Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 36, 8 September 1866 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa.

i ke Akua ma ko lakou naau, no ka mea haliu iho la lakou i ka honua, a pule aku la i ke Akua Mana Loa, aohe no'u wale, aka no ko'u mau koa no kekahi, e noi ana i ke Akua e kokua mai ia'u, me ka haawi ana mai i ai a i wai no makou oiai ua noho wale makou me ka nele i ka wai no na la elima. A ke olelo aku nei au, kulou like iho la lakou a pule aku la i ko lakou Akua i ike ole ia e a'u, a ia wa koke no iho mai la kekahi kuaua mai ka lani mai maluna iho o makou, aka maluna o ko makou mau enemi, haule iho la ka hekili a me ka uwila a me ka hua hekili, a ia wa no ike iho la makou i ka mana maoli hiki ole ke hoopau ia o ke Akua o ka poe Kristiano, me makou ia wa, nolaila ua hookuu aku makou i ua poe la e hoike aku a e ao aku i ke aupuni o Kristo, a i ole ia e pule aku no auanei lakou la i ko lakou Akua e pepehi mai ia makou a o ko makou make no ia, oiai he Akua mana io ko lakou. O na ino a pau i hiki mai ai i ka wa i ua ai no ko makou mau enemi wale no iai a ua noho no makou me ka oluolu loa.
          A no keia mea ua pio loa ka hoomaau ia ana o ka poe Kri stiano no kekahi wa, ma na wahi no i olelo ia e ka Emepero, aka hoi mohope koke iho no, ua ala hou mai no ma Farani, ma Liona nae ka hoomaau ana a malaila he nui wale ka poe Kristiano i hoehaeha ia me na eha i oi aku mamua o ka mea i hahai ia. O ka poe niania o ka olelo hoahewa wale ia, o ka poe nuku ia, o ka poe olelo hoomakaukau ia, o ka poe kuamuamu ia, a me ka poe hooweliweli ia, aku, o keia poe ke hoopaiia, i na eha weliweli he nui wale; a eia na make e haawiia; o ke kipaku ia i ka aina e, o ka hili ia, o ka hoopaahao ia, o ka hailuku ia i ka pohaku, o ke ki ia i ka pu, o ka li ia, o ke puhi ia i ke ahi, a me na mea like, a o na kauwa a me na kauwa hooluhi wale a ka poe Kristiano ano waiwai, o lakou pu kekahi l hoehaeha ia, a i pepehi ia no hoi.
          Aia a keia pule ae e hai ia aku ko lakou mau inoa a me ko lakou make ana.
(Aole i pau.)

No na Kula Sabati.

            HE MOOLELO NO KEKAHI WAHI HIPA KEIKI: O ka mea nana i hoike mai keia "Moolelo," oia o Kiakona Keiki (Dea con Chase) no Makekukeka, a penei kana olelo ana: "I kuu wa uuku, elua makahiki me ka hapa, ua lawe koke ia wau iloko o ke Kula Sabati e kuu makuakane, a ua hoopomaikai mai ke Akua ia ia ma ka hooloihi ana i kona mau makahiki. O kona mau makahiki ia wa o'u, he kanaiwa, me ka hooikaika ana no i na hana o ke Kula Sabati. O na huaolelo i kakauia no ko'u papa kula, e hoao au; a o ku'u mau huaolelo ia i malama ai no na makahiki he kanalima a keu. I kekahi la, ua hoounaia wau e ua makuakane nei o'u, e hele ma ke kula hanai hipa, e hoakoakoa i na hipa, a ho-a loa mai i ka pa. I ka hele nui ana a hiki ma kekahi kahawai, hiki ole ia lakou ke hele a kau ma kahi aoao. Hoao aku la wau i ka hoemu ana, i au aku, pu-a-a wale lakou i o ia nei. O i noke wale, a aohe wahi mea a hiki iki, aka, nana ae la au i kuu mau huaolelo e hoao au, nolaila, e hoao hou au. O ko'u hopu aku la no ia i kekahi wahi hipa keiki a paa ma kuu poli, lele aku la au iloko o ke kahawai, au hele aku la wau a kau ma kahi kapa. A o ka makuahine hoi, hahai mai no ia mahope o'u, a o ka nui hipa mai a kau ana ma kahi aoao me ka pilikia ole. Ea, mai hoao i ke alakai ana i ka poe kanaka nui iloko o ka luakini o make hewa auanei. O kamalii - na hipa keiki na mea e kai ai, a aole e emo, o ka hahai mai no ia o na makua."

HE MAU OLELO AO I NA KUMUKULA SA BATI.

