Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 33, 18 August 1866 — Page 3

Page PDF (1.64 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

          MAKEMAKEIA E LOHE PONO I KA NOHO ANA O NA PAKE. - Ua noi aku ka Papa Hawaii ia Rev. Vrooman, he misionari oia no Kina, a ua holo ae i Kapalakiko no ka nawaliwali o ke ola o kana wahine, e kipa mai i Hawaii nei, ma kona hoi ana i Kina, i kona kihapai misionari, a e wehewehe mai i ke ano o ka noho ana o na pake i laweia mai i Hawaii nei, oiai ua nui loa ko kakou uluhua a me ka haunaele i keia poe malihini. A no ka nawaliwali o kana wahine, nolaila, ua hoole mai oia. Ua ake nui no oia e kipa mai ma ke kauoha a ka Papa Hawaii, a e wehewehe mai i ke ano o na pake, aka, no kela kumu i haiia ae la, nolaila kona kanalua ana. A ma ka makou wahi mea iki i wae mai ai mai kana palapala mai, ua ike iho makou, ina ka e hiliia na lima o ka pake, o ke aiwa piena loa mai ka ia.
         
HALE PAU AHI. - Ma ke awakea o ka Poaha i hala iho nei, ua pau i ke ahi kekahi wahi hale pili ma Kepohoni, ma kai mai o ka luakini o Kaumakapili, oia hoi ka hale e pili ana me ka hale o ke Pukiki. O ke kumu o ke ahi i pau ai, aohe no i maopopo, aohe no hoi he kanaka maloko o ia hale, no ka mea, ua hala na mea nona ka hale i Hawaii. Ua pakele no nae na hale a pau ma ia wahi, no ka pio e ana o ke ahi i na kaa-wai. I ko makou nana aku nae i ka helehelena o ka poe mea hale maloko o ia pa, ua pihoihoi loa ka manao, a ua ano weliweli no hoi i keia mea ana ole he ahi, a ua ike ia no ka ke ahi mau hana. Ua lohe mai no hoi makou, e hua nui ana ka o loko o kekahi hale maloko oia pa, aka, i ka pau ana nae o kela hale i ke ahi, o ka pau nui no ka ia i ka puehu, koheoheo ana ka ka pau hula o na mea hula iwaho. Loaa pono iho la no nae i kahi mele a lakou e hula ai penei: "Koaheahe ana, Ko ia nei mai."
         
HIOLO KA UAPO POHAKU O WAILUKU I HILO. Ua loaa mai ia makou he palapala no Hilo, Hawaii mai, na ka mea i kapa iho ia ia o A. W. P. Kalehuamakanoe, e hai ana i ka hiolo ana o ka uapo kia pohaku o Wailuku; a penei kana: "Ma ka la 5 o Augate nei, ua hiolo ka uapo hou i hana ia iho nei ma Wailuku nei. Ua nui ka luhi o na haole a me na kanaka i ka hana ana i keia uapo. Ua manao no na haole, aolo e lanakila ana ka wai maluna o ia kia pohaku, aka, ua olelo pinepine aku no na kamaaina o Hilo nei, aole e paa ana keia uapo, aka, he mea ole wale no ia i ka haole. Alia nae hoi i ike iho i ka hamo ana mai a ka wai i ua uapo nei, ua oki oe e nanai poopuu ana i kai o Kolopulepule." Oia iho la ko makou lohe i ka ke kamaaina palapala, a ina ua oiaio ka hiolo ana o keia kia pohaku, alaila, ua nui io no ka luhi, oiai ua kokoke hoi e hehi na wawae, o ka hiolo e no ka ia. Akahi no a ike ia ae la o Hilo ua nui, a ke hoomanao ae nei hoi makou i keia mau wahi hua mele: "Eleele Hilo e, Panopano i ka ua."
         
NU HOU MA HANA NEI. - Eia no ia, ma ke ano hoomana. Eia ua mea la, ua ku kela ia Hekule ma Hana nei, ua kuu ia ka ia ma ka la 27 o Iulai, a ua hala ka ia, aole i puni. Ia wa, olelo ae la o Keaonui, e aho e kalua ka puaa, a me ka moa, i mea e puni ai ka ia. Ia wa, olelo like mai la na kanaka me ka ho oho like mai, ae, ua pono ia. Ke kalua iho la no ia o ka puaa, me ka moa, kalokalo a pau, o ia ka pule ana i ke akua o ka wa kahiko. Ia wa, hoomaka ke kuu ana i ka ia, o ia ka la 28 o Iulai, ia wa hooho iho la na kanaka, me ka uwa ana, puni ka ia e puni ka ia-e, ia wa a makou e nana ana, aole he ia ma ka upena, olelo hou mai la na kanaka. Ua hala ka ia aole i puni ka ia no ka mea, aole i pono ka lolo ana, i na e pono, aole e hala ana. Auhea oukou e o'u hoa'loha o ke aupuni huli naauao, mai noho a hana e like me keia kanaka hoomanamana. S. W. KUNEWA.
         
