Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 33, 18 August 1866 — Page 1
KA NUPEPA KUOKOA:
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE V. HELU 33. HONOLULU, AUGATE 18, 1866. NA HELU A PAU 246.
"KA NUPEPA KUOKOA,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no na mahina he UMIKUMAMALUA,
$1.00 no na mahina eono.
ME KA HOOKAA MUA MAI.
NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.
NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi. L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)
KA "NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu EVERY SATURDAY,
$2.00 per annum, or $1.00 per six months, in advance.
ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.
KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line.
PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.
ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M. L. H. GULICK. Publisher.
Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each. Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.
HE MOKU HOLO MAU
No Lahaina, a me Makena.
O KE KUNA KALEPA PAA maikai,
"Kate Lee."
O Fountain ke Kapena,
E HOLO MAU LOA ANA A HIKI MAI no hoi ma na Awa i olelo ia maluna. No na ukana a me na ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia C. BREWER &co. (BURUA MA) 228-tf
No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Pilipo ke Kapena.
E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana ame na ohua e ninau ia L. L. TORBERT.
No Hana, Kaupo, a me Maliko,
KA MOKU KUNA
'MANUOKAWAI,'
O Merchant ke Kapena.
E HOLO MAU ANA KELA MOKU I NA Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau ia C. BREWER &co. (BURUA MA)
Olelo Hoolaha
- A KA -
AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI
- A -
MOKU MAOLI KULOKO
- O KO -
Hawaii Pae Aina.
KA MOKU KUNA MAIKAI
Alabani,
161 tona, e holo ana i Kawaihae, a me Kona, ma k Poaono, a mamua ae paha, la 10 o keia malama. O KE KUNA KALEPA O Neti Mela E holo mau ana i Lahaina, a me Maalaea. No na mea i koe, e ninau ia Kapena Mokina, a i ole ia, ia JANION GREEN & CO., A. H. M. K. H. 222-tf
W. KEAWEHUNAHALA.
Loio! Loio!!
O KA POE MAKEMAKE I LOIO E KOKUA ma ka Hoopii ana, a pale ana ma ke Kanawai imua o o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, e kii koke i ka mea nona ka inoa e kau ae la maluna ; a e loaa no oia ma kona Hale noho i Kikihale, ma uka o kahi o J. KAHAI Esqr., a i ole ia, e loaa no ma ka Hale Hookolokolo i Honolulu, Oahu. Honolulu, Feb 9, 1866. 219-1y
Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.
Baibala nui no na Awai o na Halepule, $4 00
" Ohana, ano nui, me na kii, 2 50 a me na Moohana, 5 00
" Ohana uuku iho, me na Moohana, ili ulaula, 1 00
" Ohana, me na Moohana wale no, 62 ½
" Okoa, 50
Kauoha Kahiko, i paiia i ka M. H. 1838, 25
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 ½
Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25
Haiao, 25
Hele Malihini Ana, 25
Wehewehehala, 26
Lira Hawaii, 25
No ko ke Akua Ano, 25
Lira Kamalii, 25
Kumumua Hou, 12 ½
Moolelo Ekalesia, 50
Hoike Palapala Hemolele, 25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, 12 ½
Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 ½
Kumu Leomele 12 ½
Eia na buke i haawi walei a.
Haawina Baibala.
Ui.
Na Dawida Malo Kumumanao.
Ko Olelo Ao Liilii.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o Hawaii.
Ka Nupepa Kuokoa.
Wa-ha Ra-ma o-e.
Eia hou no hoi; i ka makahiki i hala aku la, kani ana ka ula ma kuu pepeiao, he halawai palapala paha, a i ole ia, ua hoole no ia i ka ke Akua mau kauoha a pau. Iakobo 2:10. A pela kaua e kamailio ai; aole no ia i hele mai ma keia pae aina ma ke ano hoopono, oia hoi ma ke ano o ka ohana Moi i make aku la ka kakou mea e manao ai. Aka, ua pii ae nae ma ke ano Bihopa o Roma, ma ke ano Pope no, me he Akua la.