            1. E pono i ke kumukula Sa bati ke hoohanau hou ia a lilo i Kristiano oiaio, e like me ka olelo ma Roma 2:21. "O oe ke ao aku ia hai, aole anei oe e ao ia oe iho."
            O ke kumukula Sa bati e hoole ana ia Kristo, aole no kona makemake e hoopalaleha wale i ke ao ana, aka no kona kupono ole no e noho ma keia ao.
            2. E pono e naauao ke kumukula Sabati. O ke aloha nui iloko o ka naau, e imi ana ia e hoomahuahua i ka malamalama iloko o ka manao. O ka mea e makemake ana e lawelawe i ka oihana ao aku i ka poe opiopio, e hoonaauao mua ia iaia iho, a e hoomaamaa mua hoi i ka heluhelu i ka ke Akua olelo.
          E nana mua ke kumu iaia iho ina ua hana pono ia i ka la Sabati. Ina e lilo ka hapaha hora i kela la keia la i wa e hoomaamaa ai, a e imi palapala ai oe, oia no kekahi kumu e kokua mai ai i ka hooulu ana i ka naauao.
          "E haliu mai kou pepeiao i ka naauao, a e huli ko'u naau i ka ike," Sol. 2:2.
          3. Eia kekahi e hoomanawanui ke kumukula Sa bati, e like me keia olelo, "Ina hoi ihope kekahi, aole oluolu ko'u uhane ia ia," Heb. 10:38.
          O ka hoomanawanui i kekahi hana e hana ai, he hoailona ia o ka manao nui. Aohe hana i hoao ia i oi ae mamua o ke ao kula Sabati ana. Aole anei o ka pono o ke kumu ke kanu aku i ka hua o ke aupuni o ka lani iloko o na naau o ka poe opiopio? Ke kali nei ka manawa a me ke ahonui i kona ulu ae, a ike ia'ku kona hua.
          Ua hana anei ke keiki a ke Akua ma keia ola ilihune ana, a ae aku i ka make mainoino no ka hoola i na uhane, a o kau anei ia e kapae ae ai mai ko lakou la hoihoi mai, no ka mea he wahi manawa uuku wale no ke hoolilo ia i ka la Sabati? E hiki anei ia oe ke lilo i hoalawehana me Kristo? Wahi a Mose ma Kin. 49:4. "He hu wale me he wai la, aole oe e kela aku."
          4. E pono e mikiala ke kumu kula Sa bati. E hiki anei i ke Akua, ka Ekalesia a me ka ka poe opiopio, ka mea i piha i ka naauao ke hoopunipuni wale ia, no ka mea, he molowa na kumu kula Sabati ke hoomaamaa i ke ano o ka noho, mikiala ana? "He hiki anei i ke kanaka ke hao wale i ka ke Akua?" Malaki 3:8.
          5. E pono e akahai a e oluolu ke kumu kula Sabati, e like me ko Iesu hooluolu ana i na keiki liilii ma Mareko 10:16, "Hiipoi iho la oia ia lakou, (na kamalii) kau ae la i kona lima iluna o lakou, a hoomaikai mai la ia lakou."
          Iloko o ke Aupuni o ka lani, aohe e manao ia ka naauao, na olelo akamai, na olelo ikaika a me na haawina kaulana, aohe kupono malaila. O ka mea manao nui ia o ka haawi aku i na uhane ia Karis to, a e loaa ka lei alii o ke ola, o ka hemolele, o ka hoolaa ana no ke Akua a me ka manao io ana Iaia, oia na mea i manao nui ia malaila.
          No ka hoohuli ana i ka poe opiopio aohe kupono me ka manao haanui wale, manaoio ole, a hoohaiki loa a me ke ao kupono ole, wahi a ka Haku. Hoomanao iho la kana poe haumana i ka mea i palapala ia. "O ka manao nui i kou hale ka mea e ai mai nei ia'u" Ioane 2:17."
          6. E hoomana mau ke kumu kula Sa bati. "E noi a e haawi ia na oukou" Mataio 7:7.
          O kou wahi malu, oia no kahi pono o kou mau kaumaha e hoomama ai no ka pomaikai. He aloha ke Akua i na pule a kona poe hai pule. O ka hoonani ana aku iaia, oia ka hoomaikai ana i kona hooikaika ana. E ae aku iaia o ka oihana hoohuli nana wale noia. E kau ae i na pomaikai o keia kula maluna o kona lima, a e waiho aku i loko o ka malamalama o kona hiohiona "E hoao mai oukou ia'u ma ia mea wahi a Iehova o na lehulehu, i wehe ai paha au i na puka wai o ka lani, a e nini iho i ka pomaikai maluna o oukou a pau aku la aohe koe" Mal. 3:10.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, SEPATEMABA 8, 1866.