LA 31 O IULAI MA HANALEI. - Ua malamaia ka la hoihoi "Hae Hawaii" e na keiki Hawaii o keia wahi. A ua hui pu no hoi kekahi o ka poe Haole ma na hana olioli o ka la.
            Ua hoopukaia na manao kupono no ia akoakoa, e D. Nuuhiva me D. Kaukaha, a ua meleia i mele no ka hoihoi "Hae" i Hakuia e D. Kaukaha.
         
Ua nui na mea ai i hoomakaukauia e na komite, a ua haawiia ka hale waihona ukana o J. Loa Esq., ma kahakai o Hanalei nei i wahi e ahaaina ai.
         
He wahi manao hoohalahala ko na keiki Hawaii no ke komo ana o na haole ma ka mua o ka huakai hele. Olelo iho la na keiki Hawaii, "ua lilo oukou na haole ma ka aoao mua ma ka la 4 o Iulai iho nei, a ua hookukeia makou iwaho o kahua, nolaila ua pono makou ke lilo imua i keia la 31, oia ka Iulai o kanaka Hawaii."
         
Ua pono no paha oukou ilaila e na keiki kupa o ka aina, na keiki o ka Moi Kamehameha V. Aole hiki i kekahi ke hoole i ka oukou. Ua maikai ka hana o ka lilo ana o kekahi poe i ka ona, ka mea pono ole.

Na Mea Hou o Kualoa.

            KA MAHU HOU. Ua paa ka mahu hou o ka hale wili ko o Waila, oia ka mahu hoomoa ko, a o ka wili ka mea i koe, mamuli paha hana ka nau i kana hana.
         
NO KA ULU O KE KO. Ke ulu pohai nei ke ko ma Kualoa a me Kaaawa. A i ka nana aku, aole no he wahi hoohalahala o ka manao Ua hele wale hoi a hoohihi ka olioli i ka puuwai o na keiki imi waiwai o ke kai loa, i au mai ai i ke anu. O ka oi paha keia o na aina ko ma na huli Koolau nei.
         
NO KA WI O NA HOLOHOLONA. Ua wi loa na lio ma Kualoa nei no ka weuweu ole, a i ka nana aku, e make pololi ana lakou. Aloha ino na lio oia aina, ka makua nana e haawe hele i kahi loihi a ka manao e koi ai. W. L. H. IOSUA. Kualoa, Aug. 10, 1866.

English Column.
Home Items.

          The Harriet Newell (late Morning Star) sailed on Thursday, Aug. 16, for Hongkkong. The China Merchants of Honolulu paid nearly $1500.00 for frieght on shipments made by her. THis is an indication as to her carrying capacity, and her adaptation to the merchant service. Considerable repairs have been put on her by Mr. Foster he present owner, and being himself a ship carpenter it has cost him at least an hundred per cent less than it would have cost the Missionary Board. After the most thorough examination, she is rated A No 2. by the Insurance offices, which speaks well for her condition. It will gratify the former stockholders of the Morning Star to hear so good a report of their old favorite, after all that in past years has by some been said of her poor build and many defects. But the wisdom of the Prudential Committee in deciding to sell her and procure a new vessel, is fully justified; for the sum necessary to have repaired her in this expensive port, so far as would have been necessary for the coming three or four years, together with the $4300.00, in gold, which she brought at auction last December, would very nearly, if not quite secure an entirely new vessel, with the experience of the past to guide, we may well hope the new vessel will be more economical than the old.

Washington News.

            CHICAGO, July 29th. - Congress adjourned at four o'clock on Saturday afternoon after a continuous session of thirty hours passing a great multitude of measures. The House having refused to pass the Senate resolution modifying the test oath to cover the special case of Senator Patterson of Tennessee, the Senate adopted the resolution allowing him to be admitted, and he was sworn in.

The Atlantic Cable.

            NEW YORK, July 29 - THe following despatch has been received from Cyrus W. Field.
            "Heart's Content July 28th. We arrived here at 8 o'clock on Friday morning, all well. Thank God! the cable has been laid and is in perfect working order."
         
