Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 38, 22 September 1866 — Page 1

Page PDF (1.55 MB)

KA NUPEPA KUOKOA:

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE V. HELU 38. HONOLULU, SEPATEMABA 22, 1866. NA HELU APAU 251.

 

"KA NUPEPA KUOKOA,"

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

I kela Poaono keia Poaono.

$2.00 no na mahina he

UMIKUMAMALUA,

$1.00 no na mahina eono.

ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi   malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai. KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.

NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.

O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.

AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana,ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.

 L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)

 

KA "NUPEPA KUOKOA."

I s published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum, or $1.00 per six

mon ths, in advance.

 

A DVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.

KANIKAU S will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, ma y be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.

THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M. L. H. GULICK.

 Publisher.

                Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each. Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.

 

HE MOKU HOLO MAU

No Lahaina, a me Makena.

O KE KUNA KALEPA PAA

maikai,

"Ka te Lee."

O Fountain ke Kapena,

E HOLO MAU LOA ANA A HIKI MAI

no hoi ma na Awa i olelo ia maluna. No na ukana a me na ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia

228-tf C. BREWER &co. (BURUA MA)

 

No Hilo.

KA MOKU KUNA

"MELE HILO,"

O Sebastian ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana ame na ohua e ninau ia

HULIPAHU, (L. L. TORBERT).

 

No Hana, Kaupo, a me Maliko,

KA MOKU KUNA

'MANUOKAWAI,'

O Merchant ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KELA MOKU I NA Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau

ia C. BREWER &co. (BURUA MA)

 

Olelo Hoolaha

- A KA -

AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI

- A -

MOKU MAOLI KULOKO

- O KO -

Hawaii Pae Aina.

KA MOKU KUNA MAIKAI

Ala bani,

161 tona, e holo ana i Kawaihae, a me Kona, ma ka

Poaono, a mamua ae paha, la 10 o keia malama.

O KE KUNA KALEPA

O Neti Mela

E holo mau ana i Lahaina, a me Maalaea. No na mea i koe, e ninau ia Kapena Mokina, a i ole ia, ia

JANION GREEN & CO.,

222- tf A. H. M. K. H.

 

W. KEAWEHUNAHALA.

Loio! Loio!!

O KA POE MAKEMAKE I LOIO E KOKUA ma ka Hoopii ana, a pale ana ma ke Kanawai imua o o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, e kii koke i ka mea nona ka inoa e kau ae la maluna ; a e loaa no oia ma kona Hale noho i

Kikihale,

ma uka o kahi o J. KAHAI Esqr., a i ole ia, e loaa no ma ka

Hale Hookolokolo i Honolulu, Oahu.

Honolulu, Feb 9, 1866. 219-1y

 

Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.

                Eia na buke kuai, a me ke kumukuai. Baibala nui no na Awai o na Halepule, $4 00

" Ohana, ano nui, me na kii, 2 50 a me na Moohana, 5 00

" Ohana uuku iho, me na Moohana,

 ili ulaula, 1 00

 " Ohana, me na Moohana wale no, 62 1/2

" Okoa, 50 Kauoha Kahiko,

i paiia i ka M. H. 1838,

25 Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 1/2

Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25

Haiao, 25

Hele Malihini Ana, 25

Wehewehehala, 26

Li ra Hawaii, 25

No ko ke Akua Ano, 25

Li ra Kamalii, 25

Kumumua Hou, 12 1/2

Moolelo Ekalesia, 50

Hoike Palapala Hemolele, 25

Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25

Ninauhoike, 12 1/2

Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 1/2

Kumu Leomele 12 1/2

Eia na buke i haawi walei a.

Haawina Baibala.

Ui.

Na Dawida Malo Kumumanao.

Ko Olelo Ao Liilii.

Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.

 L. H. Kulika.

Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio

 o Hawaii.

 

Hooko ana i ke Kauoha.

HELU 2.

No Ana salemo, he Keiki Alii no Italia.

