Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 36, 8 September 1866 — Page 4

Page PDF (1.60 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Nupepa Kuokoa.
Wa-ha Ra-ma o-e.

            A eia nae hoi, ma ka pae pinepine ana o ke kanikaniaula ma keia mau la nei, ua noiia ka ua P. H. la e na Komi te o ka Ahaolelo o ua P. H. la, e hoike ae ia poe i na rula a lakou i hoomaopopo ai no ia oihana a me ka ke Kahukula Nui. A i ka loaa ana ia lakou o ia mau mea a me ko lakou noonoo ana. Aole loa i ku like ka ke Kahukula Nui me ka ka P. H. a me he la ua kue kekahi i kekahi o laua ma ka hana a ke Kahukula. O ka ka P. H. mau rula o ka hana ana, ma kona ano mau e like me na kau i hala, a nolaila, ua kauo wale ae ke Kahukula mamuli o kona manao wale, a he mea akaaka nui na ua poe la. A no ka mea, ua mele mua ae ka ua poe Komite la i ka wa e noho ana ka Papa Misionari Hawaii no keia mea, a ua hoike ae lakou i ka lakou mau ike a pau ma ka lima o ka lakou mau Komite i koho ai e kuka pu me kela poe. Pela i loaa'i ka ka aka a Keawe, a ike ana i ke na ole ona i ka aka.
          A mahope o ka lakou kukakuka pu ana me kela mau Komi te, ua hoopuka ae ka ua poe Komite la i ka hale nana lakou i koho, he olelo hoike na kela a me keia o na aoao hoomana e hooponopono kaawale i na haumana kula malalo o na kauoha a ka Papa Hoonaauao, o ua aponoia ka, pela mai ka lohe.
            A ina no pela, o ka pomaikai mua mai no ia mai ka poe mai nana ka hoonaauao ana i keia l hui, a ia Kaimiola hoi nei, he maikai lua ole. Ku nae hoi o ua o i ala me Kiihoka laa me Ohaiula i na pa, me he la o Kamalalawalu ma ka ae hewa i ke paimalau, i ke kuhi he waa i ka lana mai, i a-e aku ka hana, poho ana kela ilalo o ke kai, pau ana ka iomo lawa-ia o ia wahi i ke kai no ke huhihewa oia poe. Pela paha o i ala, aka, he ano hoohiolo olelo wale no paha kana; aha no la hoi.
            E huli ae paha kaua e kamailio no ke Kahukula ea! No ka mea, me he la ua hanina ike iki paha kaua i ka H. P. mau haina mamua aku nei; a me he la ua oiaio no kana, ma ka hana ana a ua Kahukula Nui nei, i mea e maopopo ai, aole oia i hele ae mamuli o ke kauoka a ka P. H., aka, ma ke ano hoomana o kona aoao ka pono nui o keia lahui. He mea nae e maopopo ai, he ano kue maoli kona i ka Euanelio ka Baibala Hemolele, no kona manao ana, o kana hoomana ka mea e pono ai keia lahui.
            Aka, ke hai nei au, aole loa, no ka mea, ua nui wale ka poe naauao e noho nei e like me ka'u ike, aole no ia aoao hoomana mai, a no ia mea, ua kue kana alakai ana i ka pono o ke Aupuni, oia ka ike, ka naauao a me ke akamai, a pela no ka pomaikai, no ka aoao hoomana mua mai no ia.
          Auhea oe, ua kamailio ia aku la e kaua na hiohiona a pau o ka J. Kaimiola mau haina, a ua ku aku no paha kana i ka oiaio, ke lilo nae kaua i mau hoike kupono ole i ka manao o ka lehulehu imi Baibala Hemolele. A pela no na haina i hala ae nei no ke Kahukula Nui, a he pono paha kaua e noonoo i pono nona, ke manao nae ma ka kaua e ninau nei.