No na Akua Kii.

          O na akua kii, he mau mea no ia i hanaia e kanaka, a hoakua aku no hoi i ua mau kii nei, me ka i ana he mau mea mana loa, a ia lakou ke ola a me ka make o kanaka. No keia manao naaupo, ua hoopapau nui ko Hawaii nei a pau i ka hoomana ana i na kii, me ka mohai ana aku i na ia ula, a me ia mea aku, a ua maa loa na kanaka i ka olelo ana he mana na kii. A no keia maa ana o na kahiko o kakou e noho nei, ua olelo iho no lakou he mana io no na akua kii i ka wa kahiko, i ka wa a makou i kukulu ae ai mawaho o keia keena, i ke kii laau nui i loaa ai ma Waialua; a lohe no makou i ka olelo ana a kekahi poe, aole hoi he hookahi wale mea e olelo ana he mana, aka, he nui no.
          No nei mea, ke i nei makou, aole he noonoo kanaka iki iloko o ka poe e olelo ana he mana io no na akua kii, he ole loa no, a ina he noonoo no, no ke aha la hoi ka mea i noonoo ole iho ai, a i iho, ka, na kanaka no oe e na kii i hana, nolaila, aole ou mana, o ke kanaka ka mana ka mea nana i hana oe e ke kii, aka, he ole loa ka noonoo ana me ia, nolaila, ua maopopo aole noonoo kanaka iki, o ka poe kapa i na kii he mana.
            I mai paha auanei oukou e ka poe e manao ana he mana io no na kii i ka wa kahiko, he noonoo kanaka no ko ka poe hoomana kii. Ke i aku nei makou, aole, aole loa. I hou mai paha oukou, no keaha la hoi i make ai kekahi poe i na kii i ka wa kahiko, a i pomaikai ai hoi? Ea, aole i make, a i pomaikai hoi i na kii, he ole loa no; aka, eia ka mea i make ai. O ka makau, penei e maopopo ai, o ka makau ka mea o make ai. Aia ma kekahi o na aina naauao, ua noonoo nui kekahi poe Kauka lapaau i ke kumu o ka make ana o kahi poe i ka anaana ia mai, a i na kii akua hoi, a ua maopopo ia lakou ke kumu o ka make ana, oia no ka makau wale.
          I kekahi la, ua kuka kolohe pu ua poe Kauka nei, me ka i ana e hoomaka'uka'u kakou i kekahi kanaka, a ae like no lakou. Halawai mua kekahi kanaka kino maikai a ikaika hoi, me kekahi o ua poe Kauka nei, a pane aku la ke Kauka, "e, he mai kou la, e hele oe i kela Kauka i o," a hele no keia kanaka me ka noonoo i ke ano o kona mai, a hiki i kahi o ia Kauka, he mai no hoi ka ia Kauka, a komo iho la ka makau iloko o ua kanaka nei, a hele aku ana he Kauka, a oia ana no, aole huhu mahope mai, o ka make no ia o keia kanaka, aole kumu e ae o ka make ana, eia wale no, o ka makau wale.
          E na makamaka, ke ike ae la no kakou i ke kumu i make ai o kela kanaka kino mai ole, pela no hoi i make ai kekahi poe kahiko o Hawaii nei, e olelo ia nei i make i na akua kii, aole nae i make i na kii, aka, no ka makau wale no, a pela no hoi e make nei ka poe manaoio i ka anaana. Nolaila, e kiola loa ia na makau o ka poe e makau wale ana i na anaana, a me na kii akua.

Na Mana Nui o Europa.

            Aole paha e manaka ana ko kakou poe heluhelu, ke kakau manao hou ia i keia wa no na Aupuni o Europa. O ka puni o kekahi poe o ka Moolelo, a eia ka moolelo makemake loa e lealea ai ua poe la. A e hoihoi ai no hoi ka manao o ka poe e manaoio ana he hana ka ke Akua Mana Loa ma ke ao nei.
          Ua wehewehe ia mamua iho nei, ma keia mau kolamu, na kumu o keia kaua huina kolu, mawaena o Au seturia ma kekahi aoao, a o Perusia laua o Italia ma kahi aoao. A i ka hee ana iho nei o Austeria, ua loaa mai ia makou he mau kumu kupono no ka hauoli ana.
          Eia ka mua: He Aupuni hookiekie lua o Ausetu ria mamua iho nei, he mea mau ia, aohe nanaia o na pono o na makaainana, aole laha ka naauao malaila, aohe hele imua e like me na Aupuni e ae, a eia hoi, he Aupuni kokua mau kela i ka Pope a me ka aoao Katolika Roma. Aole paha makou e minamina ana ke hoemi loa ia ilalo kona mana, a haule kela mai ka papa akahi a ka papa akolu o na Mana Nui.