A no keia mea, e huli ae kaua e nana ma 2 Tesalonike 3:4: oiai e noho ana ma Roma ka mea nana keia mau episetole, he ike maka kona, ma Roma e hoomakaia ana, oiai aole i laha ae ia wa. A no ia mea kona hoike mua ana ia lakou la i kona ike, a me ke kauoha pu aku, mai puni lakou i keia mea, no Satana mai ia mau hana, a me na ano kuawili ana a pau. Mataio 6:7. A nolaila, ke ninau nei ia oe. Ua ku anei keia pauku ia laua la? E! e pane mai ana paha oe, "Ua like no." Ae, o ka hana ana ka mea i like ai. A he pono anei ke hana kakou me ka lakou? Hoole mai no paha oe ma ka pauku 8 iho ea? A e ninau mai ana paha oe no na kanaka e ma ua mau pauku mua la, owai la ia? Ma ko'u manao, o na keiki no a kanaka, he poe ike ole i ke Akua. Kinohi 6:2, 3.
E aho paha e oki ko kaua kamailio ana ma nei wahi, no ka mea, ua hai no au ia oe mamua ae nei no ko'u mau lohe o ka wa kahiko a me ka'u wahi ike, ua ku ma ke ano kuawili e like me ka Paulo, a ma ka Baibala ka hoomaopopo ana e like me ka ka Haku i haiia maluna, alaila, e manao kaua, ua like ka laua la hoomana ma ke ano Iudaio, a Parisaio hoi ma kekahi ano, oia hoi ka hopu ana ia Iesu a lawe imua o Pilato, a hoohewa ia ae la e make oia ma ka laau. Oia no ka mua o ka make, a pela mai. A no ia mea laua i olelo ai he ekalesia Roma, no ka mea, no ka ekalesia Roma no paha ka Heneri VIII kukulu ana i kana ekalesia. A ua olelo no hoi kekahi o laua mamua aku nei pela, a oiai e paio ana me Kuhele, a ua pio nae kana mea hoopahupahu Pake.
A no keia mea hoi la, aole paha e hiki ana ia kaua ke manaoio, he ekalesia Roma kai ku mai ia Iesu mai, aka, ma ka akena a Ohaiula, he 19 ka keneturia mai ka wa kahiko mai a hiki i keia wa. A ma ka H. P. hoi, aole pela ka oiaio, aka, ua ku mai ka ekalesia Roma i ka 7 kenetura; ina hoi pela, he 12 wale no keneturia. A ke manao nei au, o ka ia nei ka oiaio, aole ka Ohaiula.
E waiho kaua i kela, no ka mea, ua ike kaua i ka laua la. A e hoomanao ae hoi kaua i ka J. Kaimiola ma ke Au Okoa o ka la 23 o Aperila. A no ka mea, akahi no a holo maikai na kula Aupuni ma nei wa, aole pela i na wa kula Aupuni ma na lima o ka poe Kalavina. A ina pela, no ke aha e holo pono ai na kula Aupuni i keia wa, no ka mea hoi, ua pau i ka hoopauia na kumu kupono, a ma kekahi mau hale kula, aole haumana, aole pono na haumana o ka aoao H. P. ma ka lakou mau loina, a ua huki ia aku nae ma ka pule a ka aoao Pope, oiai ke Kahukula Nui no ua aoao la, a he mea kue no ia i ka Baibala i na kau a kau i hala e aku.
Aka, i kona komo ana i Luna Pai Nupepa no ke Aupuni, a he mau makahiki iho nei, kahea mai ana nae hoi, eia ka ua komo ma ka eke a Hagai, a lilo ana na tausani dala ana. A pela aku no paha auanei, no ka mea, me he la no ia e hoomau ana ma kona ano naaupo maoli, no ka mea, nowai mai la ko ke kanaka ano e ola nei? Na na kii akua anei e kula ma ko lakou mau luakini?
Aka nae paha, he mea no ia e ike ia ai, ua huiia ia mau mana a elua i ke ano Pope, a he ano ekalesia Roma no laua a elua; a ina pela, alaila, he mea kupanaha ko laua kui aku a kui mai kekahi i kekahi, no ka mea, nonoho mai nei laua ma ka aoao hookahi, a o ka mana Baibala ka hoa paio. Aka, ma ia ano nae hoi, ua oluolu loa a maikai no ka pane ana a me ka olelo aku olelo mai ma na mea i ku i ka oiaio no na aoao hoomana. A o ka Baibala no nae ka hoike oiaio, a me ka lua o na hoike.