                " Ua hana wau i kekahi mea a'u i ike ole ai, he mea e kue ana i ke Aupuni ; a i ka po o kuu holo malu ana, ua hoopuni koke ia wau ; a hana aku ia au me ka hooikaika ana i mea e pakele mai ai, aka, aole e hiki, ua hopu koke ia wau a hoopaa ia i ka halepaahao. Iloko au o kekahi rumi pouli ilalo o ka honua i waiho ai a ola kuu eha; a haawiia wau na kuu enemi e malama. Na ua enemi la no o'u i lawe ia'u iloko o ka Pa Alii, a hoonoho ai ia'u iloko o ka rumi pouli, ilalo o ka honua. He wahi paa loa ua wahi la, i hoopuniia hoi me ka pa manoanoa ;a i kuu hiki ana ilaila, lohe aku no wau i ka olelo ana a kuu enemi, e i ae ana, "Aohe e hiki iaia ke hemo aku mai keia wahi aku, aia wale no a ikaika na niho ona i ku naninani a puka ka pa."

                " Ina la nae a pau, hele mai ua kanaka la e makai mau ia'u, maloko mai o kekahi wahi hakahaka o ka puka e kiei mai ai, a maloko mai no hoi o ua wahi hakahaka la e haawiia mai ai ka'u walu ni. A maka hiamoe au, maloko mai no o kahi hakahaka e haawiia mai ai ko'u wahi moena lahilahi, ua hele a nahaehae, a elua mau wahi kihei nahaehae.

                " Aohe mea e ae o loko o ua rumi nei, he pahu wale no e waiho ana ma ka paia, ua hoopihaia i ka pohaku nunui. A hookahi nae hoi pohaku i hoikeia mai ia'u, me ka olelo ia mai, "Ina wau e hoao e mahuka, alaila, nakii ia kuu ai i ke kaula, a ma kekahi piko ka pohaku, alaila, lawe e kiola ia'u iloko o ka wai." A maloko mai no hoi o ua wahi puka la kahi maamaama iki e uwiuwiki mai ai ; aka nae, i ke ao, aohe mea a'u e hana'i, oiai e haka pono mai ana na maka o kuu enemi ia'u i na wa a pau. Mai ka hora umikumamalua o ke ao, a hiki i ka hora 3 o ka po, o na hora moe ia o ka poe kiai halepaahao. A poeleele mai la, aohe a'u mea e ae e hana'i, o ka haha wale no i ka manoanoa o ka pa, a he mea hiki ole hoi ke wawahiia e na wahi lima nawaliwali.

                Iloko oia mau la pilikia o'u, ua komohia ke aloha iloko o kekahi kanaka ; a ninau mai la ua kanaka nei ia'u, ina ua ike au i kekahi hana e pakele ai au mai ka noho'na pilikia mai. Ae koke aku la wau, he hiki no ia'u ke hana i mea no'u e pakele ai. Oiai au he kanaka i ao ia ma na mea naauao ; a ina he kupono ia'u ka heluhelu ana maloko nei, alaila, e loaa auanei ka mea kupono a'u e hana ai i hemo aku ai au mai nei wahi inea a ka pilikia. Eia nae paha kahi mea apiki, aole e pono ia'u ke heluhelu i ke ao, no ka mea, e haka pono mai ana no na maka o kuu enemi ia'u, aole kela e makemake e heluhelu au. O ka po wale no ka wa kupono, ina nae e loaa wahi kukui ana e hoomaamaama mai ai ma kahi naha o ka pa. I ka lohe ana o ua kanaka nei i keia manao o'u, piha loa kela i ka maka'u, e manao ana kela o ikea wale ia mai keia hana, alaila, aole loa e hemo au mai kuu Home pio aku.

