela o Honaunau, Hawaii ia makou, no kona ike ana i na hana a na Katolika malaila, ma ka la Helemalihini, pii aku la no hoi kou loaa.
NO NA LE TA. - Ma ka la elua o keia malama, ua hoounaia aku e ka Luna Leta Nui 393 leta a na kanaka maoli i na mokupuni e aku; a e 290 a oi na leta a na haole. Makena maoli ua mea he leta.
UA HIKI MAI. - Ma ka Poakolu i naue ae nei ua hiki mai ka mea Hanohano R. Keeliikolani mai Hilo mai, maluna mai o ka moku Alabani.
MAKE EMOOLE. - Ma ka Poakahi i hala ae nei, ua kikooia mai e na lima menemene ole o ka make o Luka ka Haole kahulio o ka Moi wahine kane make Kalama. Aloha ino.
MOKU I KA WILI-KO. - Ma ke ahiahi o ka la 29 o Iune iho nei, ua moku ka lima o kekahi keiki paahana o ka hale wili-ko o Waikapu. O kona inoa o Kaili.
UA HIKI MAI KA WAI. - Ua hai aku makou mamua iho nei, na eliia he auwai mai Waiehu a Waihee, a i keia mau la aku nei, ua hiki aku ka wai e like me ka manaolana. O ka mea nana i imi i ke ala e hiki ai o ka wai, o ko kakou kumu ahonui no W. P. Alekanedero.
KA MOOLELO O KAPIOLANI. - Ua kakau o Anesona i keia moolelo, a ua paiia ma ka olelo Enelani, a ua loaa mai ia makou kekahi kope o ua moolelo nei. Malaila, ua maopopo loa ke aloha o Anesona ia kakou, i kona hoolilo ana i kona manawa i keia hana.
Ua make emoole ma Wailuku, Maui o Pohano wahine. He hoahanau oia no ka ekale sia malaila, a ua aloha nui ia oia e na poe a pau i pili iaia. "He mahu no ke ola o ke kanaka."
Ua limalima he wahi keiki uuku i kekahi dala mai ke pakaukau kuai ia mai o Ulakoheo, aua huna a holo me ka manao e nalo, ua miki mai no ke o wau, a ua kaili ia aku, a ku iho i ka homahoma ua wahi keiki la.
HAOLE HAULE ILOKO O KE KAI. - Ma ke ku ana mai nei o ka moku Kuna o Moi i ka Poakolu iho nei ua lohe mai makou, ua haule iloko o ke kai kekahi haole, a ia wa koke no ka huli koke ana o ka moku ma kahi i holo mai ai, a i imi wale a aole wahi mea a loaa iki. Aloha wale ia haole.
Ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua lawe ia ae he mau pahu ka malalo iho o Puowaina, ma kahi puu oioi maluna pono iho, a ua hoa ia i ke ahi. O ko makou lohe mai, e hoohenehene ana ia no ka hoohoka ia ana o ka mea nana ke kupapau make i hoolewa ia ai i ka auina la o ka Poalua, oia ka bila dala pepa.
NO NA KAUOHA HOU HAPAHAOLE. - Ua pau loa na Kauoha Hou hapahaole o ke Keena Kuokoa i keia wa; a eia ae no nae ke lawe ia mai nei mai Amerika mai. Aia no hoi ka hiki, e hoike hou aku ana makou, alaila hoonaue mai oukou e ka poe e manao ana e kuai ia ano buke.
HOOKEEKEE KA BIHOPA. - Ua lohe wale ia, ua olelo ka Bihopa aole e komo kekahi mea i poni hemolele ole ia e pule maloko o ka Ilina Alii ma Maunaala Nuuanu, nolaila, aole i pule o Rev. H. H. Pareka maloko o ua Ilina ala. Ua pule hookuu wale no ua Bihopa la a hoi aku la. Ina pela, alaila, ua lilo kela Ilina Alii o ke Aupuni o Hawaii nei no ka Bihopa mai Enelani mai.
NA KE ALOHA E HOIKE MAI. - Ua palapala mai nei kekahi wahi hoa kakau nupepa o kakou o Lahaina, oia o Pehu Kukahi e poloai mai ana oia o kona wahi Keiki o L. Kaiwa ka inoa, ua holo i ke okohola i ka makahiki 1864, a ua lohe wale ia, ua hoi mai a eia ke noho mai nei ma kekahi o na mokupuni Hawaii nei. Ke makemake loa nei oia e hoi mai kana keiki a ike mai i kona makua elike me ka hoi ana mai a ke keiki uhauha i mua o kona makuakane.