          Ina paha i kuhihewa ole ka kaua mau haina a pau i hala aku la ma na kihi o na mokupuni, aole anei e hiki ana i ua Kahukula Nui la e like me ne ia? "E hoopono ka hele i ka uka o Puna. A e ike ia kakou hookanaka, aole hoi e hai-na wale." A no ka mea, ua maikai no ka hookala ana i ke koi a oi maikai, a oluolu no ke kalai ana, aka nae hoi, ina e kumumu ke koi, o ka hoonui i ka ikaika wale no ka mea e pono ai, i loaa kahi mea paina, aole hoi e halehale mau ka houpo.
            Heaha la ke Aupuni i kou manao e i ala? I mai paha auanei oe, He makua ia no ka lahui holookoa, he mea nana e kokua i ka pono o ka lehulehu, i pomaikai ai kona lahui. Pela ke 'Lii e hooponopono maikai ana i kona poe kanaka, a e mau no auanei kona Noho 'Lii ana. Oia ka'u la ea. A ina pela, pono maoli no. Sol. 29:14.
          Eia kekahi mea a kaua e noonoo ae: o ka hana a ke alii e pili ana i kau mau hoike, o ka imi i ka mea e ike ai, a e naauao ai, a e pono ai kona poe kanaka, a e ikaika ai ma na haiia e ae; a ina e mau ana ia ano ma kekahi Aupuni, e pii ana ia lahui iluna. Kaulana maoli o Beritania Nui ma keia ano, no ka malama mau no ka i ka Baibala Hemolele. Aole hoi a Amerika Huipuia, ike ana mai Hawaii a Kauai, a ke kokolo aku nei mai anei aku a i na aina e. A no ka maopopo o keia mea a kaua e kamailio wale nei no i ala, aka, e kapa mai paha auanei kela, he enemi kaua nona, aka, he enemi no, ke hui pu ole nae na papai-lawaia. E oki nae kaua maanei.
          E kamailio iki paha no P. K. Kumu. He oiaio paha kana e hai mau mea pauku mai nei ma ke "Au Okoa," o ka hea o na la hope o Iulai aku la. I ka nana aku, he ano makee Kahukula Nui wale no, aole kona manao mamuli o na mea e kau ae la maluna, oia maoli ka mea i ike ia, a ua mahalo loa ia e na aina naauao, i ka hele o Hawaii imua.
          A o ua o P. K. Kumu la, ke hui mai nei me Ohaiula, Moo, Luakaha, Kaimiola, pela e maopopo ai, he mau mea lakou a pau no ka ekalesia Enelani a Roma, Romaromaaihalale. Eia ka mea kupanaha, Ke i mai la o ua o P. K. Kumu, "He mea paakiki ka imi ae i ka naau i ka malamalama, o ka Baibala ka Euanelio mai ka lani mai, ka mea nana e hoolilo mai a lakou i poe hoomana i ke Akua ma kai uhane, a me ka oiaio, oia ka Ioane haina, ka haumana aloha a ka Haku Iesu, nona lakou e hoole nei i kana Euanelio Hemolele."
          Eia ka ninau ia oe; Aole anei i ane like lakou la me Paulo? He Iudaio ia, a he Parisaio no. He kanaka ikaika oia e kauo huluhulu ana ma ka Halepaa i na haumana a ka Haku, aka, ua lilo ia i haumana maikai loa na ka Haku, a he kumu houhalike maikai nana mea a pau e imi ana ma ka Baibala, a nolaila, ke i aku nei au ia oe, he hiki no ia lakou la ke imi i ka Haku oiaio i ka wa pono, aka, ina aole, aole no. E nana nae ma Isaia i ka olelo like, ke like, 59; 1-16.
          E waiho paha ka pane hou ana no keia mau mea, no ka mea, ua maopopo ia ia la na mea i haiia ma ka la 11 aku nei. Ma ia haina, he aneane e hoonawaliwali ana i na lala o ke Aupuni, a lilo i poe noho naaupo na makaainana, pela ka huhu i lohe ia ma keia Kaona, no ka hoopau ia o kekahi kumu kupono ma kekahi kula ma Maui Hikina, e ke Kahukula Nui, no ka hoopai ana i kekahi mau haumana o ia kula, he mau keiki hoi no ka aoao ekalesia Roma. A pela no ka ka palapala hoopii ana makaainana o Kohala Akau, i kakau inoa ia a nui wale i ka P. H. no ia ano i ua Kahukula Nui la.
