Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 36, 8 September 1866 — Page 1

Page PDF (1.59 MB)

KA NUPEPA KUOKOA:
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE V. HELU 36. HONOLULU, SEPATEMABA 8, 1866. NA HELU A PAU 249.

"KA NUPEPA KUOKOA,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no na mahina he UMIKUMAMALUA,

$1.00 no na mahina eono.
ME KA HOOKAA MUA MAI.

NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.

NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi. L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)

KA "NUPEPA KUOKOA."
I s published in Honolulu EVERY SATURDAY,
$2.00 per annum, or $1.00 per six months, in advance.

A DVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.
KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line.
PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M. L. H. GULICK. Publisher.
Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each. Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.


HE MOKU HOLO MAU
No Lahaina, a me Makena.
O KE KUNA KALEPA PAA maikai,
"Ka te Lee."
O Fountain ke Kapena,

E HOLO MAU LOA ANA A HIKI MAI no hoi ma na Awa i olelo ia maluna. No na ukana a me na ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia C. BREWER &co. (BURUA MA) 228-tf

No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Sebastian ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana ame na ohua e ninau ia HULIPAHU, (L. L. TORBERT).

No Hana, Kaupo, a me Maliko,
KA MOKU KUNA
'MANUOKAWAI,'
O Merchant ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KELA MOKU I NA Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau ia C. BREWER &co. (BURUA MA)

Olelo Hoolaha
- A KA -
AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI
- A -
MOKU MAOLI KULOKO
- O KO -
Hawaii Pae Aina.

KA MOKU KUNA MAIKAI Alabani, 161 tona, e holo ana i Kawaihae, a me Kona, ma ka Poaono, a mamua ae paha, la 10 o keia malama. O KE KUNA KALEPA O Neti Mela E holo mau ana i Lahaina, a me Maalaea. No na mea i koe, e ninau ia Kapena Mokina, a i ole ia, ia JANION GREEN & CO., A. H. M. K. H. 222-tf

W. KEAWEHUNAHALA.
Loio! Loio!!

O KA POE MAKEMAKE I LOIO E KOKUA ma ka Hoopii ana, a pale ana ma ke Kanawai imua o o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, e kii koke i ka mea nona ka inoa e kau ae la maluna ; a e loaa no oia ma kona Hale noho i Kikihale, ma uka o kahi o J. KAHAI Esqr., a i ole ia, e loaa no ma ka Hale Hookolokolo i Honolulu, Oahu. Honolulu, Feb 9, 1866. 219-1y

Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.

Baibala nui no na Awai o na Halepule, $4 00
" Ohana, ano nui, me na kii, 2 50
a me na Moohana, 5 00
" Ohana uuku iho, me na Moohana, ili ulaula, 1 00

" Ohana, me na Moohana wale no, 62 ½
" Okoa, 50
Kauoha Kahiko, i paiia i ka M. H. 1838, 25
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 ½
Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25

Haiao, 25
Hele Malihini Ana, 25
Wehewehehala, 26
Li ra Hawaii, 25
No ko ke Akua Ano, 25
Li ra Kamalii, 25
Kumumua Hou, 12 ½
Moolelo Ekalesia, 50

Hoike Palapala Hemolele, 25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, 12 ½
Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 ½
Kumu Leomele 12 ½

Eia na buke i haawi walei a.

Haawina Baibala.
Ui.
Na Dawida Malo Kumumanao.
Ko Olelo Ao Liilii.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o Hawaii.

Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Aina o Pale setina.
HELU 15.

No na Wahine a me na Keiki.

            1. O na wahine mawaena o na Iudaio, he keu loa lakou o ka poe hookuuia e hana ma ko lakou makemake, aka, i keia wa, ua pulikiia mai ko lakou mau pono ma Asia Komohana, aka, aole ma ka lakou mau hana lima a me na mea like. Mamua, he hoopaa loa ia na wahine maloko o ko lakou mau hale, a aohe e ike nui ia lakou e hele wale ana ma waho, a ina e hele mai ana kekahi poe e ike i ka lakou mau kane a mau makuakane paha, aohe no lakou e ike iki ana ia poe. A ina ma na kulanakauhale lakou e noho ai, aole no e ikeia ana lakou e hele ana me na paalalo ole, a me ka papalu ole ia o na maka. Pela no hoi lakou ke ai, he like loa no me ko kakou nei i ka wa kahiko ka ai-kapu, he ai kaawale no ke kane, a he ai kaawale ka wahine. Aka, ina ma na kuaaina, he hele wale iho no ka wahine, he paa no nae i ka lole, aohe o lakou manao i wahi uhi-maka hoi i mea e makai ai na maka, a e kapukapu ai no hoi ke nana aku. Mawaena o na Iudaio, aohe he keakea nui ia ko ka wahine launa pu ana me na kane, a aohe no he uhi ia o ko lakou mau maka ke hele lakou ma o a maanei. Hookahi wale no wahi i haiia ai ma ka Baibala no ka ai pu ana o na kane me na wahine, Ruta 2:14; aka, he hoailona no ia no ka noho kuaaina ana oia poe ia wa.
         