          Eia ka lua: O Pe rusia a me Geremania Akau, oia ka ke huiia'na me Perusia, he home ia no ka naauao, ua nui wale na kula liilii, a me na kula nui ma kona mau kulanakauhale; a o ka home no ia o Lutera, a me ka Hooponopono Hou ana o ka Ekalesia, a he Aupuni Hoole Pope no. Nolaila, ua hauoli pu makou i ka lanakila o kona mau koa. Aole makou i mahalo loa ia Bimaka e imi nei i kana pono iho, aka, ma ke ano nui o na mea hou ua olioli makou.
          Eia kekahi: He mea maikai ka huiia ana o na Aupuni liilii o Geremania, a i hookahi Aupuni Hanohano.
          A eia no hoi. O Italia, ke wehewehe nei kela i na kupee hao ana i paa mai ai mamua ae nei, oia o ka naaupo, ka mama o na Kahuna Pope, ka mahele liilii ia, ka hookauwa ia ana o kau wahi e Auseturia, a ke lilo nei kela i mana iwaena o na Mana Nui o Europa. A eia ke loaa nei iaia o Venetia, he ilina ponoi no nona mai kahiko mai.
          A o ke keu loa o ko makou hoonani ana, oia ka huhewa ana o Napoliona. Ua kaulana ka maalea o keia alii i hoonoho ai iaia iho mawaena o na Mana Nui. E kuhi ana ka nui kanaka, a o makou no hoi kekahi, e pono loa ana kela, penei: Ka-i-noa ua ikaika loa o Auseturia, ka-i-noa hoi e noi ana o Perusia ia Farani e kokua mai i kona wa pilikia. Ina pela, ma ua lilo ia Farani kekahi lihi o Perusia, i pani no ua kokua ana la. I hana aku nae ka hana, hao ae ana o Perusia me ka ikaika weliweli - manawa ole no, hee ana ko Austuria - he opala wale no ka ia ia Wilama ke Alii o Perusia, a heaha ko Napoliona? He noho wale iho no, aohe makemake ia'ku kona kokua ana mai, aole no paha he uku aku iaia ma ka haawi ana i aina. Aia ua hoka, helu akahi.
          A ua manao no hoi o Napoliona penei: E pilikia ana o I talia ia Auseturia, aole hiki iaia ke hoopio i ka "Huinana," na puukaua kaulana, o ke noi mai koe o Italia ia'u; - pono no, kokua no au iaia, ke haawi nae kela ia'u ia Sadinia, kela mokupuni maikai. I ke kaua ana aku, pilikia o Auseturia, a ua manao e haawi ia Farani o Venetia. Mea mai ana o Napoliona, Ua oki ke kaua, ke hoomalu nei au ia Venetia e kuikahi la, aole no i hoolohe iki mai o Italia, he noke aku no kana i ke kaua a loaa iaia o Venetia ma ka limaikaika maoli, aole ma ke kuai ana me Farani. Aia hou ua hoka, eo o Napoliona, hu ka a-ka i ka honua holookoa e nana mai nei.
          Aole nae keia he mea e akaaka wale ai. Ke hoomaikai nei makou i ke Akua Manu Loa no ka hooko ana i ka makemake o kana mau kauwa, pela ma ko makou nana ana aku.

          BUKE LAWE LIMA. - Ua paiia iho nei keia buke, a ua paa, a e hoouna pakahi ia ana i na kahu Ekalesia a pau loa o Hawaii nei, e like me ka hoouna ia ana iho nei o ka Haawina Kamalii Buke elua i huiia, a pela mau aku e hoouna ia ai na buke hou o keia hope aku. O ke ano nui o keia buke Lawe Lima, no ka hoponopono ana i na Ekalesia Lunakahiko o ka Ahaolelo Lunakahiko o na Mokupuni o Maui, aka, he lana no nae ko makou manao e holo ana no ka hana o na Ekalesia e ae ke ike mai lakou i keia wahi buke, a hiki mai hoi ka halawai hou ana i keia Iune aku, alaila paha hooponopono hou ia, a e pili like loa i na Ekalesia e ae a pau Hawaii nei.

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

            Ua hoonoho hewa paha ka poe hoonohohua a ua hai ia he 10 1/4 mile mai Honolulu aku a Waikane; aole pela ka pololei, he 17 1/4 na mile mai anei aku alaila.
          IKE ALII ANA. - I ka Poaha ae nei, ua hele aku o M. Beranie (Beranger) ke Komisina Farani hou mai nei, a me ke Komisina mua iho nei, e ike i ka Moi o ko Hawaii Pae Aina.