          Ua lohe wale ia nae, ua uku pono ia na kumu kula, a no ke aha la ka hoi ka mea i waihoia ai o na kula ma kekahi mau apana kula? No ke dala ole ka! Pela no ko makou lohe pinepine, a pela no hoi makou e halalo ana, a e halo nei, no ka mea, ua ike aku makou, a ke ike nei no, o na Aupuni a pau e noho ana malalo o ka Pope, aole o lakou kukui malamalama, aole naauao, aohe ike i ke Akua oiaio, no ka mea, ua huna na Kahuna Pope i ka Baibala, no ko lakou hahai ma ka oihana Iudaio, na Kahunanui, na Kakauolelo, na Parisaio, a he mau kanawai koa kekahi a lakou, a pale mau no i ka Iehova mau kauoha maikai maoli, a pale hou no i ka Iesu kauoha, a oia hoi nei, "O ke aloha ko'u makemake, aole ka mohai." Aka, pau loa na hale o na wahinekanemake i ke kuekaaia e lakou, wahi a ka Haku Iesu.
          A pela no kana kauoha i kana poe lunaolelo, mai hele e like me lakou, ka hele me na kapa loloa, e like la me Aa rona, ma ka oihana a ka Haku i olelo ai, "Pau ka Levi oihana, pau ka lakou mau mohai," no ka mea, ua ili ae ia mau mea a pau ia Iesu, mai kona wa i ala mai ai mai ka make mai, a i ka pau ana o ke ao nei, a pela aku. Nolaila, pau kona Kahunanui, kala ana i ka hewa o na kanaka, a me kona komo ana i kela a me keia makahiki me ke koko o na manu a me na holoholona. A ua pau ia mau mea la. Aka hoi, ua ili wale ae nei nae ma ka lima o ka poe Pope kekahi o ia mau oihana, a pela no ka lakou mau olelo kaena wale. A ke i nui mai nei nae, He ekalesia ku muu lakou mai a Iesu mai a hiki i keia kau, he 19 keneturia, no keia ano paha a kakou e kamailio nei. Aka, ma ka H. P. mau haina o ka la 4 aku la, he 12 wale no, no ka mea, o ka 7 keneturia, oia ka wa i ku mai ai ka ekalesia Romaroma. No ke aha iho la hoi? Wahi a ka mea ninau, no ka mea, he kaua nui anei iloko o kela mau keneturia 6? A ua hoomaka no paha mai ka lukuia ana o Ierusalema a mamua iki ae paha, no ka hoowahawaha o na Kahuna i ka inoa o Iehova. Pela i oleloia ma Malaki 1:6, ma na lalani hope elua.
          A pela no ka pilikia ana o ua Ierusalema la a kakou i kamailio aku nei i kela mau malama aku la, no ia mea, ua mau loa mai na hewa a me na hoowahawaha ana o na kahuna, no ka mea, ua maa lakou i ke pale ana i ka ke Akua olelo ma ko lakou kua, no ia mea no lakou i kau ai ma ke kea i ka ke Akua mea hiwahiwa e make. A pela no ka make ana o kana poe lunaolelo, a o Setepano ka mea make mua o ia poe, i ka A. D. 34 paha. A i ka pau ana o ua kulanakauhale la i ka lukuia e Tito ma, a pau ka wa o ko laua noho maluhia ana o na haipule, a me ia hoi i ili ae ai ka make mainoino o ka poe aloha ia Iesu, no ka mea, ua kaua aku kaua mai na Aupuni e kokoke ana a e manao ana paha, o ko ka Akau a me ko ka Hema paha e like me ka wanana a Daniela e pili ana ia mau kaua iloko o ia mau keneturia eono i olelo ia ae la.
