Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 29, 21 July 1866 — Kau Ahaolelo O ka M. H. 1866. [ARTICLE]

Kau Ahaolelo O ka M. H. 1866.

POAKAHI. Illloi P. ff:i!a\vni |;n Aluiolelo 11i;i ka hura 1 l o Kc KaKalii'iK.i. Hookomo inai o Hon. Kiiiinnmano he paliij>;ilii hoi.pii no Honululu e noi ann e ne ia o R#»v. Lowell Kamika e lapa.iu. Ile 800 ka nni o ka poe hoopii. Kauoha mai ka Hope Peresidt'na inni Imukomo mni keia Hule ia ano palupula hoopii, He palnpala hoopii mai nn na iCapena ni<»kti holuhohi pili aina o k;»kou nei, e noi nnn e hoihoi iimiīii i § 10, na ke Knpena hooknhi, i like ni ine ke Kanawai no na Kapenn holoholo pili uina nei. Hoomoe ia. Houkomo mai ke Kuhina o ko na aiiia e, he bila e hoololi ana i ka Pauku 051 o ke Kanawai Kivila. Hookomo mai o Hun. Mr. Ukeke he ok-lo hooholo e uoi ana e hookaawale ia 9*3.000 na na hoa a pau o kein Hule, n.» kaloihi loa o ka noho ana. Olelo mni kn Hope Peresidena. ua kue ia olelo hooliolo i ka Pauku 5 o ke Kumuk.mawai, Noi aku o Hon. Mr. Ukeke e nnna ka Hope Pere»idena i ka Pauku 15 o ke Kuuuikami wai. E hiki no i ka Hale ke noonoo, ina e houhewa ia ka'u olelo ana oku nei, wahi a ka Hope Peresidena. Ma ke noi ia ana m.n, un hoihoi hou o lion' Mr. Ukeke i ka olelo lioohoio. Hookomo mai o Hon. Mr. Kakaui he olelo hoohoio, e hoopau ia ka Ahaoleio ina ka la 20 o keia malama. Noi mai o Hon. Mr. Ukeke e hoopaa ma ka la 4 o keia malama. Walii a ke Kuhina Wuiwai, o ka mea e pau ai o ka haria, o ka lioololohiii ole. iNmauia la noi—haule. O ke nu» o hooholo i ko olelo hooholo a Ahi. Mr. Kakani, ua uinau ui, a ua haule. Ho »komo mai o Hon. Nahaku he olelo hooholo e hauai i.i ka n<utnoo no na uku o na Kuhina.—Hoomoe ia. Noi tnai o Hou. Kaapa e kapae ia na rula, a e liapai hou ia ka aoonoo ana i ka B,U Dala Pepa. \oi mai o His. Cx. Harris. be inakemake ia e lohe pouo i ko Kaap« manao no ia Bila. Olelo mni o Hon. Kaapa, ua nni kona kamailio ana me kekaln poe, a ua maopopo iā ia. lJa kokua o Col. Kulakaua i ke noi. Kue loa mai o Hon. Hoika i ke noi,

oui T a 3 ia o ka hani aua » keia aohe «ani li!u pnin ūi. Ku»* nm l<m jsuM o Hon. Kealiipio anie l txt'<sC. ilaawi aku ke Kulnua i ke ni<>ha fa Hou. Kaapi no ke noi anii mai e !sapai hou i ka B;!a Oal» l*epa. \<)i mai o lion. Kam.amano, aoie e ae «a kekahi olelo um keia hope iho c noi MiHĪ ana e hapa» hou i ka noonoo no ka D»ia Oal.i Pep*!. Koi.ui o Hon. Keawehunahala i kf» n«»i, a ina e liaule hou ua Bila Da!a Pepa la, al.u a. aoie c hapni 11<>u la ka noonoo no >a B la. Ka.naiho mai o Hon. Ukeke ekuewaie ana n » i ka Luna o Hilo. K»ie loa inai o Cn>y. Kanon i ka noo« noo li.mi ia !>:la. Noi ia mai e kakau ia na ae a me na ho«»!e, 0 ke noi e iiapai hou ia ka noonoo i ka Bila l).ila Prpa, ua haule—he 25 poe iie, he 13 pno hoole. 