Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 40, 6 October 1866 — Na Koo o ke Kuokoa. [ARTICLE]

Na Koo o ke Kuokoa.

la oe ka luna nupepa Kuokoa o ka lahui Hawaii ka halialia manno aloha. no ka mea, o ke poo e kau ae !a, oia no ka hanuu inua o na manao e haiia 'na malalo ae nei. A no« laila ke noi haahm nei nu ia oe, e ae oluolu mai ia 'u i ka hahai ana,a me ka wehewehe ana ia oe no na mea ia la e waha ielo mwi la. No ka mea, ua ike au ma ke Au Okoa o 0 ka la 27 o Aug. ak'i la, ma kona poe kuinu manao; "He Ekalesia i hoowahawaha nuiia." Mahalo maoli au ia poo kumu manao, oia ka'u ia oe ke hoa o ua aioa la wela nei o nei mau ia, a ina ia poo kumu manao a ua o ia la, malaila kaua e hai olelo ike ac ai. No ka mea, ua manno paha o ia la na koua a na kakou wale. Oia i hoowahawaha wahi ana, oia he kumu mua o kona mau manao a pau 1 hookumu ai alaiia hahai ae la i kana niau haina a pau iho la ma ka la 17 aku la o Sept. hoi. a ua kau inoa ia, oia keia, J. Knimioh*.

A i loko o ia hahai ana, ua ahewa e ua o ia la no ke ao hewa o ka aoao mua nana oia i ao wale ana, no ka pau loa ana o ka poe i ka make, oia na hauinana a ka Haku lesu i lawe mai ai no Kaliiaia o na kanaka e e no> ho ana i loko oka pouli. Ame he la oka pau ioa no īa i ka make aohe poe Lunaoielo e ae a pela mai, aia ia mau haiua ma ke Au Okoe oka )a 17 mai. Aka, e hoi hou ae au a e hahai aku ia oe ma ke /lu Okoa o ka la 27. ua kuhikuhi ae oia ma Mau 24. 4. 5. A ia 'u i nana 'e ai ia mau pauku, me be me e i mai ana me he aoao hoomana hoopunipuui la ua aoao mua nei a ina paha o ka ia ia ano ma?li ia la T alaiia ke olelo aku nei au ia oe, i hoolilo a na ka paha oia (a i ko bope no mua ame ko mua no hope. A oolaila ke mnao nei au ia oe. Ua kupono anei m hama a » la? i na pela ke aoo? He hiki no paha oe ke olelo mai no keia meo, Aole pela ko'u nianao. A iaa peb ka ia ia, a pela hoi kau.alila ke i aku nei au. o kau haina ka pono, he lalau ka ia ia he haoa Uh'ane oiaio ole euai ka Mamona mai. E aho na ka Moremona e olela pela, na ka mea i hiki mua mai o m ia.

Aka, aole ! ae ke Aupuni ia Moremona, no ke aha hoi? no kona ae ana e mare iehuleho knna mau Kimiu a me kana mau Haumann apeU e oleloia oia, He Ekalesia moekaU?he ma ke kaoawai 7 oia ano Puk. 20, 13. A pela hoi ua o ia \% ma iaano no ma ke kana> wai mua a me ka lua, Puk. 3. 4. <Sc 13. oia ke kanawai 9. A o keia mau kanawai a pau

he 10 rc ki Lmi mai. a ;r,3 no Lani mai miu me\ no ia mau mea e kupaa mau !oa 'na a hMa e ae ka Lani nei a tne ke:a ao wnhi a fesu ka Haku. Ala;. 5. 17—3:» : 37 ; 7: 15—20. A ma keia iik\u F. e ikeai kakoa i ka pih pono o ia mau haina, aia no ia maluna o ka poe e a nhu aua ine na kapa loloa hulu hipa me ko Aanona ina la. A hoi iho oe a nana *e ma na oielo ana oia ano no hoi, aohe wahi lilo. E waiho ae keia a e hu» li hou ae paha a nana ma ka haina Elua a la ia, no ka mea hoi, ua lawa ka mooleio Eka« iesia i kakauia ma ia hope mai o ka make ana ona Maumana a lesu. A inn hope mai 0 iakou he nui ka poe e hoike ena ua aoia mawnh(» no o ke ao ana « nn Luna olelo « l-*» ana o ko lesu ina mea a inau mea i haaiele 1 ke ao ana a na Lunoleio ana a pela mai wahi aai ia. Ano ia mea, e pono e wehewehe iki ae paha kaua no ka la ia. Ano kn mea, aoie no ka ia la hahai ;\na ua kue, no ka mea, ua ike iikeia ia mau inea e kakou a pou, a oia ka waiwai niaikai i oi ae mamua oka ike a neie ika īke Haihala. Pela ka Haku lesu e i ana he pono ke imi mua i ke Aupnni o ke Akua a me kana pono, alaila na hana e ae a pau e pono ai, Luk. 12. 31. Aka i ka nana iho nae, aole paha ko ia la manno maoli ana pela a wahi hoi au, no ka īnea, e heie ana no oia rnt* ke ano o ka ike a me ke akamai no, a nolaila ke hahai mai nei no hoi i na haina hai manawa mai A. D. 120 —553. o ka hoonohoooho ana o na moolelo Ekaiesia, e iike me ka haina a ia la maiuna 'e la. A i mea hoi e hiki ai ia ia la ke iia* hai ae i ka iehuiehu i ka hooleia 'na a me na Kumu ao a ka poe Nestoria', na, a me ka aha hui nui ana o na Bthopa o ka Honua nei iloko o ka hookahi; A aia hoi maloko oiaih na Bihopa a me na Eleie o ka Ekaiesia Enelani, ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia e na Koo Kuokoa wahi hoi a ia la.