          A i ke kene turia ehiku mai ka Pope, a o ua aupuni Roma la, o ka lakou mea nui, o ka hana i na kulanakauhale a me na hale a nani a me na kii, he mau mea ia i maa loa ma ia Aupuni mai o loa mai. A no ia hoi, ua maopopo ma ka Daniela wanana no ua hoomana Romaroma nei, a o ka A. D. 606, oia no ka wa eha, a o ia iho la ke ku ana o ka Pope mua. A ina paha me ia ke ku ana mai a na keneturia i hala iho la. Ua hoolaha ae ua aoao ekalesia Roma la i ka Baibala mai kona wa i ku mua mai ai e P. K. Kumuao, no ka mea, he mau pauku ninau hoi kau i hoopuka ae, aka, ua oleloia no nae, he mea ano ole ia mau ninau, no ka mea hoi, ua opala ia mea, aka, o ka hoomaopopo ana i ka ka ekalesia Roma ma kona ano hoomana, hoonaauao ana i na lahui kanaka ma ka Baibala, ina ua maopopo ia oe ua hana mau mai oia pela. A ke manao nei nae au, aole oe e pane mai ana pela, no ka ole maoli, a ua hanau ia ia hoomana i o Ole, Olekukahi, Olekulua, Olepau no hoi akolu, a pela aku nei mea o ka helu po.
          He mea akaka loa nae hoi ma na kau ahaolelo a ua ekalesia la, aole e ulu mai ka malamalama o ka olelo Euanelio Hemolele ma ia mau kau ahaolelo. No ke aha la hoi? No ka mea, o ke kukulu i mau hale paahao a me na hale i hana ia a pau loa e malu ai na haumana i kapaia he Ane; a o ka makaukau o na mea kaua a me na palapala kalahala, i mea imi loaa mai me ke koko ole, a i ole ia me ke koko no. A no ia mea, lilo loa na lahui Pope i poeleele loa, a pela no e hiki ole ai ke manao ae i ka P. K. Kumuao, ua oiaio a ua pono maoli kana mau ninau a pau.
          A me ia nae kakou i ike ai i ke ano pilikia o Hawaii nei, ina o laua a me lakou na hoomana mua i pae mua mai, a ina ua like pu kakou me Enelani a me Beritania Nui. A no ka mea, o ka naauao a me ka makau i ke Akua, a malama i kana mau kauoha a pau ka lahui holookoa, aole loa no hoi e hiki ia kakou ke hooki i ka imi ana i keia mau kumu maikai loa o ka noho ana o na kanaka a me na'lii, me ka malu hoi i na kanawai maikai, a me ka noho oluolu ana o na ohana, a he pomaikai pu no kela a me keia lahui e noho mai nei.
          Aka, he mea kaumaha nae ia makou ka lohe ana mai i ka malama maikai ole ia o na haumana kula hana lima, mai na Lunamakaainana mai. Ina pela, poho maoli ke dala o ke Aupuni, no ka mea, wahi a lakou, "aole maikai ka ai a me kahi moe o na keiki." Ua ike maoli na Lunamakaainana ia hana hemahema. A o ke kumu nae o ia kula hana lima, no na makua ae no, no ko lakou kaohi ole i ka lakou mau keiki malalo o ko lakou mau kanawai mai ka wa uuku a i ka wa oo. Pela ke keiki a ka mea hookani bele o Kawaiahao, no kekahi mea liilii loa, aka nae, aohe i manao ia ka pono o kona mau makua, a me ke ano o ua keiki nei, no ka mea, ua hele pinepine ka makuakane o ua keiki nei ma ka Halemai kahi i hopuia'i, a manao ae hoi ka makai he pono ke ao ae i ua keiki nei a i kona mau makua paha i kona wa e hoihoi ae ai i ka laua keiki. A no ka hana ia pela, ua komo mai ke ano kaili a me ka lawe wale i ka pono o kela mau makua ma ke Kumukanawai, Pauku 13. Kai no a oi ka hewa o ka makua a me ke keiki ma ia ao ana, oiai e keiki ana ke keiki.
(Aole i pau.)
          Eia kahi mea kupanaha ma Waikiki waena, aole e loaa kahi umeke poi hapaha malaila, aia wale no i ka hapalua hoi aku iluna. No ka wi no ke kumu o ka pii loa ana. Hoihoi paha ka poe mea ai, aka, o ka poe dala hoi kukule ka noho ana. O ka umeke hapaha malaila mamua iho nei, ua pii ae i ka hapalua, nolaila ke kumu o ka loaa ole ana o ka umeke hapaha malaila.