                No kuu hoopaipai loa aku i kukui ma kahi noha o ka pa, nana ae la ua kanaka nei i ke kiekie o ka pa a me ke kiekie o kahi naha ; a no ka lohe ana paha i kuu olelo ana aku me ke kukui wale no e hiki ai ia'u ke hemo aku iwaho, nolaila, hooko pololei loa kela i ka'u mea i kuhikuhi aku ai e hana. Aka, aole nae kela i ae koke mai i ka'u mea i hai aku ai e hana. Ua kakali kela a he mau wa mahope iho, me kona manao kanalua, aohe au e hemo ana, aka, ua aloha loa kela ia'u, a, aole no i hoole i ka'u kauoha e hana mai no'u. I na po a pau, hele mau ae la kela e nana i na hao manamana a me kahi noha o ka pa : a maopopo iaia aohe ike ia mai, aka nae, o ka ike ia a me ka ike ole ia o ka ipukukui, aole kela i maopopo no ia mea. Kauoha aku la au i ua kanaka la e lawe mai i ka palapala ia oe, a ae mai no hoi oia.

                I ka po mua no au i hiki ae ai me ke kukui, o ko'u hoomaka koke no ia i ka hana ana i mea no'u e pakele mai ai. I ka wa nae o ka maamaama o ke kukui e pa pono mai ana ma kahi naha mai o ka pa, ua hiki pono ia'u ke ike aku i ka pahu e waiho ana ma ka paia. a wehe ae la wau i ke pani. Lawe au i ka pohaku a pau iwaho, a hapai ae la au me ko'u wahi ikaika i ua pahu nei, a waiho ma kahi e. Alaila, hoomaka aku la au i ka eli ana, e hoonaele ai i ka pohaku o ka pa. Me ka ikaika loa wau o ka eli ana, e ualu ana me he popoki la, me ka maalea loa no hoi ; a hoomau aku la no wau i ka eli ana. He iwakalua minute a'u e wehe ai i ka pohaku iwaho o ka pahu, a he iwakalua no hoi minute e hoopiha hou ai a piha ka pahu ; a koe wale iho no he iwakalua minute a'u e uwalu hoomanawanui ai me o'u wahi manamana palupalu.

                O ko'u mau wahi minu te hana wale iho la no ia, halu ae: ana ia po, a pela'ku no ua po ; a hala wale na malama eiwa, aneane loa wau e hemo mai kahi paahao mai. A elua mau malama hou mai, pau ae la ka manao pilikia, a i ka po hope loa, i ke kokoke loa ana e puka mawaho, hooikaika loa ae la wau i ka hoohiolo ana i ka lepo, a hiolo nui iho la ka lepo iluna o ka papahele o ka rumi pouli. Onou ino ae ia a i kuu poo me ka hooikaika nui loa ana, a hemo pu ae la ka pohaku e waiho ana iluna, a hemo ae ai wau, a ike mai ai ia oe. A e kuu pokii, o ka hopena ia o ko'u moolelo, he hana i hana ia me ka luhi a me ka inea."

                E ka mea e heluhelu ana i keia wahi "Kaao," e koho mai oe, owai la o nei mau keiki i oi aku ke aloha ? A owai la hoi o laua i hooko pono i ke kauoha ?

                Ma keia Kaao, ke ike nei kakou i ke kiai ana a me ke kali loihi ana a Anasalemo i kona kaikuaana.

                Pela no hoi ma kekahi moolelo no ke keiki a kekahi Moi, he mea pale i ka pilikia o ka lehulehu. Maloko o kana hana kupanaha, ua kapa oia iaia iho he kaikuaana no ua poe la ana i kokua ai. Ua loihi kona noho pu ana me lakou, a i kekahi la, nalowale aku oia, me kona olelo mai nae, "mahope iho o na la he nui, e hoi hou mai no wau." Hoouna mai la oia i olelo imua o lakou, e kauoha ana, e kali i ka i ana, "E nana mai, uu hoi hikiwawe mai au." Ua hooko io no lakou i ke kauoha, a kakali io no lakou, no ka wa pokole wale no nae, a mahope, hoopalaleha.