01 '!.» mai o lli». \lx. Ilarris, o'ka elua ha| akolu o ke 38 oia no ka 25. Iloole mai ka Hope Peresidena, aole i elua hapakolu. Ua ho.ipii ke Kuliinu Wniwai i ka olelo n ka H.»pe Percsidena imuaoka Hule. O'elo u.ai ka Hope Peresklena, aole e e ae »ku keia Hale i ka hoopii imua o lieia Ilale. lloopaapna loa mai ke Kuhina Wuiwai (me he ano loio la n«») me ka olelo inni, aoleehelu ia ka H*»pe Peresidena k< i ko!io ia ma kekniii noao. Aia rm au ma ka hoole, wuhi Hon. Kapeua Loke. Noi mai o Gov. I)ominis e koho i.i i Komite no ka helu ana i na lilo no ka hoolewa ana i ke kmo kupapau o Victoria K. K;inhumanu, ae ia—koho ia o J. Kamika, Kaunamano, Maheiona, Wana a me Kanpa. Noi i.i mai e hapai ia na hana o ka la. O ka uku no ke Kuhina Kalaiaina i §10.000. Noi mai o CoI. Kalakaua he hooioli kana i § I £.000. Noi mai o Hou. Mr. S.*W. Mahelona i §9,000. Noi mui o Hon. Kupau i oiai ke noho nei ke Anpvin» iloko o ka nenelu o ka aie, he s 180.000 00. Kokua nui mui o Col. Kalakaua i ka $13.000 00. Kokua nuii ka Hou. Aholo i ka Kalakniia hooioli. Kokua pu mai no hoioGov. Nahaoleiua i §1\2,000 00. Ua hooholoia i $10,000 00 no na makahiki eiua e hiki mai ana. O ka uku no ke Kuhina o ko na auia e, he §10.000 00.—Hooholoia. O ka uku no ke Kuhina Waiwai, he $10,000 00.—Hooholoia. O ka uku no ka Loio Kuhina, he .§ 10.000 00 —Hooholoia. Noi mai o Hou. Kv'malo e hooholo ioa e like me ka hooloii. Noi mai o Hon. Keawehunaliala e ooonoo hou i ka uku o ke Kaknuolelo o ka Makeke a me ka Luna Wai. O ka uku no ka Luna Wai, he $13,600 00—-ae la. Noi la mai e hookomo rna ka Biia Haawina ma ke auo hooloii. Noi mai o Hoo. Keawchunah»ia e hoopii i.ou i ka uku o ke Kukauolelo aiua o kn Afia Kiekie i §3,000 00—ae ia. Noi uiai o Hon. Keawehunahala e hookomo i A5.000 00 no ke Kahukula Nu». Ninnu inai ke Kuiuna Waiwai, no keaha la ke Koinile o ka Uale i ae ai e hooholo i kela mau uku ? Waiii a Hon. Keawehunahaia, eia ka Bila Hanwina imua o kt Hale, ke nooooo ia nei. • Eia ka Hon. Nehaku, aia oti ma ka Keawehunahala aoao. Hoole ioa n»i ollon. Knkanii k« hoo» pii ne i ka uku o ke Kahukuia Nui. Wahi hoi a Hon. Bthopa—ua huhewa loa kakou. Olelo mai ka Hope Peresidena ( aole e pouo >n kakou ke ooonoo i na mea e ae, aia wale no i ka mea a Ka Moi i kauoha mai ai. Noi mai o Hoo. Bibopa e ae ia na

uku makahiki o nn Kuoina, a «» k«» ivi mea e ae, r Iu»o!e i.i. Oieio mai o Hon. A;:»•!«■>. ina uo i.i k» 1 - kahi ima. aiaila, e at ia no i»a mea apau. Oieio nitti ka i 1 »«* iYresidena, o n.i uku waie no o no» Kuimm a uie ka I.oio Kuhina kai polniei, ao kekahi mau uua hih. he nua ole la. 0 k e imm u Hon. Uihopa. iri ninau ii, a ua hauie. Hoopaiee M ka Ahaoielo. Poai.i**. lulai 10. Hala uai ka AhaoK lo nui ka liori mau. Hoike mai o Hon. Aholo ka Lun.i Huoniaiu o ke Komiie i ka pouo o ke fvu ana o ka l>uke I a ine vi o na o!cl«i himiiolo a ka Aha Kieku» ma kn oieio Hawaii. a e pai ia ma ke Au Okoa i kela pule keiu puie. N«»i mai o Mr. \\ ana <; knpae ia na rula, a e hnpai hou ia k» Bila O.ila Pepa, ninau ia—he 9 e kue ana i ka 16. 