A ke ahi iloko o ka waha.

            Auhea la o'u mau hoa puni mea hou, a mau olelo hoonanea; na hoa kuili o na kaao lealea a me na hopuna olelo hoakaka. Ke waiho nei imua o kakou ka papaaina (Kuokoa) a ke ai nei kakou i na mea e kau nei, a ina e loaa ae kahi mea hou, alaila e ono auanei ka puu.
          Ua maa no oukou a ua ike hoi he mea wela ke ahi. Ina e hoopa aku ko oukou mau lima i ke ahi, e wela no auanei. Pela no hoi ina e hookomo aku oukou i ko oukou mau kino iloko o ka imu ahi e a ana, e pau no i ka paapaa. Ua maa oukou i ka ho-a imu ana; ua moa ka ai iloko o ka imu, a ua ike ia no hoi ka wela o ke ahi ma ka hoopau ana i kekahi mau mea e ae. Aia ma na hale hana hao e ike ia no ka wela a me ka ikaika o ke ahi i ka hoohehee ana i ka hao. Aia hoi ma na luapele, he ikaika loa ka wela o ke ahi e ai ana i ka honua; pau na pohaku i ka hoohehee ia, a hoohiolo ia hoi na wahi paa. He oiaio he mea wela ke ahi, a nona ka mea i oleloia, "aole e i mai ua ana!"
          Ua ike io no oukou he mea wela ke ahi, aohe no oukou e kanalua no ia mea. He mea kamahao loa nae paha ia oukou ka lohe ana'ku i kekahi ahi a'u i ike ai, aohe wela. Ua hoopa aku wau i ko'u lima, aole no a wela mai; a ua hoopahaohao loa ia mai ko'u manao, a ua huli hou ae ka'u olelo ana he mea wela ole ke ahi. He mea hou loa no hoi paha i ko oukou manao ka lohe ana'ku i kekahi mea hou, oia hoi ko'u ike ana i ke ahi e a ana iloko o ka waha o kekahi kanaka, aole nae wela iki o kona waha.
          I kekahi la oiai wau e noho ana ma ka lanai o ko'u home, ike aku la wau he kanaka e hele mai ana, e a-a ana ke ahi iloko o kona waha. Nana pono aku la wau, a hoomaopopo loa aku la he ahi no e a ana. Makau mai la wau a lelele no hoi ka oili no keia mea kupanaha. Pee ae la wau ma ka lihi pa, e haalulu ana, a i ke kokoke loa ana mai o ua kanaka nei; ko'u puoho ino ae la no ia a holo aku la. Aole i moe pono iki ko'u po no ka hoomanao mau ana i kela kanaka kupanaha, a me he mea la, e ku okoa mai ana no ua kanaka nei.
          E na hoa, e manao iho paha auanei oukou he uhane lapu; a e olelo iho paha ua nei kekahi he wahahee na'u. Aole ia he uhane, aole no hoi ka'u he wahahee; aka he kanaka maoli no, a he kamailio mai no. Aole he kanaka make, he kanaka ola no, e like me kakou nei. Ina la paha ua loaa ka inoa ia'u, ina la ua hai aku wau ia oukou.
          I kekahi kakahiaka loaa hou no ua kanaka nei ia'u, me ka io bipi, i nana aku kuu hana e a ana no ke ahi. Aohe nui loa o kuu makau ua maa iki aku la, aka, kau no nae ka li. Lana mai la ko'u manao e hoi ana la ua kanaka nei a pulehu i ka io bipi ana me ua ahi la e a ana iloko o ka waha. Ukali aku la wau mahope a hiki aku la i ka hale o ua kanaka nei. Pili ae la wau ma ka pa, a nana pono aku la i ua kanaka nei. Aole nae i pulehu i ka bipi ana i ua ahi nei; aka, hoa hou kela i ahi hou. O kahi mea apiki loa ia, aole e moa ka io bipi i ua ahi la.
          Alia oukou e akaaka mai, me ka manao iho he hoopunipuni wale no na'u. E hoomanawanui iki iho oukou a pau ae ka'u olelo. O kahi mea lealea no hoi ke kamailio; o ka wa nei e pono ai ke kamailo ana, oiai ua ike ia no ke ahi he mea wela. Owau no kekahi i ike he mea wela ke ahi, a i kela kanaka hoi; aohe wahi mea a wela kona waha.
          I kekahi la mahope koke iho nei no la, loaa hou no ia'u ua kanaka nei; hoowalewaleia e a'u a komo iloko o ko makou hale. Hoonanea aku la wau i ka hookamailio ana, a hoopuhi paha; nana aku no nae, piena wale no kela.
          Hoomanao iki mai la nae au, o wela mai i ka ia la ahi. Ike pono loa aku la wau i ka a mai; kukuku ae la no hoi he mau mea manamana keokeo, o na pae ka ia e like me ka pae imu; maluna kekahi malalo kekahi. Mawaena mai o ua mau pae keokeo la e a ua ahi la, nana aku weliweli. Ninaninau aku la wau i ua kanaka nei, "he mea hana mana anei nau?" Hoole mai la kela, a olelo mai he mea hooili no ka mai kona mau kupuna puna mai, a ina ka ia e make, kau aku no i kana mau mamo.
          E na hoa, o kahi mea hou iho la no ia, ua ike no oukou aole nae i hoomaopopo. He nui loa no na kanaka kupanaha e noho mai nei, aole nae o oukou nana pono i ko lakou mau waha. Aole o ke siga e ulaula mai ana la; aole ia, eia mai ia iwaho, e i aku kela iloko. I ko oukou imi ole no hoi paha i na mea hou, ina mea huna ia ilalo o ka honua, o ike ai la oukou ia mau mea. Nani ka mea maka'u o ka ike ana aku i ke ahi e a mai ana iloko o ka waha. Owau no nae kekahi e hiki ke ho-a i ke ahi iloko o ko'u waha, a maka'u mai paha auanei oukou. Auwe! Owau wale no la hoi, kai no hoi o oukou no hoi kekahi? I maka'u aha ana mai hoi ia a oukou ia'u, aia no hoi ke ahi iloko o ko oukou mau waha.
          Ua pau ae la wau maanei, o kahi mea hou iho la no ia i loaa mai ma ka imi ikaika ana. A ina ua kanalua ko oukou manao, e pono no e hele e imi i keia mea kamahao a e loaa no. Aole no paha oukou e poina i ka hoomanao ana i keia. "He ahi no ke alelo &c.," Iakobo 3:6.
          Ina ua hewa wau ma keia, e kala mai no i hoohui aloha mau ia'i kakou imua o ko ke ao nei. L. LOKOINO. Twili ght Home, Aug. 28, 1866.