                Penei hoi i oleloia maloko o kona Aupuni ana i haalele aku ai, "Ua hoopanee ka Haku i kona hoi ana mai, a ua molowa makou i ke kali ana, he loihi launa ole. Ina no hoi paha i hai mai ia kakou i ka manawa e hiki mai ai, ina la ua hoomakaukau e kakou mamua, a hele aku e hui olioli me ia. Nolaila, aole pono ia kakou e hoomau i ke kiai ana, oiai ua lawa iho la no ia mau wahi manawa i kiai ia aku la."

                He mau manawa loihi ae nei mai ka hanaia ana o ia olelo kauoha a hiki i keia mau wa e kunewa nei. Ua nui ka hoopaapaa a me ka wawa ana no ke ano o ia huaolelo kauoha. Ua manao wale kekahi poe, ma kela mea i pili ai keia huaolelo. A olelo hoi kekahi poe, ma keia mea i pili ai, a olelo no hoi kekahi, "Oia mau la he nui, e hoopokole ia mai ana ko lakou hopena." Auwe! E ka paahao e hana ana i ka po malalo o kahi maamaama powehiwehi o ka ipukukui a kou kaikaina !

                E ke kaikuaana, ka mea i loaa ka haawina aloha mai ka pokii mai!

                E ka hoahanau hoi i manao oluolu ia, —nani ka like ole o ka hookoia ana o ka oukou mau kauoha o ke ao nei. Aia hookahi i pane mai ai, "E kiai, no ka mea, aole oukou i ike i ka la a me ka ho ra e hele mai ai ke Keiki a ke Kanaka."

                "Me he aihue la ka make ke hiki mai,

                A kaili aku la i kou uhane."

                (I unuhiia mai "Good Words" mai.) L. LOKOINO.

 

                No KA NOHO'NA WI O MAKAWAO.— Ua loaa mai ia makou kekahi palapala mai ia K. M. Makiakulani mai o Makawao, Maui, e hai mai ana i ka noho'na wi o ia wahi, a i na la mua iho nei o Sepatemaba, ua loaa mai ia G. E. Bekuwiki, o Haiku, he 500 pai-ai, me na kalo maka no mai Koolau mai.

 

He Moolelo no ka poe i pepehiia no ke kupaa i ka manaoio.

HELU 9.

KA HA o KA HOOMAA; IA ANA o KA POE K RISTIANO I KA WA I NA EMEPERO

O ROMA.

                Maanei aku e ike ai kakou i kekahi poe Kristiano i pepehi hoomainoinoia. O ka mua, he kanaka opiopio, o VETIO AKETAKO (Vetius Agathus) kona inoa, ua koi ikaika loa oia me ka wiwo ole i na kumu o ka poe Kristiano, a ua niele ia mai oia ina he Kristiano oia. Olelo aku la oia me ka ae aku, he Kristiano no oia, a noia mea ua hoahewa ia oia e make, a ua hooleiia oia i ka lei ahi o ka make. He nui ka poe i hoolalelaleia i ka i ke ana aku i na helehelena wiwo ole o keia kanaka, a hoopaa iho la lakou ma ko lakou manaoio iho. a ua make pu lakou a pau.

                O BALANAKANIA (Blandinia) kekahi, he wahine Kristiano. i pepehiia, a he wahine ano nawaliwai no keia, ua hopu ia oia a ua hana ino ia, oiai he Kristiano oia, aka ua loaa ia ia ka ikaika nui mai ka lani mai, noke wale aku la no ka poe hoehaeha ia ia, a pau lakou i ka luhi, a ua kahaha ka poe e pepehi ana ia ia, no kona make wawe ole, ua loihi loa kona manawa i noho ai me ka eha aohe oia i make koke.

