Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 30, 28 July 1866 — Na ke Aupuni. [ARTICLE]

Na ke Aupuni.

; HB KANAWAI ) E «OOKLU AiNA I SA KoA PIALU, MA! KEKAHI j MAU AUHAU. i E hoouoloia e ka Moi ame ia Hale Ahaolelo | o ko Uawaii Poe Aina, i akoakoo iloko o i ka Ahaoielo Kau Kanawai o ke Aupuni: | Paukū 1. Mai ka ia aku e hoolioloia'i ; o keia Kanawai. o na Koa Pualu a pau i i koroo n& inoa ma ka papa inoa a e hana 1 maoli ana Doi ina ia hana iioko o kekahi Punli Koa Pualu i aponeia, e hookuuia no ; lakou mni na auhau pili kino aku. A o na ! Koa Puaiu hoi i komo na inoa ma ka papa i inoa, a e hana inaoli ana hoi ma ke ano boa ■ no kekahi Puaii Koa Lio i apono ia e like i me ka mea i haiia maluna, e hooukuia no i i ko lanou mau auhau pilkino, a ua aeia hoi I lakou i elua lio no kela boa keia hoa me ka auhau oie ia. Eia nae hoi' o ka poe koa e 1 koi ana e hookuuia na auhau e iike m© ka / meai haī mua ia, aia wmle no o ka po« i | hoopaaia na inoa ma ka papa īnoa o ko l lakou inau Puali, a e hana mau ana hoi ma I ia oihana, e iike me ka mea i hai mua ia ! iioko o k* manawa aole i emi iho maialo o \ Lamakahiki hookahi oiamui iho oka heluia - ana o na auhau o kela a me keia makahiki. Pauku 2. N'a ka Luna Koa Nui o kela \ a me kein Puali Koa Puaiu e waiho aku i j ka LunaHelu o ka Apana kahi a kona Puaj ii i nohoai, i ka Papainoa a me na oltio | hoakaka kupono, i hiki ai ke hookuu ia na | hoa i ko Ukou auhau e hke me keia Kanvr»

n*> ka hoomaka ana i kana hana no KTakahiki. A oia Papamr*a e hootaio'.a eka Luna , Koa Nui o ka Puali. roa ka hoohikiin ana ; imua o kekahi Luna i haawna ka mana e , ■ hoohiki. pACru 3. E lilo keia i Kanawai mai ka • h» aku e hooholoia'i. Ua opoooia i keu !a 6 o lu'ai, M. H. 1966. KAMEHAMEHA R. ! —— s HE KANAWAI E HOOLOU 11 I KA PaUKU 21 O KE KaN.«WAI IKAPAIA *'Hk KAN'AWAI E HOOPAl" Al KA . MOKUNA 10 0 KE KINAWAI KIVILA. A E HOOPONOPONO AI KA OIHAXA HOONAAPAO 0 5 KE ArPl Nt i APONOIA MA KA LA 10 O L\NC- ; ARI, M. H. IS6o, E p:u axa i ka manawa i E HOONOHO A1 INA KEIKI MALOKO OKE KI'LA Hanalima me ka Hoopololei." ' ■ E kooHoloia e ka Mui a me *a Hale Ah olele o lo Haieaii Pae Aine i akoakoa iloko o ka ■ ; Ahaoielo Kau hanataii okt Aupuni: j PaCKU 1. E hooloiiia ama keia ua hoolo- ; j hia no ka Pauku 21 o ke Kanawai i kapaia "He Kanawai e hoopau ai i ka Mokuna 10 : ! o ke Kanawai Kivi!a, a e hooponopono ai i ! ka Oihana Aopalapala o ke Aupuni" i aponoī ia ma ka la 10 o lanuali, M. H. IS6Ō, ma , : ke kape ana i na hiu» olelo " N'o ka inanaS wa aole e emi malalo o ka malama hookahi, i j aole hoi e oi aku i na malaina eono."a e hso- . | komo ma ia wahi i na hua olelo ' No ka ma- : nawa aole emi malalo o na malama eono, ao!e hoi e oi aku i na makahiki elua." Pauku 2. E lilo keia i Kauawai mai ka la aku i aponoia'i. j Ua aponoia i keia !« 6 o lu'ai. M. H. 1 ) 1866. KAMEHAMEHA K. i i ; HE KANAWAI ! 1 E HOOPII.I HOU ANA 1 NA Kn.EA.NA Aina kk j j MAKE h'EKAHI MEA ME KA WAIHO OLE IKE I KAHI PILIKANA HOAHANAU. ; E hooholoia e ka Moi n me ka Hnle Ahiolelo j oko Hmeaii Vae Aina » akoakm iloloo ka ) j Ahaolelo Kau Kanaw>ī oke Aupuni: j ! Pauku 1. Ika make ana o kekahi mea j a he ona ia, a he kuleana paha kona iloko o i kekahi apana Aina ma ke ano ili mai ma ke i ano hooilina, a he kuleana pnha kona iloko o kekahi aina a mau aina pnha ilnko o ke ia Aupuni, aohe nae ona pilikoko a pilikana e ne e ola ana ; o ka aina a mau ama oia ano j a pau, e hoi hou aku no ia i ka nna nona ke , Ahupuaa, a ili aina paha, a nno nina e ae - paha kahi nona mai ua kuleana nei i kuieanaia'i i kinohou. 1 Palku 2. Ona Kanawni ame nu hapa ! kanawai a pau e kue ana i keia kanawai ua , hoopauia, a ma keia ua hoopauia no. Pauku 2. E lilo keia i Kanawai niai , kona la aku e hooholoia ai. ' Ua aponoia i keia la 6 o Lilii. M. H. 1866. KAMEHAMEHA R. J HE KANAWAI ;