Heaha la ia? He ope nui paha?

            E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: -Ma ka la 10 o Iulai nei, ua hele aku kuu mau keiki ma ke kahawai nui ma ka Hikina o Kipahulu, nona ka inoa i kapaia o "Oheo." Aole nae ma ia wahi ponoi, aia mauka ae, o Kuahine ka inoa o ia wahi; a ua ike laua i keia ope nui iloko o ka wai, ua wahiia i ke kapa pa'upa'u i hooluu olena ia, ua nakinaki ia me ke kahakahana a paa.
          I ka ike ana nae o ua mau keiki nei, hoi hoi mai a kamailio mai ia makou no ua ope nei. A ma ka la 11 ae, pii aku la makou e ike ia mea, a i nana aku auanei ka hana e waiho mai ana, a kioe aku la makou me na laau loloa, a hoohei hoi kekahi me ke kaula. He elua paha anana ka hohonu o ka wai. Ia wa nae e o-e ia ana, nahae mai la ke pa'upa'u, a ike ia aku la he ilio ko loko, ua kaluaia a moa, a me kekahi mea e iho no hoi a ka Hawaii kuhihewa. Oia waiho okoa no o ka ilio aohe wahi i ai ia. A no ko makou ano hoopailua, aole makou i hoomaopopo i na mea ano liilii e iho, no ka mea, ua pilau. Ua lohe wale ia mai hoi, i hanaia ka no na akua unihipili o ka mea i loohiaia e ka mai, a he mea mau no ka ia i kekahi poe kahuna Hawaii ka hana pela. O ka mea nae hoi nana i hana i keia mea ino ma keia kahawai, a he mea hoomanaonao hoi i ka wai e inu ai aohe no i ike ia.
          Nolaila, eia ka mea paipai ia oe e ka mea e manao mai ana e hana e like me keia ma ke kahawai o Kipahulu nei, a me na wahi e ae hoi o keia mau mokupuni, mai hana peneia, ka hali i na mea ino iloko o ka wai e inu, o pilikia auanei oe me ka wi o ko niho i ke Kanawai. He mau ia wahi lohe, noonoo ana. KALAAUALAOPUNA.
            Kiohau, Iulai 11, 1866.