                O kekahi diakona no Viena o Sanakuko (Sanctus) kona inoa, ua hoehaeha loa ia oia, aka ua hoomanawanui oia me ke kupa ana o ka manao a o ka huaolelo wale no e loheia ia ia e uwe ana, " He Kristiano no au." Ua hana ia kekahi mau papa hao a wela loa, a ua hoopiliia ma kona ili, aka ua lilo no ia mau hana i mea ole ia ia, a noia mea ua lawe loa ia oia a ua hoopaa ia ma ka halepaahao. A i kekahi mau la mahope iho ua kii hou ia oia, aka o ka mea kupanaha i ko lakou ike ana, o ka pau loa ana o kona mau eha i ke ola, a ua like oia me he mea 'la aohe i hoopa aku lakou ia ia mamua, a ma ia manawa koke no, ua hana hou ia no oia e like me mamua, aka ua poho no ia mau hana a pau ua hoihoi hou ia oia i loko o ka hale paahao, a malaila oia i waiho ia ai, a hala kekahi manawa, a ma ia hope mai, okiia kona poo, a make iho la oia.

                O kekahi wahi wahine nawaliwali o Bibalia (Biblia s) kona inoa, ua haalele oia i ka pono o Kristo mamua, aka ma ia hope mai, huli hou mai la oia i ka pono, a no ia huli hou ana mai ona i ka pono, ua pepehi ia oia me ka ehaeha loa. O Akalo (Altalus), he kamaaina no Peregemo, oia kekahi i pepehi ia. O Potimo (Pothimus) kekahi, he kahu ekalesia elemakule no Liona (Lyons), a he 10 kona mau makahiki, ua hanaino loa ia oia e ka poe pekana hoohaunaele, a hala na la elua mahope iho o kona hoopaa ia ana ma ka hale paa make iho la oia.

                O na ano hoehaeha a pau, he weliweli loa, o na ano no nae i hai mua ia iho nei. O ka poe i pepehi'a o Liona, he weliweli loa ka hana ana malaila, ina e makemake ia ana kekahi K ristiano e pepehi, ua hoonoho ia oia iluna o kekahi noho hao wela, a hiki i ka moa ana o ka io. O na mea hoehaeha keia i ili mai iluna o Sanakuko a me kekahi poe e ae. O kekahi poe, ua humuhumu ia a paa iloko o na upena, a ua kiola ia iluna o na kiwi o na bipi hae, a o na kino kupapau o ka poe i make maloko o ka hale paahao, ua kiola ia na na ilio e ai mai. I ka wa e haehae ia ana ua poe nei e na holoholona, e kiai ana no ka poe nana e pepehi ana ia lakou, o aihue ia na kino kupapau o lakou, a o na hunahuna liilii i helelei iho, ua ohi ia a ua puhi ia i ke ahi.

                O ka poe Kri stiano apau i pepehi ia ma Liona i ka M. H. 177, ua hiki aku ka huina i ke 48.

                He nui no ka poe e ae i pepehi ia ma ia kulanakauhale, a ma na wahi e ae o kela moku aina. A penei iho'la ke ano o ko lakou make ana.

                Ua kaulana o Epipokio (Epipo dius, a me Alekanekelo (Alexander), no ko laua aloha kekahi i kekahi, a he mau Kristiano no hoi laua ma Liona, ko Epipokio wahi i hanau ai, a ma Helene hoi ko Alekanedero wahi i hanau ai. He like loa na manao o keia mau kanaka i ko laua wa e noho pu ana, a ua lilo pu no laua i mau Kristiano a elua, a ua makaukau like laua i ka loaa ana mai o ka lei Alii o ka make no ke kupaa i ka manaoio ma keia ao, a i lei Alii hoi o ke ola mau loa ma kela no. He nui loa ko laua ikaika ma ke kukulu ana i ko Iesu Aupuni. I ka wa e hoomaka ia ana ka hoomaau ia ana o ka poe Kristiano ma Liona, a i mea no laua e pakele ai, manao iho la laua e hookaawale aku ia hua mai ia kulanakauhale aku, a e noho aku ma ke kauwahi e aku, a malaila laua i huna ia ai e kekahi wahine kanemake, a he Kristiano no kekahi wa, a na ia wahine i malama ia laua, a e imi i wahi kaawale e hookaawale aku ai ia laua.