LA 4, o IULAI: - Ma ka Poakolu i naue iho nei, ua ikeia aku ka malama ana o na puuwai Amerika, i ko lakou la i loaa ai ke Kuokoa mai ke kaua nui ana me ko Beritania nui. Hoohehelo lua na hae maluna o na kaa, i ka lawe ana aku hoi o ka la i kona nani, uhi mai hoi ka nani o ka po, onioni mai ana na ahi kao, i ka nana ana aku maikai maoli. Ua malama ia no hoi he ahaaina ma Waikiki kai.
MAKE AKU LA. - O makamaka o ka la kikiki o Honolulu nei, o ka Kaiaino ka inoa, ua haalele mai i na makamaka a me na pili kino ona ma ka la 4 o Iulai nei, ma kona wahi noho ma Kikihale.
He uiui e ninau ia oe, he pono anei i kekahi Kahunapule Euanelio ke lawe ole i nupepa? Malia paha o loaa kekahi pono e hiki ai i ke Kahunapule ke hai imua o kona mau hipa, pehea la ia e hiki ai ke ekemu? O ka hamo anei i ka laau a Kekuokalani, o keaha la?
MAKE MALOKO O HALEALII. - Ua haiia mai ia makou ka lohe, ua make maloko o Halealii kekahi keiki opiopio i hehi ia e na wawae paha o ka lehulehu ma ka po Poalima i hala'ku nei. Auwe menemene ino ke ola o ka malihini opiopio e ake ana e hookahua iho ma ke one a Kakuihewa, aka, ua kii e ia mai la no e ka mea nana ia, a laweia aku la.
HE LEO KAHEA NA LE VI KAIWI. - Ua hiki mai ma ko makou nei keena hana, he palapala kahea na ka mea nona kela inoa i haiia ae la maluna, e kalahea ana i na kanaka ma Hamakua loa, Maui e lawe nui i ke Kuokoa i ike i na mea hou o Hawaii nei a me na aina haole e noho mai la i ka iuiu o loko lilo.
PALAPALA. - Ua loaa mai he palapala mai Punahoa mai o Hilo Hawaii, na A. W. P. Mahoe e hai mai ana i ka pakele ana o na haule he 15 a kakou i lohe mua iho nei. A no ko makou lohe pono ana nolaila, mai manao mai oe e puka aku ana kau palapala.
HE POE KUE I KA LA SABATI. - Ua poloai mai o S. Boy o Wailuku, Maui, ia makou ma kana palapala no kona ike ana i kekahi poe e hookahekahe wai ana i ka la Sabati. U hoi! heaha iho la no hoi na la eono kau kai keia a ka la o ke Akua nui, hana hookano ino keia.
HE MANAOLANA. - Ua hoouna mai nei o S. W. Kaainoa he palapala, e kukala ana i kona mau pilikana a makamaka a hoalauna e noho la ma Kalaoa, Kona, Hawaii, e lawe i ke "Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii."
Ua kaumaha makou i ka ike ana'ku i kekahi mau lala o ka Ahaolelo, i kapa ia he mau pukuniahi, e ona mai ana, a e hualala ana. A ua kaumaha pu no hoi makou no ka hapai ana o kekahi o na lala o ka Ahaolelo i bila e hoopau ana i ke kapu o ka rama. E ao o lilo i alakai makapo no ka makapo.
Ma ka la 4 o Iulai, ua makemake loa ka hapanui o ka Ahaolelo e hoopanee ka hana, no ka pilikia i na hana hoohauoli a na puuwai Ame rika, no ka la i kuokoa ai o Amerika. Aka, kue na Kuhina, me ka olelo ana, aohe ia he la nui no Hawaii nei. Aohe nae i hooloheia ka lakou, ua hoopaneeia no ka Ahaolelo.
Ma nehinei, ua komo aku he umi mau Lunamakaainana iloko o Hale Alii, a malaila i hai mai ai ka Moi i kona manao, e hapai hou i ka noonoo ana i ka Bila Dala Pepa. Ua hapai hou ia iloko o ka Hale Ahaolelo, a ua hoomoe loa ia mamuli o ka ae ana o ka hapa nui o ka hale.