Niania wale.

            E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: -Aia ma ka pepa Helu 33 i hoopukaia ma ka la 18 o keia malama, ua ike ia iho kekahi olelo oiaio ole, e hoolaha ana ia'u imua o ka lehulehu, no kuu hooauwana wale ka i na haumana kula, ma ke kauoha ana ia lakou e hele i ka huli lio iloko o na hora kula.
          Aole loa wau i hana pela. E ninau no i ka'u mau hana a pau ma ka manawa kula imua o na haumana a me ke Kahukula hoi e noho koke mai nei. Oiai au e ninau aku ana i na haumana no keia Olelo Hoolaha, ku mai la lakou iluna me ke kau o na lima iluna, e olelo ana, "aole oe i hana pela i ka manawa kula, aole no hoi makou i olelo aku i kekahi kanaka pela" wahi a lakou.
          Ina pela, alaila, owai keia kanaka nana i hoopiha i kona pauku naau ia Satana, e wahahee aku imua o ka lehulehu?
          Ke noi aku nei hoi au i ka Luna Hooponopono o ke Kuokoa, e oluolu paha oe e hai mai ia'u i ka inoa maoli o keia kanaka. A owai la hoi keia kanaka o Thad. P. H? A i ole he haole paha? Makemake au e ike maka ia ia, no kona manao paha o ikeia oia he kanaka akiaki wale, nolaila, huna oia i kona inoa ponoi. Ma ka nana ana a me ka noomaoli ana iho i ke kumu nui o keia "Niania wale," he ake nui paha e lilo oia i kumu ma kahi a'u e noho nei. Pela no i ka nana aku, a oia no hoi ke kumu o kona huna ana i kona inoa ponoi. Owau no kau kauwa haahaa. D. KEALAHULA, Kumu Kula.
          Koloa, Au g. 22, 1866.

Ma ke Kauoha.

            Ma ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina, ke hoolaha aku nei au i ka poe a pau, ina e loaa kekahi poe e malama ole ana i na rula a'u i pai ai a hoolaha, i kela a i keia wa, no na mea e pili ana i ka Oihana Wai, e oki ia no ko lakou mau pono wai me ka hakalia ole. HEN RY PRENDERGAST, Luna o ka Oihana Wai. Honolulu, Augate 31, 1866.
          Ua hookohu ia o J. Nahaku i Luna e haawi i na Palapala Ae Mare no ka Apana o Kaanapali, Mokupuni o Maui. F. W. HUTCHISON. Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina Augate 27, 1866.

          Ua koho ia ka poe no lakou na inoa malalo nei, i mau Luna Nana i na Lio Kea no ka Mokupuni o Hawaii, e like me ka Pauku 118 o ke Kanawai Kivila:
J. P. Parker, no Kohala Akau & Hema.
G. K. Lin dsey, " "
Papaua, " " "
Chas Hall. " Kona Akau & Hema.
R. B. Ne ville, " " "
J. H. Kamalo, " " "
Keliinui, " Kau.
L. E. Swain, "
T. E. Eldert, "
G. W. D. Halemanu, Hamakua.
G. Spen cer, "
G. K. Lindsey, "
S. Kipi, Hilo a me Puna.
W. H. Ree d, " "
S. L. Au stin, " "
F. W. HU TCHISON, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Augate 27, 1866.

LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.

J. T. GOWER. - Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii. J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.

            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae. O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
            Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.
          Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
            Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
          E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

            He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
          Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
          Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
          Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
          A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
            I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
          Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
            A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

            (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
            He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o  keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
          Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
            O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
          Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.