          KE KII O KE AKUA KII, KEALIA. - Ua pai ia iho nei ke kii o ke akua kii laau e ku ana mawaho o ko makou nei keena i kela pule aku nei, oia hoi ke kii o Kealia. I ka nana aku ma ke kii he maikai loa, a ua akaka pono na wahi a pau.
          KE KAO KOPE AWA. - I keia mau la iho nei, ua hana hou ia ke kao kope awa e ku nei makai o Ainahou. O ka hoomakaukau paha keia e eli hou i ke awa, o ke aha la? Ina oia, e ike aku no auanei kakou i ka holo iluna ilalo o ka mea kope lepo, a ilaila kakou e hoohiala ai aku ai na maka i ka nana.
          HOI HOU NO I NA PALI KOOLAU. - I kekahi la o keia pule ua hoi hou aku no ka Mea Hanohano Mrs. B. Pauahi Bihopa i ka lai o na pali Koolau, a aia paha oia ke luana la ma na kapakahakai o Heeia, e nanea ana i ka luli a na lau ko a me ka nana aku i na koa mokumoku o Heeia.
          KA AHAAINA A KA HAKU MA HONOKOHAU. - Ua poloai mai o Keakaulani o Honokohau, Maui ia makou, e hai ana ma ka la 19 o Augate o keia makahiki, akahi no a kukuluia ka Ahaaina a ka Haku ma ia wahi. O Rev. J. H. Moku ka mea nana i lawelawe ia oihana hemolele.
          Ua hana hou ia iho nei ka uapo makai o Ainahou a paa maikai, a e lilo ana i wahi hooili ukana maikai. Na ko ke aupuni mikiala no i paipai a hana hou ia aenei. A me he mea la e pii mai ana paha ka loaa o ke aupuni ma ia uapo.
          HANOHANO KAHI MEA IKI O KUAAINA. - He wahi nota ka i hiki mai nei io makou nei na Rev. S. Waiwaiole mai o Waimanalo, e hai mai ana i ke kokua ana o na wahine a me na kane hoahanau a me ka poe mawaho i ke kulapa ana i kana loi kalo, hookahi no ka la, lele liilii ka lehu o kapuahi.
          MAI MAKE LOA. - Ua waiho hamamaia kekahi luawai ma kekahi pa hale e kokoke ana ma ke alanui Beritania, a me alanui Ema, a poholo kekahi keiki uuku i loko o ua luawai nei, a mai make loa. E na poe mea luawai e hamama wale ana, e paniia e pono ai, i ole ai e hoopilikia i na keiki liilii, a me na mea nui no hoi.
          MAKE NA IPU I KA NAONAO. - Ua halawai mai me makou o S. Ili o Waialua, Oahu, a i mai la, "nani wale ka hiki ana mai o ka holoholona ai-naonao, no ka mea aole puka iki o na ipu ke kanu aku, i ka make i keia mea o ka naonao o ko makou wahi, hookahi no ke ea mai, aohe naonao a koe aku, nolaila, he pomaikai loa ko Hawii nei i keia holoholona (ant eater) ke lawe ia mai.
          KE KUNA ODDFELLOW. - Ua ike iho makou ma ka nupepa a H. M. Wini i ka lilo ana o keia kuna ia Chung Hoon &Co. (he mau Pake Kalepa no Honolulu nei) no na dala he elima tausani elua haneri me kanalima -($5,250) a ua hooliloia iho nei i moku holoholo mau mawaena o Honolulu nei a me Hilo.
          HE HALE KAPILI MOKU. - Ua hao ae nei ke keiki kapili moku o Foster, he hale kapili moku hou nona ma Ainahou, a eia ke kau ia nei maluna o ke kai kahi i kiekekei ai. No ka ike no paha oia keiki e pii mai ana ka nui o kana hana ma keia hope aku, iliki e ae nei kela kau i ke kiekiena, a eia ke kau mai nei i ka lewa e poi no ka nalu e hina.
          KA MEA HANOHANO E. H. ALENA. - I ka holo ana'ku nei a ka mokuahi Kilauea i ka Poakahi iho nei, ua kau pu aku nei ka Lunakanawai Kiekie o ke Aupuni Hawaii nei, oia kela e kau ae la maluna. I hele aku la oia e malama i ka hookolokolo o ka Aha Kaapuni ma Waimea, Hawaii. Ke lana nei ka manao e holo pono kana huakai kanawai, a e hooku ole ia mai kona alanui.