1 a ne m ke KuUina o ko na niua e, e heluhelu mua mni i knim btla e hooioli ai i ko Pauku 381 o ke Kan.iWui Kivila, a niii ke noi m ana, ua hoio ma ka heluheiu mua aua. Heluhelu ia mai lieolelo hoohoio, aolr e ae hou la e hapai hou i ka noonoo ana no ka Bila Dala Pepn. Hoomoe ia. Ma ke noi ia ana umi, ua iuipui u» ka hana o ka ia, oiai hoi ka Bila Haawma. Noi mai o Hon. Kamalo e kapae in na ruia, a e hookoino ia ma ku Bi!a liaawina na uku o na Kuhina. Nuiauia, a aeia. Heluhelu mai o Hon. Naimku he olelo hooholo e hapai iiou iu ka Bi!u e iiooemi ana i ka «uh.iu ho. Nimui ih, o ua luule. (iii no ko kaumaha o kak'iu la , make uo kakou ia kakoo mukaaiuana^ Ma ke uoi la ana mai, ua hapai ia ka noonoo ana no na li<»ike a k<- Komite i waiho ia aku ni e uoonoo no ka mea e piu ana la Kalama. Ua helulielu in tm hoike a eiua. Noi mai ke Kuhina o ko na aina e, e ae aku i ka hoike u ka hapa uuku. Noi mai o Hon. Ukeke e ae aku i ka hoike a ka hapa nui, a e noonoo iho ka Hale, he Moiwahine mua ia, u e pono e ioaa aku iaiu kekaiu kokua mui ka luhui aku. Ku mai ke Kuhma Wuiwai a olelo mai i ke Ahi e hoihoi i kuna uoi. Kue loa mai o Hon. Ku]>au i ka ke Kuhiua Waiwui oielo. I'ane mui ke Alu Luuuiilo, aole uu e haalele i ko'u noho, oihi ke noho nei au mainuli o ko'u nno mamo aiu innloko o keiu liaie. Kokua mai o Hon. Nahaku i ka iioike a ka liapa uui. Olelo mai Ka Mea Kiekie, i iiookomo mai au j keia olelo hoohoh», no ko'u ike ua kupono na kakou e noonoo. Aia o Mr.Ji ma ka noao iioomoe i aa oiele hoike u elun. Kue loa o Mr. Bihopa i ka hnavii o/ia i uku hoomau no ka Moiwahine kaneu.ake Kalama. Noi niai o Coi. Kalakuua e mnau ia ka ninaa niua. O ke noi e hooinoe i na oleio hoike n eiua, ua niuau ia a ua haule. O ke noi e hoomoe i ka olelo hoike a ka hapa uuku ma ka |>apa, a e ie aku i ka ka hnpa nui hoike. Lawe ia. Noi ia ui.ii e hookomo ia ma ka Bila Haawina i £8,000 00 no ku Moiwahine kanemake Kainma. Ninau ia a ua ae la. Noi mai o Hania, he makeuiake la e lohe pono, inai ke Kakouolelo mni, elua ia ka iiio o ka Ahaoielo mai mua inai a hiki i keia la. Wahi a ke Kakauolelo lie $7,790.6«. Noi niai o His Ki. Harnt e hookaawaie ia i .§9,000 no na hlo o keia Ahaoieio. Noi mai Ka Mea Kiekie i $ 10,000 , •e ia. Lilo ka ilale i ke Komile no ka noonoo anu i ke Kaoaw»i e .hoolako nna i wai no Lahaina. Helahelu la niai ka mua a ka hope. Kue ke Kuhiua Waiwai i ka Pauku ekolu. Kue o lfon. Ukeke »a Kanawai, oiai no Lahaina wain iho no ia pomaikai, no na aina • ae. Otelo moi o Hon. li, e pooo e hoolawa

