Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 36, 8 September 1866 — Ka Nupepa Kuokoa. Ka Aina o Palesetina. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Aina o Palesetina.

HELU 15. AV> na JVohine a me na Keiki. 1. O ii.i waliioe innwiiena o na luilaio, he keu lo.'i I.ikou o kn p«»e hookuuia e 'inua rna ko lakou makenuike, aka, i keiu wa, ua pulikiia mni ko lakou mau pono inii Asia Kumohana, aka, aole ma ka lak<»u inau hana lima a me na mea like. Mamua, he hoOpaa loa ia na wahine inaloko o ko lakou mau liale, a aolie e ike nni ia lakou e hele wale ana ma waho, a ina e hele inai ana kekahi poe e ike i ka lakou inau kane a mou mnkuakane paha, aohe no lakou e ike iki ana ia poe. A ina ma na kulanakauhale lakou e noho ai, aole no e ikeia ana lakou e hele ana me na pnalulo nle, a nie ka papalu ole ia r» ua muka. Pela no hoi lukou ke ai, he like loa no me ko kakou nei i ka wa kaliiko ka ai-kapu, he ai kaawnle iio ke kane, a he ui knawale ka wahine. Aka, ina ma ua kuaaina, he hele wale iho no ka wahine, he paa n<> nae i ka lole, aohe o lnkr>u manao i wahi uhi-maka hoi i mea e maikai ai na maka, a ē kapuknpu ni ho Imi ke nana aku. Mawaena o na luelaio, aohe he keakea nui ia ko ka wahine launa pu ana ine na kane, a aohe no fie (ihi ia o ko lakou mau maka ke liele Inkou ina o a innanei. Hookalū wnle no wahi i hniia ai ma ka Baibala no ka t\i pu una o na kane ine na wahine, Ruta 2:14 ; alui, he hoailona no ia no ka noho kuaaina nnh oia poe ia iva. 2. Ile lehulehu wale na ano o na mea a na wahine e hana ni. I ka wa nminua loa, o ka hana a na kaikamalnne, o ka malama i na hipa a ko lakou mau makua, Kin. 29:9 ; Puk. W 2:16. O ka lakou mau hana mua nae o ke ala una'e o ke kakahiaka, o ka wili i ke kulina a me ka hooinon ia mea, n pau ia. alaiiu, o na hnna e ae, oia kai ke koena o ka la. O ka na wahine hana a me ku na kaikamahine 0 ke kuiiaina a me ka ka poe ilihune, o ka ho(4i|o i ka hnpa nui o ko lakou manawa ma ka ohi wahie ana a me ke kii wai ana. x\ia nia waho o ke kulanakauhate na punawui, a o ka hnna a na wahine ilihune o ka huki wai. O ka n:ea maa nae i ke ahiuhi e liana ia ai keia hana i ka iva ma-u n kn la, a ua lawe ia kn wai mnloko o na ipu-wai, e au-maka ia nna ma na iiokua o nn wahine, Kiu. 26: 15. 29 ; loane 4:4, 28. O ka huinuhumu lole aua, oia kekahi hana nui a iui waiiine, aole o ko lakou lole walo no, aka, o ko na kane pu no kekahi. He poki loa ka humahumu ana a kekahi poe, a he uui ka mnkemake ia oia poe huniu poki, Puk. 2(3:36; '38:39 ; Lun. 5:30. Ua oleloia na ka wahine no e milo ka lopi no ka hana ana i kela ano lole keia anolole. Puk. 35:25; Sol. 31:19. A pela no hoi na kapa onionio uhi moe. Sol. 6: IG. 3. O ka lole a na wahino o ka papa malulo loa e koino ai, aohe i maopopo iea, ika, aohe no he maikai o ko lakou lole e komo ai, he manoanoa, a aohe no he ano nui, ua like loa me ka lole a na wahine Bt;douina (BedouinJ e komo ai, a me ka lo!e o na wahine o ke kuaaina o Suria. Ua hana ia keia lole nunui manoanoa ano Imloku me na kui, a ua kipona ia me na mea ano maikai inn ka ai, • me ka alu o ke nlo. Ua uhi ia ke poo uie kekalii uhi. O ka lole o na wahme e komo ai maloko loa, ua like me ke palaka o na kane, ua hanaia nae a pili pono, me kekahi kaei i knei iaae ma waho 1 mea e paa ai. He loloa loa ka lauoho 0 na walnne, a ua hoonaniia, a ua hiliia no hoi a paa, a ua owiliwihia no hoi, me na gula pej>eiao, a me na kupee lima. 1 Kor. 11:15; 1 Tm». 