A subsequent despatch, from Mr. Field, giving the particulars of the voyage, says: "The Irish shore cable was laid on Saturday morning, July the 7th, and the splice for the ocean cable was made on Friday, the 13th, on board the Great Eastern, and buried in ninety-four fathoms, distant twenty-seven and a half miles from Valentia. The telegraph house Great Eastern and her consorts, at 2:40 P. M. Friday, the 13th, started for New Foundland. The average speed of the ship, from the time the splice was made until we saw land, was a little less than five Nautical miles per hour, and the cable has been paid out at an average of five and a half miles per hour. The total slack was less than 12 per cent. The weather has been more pleasant than I have ever known it to be in the Atlantic at this season. The total distance run was 1669 miles, and the cable paid out 1,864 miles. We have been in constant communication with Valentia since the splice was made, and have daily received news from Europe. The cable will be open for business in a few days. After taking coal the telegraph fleet will sail for the spot where the cable was lost last year, and recover the end, and complete the second line between Ireland and New Foundland.
            The following is President Johnson's congratulatory despatch:
WASHINGTON, July 29th.
            To Cyrus W. Field, Heart's Content: I heartily congratulate you, and trust that
your enterprise may prove as successful as you efforts have been persevering. May the Cable under the sea tend to promote harmony between the Republic of the West and the Governments of the Eastern Hemisphere. ANDREW JOHNSON, (Signed) President, etc.
            NEW YORK, July 30th. - No private messages have yet reached us over the cable. The news reports already sent are through Mr. Field and Mr. Redpath, of the Tribune, who is on board the Albany news yacht. The distance to be traversed by the news yacht, sailing from Anspy bay to Port-au-Barque is 80 miles.

Later Intelligence.

HEART'S CONTENT, July 27th.
         
VIA ANSPY BAY, July 29th. - The Londnn Times of the 27th, says of the telegraph: "It is a great work, the glory of the age and nations, and they who have achieved it deserve to be honored as benefactors of their race."
            A treaty of peace has been signed between Austria and Prussia. A previous telegram says that a five days armistice between Austria and Prussia commenced at noon on the 23d. There was fighting on the 22nd; the Austrians claiming the victory.
            A severe engagement took place on the 21st, off the Island of Lissa; and the Austrians claimed the victory. They sunk an Italian iron-clad, ran down one and blew up three.
            Earl Shaftsbury has protested in the house of Commons against the reform meetings. In the discussion of the tariff bill, Sir John Packington admitted that England was behind other nations.
            There have been riots in London on account of the refusal of the Government to allow reform meetings to be held in Hyde Park.

NU HOU O NA AINA E MAI.

            O ka mea hou o Europa i maopopo loa mai nei i keia mau la, oia ka manao o Rusia e kokua ia Auseturia i keia wa. Ua oleloia ua huhu loa ka Emepera o Rusia, oia o Alexander IV., no ka hoohaunaele loa o Napoliona ia Europa, me ka manao e hoololi i na palena o na Mokuaina.             Nolaila, ke hoonuiia nei na puali koa o Rusia e kokoke ana i Auseturia. A ke oleloia nei, ke makemake nei o Napoliona e hoopau i ke kaua. Auhea i ikeia aku na manao o ia poe alu moku aupuni. Aole e hoolohe ana o Italia a me Perusia i ka Farani, ke naue aku nei no Perusia a iwaena o Bohemia, kahi a lakou e hahai nei mahope o na koa Auseturia, a ke emi nei ihope ko Auseturia.
            Ua hoolaha o Francis Joseph, ka Emepera o Auseturia, i mau Olelo Hoolaha a hoeueu i kona mau makaainana, e i ana, aole e poino loa ana ko lakou aoao.
            He noho wale no ka Beritania iloko o keia haunaele, aohe ana hana aku i ike maka ia.
            Ma Amerika Huipuia ke laha hou nei ka mai kolera ma Nu Ioka. A ma Europa ma Perusia no kekahi.
            Ke laha hou nei no na Ilikini ma ke Ala Lawe Leta Nui mai Kaleponi aku a na Mokuaina Hikina, a ke hoomakaukau hou nei no i ka lakou hana o ka powa ma ia alanui.
            O ka poe Moremona no hoi kekahi, aia ko lakou aina ma ia Ala Lawe Leta Nui; o Salt Lake Citv (Loko Paakai) ko lakou kulanakauhale nui, a ke kaena nei lakou, aole e hiki ke aupuni ke kukulu i kona mana maluna o lakou. He manao kaua paha kekahi o lakou, no ke komo ana mai o ke aupuni e hooponopono i ko lakou noho lalau ana.

Ka moku Libele.

          Oia ka i lawe aku nei ia Madame Anna Bihopa, ka wahine puukani i hoolealea ai i na pepeiao hoolohe o Honolulu nei, a ua loheia mai nei ka ili ana o ua moku la.
            I ka la Sabati, ka la 18 o Feberuari ka holo ana aku i Honokaona, a elua no pule ma ka moana, loaa ua pilikia nei. Ma kekahi moku liilii kanaka ole kahi i ili ai, o Weke ka inoa, aia ma ka akau aku o Ebona. He moku akoakoa no, aohe wahi mea ulu o luna, aole no he wai maoli o ua mokupuni la. I ka po Sabati, oia ka la 4 o Maraki, ka ili ana me ke poi ana mai o na nalu nui maluna o ka moku. A ao ae pae lakou iuka, a hoop e ia no na wahi ola o lakou me na kapa aahu, a me na dala maoli $94,000. ka nui; no ka moku keia dala. Ua kanuia keia ma ke one, a aia no ke waiho la. O ka moku, pau i ka nahaha, me na waiwai o luna, ua like ia waiwai me na dala $300,000.
         