A nolaila, ua wehewehe nui ia ka oiaio no ka ekalesia Roma, a ua maopopo lea, aole no Iesu Kristo mai, no ka mea, he mana kona ma ka lima o ke kanaka e hana aku ai, a malaila kona lanakila ana. Aole nae hoi me ia ka mana mai ka lani mai, no ka mea, he mea loaa ole ia i ke kanaka ma ona iho, aka, ma ka pule a me ka hookeai wale no me ka oiaio, pela e loohia mai ai ka aahuapoo o ka manaoio me ka maka ole o ka pahikaua, a o ka Baibala kona pahikaua maoli. Pela anei ka ekalesia Roma? Aole, aia ma na hana kanaka wale no kona mana, a e ike no kakou i kona hopena, ua kokoke na halawai kino ana, no ka mea, ua hiki mai kekahi mau mea no ka aoao Epikopo mai Nu Ioka mai, mamuli oia kauoha, e hele mai laua he kane a he wahine, a na laua ka e malama ka ekalesia Peleula, a i mea ka e launa nui ae ai ma ia ekalesia na Amerika o ke Kaona nei, wahi a ke kanikaniaula. A mamuli oia kauoha, ku laua a haele mai a hiki ana ma Kaleponi, a ia laua e kaulua iki ana no ka moku, kani ana ka he hawanawana ma ko laua mau pepeiao no ke ano o ua ekalesia nei, aole nae laua i uiha koke no ia mea, no ka manao he hanehane makaikai la; a kau aku laua nei i ka moku e holo mai ana i ua Kaona nei, a iwaena moana mai ka, a e kamailio walewale ana ke Kapena o ua moku la no ua aoao nei. Pane ae la kekahi o ua mau ee moku la, "O ka'u oihana ia la e hele nei ilaila." I mai la ke Kapena, "Ua hewa ka paha keia pane ana no hoi a'u ia oe?" Pane hou ae la kela, "Aole, ua lohe mua mai nei no au i Kaleponi, a e hele ana no nae au e ike pono, alaila maopopo."
I ka hiki ana mai nae o laua i koonei Kaona, a i ko laua hoomaka ana ma ua luakini Peleula nei e hapai ana i ka laua oihana i hele mai ai, a me he mea la ka ua kue ke ano o ua hale Peleula nei i ka laua oihana.
A i ka pau ana ka hoi, hohoi aku la laua nei a ko laua nei wahi noho, a i mai la kekahi o laua i kekahi, "Eia la ua kaumaha loa wau, a ke hai aku nei hoi au ia oe, aole e komo hou ana ko'u poo malaila, aole no hoi ko'u mau kapuai e hehi hou ana maloko o ia hale, aka, ma kahi e ae ko'u mau kapuai e komo ai ma keia hope ae." I mai no hoi kekahi o laua, "Aole o oe wale no, aka, owau no kekahi i kaumaha e like me kau e olelo mai la, nolaila, ke hai aku nei au, aole kaua e noho ma keia wahi."
A i ka lohe ana ka o ka wahine a ua B. la o P., hele ae la ia e olelo ia laua nei i ka i ana aku, "Ina ua hoowahawaha olua no na kii e kau la maloko ea, e pono no e laweia ia mau mea a pau." I aku la hoi keia, "Aohe i maopopo ia'u ka'u mea e pane aku ai ia oe." Aole no ka i luana iho, pupuhi aku la no ka i-a o Ukoa hoi ana i Kaleponi, noho hoi ana keia i Kapua ka auwaa panana. A ua alua a ekolu paha ka oupe ana o ua B. nei o P. e na Epikoba aoao kue ia ia la, a nolaila, haalele wale i kula pule o lakou la, "he uwahi keia he mahu na ke Koolau, o na hoa makani mai lalo - e."