2:9; 1 P«t. 8:3 ; Uaia 3:20 ; Ezek. 16:13, a he mau gtila no hoi kekahi no ka ihu, ua hookomoia a |>aa, ma kekahi puka i hou ia uia ka ihu. O ke gula o ka ihu ua hanaia me ke elala a u»e ke gula, Kin. 21:17 ; lsaia £:2L P«' a no l M) i 1)11 kupee wawae, Isaia 3:19; E*ek. 16:11 ; o kekahi ma na puupuu wawae, a o kekahi ma na puli«na. O na kane a ine na wahine ke komo pu i keia mau niea, aka, o ka nui a

ine ka poe komo mati, o na wahine no. 0 ko nn kane mnu kupee Hma. ua like ua like me na kupee a ko ka Hikina poe e konio ai, a he hoailona ia no ka hanohnno, 2 Sam. 1:10. Ua komo mau no na wahine i ke kupee wawae mamua, a i ka nana aku, nie he poe ia i hoopaa ia na wawae i ke kaulnhao, a aohe he mea lioonani, Isnia 13:6, 20. O ka mea mna i na waliine iueinio, i ka hooluu i ko lakou mau lii\ilihi o na mukn a eleele, 2 Na Lii 9:30 ; Ier. 4:30 ; Ezek. 23:40. A pela no hoi lakou i kekalii wa, hooluu no lakou i ko l ikou mau makiao, a me ka poho o ko lakou mau lima, a mē ka poli o ko lakou mau wawae, me ka hooluu ano hnpaupau, mai loko mai okekahi Inau i knpain hena (henna) (Laxusonia \nerm\s .) Ua hai ia no ka inoa o keia laau ma Ke Mele a Sol. 1:14, a ua knpa ia mnlnila he Kopera, a ua haiia ka hana ia nna o ia laau ma Kan. 21:12 Samuela 19:24. 4. O ka hana a na makua, o ke kii nku i ke kane a waiiine pnhal hoopnlau ia na kana mau keiki e mare ai, Kinohi 21:11; Puk. 21:9; Kan. 22:16; Lun. 1,4:1, 4 ; aka, ma kekahi ohana, lie ninu keiki kekahi na kekahi mau makuuhine e, alaila, o nh' kaikunane i nui o ka wa« hine e manhoia ana, o lnkon no keknhi e ninaninnu pu ia, Kin. 34:11, 27; 2 Sam. 13:20, 29. Ina e ike kekalii kanaka ui i ka waliine a kona nanu i iini ai, aluila, o kana hana no kq noi aku i kona makuakane e hele aku a e kamaiho pu aku me ka makuakano o keln kaikamahine ana i lia a\, Kin. 34:4 ; Sam. 14:1, I. 1 mea hoi e paumaele ole ai ka poe lserauln, nolaila, ua pnpa loa ia lakou aohe e mnre aku me na kannka n wnliine palia o ka aiua e, Puk. 34,15, 16 ; Neh. 13,23. Ina i make na makua, a aohe a lakou nniu keikikane, alaila, e hooiliia no ka wniwai i ke kaiknmahine, a ina no e mare keia wahine i ke kane, nluila, he pono iaia ke mare i kona mnu pilikoko, a i (»Ie in, i kona niau kini no, i mea e kauliiiii ole ai ka waiwni, Nali. 27:1, 11; 36.1, 12. Ina e make kekahi mea me ke keiki ole, aiaila, e hoomare ia aua oia ine ka wnhine a kona hoahanau, a ina e ionn ka laun keiki, nlaii.i, e mannoia oin no ke keiki a ka mea i make, a ua hooili ia ka ka waiwni a pau no ua keiki nei. Kan. 25:5, 10; Ruta 4:1—5. 5. Ile mea mau i na makua ka hnawi ole i waiwai i na kaikamahine, ua manao ia, aiaa mare aku oia i ke kane, alaiia, inalnila e loaa ai iaia ka waiwai. A o na lilo a pau no ka hooko nna i ka ntnrc, nn na aono no eluu e.hann ia men. Kin. 29:18, 27; 34:11, 12 ; Ios. 15:6 ; 1 Snm. 18:23—26. O keia no ka berita waiwai nui loa, o ka mnre nna, a i ka wa knliiko, he olelo pan loa keia, oia hoi ka lioopapu ana, a he mau hoike kekaiii i loaa ka mea nana e hooiaio mai, aka, i keia mau la nmi nei, ma ka palapala ann i olelo ae like mawaena o na mea e hoopalau ana, a ua hoopaa ia na olelo me ka hoohiki ana. Sol. 2:17 : Mal. 2:14. O kekahi mnu makun, haawi wale aku no lakou i ka lakou mau kaiknmoliine ine ka manao ole aku no ka wniwai, a oia wahine na wahine mauao nui loa ia, Kin. 9:15. O kekahi mau makua no nae, he haawi no i kn lakou mau kaikamahine i kekahi aina a waiwai e ae no hoi, los. 15:18, 19; Lun. 1:12—15 ; 1 Na Lii 9:16. 