                A no ka mea hoi, he mau kanaka koikoi laua, huli ikaika aku ia ka poe e huli ana ia laua, a alualu loa aku la a niki i ko laua wahi i huna ia ai. Alako ia mai la mai ko laua wahi i noho ai, a ua hoolei ia laua a elua ma ka halepaahao me ka hookolokolo ole ia. Ua nui ko laua hana ino ia, aka, ua loaa ia laua ka paleumauma o ka euanelio, a ua hoopakele ia i na ehaeha o keia ola ana.

                A hala na la ekolu ia laua ma kahi o ke Kiaaina, ua hookolokolo ia laua imua o ka aha kanaka o ka poe pe gana. Hai aku la laua i ka pono o Kristo, a no ia mea, ua huhu loa ke Kiaaina, a kapa aku la ia hana a laua he pakike, alaila, olelo iho la ke Kiaaina me ke ano kue i ka pono io, " Heaha ka pono o ka luku mua ana ina e hookoe ia kekahi poe i makau ole i ka hapai ia Kristo."

                A i ko laua hookaawale ia ana, o loaa auanei ko laua wa e kamailio pu ai, a e hooluolu ai ia laua iho, hoomaka aku'la oia i ka launa ana me ke kaikaina me Epipokio.. Hana maalea aku ia oia iaia, a aloha hookamani aku la iaia, a noi ikaika aku'la iaia, aohe pono ke hana ino oia iaia iho me kona hookuli ana. "O ko makou mau akua," wahi a ke Kiaaina, " ua hoomana ia ma kela wahi keia wahi o ka aina, a o ka hapa nui no hoi o na kanaka, a me ko lakou mau Alii; ua hoomana aku makou i ko makou mau akua, me ka ahaaina ana, a me ka olioli ana, aka, o oukou ke hoomana nei i ke kanaka i kau ia ma ke keu, a o makou hoomaikai aku ia lakou, a hoolana aku iloko o lakou me ka lealea; a o oukou hoi me ko oukou manaoio ana, a ua hoole ia na mea e hooluolu ai i ka manao. O ko makou hoomana he ahaaina, aka, o ko oukou he hookeai, o ko makou o ka olioli ana i na olelo hoowalewale ano moekolohe, o ko oukou o ka noho me ka hala ole. He lana auanei kou manao e loaa ana ia oe ke kokua ia mai e ka mea hiki ole iaia ke hoomalu iaia iho mai ka hoomaau ia ana e na kanaka ino a lapuwale no hoi; nolaila e wiki oe a e haele aku i keia mau mea hoike wahahee a pau, a e hoohauoli ia oe iho me na mea a pau e olioli ai, a ina mea hoi e pomaikai ai oe I na la o kou noho opiopio ana."

                A no keia mau olelo hoopunipuni a lapuwale no hoi a ke Kiaaina, pane aku'la o Epipokio; he hoowahawaha loa oia i na olelo hoomalimali a ke Kiaaina, me ka naau i piha i ka manaoio ua lilo keia mau mea a pau i mea hoowahawaha loa ia e Epipokio, a penei kana i olelo aku ai i ke Kiaaina. O kau mau olelo hoomalimali ano palupalu apau." wahi a ke keiki, "he mau hana lokoino loa ia au; a i ke ola ana me ka noho lealea ana, au i haai mai nei, ua piha loa i na mea e make ai.

                Ua make o Kris to no kakou, i mau aku ai ko kakou pomaikai, a ua hoomakaukau ia, no ka poe e hahai ana mamuli ona he pomaikai mau loa. Elua ano o ke kanaka, he Kino a he uhane; o ke kino he mea make wale no, a ua hana ia i wahi no ka uhane e noho ai, a i mea kokua i na manao o ka uhane. O ka oukou mau ahaaina hoomaikai, o ka hoohauoli wale no kana i ke kanaka, aka e pepehi ana ia mau hana i ka uhane, nolaila aohe he pono oia mau hana, no ka mea o ke kino wale no o ka mea palaho wale, ke pomaikai ia mau hana, aka, o ka uhane o ka mea palaho ole, e pilikia ana oia i ka eha mau, a me ka make mau no hoi, ma kahi i olelo ia he lua ahi, aia malaila kahi e uwi ai o na kui a e uwe mau ai o na uhane o ka poe hewa. E alakai ana ko oukou mau lealea i ko oukou mau uhane i ka make mau, aka o ko makou mau uhane i ke ola mau loa."