Eia kekahi; e nana ma ka la hope o Iune aku la, oia paha ka la o ka lawe ana ma ka Halekupapau Alii i ke Kama Alii i make, ua hai ae ka ua Bihopa la o Peleula i ka Moi, aole e pule kekahi aoao hoomana no ka lakou mau haumana i alakai ai ma ka Baibala. A i ae ka hoi ka Moi i ka pono, "Aole paha ia kakou ia, no ka mea, ua ike no oe, na kela aoao no ka pule mua makai, a pela no keia." A mea no hoi kau a i ae ua Bihopa nei o Peleula e "ae," o ka hele ae la no ka ia a noi ana ia Waawaa o P. o P. nana ka e pule. A ina no la hoi paha e lohe ana ia la i ka P. noi, e wae mua iho la hoi ia i kona manao, a e i ae la hoi, "Ua hai aku nei oe i keia mea i ka Moi?" "Ae, aole nae i ae mai." Aia la hoi kana, "Oia ae la no, aohe no a kana hana, aia wale no ia wahi i ko 'Lii." Ina no la hoi paha me ia o ka pau no la hoi paha ia; aka, o ike ole ia ae ka i ala hana naauao ana e ka lehulehu, a no ka mea, ua ku pouli no ka paha i Kanehoa o ua o i ala i ka pule ana a kekahi Epikopo ia Kauka Ruka, ma ka puka o ka Halekupapau mua ma Pohukaina, no ka mea, aia no i na'iii ka pono e like me ko lakou manao; a no ia mea, ke hai aku nei au ia oe e kuu hoa. "E hoolohe na kanaka a pau i ka ke Alii maluna iho, no ka mea, aole Alii ke ae ole mai ke Akua; a o ka poe e Alii ana, na ke Akua no lakou e ho'lii mai, no ka mea, o ka mea hoole i ka ke alii, oia ke hoole i ka ke Akua kauoha, a o ka poe hoole, o lakou ke hoohewaia, no ka mea, aohe mea maka'u no na hana maikai, aka, no na hana ino. Aole anei oe e maka'u i ke aiii? E hana oe i ka mea pono, a e hoapono ia mai oe eia, no ka mea, he kauwa ia na ke Akua e pono ai oe. Aka, ina e hana oe i ka hewa, e maka'u oe, no ka mea, aole he mea ole kona lawe ana i ka pahikaua, no ka mea, o ke kauwa ia na ke Akua, he Ilamuku e hoopai ana i ka mea hana hewa. No ia mea, he mea pono no kakou e hoolohe aku, aole no ka inaina wale no, aka, no ka maka'u aku i ka pono kekahi." Roma 13:1-5.
A maanei hoi kaua e kamailio ai, aole kuleana, aole lihi iki a mau lihi kupono o ka P. o P hana ana a hoole ana i ka ke Alii, a no ia mea, ua maopopo maoli. (Aole i pau.)
Makemake ana.
Eia keia, aole pono i na makua e waiho wale i ke keiki me he popoki la aole ao ia i ka hana i kona wa uuku, oiai ua hiki ia ia ke hele me kona mau wawae, a oiai e hookauwa mai ana ia malalo o kona mau makua, a o ka hoolohe mai a me ka hooko ana wale no kana ma na kauoha a pau a na makua. I loko nae o ka laua mau kauoha, e pono ua mau makua la e makaala ia laua iho, mai pane hoopunipuni iki imua o ka laua mau keiki, penei; A pa-u i ke aku-a, 2 Mai ue loa oe o moku ko pepeiao i ke kanaka oki pepeiao e hele mai la, a no ka mea, he hoopunipuni keia a ka makua e olelo la pela, a pela 'ku a nui wale. Aka o wa kahiko ia, e pono e pepehi loa na makua ia mau mea a pau, no ka mea, he pono ole ke kapili pu mai ka apana kahiko me ka apana hou, pela mai ka Haku. A o ka waiho loa ana ia mea, he mea no ia e pono ai ke keiki a me na keiki paha, oia ke kumu o ka pono ohana me na makua pu, a maa no na keiki i ka hoolohe a me ka makaukau pu i na hana kino a me ka maemae pu mai ka olelo ana a me ka hana ana, a me ka noho maemae, hele ana a pela 'ku. A no ka mea, ua noho mau lakou malalo o na makua, nolaila aole lakou ikea ma na wahi kolohe, aole auana io, io, ma ka hana ko lakou makemake nui a o ka imi naauao a me ka pono pu, a me ka hoopono ana ma ka pono, no ka mea, ua maopopo mua ia lakou ke ano o na hewa a pela no ka pono i ka lakou ike, no na makua mai no, a e kamailio nuiia ia mau makua, a o ka laua mau keiki e hana ana no e like me ko lakou mau makua, no ka mea, i ka wa pono o ua mau keiki la, e hoouna mau i na kula i ka ike a me ka naauao. A o ia ano keiki, he poe malama i na kanawai o ke kula, a he poe kokua i ke kumu a mau kumu paha. A naauao, alaila na hana lima he kula okoa ia, e pono ai na keiki kane, a pela hoi na kaikamahine ma ka lakou kula hana e pono ai lakou. I ka wa paha e kuuia 'ku ai kekahi o lakou mai ke kanawai ae o na makua, aole ia keiki e pilikia a pololi, no ka mea ua maa no i ka hana, a e kapa 'e no ia i ka hana o kona ola ia, a pela no ka maa i ka malama ana i kana loaa mai no ka hana me ka ai pakiko mau, a maa no hoi i ke aloha hoalauna, aole liuliu piha koke no kona pepeiao i ka waihona lako. A i kona wa e manao ana i wahine, aole ia e nana'e i ka maka wahine maikai a nele i ka naauao a me ka pono, aka, imi no ia i ka mea e pili ana ka ike a me ka naauao a me ka pono, pela pu mai ka makaukau i ka noho ana hale a pela 'ku. Ika wa e loaa mai ai ka laua, alaila e hana'e no laua me ka laua ike e like paha me na haina a pau o keia moolelo, a o ka hoahanau, a mau hoahanau o nei mau mea, e hana like ana no lakou ma nei mau loina, alaila o ke kawowo koke ae la no ia e like me ka wa ia osua ke pani hakahaka o Mose ke kauwa a Iehova no ka noho maemae o kela a me keia ohana, a na ia la no e hooko ae e like me kona makemake no ka mea, ua hana ia no pela, ma ka hou o ka lae e loaa'i ka ai.