A hala na pule ekolu, ee aku la lakou ma na waapa elua, ma ka waapa nui ka malamamoku me kona poe a me na ohua, he 22 ka huina pau o lakou, ma ka waapa liilii ke Kapena a me na kahumoku e ae, ewalu lakou ma ia waapa. Hookahi tausani ekolu haneri mile ko lakou holo ana i ka moana a pae ka waapa nui ma Guama, ma ke ala hele no i Kina, a o ka waapa liilii, aole no i lohe ia ua pae ma kekahi aina. A ua laweia ua poe olulo nei i Honokaona mai Guama aku e kekahi moku.
         
O ke kolu ka keia o na moku i poino i ua Kapena hookahi nei. No ka hehi Sabati paha? Aia i ke Akua ia wahi, aole ia kakou nei.
         
Ua holo kekahi kuna i Weke Ailana, e kii i ke dala i hunaia, a e imi i ke Ka pena, malia o loaa aku i ka moana.

KA NU HOU HOPE LOA.

            Ua kalewa mai nei kekahi moku mai Kapalakiko e holo ana i Iapana. Ua lohe mai nei makou ia ia i ka hoomoe maikai ia ana o ka uwea olelo (telekarapa) malalo o ka moana Atelanika, a ua holo wikiwiki mai ka nu hou o Europa ma ua uwea la ma ka minute hookahi no. Nolaila ua hala na la he 17 wale no, a loheia ma keia mau mokupuni waiho kaawale, mai na mea i hanaia ma Europa.
         
A ua loheia ma ia ano, he kuikahi hou o Europa, o Auseturia nae kai oki loa, ua hooemi ia a he aupuni liilii wale no i keia manawa, a o Francis Joseph he alii maoli wale no aole ano Emepera e like me kona noho ana mamua iho nei. Ua lono wale ia mai ua lilo o Geremania i hookahi aupuni holookoa, a o ke alii o Perusia ka Emepera. Ma keia hope aku paha e ikeia ka oiaio o keia.
         
Ua aeia mai o Tenesi e komo hou iloko o ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia. Ua hoopanee ia ua Ahaolelo la a Dekemaba.

HUNAHUNA HUIKAU.

            O ke kumu kuai o ka io pipi ma na hale makeke o Nu Ioka i keia manawa, he 28 keneta no ka pauna hookahi. Pii no.
            Aia ma na moku liilii e kokoke ana ma Kapalakiko, oia na Faralone, he wahi e puhi ai ke kai, e like no hoi me kekahi mau pupuhi ma ko kakou kahakai nei. Ua hana kekahi kanaka i mea kani malaila e like me ka oeoe o Kilauea e hookaniia nei, he hao nui ka mea i hanaia, a na ke kai no e puhi mai i ka makani i mea e kani ai. A ina e holo kokoke mai ka moku i ka wa e paa mai ana ka noe me ka ike ole ia aku o ka aina, ua lohe koke no ka malama moku i keia mea e kani mai ana mai loko mai o ka ohu, a ua maopopo ko lakou pono e holo aku ma kahi kaawale aku, o ili ma kahi pilikia.
         
HE MAU KAIKAMAHINE MAHOE I HUIIA. Ua hooikeikeia ma na makahiki mua iho nei he mau mahoe kane i huiia ma ka io aoao o laua, aole i hiki e hookaawale ia laua i elua kanaka o koa. Ua maikai no ko laua ola ana ma ia ano hui. Ka inoa o laua wale no o ia ano ma ka honua nei, eia no ka he mau mahoe wahine no Karolina akau, ua hui ia na iwi kuamoo o laua mai ke kikala akau iluna a i ka puhaka. Pela iho la no ko lakou hui mau ana, he hiki no ia laua ke kamailio pu, a e kamailio me hai, a himeni no, me na hana e ae. He mau negero laua, ua umikumamaha mau makahiki o laua. He maikai no ke ano o na keiki e ae o ia ohana, he kinikini lakou he umi kumamaono ka nui.
            Eia kekahi; ina ua ku ka wawae o kekahi, ua eha no laua a elua, aole nae pela o ka lima o laua a me na wahi o luna. Ina ua eha ka lima o kekahi oia hookahi no ka i ike aku ia eha. Kupanaha no.
            Ma kekahi Aha Hoike Hui mahiai (Fair) ma Makekuseka ua kaupaonaia ka poe a pau i hele mai a hiki i ka 23,000 ka nui o lakou. Ma ka mahele like ana o ka huina o ke kaupaona ana o lakou a pau, ua loaa he 141 1/2 paona o ko ke kane, a he 124 1/2 o ko ka wahine, oia ke ana like o ko lakou kaupaona ana. O ke kane i oi o lakou a pau 203 ona paona, o ka wahine hoi i oi, he 274 paona kona kaupaona ana.
            Ua hu mai o Pele ma ke kauwahi o ke Kaiwaenahonua, a ua hoea mai, maluna ae o ka ili kai mai, a aia ke ikeia nei i keia manawa, he wahi mokupuni hou, a o ka mea kupanaha loa, aia maluna o ua aina hou la he moku maoli kiakolu. Aole paha e kala ke poho ana o ua moku la iwaena o ka moana, a eia ke huai hou ia nei e ua mea mana nei he Pele.
         