                A no ka Epipokio olelo ana pela, he mea e ka huhu launa ole o ke Kiaaina, a kauoha koke aku la oia e hili ia o Epipokio a aia a pau ka hili ia ana, alaila e kau ia oia maluna o kekahi mea hoowalania i ke kino a puni, a mahope iho olaila e haehae ia kona io me na makau hao, a ia wa koke no, ua hooko ia na olelo a ke Kiaaina. Ia ia e noho hoomanawanui ana me ka luuluu i na eha he nui i hooili ia mai maluna ona, lawe ia ae la kona poo mai kona wahi ae, e na lima meamene ole o ka poe lawe ola, a o ka hopena ia o Epipokio.

                A hala na la elua mahope iho o ko Epipokio make ana lawe ia aku la kona hoa kuwili o na hana a ka Haku, oia hoi o Alekane dero i mua o ka Lunakanwai. A ia ia e hookolokolo ia ana, olelo paa aku 'la oia, aole ia e haalele iki i ka hoomana ana i hilinai nui ai, oia hoi ka hoomana Kristiano, a no ia mea, ua hili ia oia me ke kaula e na ilamku ekolu. Noho hoomanawanui iho la ia me na ehaeha kukonukonu e lalawe ana a puni kono kino, e like no me ka hoomanawanui ana a kona hoa, a mahope iho, hoolei ia mai la i luna ona ka lei alii nani o ka make, a make iho la oia mahope koke iho no o kona kau ia ana ma ke kea. Ua pepehi ia keia mau kanaka kupaa i ka manaoio i ka M. H. 179. (Aole i pau.)

 

No na Kanaka a pau ka Baibala.

                Kahaha! He oiaio anei ia? No na kanaka a pau anei ka Baibala! "Ua oi aku ka poino i loaa mai ai i ke kanaka nona ka heluhelu ana i ka Baibala mamua o ka pomaikai." "Aole makepono hoolaha ana'ku i ka Baibala mawaena o na kanaka ma ka olelo hiki ia lakou ke hoomaopopo aku." "Ina i ae mai ke Kahuna Pope, alaila, heluhelu, a i ole ae mai ia, mai heluhelu o poino loa ai ka Uhane." Kainoa, he mana ka Ahaolelo Tereneke. A o ko lakou mau mea i ao ia mai keia. Ae—He oiaio maoli, ko lakou mea ia e hooholo ai. Na wai nae lakou i haawi mai ka mana e papa mai i ka hana a ke Akua i kauoha mai ai? Na wai hoi lakou i hoolako mai me ka mana e papa mai i ka mea ku pono e hoonaauao ai i na kanaka ? He mea pohihihi loa keia. No ia mea, eia wahi kumumanao a kakou i noonoo nui ai.

                O ka Ahaolelo, a o ke kanaka paha nona ka papa ana i na kanaka, mai huli oukou i ka Baibala, ua papa mai lakou i kekahi hana a Iesu i kauoha mai ai. A ua kue mai hoi I kahi mea i ao ia mai e na Lunaolelo, a me na Makua o ka Ekalesia Kristiano.

                Ua lalau oukou, wahi a Iesu i ka poe Iudaio; heaha la ko lakou mea e lalau ai ? Eia, i ka ike ole ana i ka Palapala Hemolele. Mat. 22:29.

                Aka, pehea la e ike ae lakou i ka P. H. (Palapala Hemolele)? Aole anei me ka heluhelu ana ? Aole nae o lakou heluhelu me ka noonoo, nolaila, lalau iho la lakou, a hoahewa mai o Iesu i ko lakou no ia lalau ana.