2. He lehulehu wale na ano o na mea a na wahine e hana ai. I ka wa mamua loa, o ka hana a na kaikamahine, o ka malama i na hipa a ko lakou mau makua, Kin. 29:9; Puk. 2:16. O ka lakou mau hana mua nae o ke ala ana'e o ke kakahiaka, o ka wili i ke kulina a me ka hoomoa ia mea, a pau ia, alaila, o na hana e ae, oia kai ke koena o ka la. O ka na wahine hana a me ka na kaikamahine o ke kuaaina a me ka ka poe ilihune, o ka hoolilo i ka hapa nui o ko lakou manawa ma ka ohi wahie ana a me ke kii wai ana. Aia ma waho o ke kulanakauhale na punawai, a o ka hana a na wahine ilihune o ka huki wai. O ka mea maa nae i ke ahiahi e hana ia ai keia hana i ka wa ma-u o ka la, a ua lawe ia ka wai maloko o na ipu-wai, e au-maka ia ana ma na hokua o na wahine, Kin. 26: 15, 29; Ioane 4:4, 28. O ka humuhumu lole ana, oia kekahi hana nui a na wahine, aole o ko lakou lole walo no, aka, o ko na kane pu no kekahi. He poki loa ka humahumu ana a kekahi poe, a he nui ka makemake ia oia poe humu poki, Puk. 26:36; 33:39; Lun. 5:30. Ua oleloia na ka wahine no e milo ka lopi no ka hana ana i keia ano lole keia ano lole. Puk. 35:25; Sol. 31:19. A pela no hoi na kapa onionio uhi moe. Sol. 6:16.
         
3. O ka lole a na wahine o ka papa malalo loa e komo ai, aohe i maopopo lea, aka, aohe no he maikai o ko lakou lole e komo ai, he manoanoa, a aohe no he ano nui, ua like loa me ka lole a na wahine Bedouina (Bedouin) e komo ai, a me ka lole o na wahine o ke kuaaina o Suria. Ua hana ia keia lole nunui manoanoa ano holoku me na kui, a ua kipona ia me na mea ano maikai ma ka ai, a me ka alu o ke alo. Ua uhi ia ke poo me kekahi uhi. O ka lole o na wahine e komo ai maloko loa, ua like me ke palaka o na kane, ua hanaia nae a pili pono, me kekahi kaei i kaei ia ae ma waho i mea e paa ai. He loloa loa ka lauoho o na wahine, a ua hoonaniia, a ua hiliia no hoi a paa, a ua owiliwiliia no hoi, me na gula pepeiao, a me na kupee lima. 1 Kor. 11:15; 1 Tim. 2:9; 1 Pet. 3:3; Isaia 3:20; Ezek. 16:13, a he mau gula no hoi kekahi no ka ihu, ua hookomoia a paa, ma kekahi puka i hou ia ma ka ihu. O ke gula o ka ihu ua hanaia me ke dala a me ke gula, Kin. 24:47; Isaia 3:21. Pela no hoi na kupee wawae, Isaia 3:19; Ezek. 16:11; o kekahi ma na puupuu wawae, a o kekahi ma na pulima. O na kane a me na wahine ke komo pu i keia mau mea, aka, o ka nui a me ka poe komo mau, o na wahine no. O ko na kane mau kupee lima, ua like ua like me na kupee a ko ka Hikina poe e komo ai, a he hoailona ia no ka hanohano, 2 Sam. 1:10. Ua komo mau no na wahine i ke kupee wawae mamua, a i ka nana aku, me he poe la i hoopaa ia na wawae i ke kaulahao, a aohe he mea hoonani, Isaia 13:6, 20. O ka mea maa i na wahine Iudaio, i ka hooluu i ko lakou mau lihilihi o na maka a eleele, 2 Na Lii 9:30; Ier. 4:30; Ezek. 23:40. A pela no hoi lakou i kekahi wa, hooluu no lakou i ko lakou mau makiao, a me ka poho o ko lakou mau lima, a me ka poli o ko lakou mau wawae, me ka hooluu ano hapaupau, mai loko mai o kekahi laau i kapaia hena (henna) (Lawsonia inermis.) Ua hai ia no ka inoa o keia laau ma Ke Mele a Sol. 1:14, a ua kapa ia malaila he Kopera, a ua haiia ka hana ia ana o ia laau ma Kan. 21:12 Samuela 19:24.
         