' E AE ANA 1 KA HOOKOMO ANA MAI I NA Bl KE | i 1 I'AUA MA KA OLELO HaWAII ME KA UKU | j OLE I KE DLTE. j ! No KA MEA hoi ; ma ka Mahele VI Pauku j i 517 o ke Kanawai Kivila ; ua ae ia kekn- | hi mau mea e komo wnle nmi me ke dnte ! I ole, a no ka ft>ea hoi. o na buke i pniia ma 1 na aina e ma ka olelo Hawaii, ua kupono ke huipuia ma ia helu, t«ona mea pomai- . kni e loaa mai ana i na kannka Hnwaii ; ] Nolaila, E hooholoia e ka Moi a me kallale Ahan'e- . lo o ko Haumi Pae Aini i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni. Pauku 1 0 na buke a pnu a me na pi- } lapala i paiia ma ka olelo Hawaii ma na ainn e, a i lawe ia mai hoi i loko o keia Aupuui, i e komo mai no me Dute ole. : Pauku 3. E lilo keia kanawai mai kona ; la aku e hooholoia'i. Ua aponoia i keia la 6 o lulai. M. H. i 1566. KAMEHAMEHA K. j HE KAN.AWAI | E HOONUI AI 1 KA UKU "> KA LiNAKANAWAI I Kaapuni 0 KA MoKUPI'N'! 0 Oahu. ' i E hooholou e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo ' ! 0% H ewaii Pae Ain i i ahmhn iioko n ka Ahaolelo Kau Kanaw.i o Le Aupuni: Pauku 1. E hoololiia a ma keia ua hoo- ' j lohia no ka Pauku eono o ke Kanawai i ka- j | paia "He Kanawaie hoopau ai i k;i Ahahoo- ; | kolokolo Kaapuni o ka Apana Akahi," i apo- : noia ma ka la 10 o Innuan, M. H. 1563 ma ; : ke kapae ana i ka huaolelo "eono" ma ia | Pauku, a me ka hookomo ana ma ia tvahi i j ka huaolelo "ewalu" a penei e heluheluia'i: | "Pauku 6. E noho ua Lunakanawai | Kaapuni nei ma ka Oihana a hala na m;ika- j | hiki eha mai kona la i hookohuin'i. E hiki ; j no nae ke hoopau e ia ia e like me ka olelo : o ke Kumukanawai, a e uku ia ua Lunnka- ' j nawai nei no kona luhi i ewalu haneri dah ] ■ no ka mnkahiki hookahi, a e ukuia i kela ! malama keia maiama, mai loko ne o ka Wai- t ■ hona Dala o ke Aupuni." ! Paukc 3. E lilo keia i Kanawai mai ; | kona la aku e hoohoioia ai. I Ua aponoia i keia la 6 o Inlai, M. H. 1566. ' : KAMEHAMEHA K. HE KANAWAI ; E HUIKALA Al I KB KuHINA \V*A!WAI. •o ka mea ; ua ikeia iho ma k* Palapala < : Hoike a ke Kuhina Wai«*a't i waihoii mii ! ma ka la 25 o Apenla, M. H. 1866, ca ! hookaa aku ua Kuhini ia t na D<tla he • $10,665.04 do na dala koena aie no ke j kapili hou ana i ka Mokuinahu -KiUuea" ' ; ina ka ia 30 o iuoe, M. H. JS64. A no ka mea, oa hoikeia mai ma a* P«lapa!a Hoi- ' ; kela.ua hookaa pa aku uj Kuhina la i j | ua Dala Hookahi Tausaoi, oo ke Kit o ka \ Moi Kamehamea IV i hala aku nei, a me , ke Kiī o ka Moi Kamehanieha V. t oiai oa j hoolimalimaia ke pena ana o ua mau Kii • ! nei mamuli oke kauoha a ka Ahaolelo o j ka M. H. 1864, a no ka mea boi. oa ikea | iho oa kupono no » mau dnla no k« hoo- j | kaa ana, a oa kupooo no hoi ka hookaa < | ana, a no ka mea hoi, ua noi mai ke Ku- ■ hina Waiwai i Bi!a e hoapono ana ii ia j no ta mau hoolilo ana, me ka hookuu hoi ' I ta ia mamul» o ia mao daU i hoobloi;t i j okio. maa ia ; Nolaila, ;