                " E huli oukou i ku P. H." O ke kauoha keia a wai ? Aole anei oia ke kauoha a ka mea i kapa ia ka Haku e ka poe nona ka papa ana mai i kanaka, mai heluhelu oukou i ka Palapala Hemolele ? Kapa aku la lakou ia ia i Haku no lakou. Papa mai nae lakou i kanaka, mai hana mai i ka mea ana i kauoha mai ai. Aia ka huli ana i ka Baibala. Kupaianaha! Kauoha mai ka Haku e huli oukou i ka P.H. Papa mai ka mea i kapa ia mai kana mau kauwa, mai huli oukou i ka P. H. Ua kue maoli ke kauoha a ka Haku i ka papa ana o ke Kauwa. Aloha ! Owai la ka mea nana ka olelo ana ia Eva. " Aole oiaio e make olua," i ka wa a ke Akua i olelo mai ai, " Mai ai olua ia mea o make olua."

                He poino maoli no ka poe nona ka papa ana i ka mea i kauohaia, e ke Akua, a kauoha mai i ka mea a ke Akua i papa mai ai. Auwe hoi ka poe nona ka hana ana pela !! Pehea la ko Paulo no ana mai i kanaka, ua like ia anei me ko ka Ahaolelo Tereneke? Aia la mahea na pauka ma na Epiketole a Paulo i olelo mai ai, ua oi aku poino o ka heluhelu ana i ka P. H. mamua aku o ka pomaikai? Aole — Aole loa.

                Penei ka Paulo. Ke kauoha aku nei au ia oukou ina ka Haku, e heluheluia 'ku keia Epi setole i ka poe hoahanau a pau loa. 1 Tes. 5: 27.

                Penei hoi, " O ka P. H. a pau ua haawiia mai ia e ka Uhane o ke Akua, he mea ia e pono ai, no ke ao ana, no ka papa ana, no ka hoopololei ana, no ka hoonaauao ana ma ka pono. " 2 Tim 3:16.

                Penei no hoi. "Aia heluheluia keia Epi setole, iwaena oukou la, makou e heluhelu hou aku ia i ka Ekalesia o ko Laodikeia ; a e heluhelu hoi oukou i ka Episetole mai Laodikeia mai." Koloka 1:16. Ma ia mau wahi pauku ua maopopo ia ko Paulo mamo. Aole nae lokahi kona me ka poe papa ana i ka Baibala. Ua kue maoli no laua elua kekahi i kekahi. Ia wai ka pololei? E hoolike ae i ko kakou manao me ko wai ? Me ko Paulo anei? Me ka poe paha e olelo ana, he poino ke kanaka ke hana aku ia i ka mea a Iesu i kauoha mai ai? Penei ka olelo ana a ka Haumana i aloha nui ia e Iesu, "E pomaikai ana ka mea e heluhelu, a me ka poe lohe i na olelo o keia wanana, a malama hoi i na mea i palapalaia maloko." Aole anei kuhihewa o Ioane i ka olelo ana pela? Kainoa, na ka Ekalesia Roma i olelo mai poino ka poe heluhelu. Aole o Ioane kuhihewa, aka, ua lalau maoli ka poe nona ka hai ana i wahi manao kue kana.

                Pehea la ka manao o na Makua o ka Ekalesia Kristiano? Papa mai anei lakou i kanaka, mai heluhelu aku oukou i ka Baibala ? Auhea ? Auhea la hoi ?

                O Aukukine. He wahi Makua ia o ka Ekale sia i kukuluia ae maluna o ka kahua a na lunaolelo, a me na kula, o Iesu Kristo no ka pohaku kumu o ka kihi. I kana ao ana i na hoahanau, penei kana, " Ua olelo mai ko kakou poo i ka poe Iudaio i ka mea hookahi a ke kino i olelo aku ai ia oukou, e imi auanei oukou ia'u aole e loaa ; no ke aha la ? No ka mea, aole o oukou huli i ka Palapala Hemolele oia ka mea nana i hoike no'u."

                Owai la keia i kapaia e Aukukine ko ka-