6. 1 ka hoopalau ana, noie e mare e, aia a hala elua a oi aku paha na makahiki, alaila, hooko ia ka mare ana. Ia wa a Inua e noho kaawale ana me ka mare oie, he hele tio kekai.i e ike i kekahi, okn, aohe he hele pinepine aku, a ia wa no aohe e kapa ia laua he kane a he wahine, aka, eia ka mea hilu lon. o ka hiki ole i kekahi o laua ke uhaki i keia hoopalau ana, i na ua moekolohe kekaiii, aohe e hiki i kekahi ke haalele aku i kekahi no ia hewa, no ka mea, aohe i mare ia iaua, ke o!e e hoopii kanawai ia ma ke ano mare, aiaila, e hailuko ia ka wahine me ka pohaku, ke hooiaio i» oa moekolohe oia, Kin. 24:55; Lun. 14:8; Mat. 1:18—20. Aia a hiki mai ka la emnre ai, alaila, aia a ahiahi, e kii aku ke kane mare i kona mau hoa opiopio, a e hele pu aku Inkou e kii aku i ka wahioe ma ka hale o ka makuakane, a oa lakou e

h«>;fio! rn;ii i ka wahine mnre i knhi o ke kane rnnre. aia a liiki aku lakou nei, h, i,i \v;i hoi e »ke koke ia aku ai ka xvaliine mare me kona i ani Hia o?e. e pnka mai ana mai loko mai o kona ha!e. e ukaliia nna e kona npiopio, i hele ke!a a mi-ki-ilili-pua-h »»?-«»-Knlena, k(»mo ac la lakon n j au ilnko o na poli o ka olioli. a hoi ak»> l.i lukou i ka hale ine ka hiineni ana a nu na ima kani, a i ko likou hui ana aku ma kaino ke kane, aia hoi, ua hoemakaukau n kekahi ahaaina mar€, a i ka ai nna, alaila, e hooknawale ia no na walene ;i ma kuhi honkiihi, a o na kane hoi a pau ma kahi hookahi, a i ua he oluoiu pono na mea na laua ka ahaniun, e haia aria no ka puie i ka nhaaina ana, Lun. 1-1:11. Aohe i maopopo loa ka pule ia i ka wa e nnre ia aua ka mare ana o kekuhi mau mea, alaih», o ka pule ana, he pule e helu ana i na kupuna. i na moopuna a me na 'mea like. 7. Mamua l« a, he m:!re leiiulehn no na kanuka oia wa i na wahine a lehukhu waie. aka, he iiaiia iuo loa ia, Kin. 4;l9. a ma ia hop*: mai, ua iio|<> lou ia hana, oia hoi ka mare lehuiehu, a he mea maopopo loa ia iwnena o na llebera i ka wa i i Mose, aka, ua hooikaikn loa o Mose e hoopio ia hana lapuwale, a ma ia hope mai, lie mea aneane hiki ole ke mare pnpakuiii iakou i ka uaiiine, i»o ka mea, ua maa lakou i ka mare lehuleini, i paepae kekahi poe naiiine, a i hoouka iioi kek.'ihi. 8. Ia wa. kau ilio la o Mose i kekahi olelo pau e piii ana i ke oki ana aku i ka waiune. aka, mamua uku o kona wa, ua maa no na kanaka ia hana, aka, i na aohe i rtinre ka wahiiil» i ke kane mahope iiio o kona okiin ann. alaila, e lioopau ia na olelo mun, a e Imi hou no luua a noho pa e like me mamua : aka hoi, i na ua mare ua wahine l;i i ke kane hou, alaila, aohe e pono ke hoihoi hou ia mai oin, Kin. 2'1:l—4 ; nka, ma ia hope mai he nni ion ka hoopaapaa ana, no ke oki mare ana. He pono no i ke kane ke oki i kana waliine, ke hnna ka waiiine i keknhi hana e kue nna i na nit?a a laua i ae like ai, a inu hoi ua noekololie ka waiiine, alaila. iie iuki l«>a i ke kane ke oki aku i k< la wahine. Aka, i ka wa i ko kakou Haku Iesu, he hana