£ HOOHnLOIA € i-1 M'k a Rtf? k l H<rft .4 Kdoiffo oio H:trcu Pm Ainj i HjAv pia " AAaoieio Kau kn.'uneai o ie A*jm*i: P.4i"sr 1. E hotl4i:%ia at» hookuu k* J« S aku ke Kuhina Wai\rai no n* puu liala i hoehioia i hai muaia ae la enaluoa, a o WeUi mvi dala i hookomoia ma ka Papa Hoik*» o ' , na !i{o o ka Waihona D.»la Aapnni no na i rmkab;ki e!ua e pau ani ma ka (a 31 o Marnki, M. H. 1866. ke aponoia aku nfi. T t'a aponoa i keia la 6 o lulai, M. H. l!S3<x KAMtHAMEHA K. «r' , OLELO HOOHOLO ; No ka mea HO!. ua ike iho ka Hafe Ahaole» 10. ua ane pau loa na ioaa o na Aina Moi 1 loaa mai mahope o kn inake ana aku o I ka Mo» Kamehameha IV., nona ki hoo- | inanao lokomaikai ana. ua !i!o no Va hookaa nna inn aie niaiuna o ua mau aina la i ka \va no o;a Moi e ola ana ; a o kn < i Moi ko kakou Alii lokoenaikai, ua uuku ioa ka pomaikai i loaa aku ia ia mniloko inai oia mau aina. Ano k.< mea hoi, ua hai pu ia mai ka Hnle Ahaolelo, o na aie maiuna o ua m:iu aina Moi la, ua oi )oa nku ia mamua o ka mea i manao mua i* ; A no ka mea hoi, ua ike a hoomaopopo pono iho keii Hale Ahaolelo i kalokomai> kai o ka Moi ma ka ae ana a ane pau loa na dala loeia o ua mmi aina la, i mea e hookaa ai i na aie o ua mau Aina Moi ia. A no ka mea hoi. o keia Haie Ahaoielo a 1 n>c keia Aupun», ke hooinaopopo aioha noi i.ikou i ka iokomaikai o ka Moi. ma ka ae , ana e hoohaikiia ni Ama Moi e like me | ia e waiho nei i keia wa inamuli oke Kanawai; Nolaila. i E hooholoia : () keia Ahaoleio ma ka inoa ! oke Aupuni Hawaii. Ke iawe nei lakou e hookaa ina Bi!a Dala i aku j ina Komisina ona Aina Moi mamuli o ka Paukul o ke Kanawai e hoopau ni i im Monki malun.i o na Aina Mot; a e | papi nn.i a mau loa aku ika hoolilo ana i ! ua mau Aina la i hooholoia ma kala 3 o ' ianuari, M. H. 1565. ake hookuu loa aku nn i na Komisina o na Aina Moi, ka nnna e mninna ana i ua inau Aina la n ine ko I;ikou mau hope ma ka Oihana, mai i»a hookaa ana ia mau Hila Daia, i ke kumupaa. uku hoopanee. a o kekahi iiapa paha o ia mau dala. Ua aponoia i keia la 6 o luiai. M. H. IS(S6. ! KAM EHAMEIIA K. ; | OLELO HUOHOLO ,No ka mka, ua hala loa aku na lilo oka Moi Wahine Emma inawaho o ka palena o na ioaa no kona noho loihi ana ma ka nina ! e; a no ka mea, ua manao nui ia e ka ia« ! hui Hawaii, noie e ilihia ka pilikia maluna o ka ine.i i aloha nui ia iiiamuli o ka nele; Noinila. E hoohoi.ou. E haawiia ka mana ma keia i ke Kuhina Waiwai e haawi aku i ka Moi j Wahine Emina mailoko ae ona dala olo- | ko okn Waihona aole i hooliloia no na j meaeae. ina Dala Ekoiu Tausnni. O | keia puu dala, he pakui nku no na dnia i i hooiiloia ni i kokua, n i ola mau nonn, a he kaawaie nae, a, aole i huiia me ia. ! Ua nponoia i keia ia G o Lulai. M. H. 1566. ; kamehameha k.