          KE KU ANA MAI NEI O KA MEA HANOHANO T. F. WILASONA. - Ma ke ku ana mai nei o ke kiapa Cometa i ka la Sabati aku nei i hala, ua ike iho makou, o ka Mea Hanohano T. F. Wilasona kekahi maluna ona. I holo mai nei paha oia e noho ma kahi o ke Kanikela Amerika, oiai ua pau ka noho ana o ke Kanikela mua. Ua hai iki aku no makou i kahi moolelo hoinainau uuku nona i kekahi mau pepa aku nei o kakou i hala.
          LUHI U-A I KA AI A KA LIO. - Ma ka J. M. Kaholo o Kohala, Hawaii palapala ia makou, ua ike ia iho kana hai ana mai i ka hoouna ia ana o kekahi keiki o laila i ke kula hanai o Hilo, aka i ke keiki i hele ai a Waimea, lilo i Puna i ke au a ka Hewahewa, a pau ae la ka manao lana e hele i ka naauao, a ua lilo aku i paniolo hoohei bipi no na Kuahiwi o Waimea, a aia paha oia ke lalama la i ka pali naauao ole. O kahi io pa-hu ka uku he hana wale no ka nui.
          HOOLAA LUAKINI. - Ua hiki mai kekahi palapala ia makou na ka mea nona ka inoa Kaiwi, e hai ana ma ka la 23 o Augate aku nei, ua hoolaa ia ka luakini ma Onomea, Hawaii no ka Mea Mana Loa, a ua kapaia kona inoa o Ziona Hou. E hoonani ia ke Akua ma na lani kiekie loa! He malu ma ka honua, a he aloha i kanaka.
          NO KA MOI WAHINE EMMA. - E olioli ana paha ka lahui holo okoa o Hawaii nei, ke lohe aku e i ae ka Moi Wahine Emma ke hoi mai nei ma kona alanui e hiki mai ai i Hawaii nei. Ua haalele aku oia ia Europa, a ua hiki ae ma Wasinetona, ma ka la 13 o Augate aku nei. Pela ka hai pokole ana a ka waea-olelo. Me he mea la paha, ua haalele oia i ke kulanakauhale alii o Amerika iloko no o ia malama, a eia paha oia maluna o na mokuahi a me na kaa ahi, ke nanea la paha oia i ke kope a ka huila, a i ka poahi a na huila kaa'hi.
          HANA ALOHA OLE. - Ua loaa mai ia makou elua mau palapala, e hai ana kekahi palapala no ka pepehi kupono ole o ka makua i kana kaikamahine. A o kekahi palapala hoi, e hai ana no e like me ka kela palapala haina. No ko makou makemake ole e hoopuka ku i na inoa nolaila ua uumi malu iho no makou, malia ua loaa no ke kumu kupono o ka pepehi ana o na makua, aka hoi, ina ua pepehi naau ino iho laua e aho e hooki laua i ka laua hana menemene ole, a e ku mai auanei o Kaina i ka la mahope a kahea mai i ka poe pepehi e hele ma kona aoao.
          HOLO MAOLI KA HANA. - I ka la 24 o Aug. nei, oia ka Poalima, ua hana ia ma Kaamola he Ahaaina lulu dala na na hoahanau, elua lulu dala ia la, ua haawi mua ia ka ka hanai kumu 15 a mahope haawi hou no ka Halepule 25 alaila haawi ka poe hele mai o waho no ka Ahaaina ka huina o ka loaa ma ia la kanaono kumamakolu, o na dala o keia hale mai ka hoomaka ana a ka paa ana 145, ua pau maikai mai waho a me na noho o loko. L. Kuaihelani, Kaamola Augte, 28, 1866.
          HE WAHI KUNA E KUAIIA ANA. - Ua lohe wale mai makou, e kuai ia ana kahi kuna hou i ku mai nei mai Kapalakiko mai i kela pule aku nei, oia hoi kahi kuna a Kapena Lona i hookele mai nei. He kanahiku paha ka nui o kona mau tona. Ina e lilo ae i kekahi poe o kakou, e lilo ae no paha auanei i wahi kuna holoholo no ko kakou mau kai. He wahi moku ano maikai no, he mau no ia, loaa ka mea hookui aku i na ale o Pailolo, Alenuihaha a me Kaieieawaho, a puhi aku hoi ke oka i Kauai.
Ua manao wale ia o ka nui o ko Teopilo Meka waiwai ma Hawaii nei, aia mawaena o ke kanalima tausani a me ka haneri tausani. Ua hana mua no oia i kona palapala hooilina, a o kona mau Luna malama waiwai o C. R. Bihopa, G. P. Kauka, a me E. O. Holo. Ua hooili iho oia he $10,000 i na keiki muli ekolu pakahi me ka wahine alua ana, a o ke koena o kona waiwai no kana kaikamahine hiapo me ka wahine mua, oia o Emma. E moe ino paha auanei ka po o kahi poe ea?