4. O ka hana a na makua, o ke kii aku i ke kane a wahine paha i hoopalau ia na kana mau keiki e mare ai, Kinohi 21:11; Puk. 21:9; Kan. 22:16; Lun. 14:1, 4; aka, ma kekahi ohana, he mau keiki kekahi na kekahi mau makuahine e, alaila, o na kaikunane i nui o ka wahine e manaoia ana, o lakou no kekahi e ninaninau pu ia, Kin. 34:11, 27; 2 Sam. 13:20, 29. Ina e ike kekahi kanaka ui i ka wahine a kona naau i iini ai, alaila, o kana hana no ke noi aku i kona makuakane e hele aku a e kamailio pu aku me ka makuakane o kela kaikamahine ana i lia ai, Kin. 34:4; Sam. 14:1, 4. I mea hoi e paumaele ole ai ka poe Iseraela, nolaila, ua papa loa ia lakou aohe e mare aku me na kanaka a wahine paha o ka aina e, Puk. 34, 15, 16; Neh. 13,23. Ina i make na makua, a aohe a lakou mau keikikane, alaila, e hooiliia no ka waiwai i ke kaikamahine, a ina no e mare keia wahine i ke kane, alaila, he pono iaia ke mare i kona mau pilikoko, a i ole ia, i kona mau kini no, i mea e kauliilii ole ai ka waiwai, Nah. 27:1, 11; 36:1, 12. Ina e make kekahi mea me ke keiki ole, alaila, e hoomare ia ana oia me ka wahine a kona hoahanau, a ina e loaa ka laua keiki, alaila, e manaoia oia no ke keiki a ka mea i make, a ua hooili ia ka ka waiwai a pau no ua keiki nei. Kan. 25:5, 10; Ruta 4:1-5.
            5. He mea mau i na makua ka haawi ole i waiwai i na kaikamahine, ua manao ia, aia a mare aku oia i ke kane, alaila, malaila e loaa ai iaia ka waiwai. A o na lilo a pau no ka hooko ana i ka mare, na na aoao no elua e hana ia mea. Kin. 29:18, 27; 34:11, 12; Ios. 15:6; 1 Sam. 18:23-26. O keia no ka berita waiwai nui loa, o ka mare ana, a i ka wa kahiko, he olelo paa loa keia, oia hoi ka hoopapu ana, a he mau hoike kekahi i loaa ka mea nana e hooiaio mai, aka, i keia mau la mai nei, ma ka palapala ana i olelo ae like mawaena o na mea e hoopalau ana, a ua hoopaa ia na olelo me ka hoohiki ana. Sol. 2:17; Mal. 2:14. O kekahi mau makua, haawi wale aku no lakou i ka lakou mau kaikamahine me ka manao ole aku no ka waiwai, a oia wahine na wahine manao nui loa ia, Kin. 9:15. O kekahi mau makua no nae, he haawi no i ka lakou mau kaikamahine i kekahi aina a waiwai e ae no hoi, Ios. 15:18, 19; Lun. 1:12-15; 1 Na Lii 9:16.
         