Ke kukulu hou ia nei kela hale nui i pau iho nei i ke ahi ma Nu Ioka, oia ka Hale Ahahui Leo mele (Academy of Music). A Novemaba paha paa, o ka lilo no ka hale hou $250,000.
         
O kela kanaka waiwai ma Nu Ioka oia o A. T. Stewart, ua hoikeia iho nei kona loaa i ka makahiki hookahi, he $4,788,000.00 ka nui, a o na auhau aupuni maluna o ua mau loaa nei he $400,000 ka nui.
Keu hoi o ka pokeokeo.
         
O ka nui o na kanaka i haalele ia Irelani iloko o ka makahiki 1865, he 100,497. Aia i Amerika Huipuia ka nui o keia poe kahi i hele ai, a ke hele nei no.

Na ke Aupuni.

HE KANAWAI
E HIKI AI I KE KUHINA WAIWAI E HOAIE AKU
I DALA NO KEKAHI MAU KUMU.

E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:
         
PAUKU 1. E hiki no i ke Kuhina Waiwai me ke kuka pu a me ka ae mai o ka Moi iloko o ka Aha Kuhina, e hoaie aku he mau Dala, aole e oi ae i ke Kanalima Tausani Dala, a no ua mau dala la i hoaie ia'ku pela, e hoopuka aku ua Kuhina la he mau Bila Dala Aupuni, ma ke ano he kupono, aole nae e oi aku ka ukupanee mamua o na keneta he 12 no ke dala hookahi no ka makahiki.
            PAUKU 2. O na dala a pau i loaa mamuli o ka Pauku maluna iho, e hoolilo ia aku ia ma ka hookaa ana i na Bila Dala, a me na aie e ae o ke Aupuni e koi ia ana iloko o na makahiki elua e hiki mai ana.
            PAUKU 3. Ua kauohaia ke Kuhina Waiwai, me ke kuka pu a me ka ae mai o ka Moi iloko o ka Aha Kuhina e hoopuka i mau Bila Dala o ke Aupuni, aole nae e oi aku ka nui i na Dala he Kanaono Tausani, ma ke ano a me ka manawa a ka Moi me kona Aha Kuhina i manao ai he pono no ka pomaikai o ka lehulehu; aole e oi aku ka ukupanee maluna o ia mau Bila Dala i ka 12 keneta no ka makahiki; a o na dala a pau i loaa mai mamuli o ia mau Bila Dala, e hooliloia no ka hana ana a me ka hoomahuahua ana i ka Oihana Wai ma ke Kulanakauhale o Honolulu, a me ke kukulu ana i mau Hale Papaa ma ia kulanakauhale no.
            PAUKU 4. O na Bila Dala i hoopukaia e like me ka Pauku 3, e kapaia he "Bila Wai" a i ole ia he "Bila Hale Papaa," e like hoi me ke ano i manaoia e hoolilo ia'ku ke dala; a noloko mai o na loaa o ka Oihana Wai o Honolulu e hookaa ia'i ka ukupanee no na Bila Wai, a noloko mai hoi o na uku hoolimalima o na Hale Papaa i kukuluia e hookaa ia'i ka ukupanee no na Bila Hale Papaa; a o na loaa a me na uku hoolimalima o ka Oihana Wai a me na Hale Papaa i oleloia, e manaoia, noloko mai o ia mau mea e ukuia ka ukupanee maluna o na Bila Dala i hoopukaia no ia mau hana.
            Ua aponoia i keia la 27 o Iulai, M. H. 1866. KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI

E HOOLOLI AI I KA PAUKU 914 O KE KANAWAI KIVILA, NO KA MANAWA E NOHO AI NA LUNAKANAWAI APANA MA KA OIHANA.
E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:
            PAUKU 1. E hoololiia, a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 914 o ke Kanawai Kivila i heluheluia'i penei: "E noho ua mau Lunakanawai Apana nei ma ka Oihana a hala na makahiki elua mai ko lakou ia i hookohuia'i; eia nae hoi, o kela a me keia Lunakanawai Apana i hoopiiia e ka Loio Kuhina o ke Aupuni, a e kekahi hope Loio Kuhina paha i haawiia ka mana, a i ole ia, e ke Kiaaina o ka Mokupuni no kekahi kumu kupono i hoikeia, e hiki no ke hoopauia e na Lunakanawai o ka Aha Kiekie a e ka hapanui paha o lakou i kela manawa keia manawa. A i ole ia, ka Aha Kaapuni nui o ka Apana o ua Lunakanawai la i noho ai."
            PAUKU 2. E lilo keia i kanawai mai kona la aku e hooholoia'i.