          HE AIHUE HILAHILA OLE. - Ma ka Poakahi iho nei, ua lawe ia ae kekahi keiki opiopio i ao ia i ka naauao, iloko o ka Halehookolokolo. Kai no he hihia e ae la, eia ka o ka hihia no e hoowahawaha loa ia nei, oia keia e kau ae la maluna. Ua hookolokoloia imua o ka Lunakanawai Hoomalu, a ua hoopukaia ka olelo hooholo e hoahewa ana i ua keiki la, e hoopaa ia ia ma ka hana oolea no na makahiki elua a me ke koina. O ka loaa iho la ka ia o ka imi ana i ka naauao a o ka limalima i ka hai. Oia nae paha, i hookahi no hoi la, ku ka paila o ua mea he waiwai. O keia keiki limalima, o Hinau.
          HOONAHOA NO HOI KA NOUA ANA MAI. - I kela Poaono aku nei i hala, ua pae mai ma ka mokupuni nei a Kakuihewa he mau waa kaulua maoli, a maluna o ia mau waa na kanaka ewalu. Mai Kohala, Hawaii lakou i hoonahoa mai ai, a komo pu mai iloko o na ale hanupanupa o Alenuihaha, a uwi mai kahi malo i Hana. Malaila i kaulai ae ai i ko lakou mau wahi ukana pulu. I ka maloo ana holo loa mai a Molokai nui a Hina pae hou, a noho malaila he mau la. Mai laila mai nei hiki loa i Oahu nei. O ke kumu o ko lakou hookele ana mai ma ka moana, no ka pii loa o ka uku moku ke kau mai maluna o na moku. I holo mai nei lakou e kuai i ua mau kaulua la.
          KAHI WAHINE HAPA HAOLE HOOHAPAI KEIKI. - Ua lohe wale paha kekahi poe o ke Kaona nei i kekahi wahi wahine hapa haole hoohapai keiki i noho iho nei no iwaena o kakou nei, a he hoahanau hoi no ka ekalesia Roma ma Honolulu nei. O kana hana, he hoohuli mai i na wahine e makemake ana e hapai keiki ma kona aoao, (oia hoi ka ekalesia Roma.) Pela mau kana hana a i ka Poakahi iho nei, ua hopu ia e ke aupuni a ua hoopaa ia iloko o ka hale hoopaa lawehala. I ka Poalua iho nei ua lawe ia imua o ka hale hookolokolo, a ua hoahewaia e ka Lunakanawai Hoomalu. O ka hana iho la ka ia o ka noho hoahanau ana ma ka ekalesia Roma, a o ka hele e hoohapai ole wale me ke alakai mai i na kanaka iloko o ka make mau. Uhai no nae ka hua o kana hana i kona kino.
          HE WAHI MANU APIKI. - Ma ke kakahiaka aku nei o ka Poaono i hala, i kekahi kanaka e holo mai ana mai uka mai ma ke Alanui Papu maluna o kona lio, aia hoi, lele mai la kekahi manu ano hou a Kauka Hilibarani i lawe mai nei, a kau ana mahope o ka lio, a i alawa iho auanei ka hana o kahi kanaka, e kau ana keia wahi manu, a lalau iho la ua wahi kanaka nei maluna o ka lio, a milimili iho la me ka manao e lawe loa, aka, pa hoi e ia aku e hookuu, a ua hookuuia. Apiki io no hoi keia wahi manu; oia nae paha, he ikena ka i ala he lala laau ka hope o ka lio. He lealea maoli no paha no keia manu i ka holo lio.
          HE MEA HILAHILA KA HOANO E ANA I KA INOA O KE KANAKA. - Ua nui a kinikini ua palapala i hiki mai i ko makou nei keena. O kekahi oia mau palapala, ua kakau pono ia ka inoa o ka Lunahooponopono, a o kekahi, ua ano e loa e like me keia. Kurik, Curick, Gurick, Kurica, a pela aku. A no ko makou hiki ole ke hoomanawanui, ke kau leo e aku nei makou. I na aohe e loaa pono ka inoa ma ke kakau ana, ua oi loa aku ka pono ke kau mai. I ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa. Aka i ka ike iho he akaka no ka L. H. Kulika, a i ole ia L. H. Gulick. E pono e mikiala loa kakou i ole e eha na maka ke ike iho.