6. I ka hoopalau ana, aole e mare e, aia a hala elua a oi aku paha na makahiki, alaila, hooko ia ka mare ana. Ia wa a laua e noho kaawale ana me ka mare ole, he hele no kekahi e ike i kekahi, aka, aohe he hele pinepine aku, a ia wa no aohe e kapa ia laua he kane a he wahine, aka, eia ka mea hilu loa, o ka hiki ole i kekahi o laua ke uhaki i keia hoopalau ana, i na ua moekolohe kekahi, aohe e hiki i kekahi ke haalele aku i kekahi no ia hewa, no ka mea, aohe i mare ia laua, ke ole e hoopii kanawai ia ma ke ano mare, alaila, e hailuku ia ka wahine me ka pohaku, ke hooiaio ia ua moekolohe oia, Kin. 24:55; Lun. 14:8; Mat. 1:18-20. Aia a hiki mai ka la e mare ai, alaila, aia a ahiahi, e kii aku ke kane mare i kona mau hoa opiopio, a e hele pu aku lakou e kii aku i ka wahine ma ka hale o ka makuakane, a na lakou e hoihoi mai i ka wahine mare i kahi o ke kane mare, aia a hiki aku lakou nei, alaila, ia wa hoi e ike koke ia aku ai ka wahine mare me kona nani lua ole, e puka mai ana mai loko mai o kona hale, e ukaliia ana e kona poe opiopio, i hele kela a mi-ki-ilili-pua-hau-o-Kalena, komo ae la lakou a pau iloko o na poli o ka olioli, a hoi aku la lakou i ka hale me ka himeni ana a me mea kani, a i ko lakou hiki ana aku ma kahi o ke kane, aia hoi, ua hoomakaukau ia kekahi ahaaina mare, a i ka ai ana, alaila, e hookaawale ia no na wahine a ma kahi hookahi, a o na kane hoi a pau ma kahi hookahi, a i na he oluolu pono na mea na laua ka ahaaina, e hala ana no ka pule i ka ahaaina ana, Lun. 14:17. Aohe i maopopo loa ka pule ia i ka wa e mare ia ana ka mare ana o kekahi mau mea, alaila, o ka pule ana, he pule e helu ana i na kupuna, i na moopuna a me na mea like.
         
7. Mamua loa, he ma re lehulehu no na kanaka oia wa i na wahine a lehulehu wale, aka, he hana ino loa ia, Kin. 4:19. a ma ia hope mai, ua holo loa ia hana, oia hoi ka mare lehulehu, a he mea maopopo loa ia iwaena o na Hebera i ka wa ia Mose, aka, ua hooikaika loa o Mose e hoopio ia hana lapuwale, a ma ia hope mai, he mea aneane hiki ole ke mare papakahi lakou i ka wahine, no ka mea, ua maa lakou i ka mare lehulehu, i paepae kekahi poe wahine, a i hoouka hoi kekahi.
         
8. Ia wa, kau iho la o Mose i kekahi olelo paa e pili ana i ke oki ana aku i ka wahine, aka, mamua aku o kona wa, ua maa no na kanaka ia hana, aka, i na aohe i mare ka wahine i ke kane mahope iho o kona okiia ana, alaila, e hoopau ia na olelo mua, a e hoi hou no laua a noho pu e like me mamua; aka hoi, i na ua mare ua wahine la i ke kane hou, alaila, aohe e pono ke hoihoi hou ia mai oia, Kin. 24:1-4; aka, ma ia hope mai he nui loa ka hoopaapaa ana, no ke oki mare ana. He pono no i ke kane ke oki i kana wahine, ke hana ka wahine i kekahi hana e kue ana i na mea a laua i ae like ai, a ina hoi ua moekolohe ka wahine, alaila, he hiki loa i ke kane ke oki aku i kela wahine. Aka, i ka wa i ko kakou Haku Iesu, he hana weliweli loa ke oki mare ana, aka, o ka mea i hooholo ia, oia no ke oki ana aku i ka wahine no ka hewa moekolohe, aka, i na he hewa e ae, aohe he maopopo ka moku o ka wahine ke oki aku. Mat. 5:31, 32. Pela no hoi mamua aku o ka wa ia Mose, o ka uku hoopai no ka wahine ke moekolohe oia, o ka make, Kin. 38:24; Oihanakahuna 20:10, aka, aohe i ikeia ia mea, e hoomanawanui aku no oukou i ka huli aku a loaa ma Nahelu 5:11-31, aia malaila oukou e ike pono ai, a e hoomaopopo iho no oukou, ke heluhelu oukou.
         