HE MALIHINI E AO ANA E LILO I KAHUNAPULE. - Ma kekahi palapala i loaa malu mai nei i kekahi o makou, na hai mai ka mea kakau, ua komo aku ma ke kulakahunapule o Wailuku he Ilikini, a he malihini hoi. O kona inoa o Ioane Makani. Ke mahalo nei makou i ke ake nui ana o keia malihini e ike i ka oihana kahunapule, a me he mea la aole paha e ole kona hoi aku a ao aku i kona Lahui ilikini e noho hihiu mai la i na ululaau o Amerika.
LALAU O KAHAWAIOLAA. - Ua hiki mai he palapala hoohalahala na S. G. W. Bele o Huelo Hamakua, ia Kawaiolaa no ko makou hoopuka ana "He Hui Laulima ma Hamakua," no na kane a me na wahine. Eia kana, he okoa no ka na kane, he hui okoa no ka na wahine. Kai noa paha he palaualelo kekahi poe e hewa ai o Kahawaiolaa, eia no ka hoi he mahiai like ana no, aole oia ka mea e hoahewa mai ai.
PAU OLE NO HOI KUHIHEWA. - Ua loaa mai ia makou he leta mai a D. Kaulainamoku, o Hamakuapoko, Maui, e hai mai ana i ka liki launa ole o kekahi wahine hoomanamana i ka mana o ke akua liilii wahahee a kanaka i hooakua wale ai. A hea la pau ka wahahee o kanaka ma keia mea he hoomanamana? Eia ka manawa e pau ai ke hoopau, oiai ke ola e waiho ana iloko o ke kino, o haule e auanei iloko o kahi hiki ole ke kalaia mai no kou kue ana i ke Kanawai akahi o ke Akua Mana Loa, nana e ulupa mai na akua kii a me na kahu hoonohonoho akua.
MOKU LAWE MEA TELEGE RAPA. - Ma keia mau la i oniu ae nei, ua ku mai kekahi moku mawaho o ka nuku o ke awa o Honolulu nei. O ka hana a ia moku, he lawe mea telegerapa mai Kapalakiko a i Rukini. Penei e hoomoe ai, mai Kapalakiko a i New West Minister, a mai laila aku, komo iloko o ke kowa o Berina, a hiki aku i Rukini. A me keia mea e loheia ai ka olelo mai na wahi loihi mai. E kokua ana o Rukini me Amerika, i ka Ahahui hoomoe mea telegerapa, (Western Union Telegraph Company) i keia hana noeau.
RE V. T. KAKINA OPIO. - Ua poloai ia mai makou e W. P. Kahale. Esq., o Wailuku Maui, i ke kaohi ana o na Hoahanau o Wailuku ia Tatina opio i Kahunapule no lakou, ma ka la Sabati i naue ae nei me ka hooholo ana i kona wahi ola, he $400 no ka makahiki, a o kekahi wahi mana i na haole. A e noi ana no ka Ekalesia o Wailuku, ke hiki mai ka halawai o ka Aha Lunakahiko o Maui, i ka malama o Okatoba e hiki mai ana.
MAKE EMOOLE. - Ua hai mai ia makou o W. S. Kilauea, o Kealakomo, Puna, Hawaii, i ka pii ana o kekahi kanaka ma ko lakou uka i ka mahiai, ma ka la 15 o Iune i naue aku nei, a ma ka la 16 ae, pii aku kana wahine me kekahi poe e ae, a loaa aku ia lakou e waiho a make mai ana maluna o ka pue uwala. Aloha wale ia.
KANALIMA GALANI AILA NIU NO KA BAIBALA HOOKAHI. - Ua makemake loa na kanaka o kekahi mau mokupuni liilii e pili ana me Samoa i ka malamalama uhane. Ua koi loa ke alii o kekahi mokupuni i ke Kapena o kekahi moku Perekane i Baibala nana; a no ka hoopii ino o ua Kapena makee waiwai nei, aole kela i ana i na galani aila he kanalima, a loaa no ia ia ka Baibala Enelani. O kekahi Kapena Perekane nae ua imi i ka pono o na kanaka, a ua kamailio aku ia lakou i ka pono o ka haalele ana i ko lakou mau akua kii.