\ V:t h'i'liakM Hf»a » 1.-1 HIH l'M o n»*. N .i f/»ai <» iloa. I e f»<Mii«/ii ae m 'i, u c ii'H.K'.iiio ii aī uia. i u vai»i V iH'. K U*' IIIHI O Mr. Il'..'l'liii I k:lvl.. ti k;. il <n I h /»«♦•»!'»!#.mli ual».r m'āii ih» » l«»Hil, l A I IIH l* UiiHlUilm iina, iuhl 0«: hi «> I y k«.'ac ii<a-'i<<f»c u inaiu aku iu i ka i/oh'», a i ku ii«»ho aim iim «» Huluiii, iiuule iii'» 1'«)«» a «'o iluna.; Ku in:ii Kuiuiia Waiwai a ok-lo mai. ;»«»he «-na ma'.jM»po ik». Wel.u/w<•!»(! mai «» Hm». Kaliauleiio no kn li«»r»pa;i|i;ja mawaeiia o na K«»nuitiki. Ma ke uoi ui aua inai, ua iioohulnia ka paiikii ekoiu. i ielulu iii ia ku poo, a me ka Pauku 4, f> a u i in»<«ho{<i la. Ku«* o Im»jk'm:i ika Bila. ii'» »})au i>i ku K<irn'tc. Ma ki.' m»i ia aua mai, ua iiooiioio iti ku i».iu im kn lieiuiielu alua. Noi iii..i o ll.s t.\. 11-rris e iiooiu i kn lioike » ke Ko:mte. Ninauia u iawei»:. M;i ke n<»i iu una mai, ua hoopuuee ia kII A ll.ioU'i'». Poakoia*. lul'ii 11. llnlnwai ka Air.M»h>!o ina ka h«»ra niau. lielnhi'iu 111•»i o Mr. Kanutl<» i kn inuke a ke KoiniU* »: hoolioU» aua i k;t iu»oloii i i;a i'auku o k»; K.mawai Ksv;!a iii i k»; ano h ioluli—ae ia. N"i niai o Nir. Kaiuakuu kupni? ia na ruin, i iu'iuiu-iu inai iii oiu i ka hoike a ke Koiuiie inau no kn nnauno—laweia. Hfiuhfhi iu ka h• i»ke a nj>»nio iu. liuiuheiu ni;u «i Mr. l\a;ijj;i ika lioike u ke KoiiiiU; n>» na iii<> o ka liooieua ia ana <i ke Kama Alii. Un hiki aku ka liIn i ka ,§0,953., u lns J5*2,778 na iiio i ua i.iniii oka Imle ilio. Ua inunao i u Koiiiik* na ke Au|>un» e uku ku Jj|9,988., u 0 ku koena uoie e uku ke Aupuni. Noi inai o Mr. Wanu e lawu inai ia i kn lioike a ka lnipu nuku, a e hui mai i ka -2,778. Noi inni o Mr. Kakani e lianwi mai no 1 na lilo u pan ua kn Aiiaoleloe noonoo. Oielo iuai o Kainalo, uu i uuii na Kuliinu uiiuuuH, ua liiuu ka }J'li,UUO no n;i liio a ]>;iu okn lioolewu uun,a peiiea kii.i e noi liou uiiii nei.

Olelu mni o C»«>v. I)«uninis, ua pnlnlei wulo uo in, aka s iiii t>i iiku uau Ka lilo iu;iiiiua o ka puu dala i liaa>vi in. Ina auU; (' iiiaiKio ku Ilale lio pouu i ku Aupuui ke uku, nlniln, e ili ilu> uo i:i pai maliiiia 0 kn (iliaiii). Ku umi l»o Kuhnia Waiwni a Imomaliuiali mni, riu? ku olelo inai o Gov. L)ominis ka meu ike pono i na hana oia auo, oiai he LulIU lIUI iii UW V. K. ..... t_, . iuea e haua ai he pono wnle no. Noi mai o Mr. Hoika e npono i ka hoike. Ku inui o llon. llkeke (ka pukuniahi) a olelo nun, i Ua wa e lioop.iapaa la nua keia kninumanao, ua noi aku au e ltoolwtaivale i 0 (100., uk'a. ua puuiliei kakou i ka ua Kuhin.i oleio, u.i l.iwa ka $(>,OOO no ua lilo a pati, akn, i keia wa, ke wikiwiki mai nei ka waha i Ue noi, he Inlau ii», ke noi nei au na uu dala mailoko ue o ko lakou (n;\ Kuhina) inau pukelīe e uUu ;>Sai ke koena. Ilon. Ku|vvti, na k:i p»»e no i ae i ka 8(3,000 e uku, oiai ua l.»wa ia wuhi a lakou. L'hiuhi Inu inamuie mai o Hou. liihopa. Noi mai o iUr. li e hooho!o i na mea.e ae iiiamuu o ka hoomaka ana aku i keia. Wahi n ke Kuhina Wuiwai, ua holo na inen a p;iu. «ohe koeua. Kia ku Mr. li. inu pela, he pono ke kali ke Aupuui a hiki i ka wu e hiki ai ke uku i keia m iu l»tla. Noi mai o Mr. Kamika e ninau iu k*a ninnu iiioa. O ke noi e waiho ia ku uoouoo a hoike inai kn hapu uuku i kaua hoike. aluiia noono«—lawe ia. Nni in.ii o Mr. Kuuiika e hopknawale ia i iloko o ka liila Hawiiiua—haule 