A mnnnei hoi e nana 'e kakou i ke Kumu a mau Kumu oia hahamna. Ekoiu Kuinu, o ka hooleia o ke no Kumu ao ana n ka poe Ncstoriana 1. n o ka aha hui nuio na Bihopa o ka Honua nei 2. A o ke komo ana malaila na Bihopa o kela keia Ekalesia, n maInila no hoi na Bihopa a me na Elele o ka Ekalesia Enelani ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia e na koo Kuokoa nia 3. A pela a penei e niaopopo ai ke poo o nei Hai oleio ana. Ano keia mau mea Ekolu la, e maopopo ai, ua manao oleia na mea a mau mea e ne i haalele i ua ano Ekalesia nui la o ke ao nei. a no ko ia la inanao ana oia no ka Ekalesia mai a lesu a me na Haumnna 12 a me na Luna olelo ma ia hope mai o ko lukou la mnke ana. Amehe la e manao ana oia la, mamuli o ka Ekalesia Judaio mai. no k» mea, aia ma ia Eka!esia na Kahuna i\ui, na Kakau olelo, a me na Paresaio, na poe a ka Haku e i ana Anwe oukou na Kakauoleloa

me «a Paresiio na hookatnani Mat. 13. 27— 33; E waiho paha ia, a e nana 'e paha ma ka noho Bihopa a nui wnle ina ka Honua nei e liUe me ka ia la a me ka poe e ae nui waje i maopopo ia ono. No ia mea, ke hinau nei au, ma ke nno hea keia poe? na Bihopaa me na Akipihopi, mai awai mui lakou? mai a lesn mai anei 7 Aka hoi e nana paha ma loane 13. 13—15; ane like ole la, no ka mea, ina o keia knna i kauoha mai ai e hana na Hauma* na e like ine kana. Pela no anei ua poe Bi> hopi la hana ana e like me ka ka Haku a me na Luna olelo? ma ko'u manao.aole peln, no ka mea, ua okoa ka na Bihopa, ua kapa 'e no ia mau Ekalesia he poo no lakou kekahi o ia poe, i mea nana e noho haku maluna o na Bihopa eae a pau. Ano ia mea e nana hou ma ka P. 15; 17. E waiho ae ia, a e nana 'e no ka ninau hoi a ia la ehia Eknlesia? Aohe lehulehu o ko lesu Ekaleaia hookahi wala no, oia ka haina no ia niuau' a pela no ke poo o ia Ekalesia,aohe Elua, Ekolu a pela ku, aole. E nana loane 15: 5; 6; 7; S; 9; 10; a ma keia inau P. aolo loa ia i hana mai ma ke ano kiekie, no ka mea, ua kiekie loa oia maluna o oa mea a pau o ka Lani a me ka Honua nei a pau, a no ia mea, holoi iho la ka Haku leau i na wawae o kana mau haumaoa 13; 5. pela no ka nui o kana mau haua aloha a ine kooa lokomaikai, mawaena o na kaoaka pilikia, a poino, a na waiiwali, a nele no hoi ka ka ike, a me ka iohe ole, pe* la no ka poe i nele inaoli ma ka olelo aoa.

Ao keia inaa mea a pau, ua hiki do i ka Haku ke haoa me ke kanaioa oie loa, noUiU ua baoa na Luoa olelo pela, a no iō mea, ua nioini ouiia eoai ka Uhane Hemol«>le maluna o na Luna ok!o. 1 mea e akaka lea 'e ai i ko ia vra e noho pouli ana na kanaka a pau, no ka mea, ua manao na kaoaka o paukn aohe mea mana e ae, o na Kahana Nut wale no. na kakauolelo a me na Paresito, no ia inea. aa nui wa!e na Kaula wahahee iwaena o ka I»raeta, ua hoomakaia i ka wa o Keho* boatna ke keiki a Soiomona ke Lii o ka luda, e nana kakoo ma Oihana'lii elua 10: 1 —19; a ma ku'a raau P. e maopopo ai la.