9. O ka mea makemake loa a ka poe Iseraela, o na keiki, o keiki kane nae ka poe makemake nui ia e lakou, nolaila he makana nui ko ka mea nana e lawe mua mai i ka lono i ka makuakane, me ka hai mai ua hanau ke keiki kane, Io ba 3:3; Ier. 20:13. I ka wa i hanau ai ke keiki, he wa olioli loa ia, o ka hana a kekahi poe o ka himeni, i mea hoonanea, a i ka wa e haawi ia aku ai ke keiki i ka makuakane, o kona wa noia e lalau aku ai, a e puliki mai a hii ae i ke keiki ma kona alo, a he hoailona ia, nana ponoi ia keiki Kin. 50:13; Iob 3:12; Hal. 22:10. Aia a hala na la ewalu mai ka hanau ana mai o ke keiki, alaila e oki poepoe ia oia. Kin. 17:10; a ia wa no e kapa ia iho ai ka inoa, Luka 1:59; O ke keiki maka hiapo, o ke keiki punahele loa ia, e haawi palua ia ka waiwai o ka makua kane nona, no ka mea o ka mua ia o kona ikaika, Kan. 21:14; a o keia keiki no hoi ka makua o kona mau kaikaina, ina he mau kaikaina kona, Kin. 25:23; &c.; 27:29; Puk. 12:29; 2 Oihanaalii 21:3; a o keia keiki no ka mea e hooliloia i kahuna, a i alakai no ka ohana Nah. 3:12, 13; 8:18.
         
10. E noho mau loa ke keiki me kona makuahine a hala na makahiki ekolu, alaila, e ukuhi ia ke keiki, i ka wa e ukuhi ia ai ua keiki nei, e hana ia ana no kekahi ahaaina nui, Kin. 21:8; 1 Samuela 1:22, 24; 2 Oihanaalii 31:6; Mat. 21:16. A pau ka ukuhi ana e noho hou no ke keiki ahala hou no elua makahiki me ka malamaia e na wahine, a mahope aku oia wa, alaila na ka makua kane wale no e malama, a e ao ia ia i na hana kupono, Kan. 6:20, 25; 11:19. A ina na makua e makemake ana e ao ia a naauao loa ke keiki, alaila huli lakou i kekahi kanaka naauao, a nana e ao i na keiki me he kumu la, a i ole ia e hoounaia paha i kekahi kahuna nui, a i ole ia he Levi paha, e like hoi me Samuela i haawiia ai i ke kahuna nui, ia Eli. O ka hana nui a ke kumu e ao ai, oia ke ao ana i na keiki i na kanawai o Mose, a o ke ao ana i ka heluhelu a me ke kakaulima, ua ao pu ia me na kanawai.
         
11. O na kauoha a ka makuakane, he mau kauoha paa loa kana, e mau loa ana no ia mai kana mau keiki aku a hiki aku i na keiki a kana mau keiki, a pela aku, a pau kana mau mamo. Aohe wa e pau ai keia mea, ina no e pepehi oia i kana mau keiki, a i kana mau moopuna kuakahi, a kualua, a kuakolu, a pela aku, aohe no he kanawai e ae, e hiki ai ke hoohewa ia ia, Kin. 21:14; 38:24. Aka na Mose i hoopau i keia mau kanawai, ina ua hookolokolo ka makuakane, a ku ka hewa i ke keiki e make, alaila, he pono ia ia ke lawe aku i mua o ka noho hookolokolo. A ina ua hewa io ke keiki ua hookuli paha, a ua hanaino paha i kona mau makua, me ke kue i na kanawai o na makua, alaila he pono ke hoopaiia oia i kekahi hoopai kaumaha, Pukaana 21:15, 17; Oihanakahuna 20:9; Kanawailua 21:18, 21.

He Moolelo no ka poe i pepehiia no ke kupaa i ka manaoio.

HELU 8.
KA HA O KA HOOMAAUIA ANA O KA POE K RISTIANO I KA WA I NA EMPERO O ROMA.
[Koena o kela pule.]