Ua aponoia i keia la 27 o Iulai, M. H. 1866. KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI
E HOOLOLI AI I KA PAUKU 381, O KE KANAWAI KIVILA.

E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:
            PAUKU 1. E hoololiia, a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 381 o ke Kanawai Kivila, i heluheluia'i ua Pauku nei penei: Pauku 381. "O na mea kaupaona, a me na mea ana hoopono o keia Aupuni, e like ia me ko Amerika Hui mau mea hoopono e noho nei, a e hoopono ia ana, a e apono ia ana i Amerika Huipuia ma keia hope aku."

            PAUKU 2. E lilo keia i kanawai mai kona la e hooholoia'i.
            Ua aponoia i keia la 27 o Iulai, M. H. 1866. KAMEHAMEHA R.


OLELO HOOHOLO

E HOOHOLOIA, o ka uku makahiki i hooholoia e ka Ahaolelo no ka Lunakanawai Kaapuni o ke Apana Akahi, ma ka hoololi ana i ka Pauku 6 o ke Kanawai i aponoia ma ka la 10 o Ianuari, M. H. 1865, e hookaaia no ia Haawina mai ka la mua aku o Aperila, M. H. 1866, a e hookaawaleia no i Haawina no ia mea.
            Ua aponoia i keia la 27 o Iulai M. H. 1866. KAMEHAMEHA R.
            Ke haawiia aku nei ka Olelo Holaha, e hoolewaia ana o MRS. GRACE KAMAIKUI ROOKE, wahine kane make a T. C. B. Rooke i make aku nei, a makuahine hanai hoi o ka Moi Wahine Emma, ma ka Poaono, la 18 o Augate ae nei, ma ka hapalua o ka hora 10 o ke kakahiaka.
            Ke poloai ia aku nei na Luna Aupuni, a me na Luna o na Aupuni e, e hele ae i ka hoolewa.
         
E hoopuka ia aku no na palapala e hoonohonoho ai i ka hoolewa i keia pule e ka Puuku o ka Moi. C. DE VARIGNY. Honolulu, Augate 10, 1866.

Olelo Hoolaha i na mea Aina.

            O ka mea nona ka inoa malalo nei, ma ke ano o ke Komisina Palena Aina Nui, ma keia ke haiia aku nei i na kanaka a pau i loaa ia lakou ka pomaikai, aia ke Keena o ke Komisina Palena Aina, ma kona mau Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, malaila na palapala noi a pau, me ka hooponopono ana i na aina i ike pono ole ia ko lakou mau palena, a puni keia Aupuni, a ke kauoha ia aku nei, malaila e hoopololei ia ai e like me ke Kanawai hou o ka Ahaolelo. G. M. ROBERTSON. Kokua o ka Lunakanawai o KA AHA KIEKIE. July 30, 1866.

Olelo Hoolaha.

            O na mea a pau, i kuai mai i kekahi mau apana aina mai ka Papa Hoonaauao mai, a i kona Luna paha; iloko o na Ahupuaa o Moanui a me Honouliwai, ma ka Mokupuni o Molokai, a ina paha o ka poe i hooko pono ole i ka lakou mau kuai ana, aole paha i loaa aku na Palapala Sila Nui no ua mau aina la, maanei, ke kauoha ia aku nei, "hooholo pono loa ia mau kuai ana, a e hoike mai i ko lakou mau palapala kuai i ka Papa Hoonaauao, ma ka la a mamua ae paha o ka la 1 o Novemaba, M. H. 1866, a ina e hana ole pela, alaila, e manao ae no ka Papa, o ko lakou mau kuleana, he mea ole ia.
            Ma ke kauoha a ka PAPA HOONAAUAO. Keena o ka Papa Hoonaauao, Aug. 3, 1866.

MARE.

KEAKA - WAIKUMAILANI. Ma ka Luakini o Moanalua, Iulai 8, mareia e Rev. L. Kamika o Keaka k. me Waikumailani w. No Moanalua laua.
KIMO KAAOAOKAPU - PUHIPUHI. Ma Maemae, Iulai 30, mareia e Rev. L. Kamika o Kimo Kaaoaokapu k. me Puhipuhi w. No Kalihi laua.
OLIVA - KEALIIOKAHEKILI. Ma Maemae, Iulai 30, mareia e
Rev. L. Kamika o Oliva k. me Kealiiokahekili w. No Kalihi laua.
AIKUINI - KAUAHIPOLUA. Ma Honolulu, Aug. 16, mareia e Halemano o Aikuini k. me Kauahipolua w. No Honolulu.

HANAU.

Ma Haliimaile, Honolulu, hanau o Kanekate w. na John Haawinaaupo me L. Kaanaana.

MAKE.

