Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 39, 29 September 1866 — Ka hana a ke Kahukula ma Kona Akau. [ARTICLE]

Ka hana a ke Kahukula ma Kona Akau.

E KA NtJPF.PA KI'OKOA e ; Aloha oe : Ma ka la 5 o neia mahina, ua lohe mai makou i ka hiki ana mai o ke Kahukula Nui, a ma ka la 6 ae hoomaka mai Ia no kela i ka hoike i na kula ma ke kihi e pili la me Kona Hema, a elua paha mau kula i pau ia la, n mn ka In 7 ae hoi, kekahi mau kula mai, o Keauhou, Kahaluu, Kaumalumalu, a ma ka auina la o ka Poaono ae, he halawai nana me na Kumu I ka nana aku i kana hana, ua pana hele wale iho no i ka hoike, a ua knhea waleaku no i na kumu e halawai pu me ia, me kona makaukau ole i na inanaoao, a me na manao kuhikuhi i na inea e holo mua ai ka hana i manao ia ai nana. O ko na kumu manao ka ta la e ninau mai ai, " heaha ko oukou manao ia'u? No ka mea o ko 4 u halawai ana keia me oukou, n ma e hele aku au, aohe akaka ia'u e halawai koke ka oukou mau pa lapala me a'u, a eia wale no ka mea pono " — He kupanaha keia ninau mai, a me he mea la, na na kuinu ia i kauoha aku no kekahi mau manaoo lakou, i kupo?*o ai la hoi ka ninau mai ia lakou nei, hokae ua noho hupo wale no me ka noonoo mua ole i kana mea e inanao ai e hana. | Ninau houmai kela. "Ua hiki mai ka ou- | kou niau Palapala Pule ?"' Hooleaku la la- ■ kou nei. t( A pehea ka pule ia ana o ka oukou mau kula ?" Ua pule ia no e like me ka pule i loaa ia makou ma ko makou aoao pule, wahi a kekahi mnu kumu Hooie Pope. He Palapala Pule aha no nei a ka Papa Hoonaauao i hoopau pepa mai nei, a hoopau inika hoi ? Ua manao anei lakou, ke noho pegana n«i no o Hawaii, i haawi mai ai hoi i mau pepa heluheiu wale no ? Ke manao nei nnei lakou, e alakoaku i ka oihana pule, me he la e like me ko Henere VIII. alakai ana i oihana pule Aupuni no 6eritan»a. Aole pela ko kakou Aupuni, aole no hoi pela ko kakou Kumukanawai. He hana uko ole keia. Ua piha ka aina i ka pu!e, a he a*na Kristiano no hoi keia e olelo ia nei, a ua ike ka nui o na Kumu i ka pule i ke Akua e like me ka mea kupono i ke noi aku i ke Akua no na haumana. O ka pule anei i kakauia e hai ka pule manaoio a oiaio maoli! Aole! Aole loa. O ka pule no i nonoi ia me ko ke kanaka makemake i ka pule, aole o ka hai i kakau wale iho ai no, a haawi mai i mea uwauwa na kamalii, he hana hoomae«vae«ira ia. He pule anei i kakau mua ia ka Elia i pule ai e hoopaa ia ka ua no na makahiki ekolu a me eono malama ? Aole loa. He pule anei i kakau mua ia ka oaniela, Saderaka ma, Mose, Feten> a me Paulo ma ? Aole, a pela no na haipulea paa o na au kahiko a pau. Nolaila, he mau pule waiwai ole na pule i kakauia, a o kona hua, he mea waiaau waie no na kamalii. Luhi makehewa no hoi na h m o ka Pipa Hoonaauao no keia mea. Olelo hou mai kela no ke Kula-wae e malama ia nei nia keia Apana, e hoopau i ke