NO KA OIHANA MA RE. - Ke noho nanea nei paha kekahi poo lawelawe i ka oihana mare me ka ike ole i kau wahi mea i maa i ka noho ana o na aina naauao, a penei noia: Ina e mare ana kekahi kanaka i kekahi mau mea e makemake ana e hoohui ia laua ma ka berita mare, alaila, o ka uku e loaa mai ana i ua Luna mare la, e haawi ia no ia i kana wahine mare. Pela ka noho ana o kekahi mau kahunapule ma na aina naauao, a he rula maa mai ia na lakou e malama nei kekahi poe.
MANAO PANE I KA LUNAMAKAAINANA. - Ua loaa mai ia makou kekahi palapala nona ke poo e kau ae la maluna, na ka mea nona ka inoa W. S. Ike Nupepa o Hanapopolo, e pane mai ana i na Lunamakaainana no ka hapai ana i kekahi bila e hoopai ana i na mea i mareia a hanau keiki ole, a no ko Hon. Kahaulelio hapai ana i bila e paiia na kii o na hoa o ka Ahaolelo. No ko makou ike ua kuhihewa loa ua mea kakau manao la, nolaila, ke papa aku nei makou e pani i kou waha.
EIA MAI KE KILOHANA POOKELA. - Ke hele aku la e ike a e kukamoni i na mea a pau e kulou lealea mai ana imua o kona alo. O ka pepa mua keia o keia hapa makahiki, a ke hilinai nei no makou, aole no oukou e opukekeue mai, a maka inoino mai hoi i ko oukou ahailono hiki wawe o na mea hou o kela wahi keia wahi. A ke kau nei no maluna o ko makou mau hoomanao ana, ke ake nui ana e hooikaika ana makou e hooi ae i ko keia wa aku e hiki mai ana, mamua ae o ka wa i au wale aku la ka la. E aloha kukamoni auanei oukou.
BILA DALA PEPA. - Ma ka auina la o ka Poalua iho nei, ua hoohokaia ka mea nana i lawe mai i ka Bila Dala Pepa imua o ka Hale Ahaolelo, a ua hoolewa ia ua bila la mamuli o ka awiwi like ana a na hoa hanohano o ka Ahaolelo. I ka ninau ia ana elua Kuhina ma ka bila a me Nahaolelua, a o kekahi Kuhina aole i hiki mai ia wa. Elua mau lala aole i kau-lima o Kaapa a me Kamalo. O ka nui iho aia wale no ma ka aoao e "moe malie i ke kai o ko haku." Nani ka pomaikai o kakou i ka holo ole ana oia bila dala pepa popopo wale.
PAU KA PILIKIA. Ma keia pa hana, ua kukulu ae o G. G. Makee i na hale laau a me na punawai hohonu ma na hakala o na hale laau. Ua pau ka pilikia o na kanaka a me na wahine ma keia pa hana, ua u-lakolako maoli i ka wai. O keia aina i ka wa kahiko, he kula panoa wale no, he a-a, he haoa, aohe wai e loaa. O ka wai o keia aina i ka wa mamua, he pu-maia, he lau kakonakona; a i keia wa, limua ka wai, pau ka pilikia. Me ka mahalo. E wiki oe e ke Kuokoa.
JOHN KELIIKANAKAOLE.
Ulupalakua, Maui, Iune 12, 1866.
Na mea hou o Waiehu, Maui.
KA AUWAI. - Ua hoomakaia ka eli ana o ka auwai mai Waihee mai a hiki ma Waiehu nei, na na pake e eli nei. Ua haawi'a i kela pake keia pake, pakahi anana; a hookahi anana me ka iwilei ka hohonu.
NO KA WI. - He nui no ka wi o Waiehu nei. Ua noho wale kekahi poe a po; alaila, komo aku kahi ai. O ke kumu nae o ka wi o ka ka hele nui o na kanaka i ka hana a ka haole, waiho ka aina i ka nahelehele.
KE WAWAHIIA NEI NA POHAKU. - He nui na pohaku e wawahi ia nei me ka pauda; ma Waiehu nei, aia nae ma Waiuli, kokoke ma kahi o G. H Lui, kekahi hoi o ka poe hui o ka wiliko o Waihee.
KA HANA A KA HAKU. He uuku loa ka poe hele mai i ka Halepule, a o ka nui, he hiamoe wale no ka hana ma ka la Sabati, no ka luhi ka i ka hele i ka hana mai ka Poakahi a hiki i ka Poaono, koe ka la Sabati i la hiamoe no lakou. S. M. P. KALEOOPIO.