Aug. 10, ma Kapalama, Oahu, make o Paewahine k.
Iulai, ma Kualoa, make o Heeia k. me Kaakau w. a me Lokalia.
Iulai 15, ma City & County Hoopital Kapalakiko, make o George Kaio, he 26 ka nui o kona mau makahiki, he kanaka Hawaii oia.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, KE NANA mai lakou. O ka Olelo Hoolaha a kuu kane mare A WILIAMA KIMO, I hoikeia ma ka Helu 32 Buke V, o ka la 11 o Augate, ma ka "NUPEPA KUOKOA." E papa ana i ka poe mea waiwai, aole e hiki ke hoaie mai ia'u, aole no hoi ia e hookaa i ka'u aie. No kuu haalele ana ka iaia iloko o na makahiki ekolu. Kohuole! He Ake ia olelo a Wiliama Kimo, eia ka oiaio. Ua mareia maua ma ka M. H. 1860, a ua noho pu maua iloko o na makahiki elima, a i ke ono o na makahiki o ko maua noho ana, kaawale maua. Aole nae na'u i haalele e like me ka kuu kane e palau (wahahee) mai nei; oia no o maua kai haalele mai ia'u, noho hoomanawanui iho au me na makua o ua kane la a'u, a o kona hoi ole mai, ku ae no au a hoi mai me kuu mau makua. Nolaila, ke olelo nei au me ke kanalua ole, e hiki no au ke aie i kela mea keia mea, a na kuu kane mare no e hookaa, oiai aole i wehe ia ko maua Berita mare. Owau no me ke aloha. MRS. NAWE. Niuhelewai, Kapalama, AUg. 14, 1866. 246 1t*

Ma ke Alanui Nuuanu
- O -
IAKOBO ESTALL!
- MEA -
Hana Tini a hana Hao Apana.
- MEA -
HANA KAPUAHI HAO!

KE HAAWI AKU NEI I KE ALOHA I na kanaka o Hawaii nei, no ko lakou launa oluolu ana mai i ka wa i hala, a ke lana nei ka manao e mau mai no ko oukou kipa ana mai. O ka poe e makemake ana e kuai kapuahi hao, a mea pili paha i na Tini, e kipa mai ia nei mamua o ka hele ana aku i kahi e. 231-3m

Lio Helehewa!

E IKE AUANEI NA KANAKA A pau a me na haole; owau o ka mea nona ka inoa malalo nei. Eia ma ko'u lima kahi Lio wahine ulaula helehewa, o ka hao kuni, he hao manamana ano e ma ka uha hema hope, ina e ike ka mea nona keia Lio, e kii koke mai me na dala elua ($2.00) no ka poino o ka mea kanu, a me ke dala hookahi ($1.00) no ka hoolaha ana. Ina e kii ole mai a hala na la he 30, lilo loa keia Lio ia'u. E kuni no wau i ko'u hao ponoi. A. U. KAHUE. Hope o Kaiewe. Huelo, Maui, Iulai 30, 1866. 245-2t

HALEKUAI PULUPULU!

UA MAKAUKAU AU E KUAI mai i ka Pulupulu Hawaii, o kela ano keia ano, penei:
Ki Ailana, Helu 1. - Waeia a me na hua.
Georgia, Helu 2. - Waeia a me na hua.
A e haawi aku no au i ke kumukuai i oi aku. H. M. WHITNEY. Honolulu, Mei 5, 1866. 231-6m


HALE POHAKU HOU.

KE KONO AKU NEI O Mr. BACA, (BIRCH) i kona mau hoa'loha e hele mai, O ka Po Hope Loa keia o kana hookipa ana i na pua mahie huia o keia Kaona, E ike i kana hana Kaulana a me ke Akamai Lua-ole. O ka Holoholo Lealea ma keia Po Poaono, Augate 18. Uku komo, hookahi dala wale no. Na Kamalii he ($0.50) hapalua. 246-1ts

KAUKA LAPAAU.
- O -
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.


AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, makai iho o ka HALE AUPUNI. Honolulu 245 1y

Kauka Lapaau!
- O -
A. C. BUFFUM
KONA INOA.

AIA NO KONA HALE KAUKA MA KONA hale noho ALDRICH HALE ma Alanui Papu, Honolulu. 236-6m

LOLE HOU! LOLE HOU!!

UA LOAA MAI NEI I KA MEA Nona ka inoa malalo nei, he mau lole hou e lawa ai ka makemake o ka poe puni mea hou, a i mea hoi e lohe pepeiao ole ai, nolaila, e hele mai no i ike pono i ke au-nui a me ke au-iki. He hiki hoi ia'u ke kuai aku ma ke kumukuai haahaa loa, me ka lana o kuu manao, o ka haahaa loa keia i oi ae i ko na Halekuai a pau ma ka Mokupuni o Hawaii. KAPENA WAKA. (CAPT. J. WORTH) Hilo, Aug. 4, 1866. 244-4ts

OLELO HOOLAHA!
E na makamaka ame na malihini o na wahi e mai!