            No Iu setina Matera (Justin Martyr,) o kekahi keia o na kanaka akamai, a kaulana no hoi i haule pu a make ma keia hoomaau ia ana. He keiki kamaaina oia no Niapolisi (Neapolis) ma Samaria a ua hanauia oia i ka M. H. 103, a oia nei no paha kekahi o na kanaka akamai loa oia wa. Ua hele kaapuni oia ma ka moku aina o Aigupita, a ma ia aina oia i kaahele ai me ka lana o ka manao e loaa mai a mahuahua hou ae kahi pono. Ma Alekanederia oia kahi i noho ai, a ia ia e noho ana ilaila, kuhikuhi mai la ko laila poe ia ia, i kekahi mau hana a ka poe Kanahiku, i unuhi ai i ka ke Akua olelo, a ua kuhikuhi ia oia e ko laila poe i na keena ua poe la i noho ai a hana i ka lakou mau hana. He kanaka manao nui loa keia i ka pono, a ua ikaika kona manao e huli a ike lea i na mea a pau, a no kona akamai loa, manao ino iho la kekahi o na kumu oia kula ia ia no ia mea. I ka M. H. 133, o ke 30 ia o kona mau makahiki, a o kona manawa no ia i lilo ai i Kristiano, a ia wa ua ike lea oia e ka pono io maoli o ka Haku.
            Kakau aku la oia i kekahi Episetole maikai i ko na Aina e i huli mai ai lakou i ka manaoio, ana i ike iho ai he pono, a noho iho la oia me ka hewa ole, a me ka maemae loa, a no ia mea he pono e kapaia oia he Kri stiano oiaio. Hoopuka aku la oia i kona akamai i ka poe Iudaio, i ka hoomaopopo ana ia lakou i ka oihana hoomana Kristiano, a ua hoolilo no hoi oia i ka hapa nui o kona manawa ma ke kaapuni ana i ka aina, a hiki loa aku oia i Roma, a malaila oia i hookamaaina iho ai, a hoopaa iho la i kona noho ana ma ka Mauna Viminala.
            Ua malama oia i kekahi kula malaila, a ua lilo kekahi poe ana i ao ai i poe kanaka koikoi, a kakau hoi oia i kekahi manao e kue ana i na hoomana wahahee. I ka hoomaka ana mai o ka poe pegana i ka hanaino i ka poe Kristiano, kakau iho la Iusetina i kekahi manao hoakaka no ka poe i manao ia he hewa, a haiolelo aku la oia imua o ka Emepero, a imua o kekahi mau keiki alii elua, a i ka poe kau kanawai, a i na makaainana no hoi o Roma. A no ka maikai a nani no hoi o keia haimanao, noonoo nui iho la ka Emepero, a no ia mea, hoolaha aku la oia i kekahi olelo kauoha e hoopomaikai ana i ka poe Kristiano.
            Mahope koke iho no paio ikaika aku la oia me Kelekena he kanaka kamailio hehena wale no ia a he kaulana oia no ka huhu koke, aka oi loa aku no ka ikaika a me ka mana o ka Iu setina mau elelo, aka he mea hoopailua ia ia Kelekekena, a hoohiki iho la oia e make o Iusetina, a mahope mai ua hooko ia kana mea i hoohiki ai.
            Kakau hou aku'la o Iu setina i ka lua o kana mau olelo hoakaoka no ka poe o manaoia he hewa, a penei iho ke ano nui o kana wahi leta; O kekahi kanka a me kana wahine, he mau mea e noho ino ana ma Roma, a i ka huli ana mai o ka wahine i Kristiano hooikaika aku la oia i ka hoohuli ana mai i kana kane ma ka pono io maoli i haalele wale ia, aka aole i maliu mai ke kane, nolaila hoopii kanwai aku la oia e oki i kana kane, a ia hana ana a ka wahine pela, piha loa iho la ke kane i ka huhu, a hoahewa aku la oia ia ia no ka mea he Kristiano oia. Aka pule ikaika aku la ka wahine, haalele iho la oia i kona manao hoopii, a hooili aku la oia i kona manao lokoino maluna o Potolemio ka mea nana i hoohuli i ka wahine. Ua hoahewaia o Potolemio e make, a o kekahi mea o Lucio a he kanaka e ae no kekahi, i pepehi pu ia, no ko lakou hooioi aku no ia mea.