ano kula-wae m* na wihi i nele i ke da!a. 0 ke karau anei o ke kuia-wae ka raea i pou koke ai na Da!a oke Aupuni ? A oia an«i ka mea e aie nei ke Aupuni ma ke:a Apana ? He kula-wae anei kekahi ana i kukuiu ai ma Kona Hema, i noho kula o!e iho nei na kumq, i na malama eono, no ka ne!e i ke dali ? Aole pe!a. l a piiikia ka hapa-nui o ka lahui no ka hemahema o kana hooponopono ana. no ka mea, ua haawi oia i ka uku kaulike i ke kumu i nui loa na haumana he kanaliina a keu, a me ke kumu i 20 haumanaa emi mai—he hapalua pokahi no ka fa—ua haawi no hoi oia ia uku like me ke kumu i mahuahua ka ike, a me ke kumu uuku loa o kahi ike e haopaapaa ia ana e ka haumana. Eia kekahi mau kumu ike ole—he kumu 1 loaa ole ka Palapala Kumu no ke kula o Honokohau, a he kumu no hoi i hookohuia e ia i ka hele mua ana mai, e aoho kumu nei ma Honalo. Aole e loaa ana ina kumu e like me laua ka pono, o ka holo o ka ike imua, no ka mea, ua emi na alakai i hope, aka. ua polohuku nae laua la i kela malama keia malama. La akaka no nae ke kumu o keia hoomau ana ia laua, no ka mea, he mau kumu laua no ka aoao hoomana o ke Kahukula. Ina me keta kana mau hooponopono ana, e hoomau i ka poe hupo o ka aoao Katolika ma ka oihana ao, o kou heie hope no keia e Hawaii. £ pau ana hoi ka manaolana oka poe akamai io,e loaa ia lakou ka haawina kupono e like me ko lakou ike. He nui loa na kumu o keia Apana mamua, a me na Dala Kula no hoi o ke;a Apana, e hana huipu ana me na makua i na hale kula, a me ka hoomau ia no o keia ku-la-wae, ua lawa no nae na dala i kela makahiki keia makahiki ; a hookahi wale iho nei no makahiki o ko ia nei hooinaka nna mai nei, o ka nele koke no ka keia i kahi dala ole. Ika nana aku i keia mau la e kula ia nei, ua komo ke Aupuni iloko o ka nie i na kumu, a me ke kula ole aku i na malama i koe o keia makahiki. Ke hoomanno nei au i ka loina o ka uku ia ana o na kumu mamua, i mau ai hoi ke dala i kela makahiki keia makahiki a pau. Loina. E like ka uku i ke!a a me keia kumu no ka la me ka nui o na haumana a me ka nui o na mea ao, pela no e nui ai a emi ko lakou uku. He loina keia e paipai nna i ke kumu e hooikaika loa lakou, a he inea paipai no hoi i ke kumu ano molown, i loaa ia la ka uku <oi. 1 keia wa, ina e akamai na haumana o'kekahi kula, a ina he hawawa, he hnpalua no ka uku ona kuinu— ina he 50 a keu na haumana a kekahi kumu, a he 20 a keu a emi rnai paha a kekahi, he hapalua no ka uku la—ina he uuku na wahi buke ao a kekahi kuinu i ao ai i kana kula, a ua nui loa hoi na buke a kekahi i ao ai f he hapalua no ka uku la. A no keia hoohalike ia o na uku a pau, nolaila, he mea keia e hoomolowa nna i ke kumu ikaika ma ke ao ana, a » nui hoi kona ike ma na buke e ae, no ka mea, he like ka mea e loaa ana ia ia me ka kona hoa. He mea keia e manao ole ia mai ai ka oihana ao kula, e ko kakou poe keiki e noho mni la i Lahainnluna, no ka mea, ua like kahi hua me na wahi kumu » palaueka wale iho no, a he ole loa no hoi kekahi. E Hawaii! Ina e moku keia kumu laau, alaila, e pau no keia mau lilomaunauna wale o ke Dala. Ua lohe mni au, e hoopau ia ana ke kumu kula o Kailua, no kona paipai ole ka i na makua e kukulu i hale kuia. He hana naaupo oo ia ana, no ka mea, ma ke Kanawai, aole i na kumu ia hana, oia wa!e no i ka Lunakula a me na makua ka mea kuieana ma ia mea, aoke ao wale no ka ia-nei. He wahi ana i manao ai e kukulu i eiua halekula, nohe nae i maopopo iki kahi ana e manao nei. Kahaha ioa makou, ina ua hoopau ia ke kumu no keia hewa, wahi ana. Ina e mau loa ka noho ana o keia Kahukula,e piha opala loaana na kula iiilii o kakou, a e uhi hou mai ana ka molehulehu o ka naaupo i kau mau opio e Hawaii—Aloha ino oe. I ka nana aku i ka hana a ke Kahukula Nui, ua like no ia me ka Alihikaua hawawa i ka hoonohonoho kaua ana, he nui ua koa, aka, ua pio no nae kona mau koa—palahiu no kela, holo ana, "shu iho ka hoka i Kapa'kai." K. E. Kailoa. Kona A., Hawaii, Sept. 12, 1566.