EIA AU MA KUU KEENA HANA ma ALANUI PAPU, makai iho o ka Halekuai o Waterhouse (Welekahauki. Malaila au e noho makaukau nei e hooponopono hou iho i na mea a oukou i hakihaki, ina paha he pu, he laka paha, he ki, he kula pepeiao, he pine umauma, he wati nui paha i make, me ia mea aku ia mea aku. A ua makemake no au e kuai i na apana keleawe kahiko a me na apana kepau paha a oukou i hoakoakoa ai. ROBAKA ANERU (ROBERT W. ANDREWS.) Honolulu, Iulai 14, 1866. 241-2m

OLELO HOOLAHA.

OWAU O POAHI WAHINE MARE A KALUAHINE, ke kauoha aku nei au iaia e hoi mai, a i ole e hoi mai mai ka la i puka ai o ka Olelo Hoolaha a hiki i ka pau ana o Augate, e hoopii no au imua o ka Lunakanawai Kiekie, e hoopau i ko kaua mare ana, no ka mea, ua noho au me ka pilikia iloko o na makahiki elima a oi ae. MRS. POAHI. Waiohole, Koolaupoko, Oahu, Iulai 16, 1866. 242-6t

Olelo Hoolaha!

KE KAUOHA AKU NEI AU I NA MEA a pau i aie ia Kamuela (S. H. Dowsett) i make, e hookaa mai mamua o ka la 30 o Iune 1866, e like me ka manawa i haawiia e ka Aha. KIMO PELEKANE. Lunahooponopono. Honolulu, Mei 30, 1866. 235-tf

LOLE HOU, LOLE HOU.

UA LOAA MAI I KA MEA NONA ka inoa malalo nei, maluna mai o ka moku D. C. Murray, he mau Kamaa Buti a me na Kamaa maoli i wae ia mamuli o na ano maikai loa. Penei:
         
Na Kamaa Buti ili bipi Farani maikai loa i papakahi ia a papalua ia ka ili o lalo ae, i kupono i na Keonimana.
         
Na Kamaa Buti kupono no ko kuaaina noho ana.
         
Na Kamaa Laholio o ka aoao - Na Kamaa ili bipi keiki me ka laholio ma ka aoao o kela ano keia ano - O na Kamaa Buti o kamalii i oi ae ka maikai mamua o ko na hale e ae. Na Kamaa wahine laholio ma ka aoao o kela ano keia ano - A he mau ano e ae o na Kamaa maoli a me na Kamaa Buti i kupono i na Kaikamahine a me na keiki, i oi ae ke emi i ko na hale kuai e ae ma ke Kaona nei.
            O na ano loli kane a pau - Na kakini wahine a me na kane. Na kalepa eleele he nui wale - Na kukaenalo a me ke keokeo paina - Na ano lole hulu hipa o kela ano keia ano - Na kaleko ano hou. Na palu huluhulu. Na kihei lilina. Na pale uluna lilina. Ke ano lilina keokeo maikai loa. Na palule keokeo maikai o kane - Na palule ka-la lilina o kane - O kela ano keia ano tawelu - Na hainaka lilina o kane. Na palule, palemai a me na palemai wawae - Kihei hulu hipa papamu wahine ano maikai - Na mamalu kilika.
            He nui wale na KOHEOHEO, LOLE WAWAE, PULIKI O NA ANO APAU, KAAWE & PAKU MAKIKA, UHIMOE KEOKEO, LOPI KEOKEO MAIKAI, PEPA HAHAU, KAHI ELEELE, BARAKI POO, HAINAKA KILIKA KEOKEO, a o na ano e ae, BARAKI NIHO, LIHILIHI, PIHI PA no ka palule, LIPINE PAPALE, PEAHI, A me na mea e ae he nui wale o kela ano keia ano. M. McINERNY. Alanui Maunakea me Beritania, Honolulu, July 24, 1866. 244-2ms


Halekuai Mea ai! Halekuai Mea ai!
Ma ka Hale Unihiepa ma Alanui Papu.

UA HOOMAIKAI IHO NEI KA mea nona ka mea malalo nei i ke Kulana o kona HALEKUAI MEA AI, oia hoi, no ka hookipa ana mai i na kanaka maoli e kalepa ana, a o kona i ini nui, o ka hoolako mau i na mea maikai loa a pau e makemake ia ana. OIA HOI KEIA MALALO IHO: AILA, PALAOA, PALENA, KOPAA, PALENA LIILII, LAIKI, PIA, KOLU HOOLUU LOLE, KAMANO, UWIKI KUKUI, MEA ONO, KULINA, BALE, ILI PALAOA AI A KA LIO, &c. Elua ana mau Kakauolelo i makaukau no ke kuai aku me na makemake, mai ka hora 5 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 7 o ke ahiahi. MR. KAKAI (A. D. CARTWRIGHT.) Honolulu. 243-6m