            A no ka Iu setina kakau ana he palapala e ahewa ana i ka luku ia ana a keia poe Kristiano, loaa iho la ia he kumu na Kelekekena e hoahewa wale aku ai ia Iusetina i ka Emepero, a no ia mea, ua hopu ia oia a me kona mau hoa eono. Ua kauohaia lakou a pau e like me ka mea maa, e kukuli hoomaikai aku lakou i na Akua kii o ua poe pegana la, a e mohai aku no hoi; aka hoole aku la lakou ia mea, oiai ua ike no lakou i ka oiaio. A no ko lakou hoole ana, ua kauoha ia ka poe na lakou e hooko i na kanawai make, e hili mua i na kua o ka poe i hoahewaia e make, a pau ia e oki ia ko lakou mau poo; ua hanaia keia kauoha, a ua hana ia ka poe i hoahewa wale ia, me na eha hiki ole ke hoomaopopo.
            O na mea a keia kanaka Iu setina kaulana i kakau ai, ehiku wale no o lakou i koe a hiki i keia wa, a eia iho no lakou; o kana mau olelo hoakaka no ka mea i manaoia he hewa; he mau olelo paipai i ko na Aina e, he olelo i hana imua o ka ahakanaka, o ka poe Helene. He olelo i kakauia no ka mea e noho alii ana. He manao paio me Teripo kekahi Iudaio a he Episetole i ka poe Diagenete. O keia mau mea wale no koe.
            He nui ka poe i oki ia ke poo no ka hoole ana aohe e mohai aku i ke kii o Iupita, a iloko oia poe o Konedo redo he diakona no ke kulanakauhale o Sepolete. Ua laweia oia imua o ke kii o Iupita, me ka olelo ia e hoomana aku oia ia Iupita aka ua hoole aku oia ia mea me ke kuhakuha pu aku i na maka o ua kii la, a no ia mea, pii ae la ka huhu o ka poe no lakou ua akua la a ua hoehaeha loa ia oia, a mahope iho ua oki ia kona poo me ka pahikaua.
            Ia wa e kaua ana ko ka Akau poe me ko Roma, ia wa hele aku la ka Emepero e hakaka me lakou, aka ua hoopuni ia oia, a ua kau mai ka weli iluna ona, no ka makau i kona poo a me kona poe koa. Ua hoopuni ia lakou a puni me na mauna i hoopuni ia hoi e na enemi, a ua pilikia lakou no ka wai ole, a ua hoa loa ia lakou a ua kokoke loa i ka hopena. Hilinai aku la ua poe nei i ke ola i na akua kii o lakou, aka ua ike no kakou he mau mea lapuwale no lakou, nolaila ua lilo ko lakou hilinai ana i mea hoohoka wale ia no, aka iloko o keia poe, he poe koa Kri stiano kekahi, ua kauohaia lakou e kahea aku i ko lakou akua, e kokua mai i ko lakou pilikia. Hookaawale mai la lakou ia lakou iho, a haliu like iho la ko lakou mau maka i ka honua, a pule aku la i ke Akua Mana Loa o ka poe Kristiano me ka ikaika loa. Ia wa koke no ua hooko koke ia mai no ka lakou mea i noi aku ai oia hoi ka wai ua haule mai kekahi kuaua mai luna mai, a ua hoopiha loa ia na auwai i ka wai a maha koke ae la lakou. A no keia mea kakau aku la ka Emepero i kekahi Episetole i ka poe kau kanawai o Roma, me kona hahai pu aku i na pilikia o lakou a pau, a me ko lakou hoemi loa ia ana e na enemi, a penei kana i kamailio ai no ka poe Kristiano maloko o kana palapala:
            "I ko'u ike ana aohe e hiki ia'u ke kue aku i na enemi me ko'u poe koa, imi aku la au i wahi e pakele ai, me ka pule ana i na akua kii o kakou, aka aohe wahi mea a maliu wale ia mai, ua like makou me ka pahu i apo ia a paa me ke apo, pela ko makou paa i ke apo ia e na enemi, manao iho la au aohe he pono i koe, nolaila huli ae la au a kahea aku la i ka poe a makou i kapa ai he poe Kristiano, a hele mai la lakou imua o'u, a i ko lakou akoakoa ana mai he nui loa o lakou, ka poe a'u i huhu loa ai, aka ia wa aohe o'u manao no lakou, no ka mea ma ka lakou mau hana mana ano e, oiai aohe lakou i hoopanee i ke noi ana, aka aohe me na mea kaua, a me na pahu, a me na o-le, ua hoowahawaha loa lakou ia mau mea a pau, aka o ka pule wale aku no i ke Akua, a me ka manaoio aka ia ia, ka mea hoi a lakou e hiipoi ana i kela manawa keia manawa. Nolaila he pono ia kakou ke manaoio aku i ko lakou Akua, aka nae ua kapa aku makou ia lakou he poe kanaka hewa, no ko lakou pule