17 kue i ka 19. Noi mni o iMr. Knnialo e hookoino ia i $ ae I.M ne 12 hook*. Noi mai o (ion. Kalukuuu e hookouio i ka iiilu Muawiim. Noi mni o Mr. Mahelona e hookomo i $3, (300 no ke Kakuuolelo o ka Makeke, a peia aku. Olelo mai ka Hope PeTesidena, e pono e knpie in na ruia mamun o ka hookouio ana inai i kau noi. iNinau ia ke kapaenua i ua rula, a Inweia. Noi mai o Mr. Kakuni e hoomoe i ka Mr. Maheit«.u noi. Noi mai o Hon. Kalakoua e hooholo. Kokua tuui o Hou. Kamakau i ke noi. Olelo mai o Mr. Kamaio. ina maanei ke Kuhina Kalniaina, ina ua lohe pono kakou i knnu hann. O ke noi e hoOinoe i ka olelo liooholo a Mr. Malieiona, ua haule, o ke noi » 53,U00, «a ae ia. Hnpai ia kn hana o ka U, oia ka Biia Haawma. (Ja hai mai ke Kaknuoielu, o ka imi o nu e/a'a i hookaawnle i.i maloko o'.ka llila Haawtiū; W $891897.63 Noi mai ke Kuhiua \Vanvai e hooholo ioa 1 W» 4 ma kona heiuheiu alua ana. No» umi o Hbn.' Bih(»i>a e knpae » kekahi haawiua $40.000 i like iki ai na aoaoa eiu«. Olelo mai ke Kuhina Wniwai ua itu«kau> kau om • lawe mai he hiia hon. Noi iknikn loa mai o Hon. Biho|xi e kiola ia kela hnawiua ana i no» ai. Hoonahiii mm ke Kuhina Waiwai i o la nei tt\« ka olelo mai ina e hooki ia keknhi liaawina « ue akuuua naaa a me kwiahoa. Ua hooholo ia kn Hou. B«hopa hoololi. . Noi tnai o Mr Kaiuika e hooki i ka uku mnu o Kaiama. Kue mai o Mr. Kainalo no ka maiaina oie i ka wahiue Kauemnke a ka Moi Kamehaineha IH. O Ve )n>i # ilAopeinw a npopo ua hauie. Olelo uiiii kc> Kuhina Waiwn», ua man&o , Ukahipoe iia iike o Kalama me ke i»ool« «ku nei uo aole. liuia uiai ka Hopw IVresiJena, no ka hoo>

hci'> - r ina o i»e:3. noiaiia. e pooo e noone-o hou Sin»u ta a haui<». Noi rr»3i ke Kuhīna Waiwai e h.H'hoio 53 ka reuku n.un o ka Htla Haawina : a** īa. Ny i ho<l Utr. I >>'} ;3 e K';v>ho!o 13 piuku 'je 'l*. Nmi mai ke Kuhioa o ko na Ama e l»<»w* ! a i3 b.ia a |.iu ma l»oua heiuheiu aiua ann. iiuuiiooio ia ka in'i», a ua kauoha e k ik.iu } «x ;x.e. Noi «»ai ke Kuftina W.einai e hnpjiī iVa moomoo no kekahi bili aku. 05» ka bi{a e honuohenho ana i nn Kauka iapaaw. Oh-io ma; ke Kuhina o ko na Aiua e, kupono, a ua kue nui ou>. O Ke noi e hooie i ka bila, ua hooholo ia. Ku inai ke Kouiile a hooie mai. a ua noow.'O ia ka bi!a e hoeemi ana i na u»o i loua ma k;i iiooi,»iuiakania ana. Noi n»ai o Mr. Kakani e hoopnnee ioa i ka rioon<to ana (i'eia iho hi no ka paha e hokae maiai.) Noi mai o Mr. Kamalo. h-; niakemake oia e l<tii«-- i kekniii uua n*ai ka Papa Ola uiui. Oieio n.»i 0 Mr. Hoika, ua maikai iho h 110 keia Kan.iwai. Noi n»ai 0 Mr. Knmaio e hoopanee a popo aiuiia noonoo. A ua hapai ka Haie no ka bila e haawi »nn i ka ao:io Aiii e hoopii, ke hoohoio ka Lunakunawai Ap;ir»:i, Kaapuniu Aha ma ke Keenn pnha n iiiki i ka Aiiu Jure, ke a hewa i ka aoao Aiii. Noi inai o Nir. Kainalo e hoopanee loa. Kue m:»i ke Kuhina Waiwni, a noi ūuii e hoopau i ke Komite, ne ia. lioopanoe ia ka Ahaoleio.