Eia ka, no ka hoomaemae ana. I ka wa e haalele ai ke keiki i kona hale mua, a hoea mai la i keia ao, loaa no ia ia ka ue ana, alaila ka hoomaka mai la no ia o kana hana, a ma ke akamai a me ke ahonui o ka makuahine i kokuaia e ka makuakane e like me na haina mamua, e pili ana i keia mea e akakuu mai ai ia mau pilikia a lilo i kanaka. A pau ka hoomaemaeia ana no ke keiki a puni kona kino i ka wai mahana me ke kopa, a hoomalooia a puni oia, alaila he kaliki ma kona puhaka, i ka mea kaliki huluhulu a mea e ae paha, alaila ka palule pale a me ka pale-koki huluhulu a mea e ae paha, alaila kona kapa hoike. Mamua nae o ka hana ana o keia mau mea, a mahope o ke kaliki ana, e lawe apana lole keokeo i peluia a oki hoopoeia i ka upa, a poa iho mawaenakonu o ia mea a puka, e hookomo ai malaila ka piko o ke keiki a puka, a e kau poai ae ia mea maluna iho o ua pale la ka ako. A kekahi la ae o ka hoomaemae ana, alaila e hookomo hou i mea like me kela i haiia maluna, a e hana nae ia apana pale piko e hamo i ka aila puaa, a e hookomo hou i ka piko e like me kela ka waiho ana o ka piko maluna, a o ka pau no ia o ka hana ana no ia mea a hiki i ka hemo ana o ia mea he piko. A e mau aku no ka hoomaemae ana o ke keiki, e like me na pono a pau o ke keiki o mau keiki hoi i haiia maluna.
Hii ana i ke keiki. Aole pono na makua i ko laua hii ana e papalu ae i ka poho lima malalo pono ae o ke poo, ina e paa mau ia ana ia wahi o ke keiki, alaila e holo auanei ka loa o ke poo o ke keiki ma ka laula, a i ole ia he poepoe paha, a pela no ka hoomoe mau ia ia iluna ke alo. A no ia mea, ua ano ino maoli na papale o na kanaka kahiko ke nana, a ano maikai ole no hoi, a pela no na papale o na wahine. O ka wa kahiko no nae ia, he oki loa ia. Aka o ka hii a me ka hoomoe ana i ke keiki, penei paha: E paa ae ka lima hema malalo ae o ka hono a-i o ke keiki i mea e hemo ae ai i ka loa ke poo ma kona hope ponoi, e hoomalu loa ia ia wahi o ke keiki a hiki i ka wa e paa ae ai oia kona wa e hele ai me kona wawae. I ka paa ana pela, alaila ka lima akau e apo iho maluna o ke keiki ma ka aoao hema, a paa ae malalo pono o ke keiki ka poho lima, pela no hoi ke hoololiia ke poo o ke keiki ma ka aoao akau.