weliweli loa ke oki mnre ann, akn, o ka mea i hooholo in. oin no ke oki nna aku i 'ka wahine no ka iiewa moekolohe, nka, i na he hewa e ae. aolie lie maopopo ka moku o ka waliine ke eki aku. Mnt. 5:31,3*2. Pela no hoi mamua aku o k* wa ia Mosc, o ka uku hoopai no ka wahine ke moekolohe oia, o ka make, Kin. 33:24 : Oihanukahuua 20:10, aka, aohe i ikeia ia mea, e-hoomanawenui aku no oukou i ka iiuii aku a loaa ma Nahelu 5fl I—31, aia malnila oukou e ike pono ai. a e hoomaopopo iho no oukou, ke heiuhelu oukou. 9. O ka mea makemake loa a ka poe lserae) i, o na keiki, o keiki kane nne ka poe mnkemuke nui ia e lakou. nolniln he maknna nui ko ka mea nana e lawe mua mai i ka hmo i ka inakuokane, me ka hai mni ua hanau ke keiki karie, Ioba 3:3; ler. 20:13. I ka wa i hanau ai ke keiki. he wa olioli ioa ia, o ka hana n kekoiii poe o ka himeni, i mea hoonanea, a i ka wa e hnaw» ia aku ai ke keiki i ka makuakane, o kona wa noia e lalau aku ai r n e puliki mai a hii ae i ke keiki ina kona «lo. a he hoailona ia, nana ponoi ia keiki Kin. 50:13; Iob 3:12; Hal. 22: 10. Aia a hala na ia ewnlu mai ka hanau ana mai o ke keiki. alail.i e oki poepoe ia &a. Kin. 11:10; a ia wa no e ka{>a ia ii»o ai ka inoa, L«ika 1:59; O ke keiki maka hiapo, o ke keiki loa ia, e haawi palua ia ka waiv%ai o ka makua kane neni», no ka mea o ka mua ia o kona iknika, Kan. 21 ; a o keia keiki no hoi ka makua o kona mau kaikaina, ina he mau knikaina knna, Kin; 25: m ?3; &c.; 21:29; Puk. 12:29 ; 2 Oihanaalii 21:3; a o keia keīki no ka mea e hooiiloia i kahuna, a i alakai no ka ohana Nah. 3:12» 13; 8:13. H). K noho mnu loa ke keiki me kona makuahine a hala na makahiki ekolu, alailn, e ukuhi ia ke keiki, i ka wa e ukuhi ia ai ua keiki nei, e hana ia ana no kekahi ahaaina nui, Kin. 2l:8; l Satnuc!a

1:22.24 : 2 31:1» : Mat. 21:16. A inu ki uki.lu a.i.i e n«>ii«> h«-u no k«keīki a ia.'a no eiua makaiuki me ka mah.innia e na wahme, a mahope akn oia wa.alaila nn ki makua kane wale no malaina. a e a«> in la i nn hana kupoim, Kan. 6:20.25: 11:19. A ina na makua e m.nkemake noa e ao la a onauao 1«»« ke keiki. alaila iiuh lak«>u i keknhi k;M>nka nnanno. a nnna e ao i na ktiki me he kuinii in. a i «le ia e hooiuinia {aha i kiknhi knhuna nui, a i ole ia he Levi paha, e Ike hoi me Snmuein i hnnwiia ni i ke kahuna nui, ia Kii. Oka hnna nui ake kuinu e ao ai, oia ke ao nna i na keiki i na kanawai o M»>se. a o ke ao ana i ka heiulielu a me ke kaknuhma. ua ao pu ia im' na knu«iwai. ' # 11. O nn knu«»hn a kn makunknne, he mau kauohn pnn h»a knna, e mnu l«»n ana no ia mni k.ina mau keiki aku a hiki aku ; i na keiki n knnn mnu keiki, n pela aku, a pau knna mnu innuio. Aohe wa e pan ni keia mea. ina m» e pepelii oia i kana 1 mau keiki, n i knna mau inoopuna kunkaiii, a kunlun, a kuakoiu, a pela nku, a<»iie no i«e knnawni e ne, e hiki ai ke hoohewa ia in, Kin. 21:14; 33:21. Aka na Mos« i hoopau i kein mnu kannwni, inn ua iiookolokolo ka mnkuaknne, n ku ka hewn i ke keiki e make, al.iila, he pono ia ia ke lawe aku i mu i o ka noho 1 houkolokolo. A ina ua iiewa io ke keiki ; ua hookuli paha. n un hanaino paha i kona mau makua, me ke kue i na kanawni o na makua, al.ula iie p<mo ke hoopniia oia i kekalii hoopai kuumahn, Pukaana 21:15,17 ; Oiiianakaiuma 20:9 ; Knnawa- j ilun 21:18.21. i !