No:v,!.\ ko noi akn nei .iti c n!.\WA ik; ae knkou nu auoi 11: 14; 15. aUun e n\ru hoa kikou \ ki tnokuAhma svi i hiri.i mnniui V tu'i N.i'l i aknhi I*J: —14. A? nnm kskou R>a k»Ma nisu P. l\inkiki nno'i kr 'Ln la. E mna ms P. 15 a i m Inhni hop*» elua o I'. 15 A prh h-v mi kA V 2* 24 Knnna i k.i P. *J5—33. No w mv.i mrn hoi io, ke niiiaa nv» au la J. K:it«ni. ' Heaha k* kumu oia mokuahana ana nvn*»na o ka f«araeia a me ka luila ? n nolaiia kr noi nku nn au ia J. Kaimi m« e nana 'e ma Na 'Lii mo» a 11: 1-14. Oia iho ia na kumu o ko i nla manao ana, he oihana Bihoj*a ka eka!e*ta Koina, a m« kona muli pokii "Ka Eka!r?ta i hoo\%-nh«» wai,« ena ».|v»o o Kuokoa ma." A nolaih, e «r»iho iki 1..1, „c bi „, rlo ae maauei, no ka mea, ua makehowa no u .... lanu waie ana ; ka i noa paha ua ike io oia ia i na loina o kana mau haina, i na kau * kau i hnln, e h»x>ninu ann i kana mau poka pahu, mai kela makahiki a ApcriU «e nei o keia kau paio, ka men o ka ike o!e. aka, he ike ole nonohua no na ioko iho. A oiai no wuhi a ka mea e oleio la ma "Waha Kama." Aole ioa no ka o i aia i na wa a ine na ma* nawa a laua la e kamailio ana ine Kameha* ineha 1V M ina manawa a pau. l'ela mai kana. E waiho no keia, a e nana hou ne ma ko koena iaiua mua. no ka mea. aolo ko Akua o ka iani a me ka honua, e loli ana knna hana, aia wale no a loli oe ka munao o ke Wa» naka, a heie ma kona makemake mai na kauohae a lehova iaia, o kona liio no ia i mea noho pilikin, no ka mea, ua haalele ko Akua iaia. Pela no hoi kakou e ike nei i ka piiikia o Kehoboama, no ka iiewa a innu hewa hoi o kona inukuakane ; pela no na keiki a me na makun o ia nno e noho ia a e noho nei, mai o mai no pnha, a i oie ia, no ka naaupo mnoli no ; n ahea In haaiele ia ano o knhi poe o kakou, nolaila ann no na keiki ai« poe ina īa ano. A ina peia, nlaiia, he mea kaumaha loa i ko'u mannn e l«na nei ma keia ano. E oki paha ia, a e huli hou ao kakou e nana ia leroboaina, ma 1 Na'Lii 13: 4—lo. A innanei hoi la, e noonoo ae ai i ka hiki ole ioa i na akua o ua leroboami nei ke pa* le ae i ka wanana a ke kanaka o ke Akua, no ka mea, aoie loa ia he mau akua, aka, he hnna no na ka poe hewa. Ama ka hoi ana oua kanaka la oko Akua ma ke nla e. £ nana hou kakou ma ka pauku 11—26.

A mnanei kakou e waewae pono ne āi i ka hana nn» 11 keia m.iu pnuku. Elua ano, a ekolu poha. 1. Ua kii koke k«> knuli elemakule ma Botela, a hai ae la i ke kanaka 0 ke Akua, na ka anela oia i knuoha mai rna ka oleio o lehova mia, me ka i aku m ia la, he kaula no hoi au e like ine oe. 2. A ike oia i ka like ole o kana mea i ole ai, no ka mea, ua lawe ia ke ola o kr kanaka o ke Akua, eka liona ma ke alnnui. laela ua kaula h, o ke kannka o ke Akua ia. ka mea 1 mnlama ole i ka olelo a Ichova. Pauku 26. 3. O ka make io ana o ua kanaka la. Elua mea nui a kakou e noonoo ai ; o ka make ana o u« kanaka .nei, no kona manao ua olelo io mai ke Akua ia la ia. Ano k* paiaka manii. Alaila, • pono paha ke olelo ae penei: E knla hoi ka palaka, ika p*kela wai pahee o ka i ala mau haina mai, noiailn hoi, lilo ka pono a ua kanaka la o ke Akua i mea ole. Aka, he oiaio nn, e make no ke kanaka no kona hewa iho, no ka nie.i, ua malama ole ia ke kauoha a leho?*. (Aole i p<2u.)