Hii ana mai i ke alo ponoi. I ka wa e hanai ai i ka waiu paha ma ka aoao hema i ke keiki, e maopopo auanei aia ma ka aoao hema ke poo o ke keiki e pili ana kona maha akau ma ke kano lima hema o kona makuahine, a o ka pulima o ua lima hema la o ka makuahine, paa mai la mawaho mai o ke kino o ua keiki nei, a o ka lima akau maluna ae o ka puhaka a o na uha paha o ke keiki, e malama a e hoomanao ana ia hope pono o ke poo o ke keiki e like me ka haina maluna, a pela i ka wa e hoololi ae ai i ke poo o ke keiki ma ka aoao akau, ua like no me kela aoao mua i oleloia ae la.
A ina ua hiamoe ke keiki i kela wa e ai ana i ka waiu, a manao ka makuahine e kau iho ia ia ma na uha ona i ke keiki, e waiho iho ma ka maha akau a hema paha i ke poo o ke keiki oiai e moe ana kela iluna kona alo, a pela ia e waiho ako ai ia ia ma kona wahi e moe ai. A ina manao ka makuahine e hooluli pono iluna ke poo o ke keiki me kona wa e huli ai ke alo iluna, alaila ka uluna palupalu i hoopoopooia o waena konu o ia mea, pela e waiho iho ai i ke poo o ke keiki iluna pono ke alo, alaila pili pono mai la na hai o ka uluna i ka maha akau a me ka maha hema o ke poo o ke keiki a pela mau aku. A ina paha e manao ana ka ma kuahine e hoomoe kunihi i ke keiki ma ka aoao akau a hema paha, ua hiki no paha, i moena pulu ka maikai loa, oluolu ka moe ana o ke keiki.
Manao mau ana i ke poo o ke keiki e like me ka haina maluna no ia mea. I ka hooponopono ana i ke keiki i na wa a pau o ke keiki oiai aole ia i hele me kona mau wawae, mai poina iki na makua i ka malama ana i kona poo, a no ka mea, o ke poo ka hanuu kumu kino o na lala a pau o ke kanaka, a malaila ae na mea a pau a ke kanaka e hana'i. A nolaila e malama loa ia ae ia wahi o ke kanaka mai kona wa uuku mai. Ina wa a pau o ka hoomaemae ana o ke keiki i haiia ma ia mea mamua, e malamaia ke poo e like me kona mau kanawai maluna ae la. A oiai oia e hoomau ia ana, a e holoi ia ana paha mai kona poo a na wawae i kona wa iluna ke alo, a he mea mau no hoi i ka makuahine ke kau mau i ke keiki ma kona mau uha, a oiai oia e holoi ia ana a e hoomaloo ia ana paha me ka malama i ke poo. I ka maloo ana o kona kino, o ke kaiepa ka mua o ka lawelawe ana ia mea ma kona hope a omau ma kona me ka lepa kaiepa i hawele ia mai ma na uha mai ke kikala mai o ke keiki a ka huina kaiepa ma ke alo, e omau pu ia keia me kela mau lepa i ke pine, a i ka hou ana ae i mea e paa'i i ua kaiepa la ma ka aoao e hou mai ai i ku ole i ka maka pine ka hena o ke keiki, mamua nae o ka hou ana o ke pine, ua hookomoia na apana kaiepa e ae i manoanoa maloko o ke kawele i mea e hiki ai ke lawe ia mea ke pulu a hookomo hou ae i ka mea maloo ma ka lemu o ke keiki, e hookomo mua ka pio mawaho mai o ke kakua mua i hawele ia mai ka aoao hema paha a akau paha, a o ke kakua hope mai ma ka aoao akau ae paha mawaho loa ia o ka pio kawele e hui pu ana me kela, hoomalo mai nae na kakua i paa, alaila omau iho ke pine mawaho iho o ke kakua, oiai e paa ana ka lima hema i ke kakua o loko me ka pio a hoohui aku la ka lima akau i ke kakua hope mawaho me kela mau mea i paaia iho e ka manamana nui lima hema a paa pu lakou, i mea hoi e kaawale ai ka lima akau, i mea e lalau ae ai ia lima i ke pine ma ka waha, oiai e paa ia ana ke pine malaila, a paa i ka lima akau ia, a pela e omau pu iho ai a puka iloko a hui ae puka hou iwaho a pela e paa'i a pela aku, mamua o ka hookomo ana i kona mau pono a pau. A e like hoi me ka haina no ka makuahine ina oia e manao e hoomoe kunihi ae i ke keiki ma kahi aoao a ma kela aoao paha, pela no ka hoonoho ana i ke keiki iluna, a me ka hoolelele ana ia ia iluna ma ke ano hoakaka ia ia, oia kekahi mea e lana ai kona manao olioli, ma ke akamai no nae ia o ka makuahine, a o ka makuakane paha. A maanei hoi, ua pau ae la ka hahai ana no ia mau mea a pau, a o na mea nae i koe aku i keia, alaila na ka poe i oi ka ike e hahai hou mai ia kakou no na keiki.