          KE KIAAINA O OAHU. - Maluna o ke Kilauea i holo aku nei i ka Poakahi iho nei, ua holo aku ke Kiaaina o Oahu a me kana Aliiwahine i Hawaii. E noho iki ana paha laua ma Kawaihae e luu a e hee hoi i na nalu o ke kai hawanawana o Kawaihae no kekahi mau la, a mai laila aku laua e holo ai ma ka laua huakai makaikai. E noho ana paha laua ma Hawaii ekolu a eha paha mau pule, alaila huli hoi mai no i ka nani o ke kulanakauhale alii o Honolulu nei. Ke lana nei ka manao e oluolu mau ko laua ola ma ka laua huakai, a e hoohui hou ia me kakou me ka hiehie.
          HE WAHI AHAAINA LUAU MA NA PALI KOOLAU. - I ka wa aku nei o ke Kiaaina o Oahu me kana Alii Wahine a me Gen. McCookin me kekahi mau ukali o laua ma na Pali Koolau, e nanea ana i ka olu o na pali hauliuli o ke Koolau; ua lono mai makou, ua malama ae lakou he wahi paina luau, i hoahu ia ma ka lakou papa aina na mea ono o ke kai lipolipo, a me na mea o loko mai o na loko-ia, a ua lealea, a ua olioli, a ua luana lakou e like me ke ano mau o ka poe hanohano. O na ili keokeo o Mareka i maa ole i ke kioe i ka poi, malaila, ua kioe, a ua ai i ka limu a me ka inamona.
          HE HUAKAI IKE MOI. - Ma ke awakea Poakolu o kela pule, ua hoakoakoa ae na kanaka o Kamoiliili he huakai loihi me ko lakou manao e hele e ike i ka Moi Kapuaiwa Aliiolani. O na mea ma ko lakou mau lima pakahi, he moa, he huli, he ko, he ai, he puaa, a me kela mea aku keia mea aku e like ke ano mau o ka ike Alii ana o ko Hawaii i ka wa mamua. Ua kai huakai lakou a i mua o ka Moi, a ua hoahu aku i na mea a lakou i lawe aku ai i makana manawalea wale aku i ka Moi, oiai, oia e noho ana ma ke kahua mahiai. He huakai loihi keia i ike ole ia ma Waikiki, a akahi no a ike ia, a no ke ake loa hoi paha e ike i ka Moi, pau o ka mea nui a hiki i ka poe liilii.
          HE HALE KAA WAI HOU. - Ma keia pule aku nei i hala, ua hooalaia ae he Hale Kaa Wai Hou ma o iho o ka Hale hoopaa lawehala, ma Alanui Alii, Honolulu nei. E hoihoi ia maloko o ia hale ke Kaa Wai Helu 1. Ua ahona ka hookaawale ana aku i ke kaa wai mai ka hale hoopaa lawehala aka, o kulikuli auanei ka poe lawehala e moe ana i ka po, i ke koekoele a ka hele pau ahi, a puoho ino hoi ko lakou la hiamoe, me ka manao e holo aku e kokua, aka, he mau pani puka manoanoa ka mea nana e keakea aku ana ia lakou.
          KE NOI HOU MAI NEI NO. - Mamua iho nei, ua hoouna aku makou ia Rev. S. Waiwaiole, o Waimanalo, he mau palapala hookohu ona no ka Hokuao hou, eia nae, ua kau liilii ua mau palapala la, a ke noi hou mai nei e wikiwiki aku ka hooili.
          Mamua iho nei, ua hooili makou ia Rev. B. W. Pareka o Kaneohe, he 20 mau palapala hookohu ona, a i ka Poalua iho nei, Sepatemaba 4, ua noi hou mai e hooili aku i hookahi haneri palapala hou ona. A ua hooko koke aku makou.
          I kela pule aku nei i hala, ua hoouna aku makou ia Rev. Z. Poli, he umi mau palapala hookohu ona no ka Hokuao hou. Ma ka Poakahi iho nei, ua hiki kino mai oia, a ua noi hou mai i 15 mau palapala hou, a pela makou i hooko koke ai. Ua oluolu loa nae makou i ka loaa lima ana mai ia makou he mau dala no ua mau palapala la mai a ia ia mai. No ka mea he lohe wale no ua loaa ma o maanei, aka, ua eo e nae ia Waikane a ke kani mai la ka lakou la aka.
          Ma Ewa, Oahu, ua lilo i na Nuuhi va e noho la me Rev. J. Bicknell he 30 mau mahele i kuleana no lakou iloko o ka Hokuao hou e hiki mai ana. Oiai ua ike lakou i ka pomaikai i loaa ia lakou i kela Hokuao mua aku nei, ke hoolanalana nei lakou ia lakou, a ua lawe aku i mau kuleana io no lakou iloko o ka hana e ola ai na uhane o ko lakou mau makamaka e noho mai la i ka pouli.