Pule ana. A e like me ka nui o na hooponopono ana e pono ai na keiki, pela no ka nui o ka haipule ana i ke Akua no na keiki a hiki i ke o-o ana. A he pono Lahui keia e na haipule, a me na makamaka a pau e manao ana i ke ola o ka Lahui ma nei hope, oia hoi ka malama pono ana o keia a me kela mea ohana a pau mai Hawaii a Wakea a Kauai laua me Papa, na makua o keia Lahui; e ala mai kakou a nana ae i ka lani i ko Iesu Kristo wahi mau ko kakou mea i hele mua ilaila no kakou.
Hoike kula o ka la 29 mai, nona ka haina mua o nei mea he makahiki hoike kula ma Kaumakapili, o ka la hope ia pau, ekolu la no ia o ka hoike ana. A ua oi ae ko'u mahalo ana ma ko'u manao i na hana akamai, a makaukau hoi na keiki a me na kumu. Nani ka holo o na keiki ma ka ike helu kakau a me ka heluhelu palapala aina, a me ke kakau palapala aina, a mau kii a kekahi keiki i hala na makahiki he 10 paha o Iakoba Maka paha kona mau inoa. A oia mau kii ana i kahakaha'i, oia ka hoakaka mua ana ae imua o na maka o ke anaina makaikai hoike kula, mamua o ka na keiki apa ana mai me he paikau la. Eia ka he mea hooikaika kino keia a lakou e apa mai nei a aohe apa a koe aku, aohe liki a koe aku, o ia apa ana mai a lakou i ku lalani mai ana elua lalani mahope a mamua o ka huli ana o ka lalani mua i hope, a hopu aku a hopu mai na lima, a pela no kapuai e kai ai iluna i o ia nei, me ia no na lima e apa mai ana e like loa me ke kii i hanaia ma ke akamai a me ka noonoo pono, pela no ka like o na leo mele a oiai e apa ana lakou, aohe like a koe aku, aole no hoi he pono a koe aku o lakou e apa mai ana, no ke akamai o ke kumu, a nolaila ua mahalo loa ia e ka aha makaikai ia mau hana apa ana mai a lakou.
I ka pau ana ae o ka apa ana mai, ku ae la ka Lunamakaainana o Hilo, a waiho ae la imua o ke anaina i kona manao mahalo maoli i ka ike o na keiki e holo ana imua, a e hoomaopopo ana ia i ka pono o na kumu i ka ikaika o ke ao ana, a me ka pono o na makua i ka malama i na keiki. Alaila kuu ia ae la ke anaina.
A iaia nae hoi e hai manao ana, owau pu kekahi ia manao hookahi, a ma ia manao hookahi, ua halalo iho au ia'u iho e noonoo ana. O ka mua, oia ka hookuu ana o ke anaina me ka pule ole, nolaila ua hiki ole loa ke waiho ae ke anaina i ko lakou manao hoalohaloha ana i ka Haku no keia mau hana maikai a na keiki, a me na kumu, a me na makua pu. O ka lua, no ke aha la i waiho ai ia hana maikai loa i kela aku i na maikai a pau e hanaia mai ai ma ua la la? No ka hui ana mai anei o na haumana a ka poe Pope ma ia Luakini? A ina pela io, ua makau ka paha ke aupuni i na mea mana a ka poe Pope a nui wale aku, no ka lakou mau olelo akena no Iesu Kristo mai lakou me ko lakou mau kii, e kue ana i ka pono o keia Lahui ano Kristiano.
A no ka iini nui o ka manao makemake a me ka mahalo i na hana a na keiki ma ua la hope la o ka hoike ana mai, ua lilo holo okoa au mailoko a waho o'u, a mai ka piko poo a ka poli wawae hoi, a nolaila wau i waiho mua ae la maluna i na kanawai e pono ai kakou ma ka malama ohana ana a me na hooponopono ana no na keiki ma nei hope. No ka mea, ua manao au maanei e ku