Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 43, 27 October 1866 — Page 1

Page PDF (1.31 MB)

This text was transcribed by:  Stan Zisk
This work is dedicated to:  KS Archivist Janet "Fluffy" Zisk

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE V. HELU 43.            HONOLULU, OKATOBA 27, 1866           NA HELU A PAU 256.

 

"KA NUPEPA KUOKOA," HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

 I kela Poaono keia Poaono.

$2.00 no na mahina he

UMIKUMAMALUA,

$1.00 no na mahina eono.

ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai. KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka la hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku. NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika. O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa. AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora kana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.                                                                                                               L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)

KA "NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY, $2.00 per annum, or $1.00 per six months, in advance.

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice for $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance. KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher. ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price. THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M.to 4 P.M.                                                                                                               L. H. GULICK.                                                                                                                           Publisher.

Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.

Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.

 

HE MOKU HOLO MAU

No Lahaina, a me Makena,

O KE KUNA KALEPA PAA

maikai

"Kate Lee"

O Fountain ke Kapena,

E HOLO MAU LOA ANA, A HIKI MAI

no hoi ma na Awa i olelo ia maluna. No na ukana a me

na ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia

                                                                                                          C.  BREWER & CO. (BURUA MA)

 

No Hilo

KA MOKU KUNA

"MELE HILO"

O Sebastian ke Kapena,

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana ame na ohua e ninau ia

                       HULIPAHU.  (L. L. Torbert)

 

No Hana, Kaupo, ame Maliko,

KA MOKU KUNA

'MANUOKAWAI,'

O Merchant ke Kapena,

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I NA

Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau

                                                                                       ia              C. BREWER & CO. (BURUA MA)

 

Olelo Hoolaha

- A KA -

AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI

- A -

MOKUMAOLI KULOKO

- O KO -

Hawaii Pae Aina.

KA MOKU KUNA MAIKAI

Alabani,

161 tona, e holo ana i Kawaihae, a me Kona, ma ka

Poaono, a mamua ae paha, la 10 o keia malama.

 

O KE KUNA KALEPA

O Neti Mela

E holo mai ana i Lahaina, a me Maalaea,

No na mea i koe, e ninau ia Kapena Mokina, a i ole ia, ia

JANION GREEN & CO,

                                                                                                                                             A. H. M. K. H

 

J. W. KEAWEHUNAHALA.

Loio! Loio!

 

O KA POE MAKEMAKE I LOIO E KOkua ma ka Hoopii ana, a pale ana ma ke Kanawai imua o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, e kii koke i ka mea nona ka inoa e kau ae la malama ; a e loaa no oia ma kona Hale noho i

Kikihale,

ma uka o kahi o J. KAHAI Esqr., a i ole ia, e loaa no ma ka Hale Hookolokolo i Honolulu, Oahu.

Honolulu,  Feb. 9, 1866.                                                                                                        219 1y

 

Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.

Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.

Baibala nui no na Awai o na Halepule,                            $4.00

   "       Ohana, ano nui, me na kii                                       2.50

                     a me na Moohana,                                         5.00

    "       Ohana uuku iho, me na Moohana, ili ulaula.         1.00

    "       Ohana, me na Moohana wale no,                            .62 ½

    "        Okoa,       "          "     "        "                                 .50

Kauoha Kahiko, i paiia i ka M. H. 1838                               .25

Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho,                           .12 ½

Kauoha Hou, hapa haole (Haw, Eng.)                                 .25

Haiao,       "       "        "     "      "     "                                  .25

Hele Malihini Ana,       "       "        "                                   .25

Wehewehehala,              "       "        "                                  .25 Lira Hawaii,       "       "        "                                              .25 No ko ke Akua Ano,      "       "        "                                 .25 Lira Kamalii,       "       "        "                                             .25 Kumumua Hou,       "       "        "                                        .12 ½ Moolelo Ekalesia,       "       "        "                                     .50 Hoike Palapala Hemolele,       "       "        "                         .25 Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834,                                .25 Ninauhoike,      "       "        "                                                .12 ½ Ui Kamalii no na Kula Sabati                                               .12 ½ Kumu Leomele                                                                     .12 ½

Haawina Kamalii, Buke 1, ame 2,          "       "        "           .12 ½ Haawina Kamalii, Buke elua i huiia,           "       "        "      .25

 

Eia na buke i haawi wale ia.

Haawina Baibala. Ui. Ka Davida Malo Kumumanao. Ka Olelo Ao Liilii. Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.                                                                                   L. H. Kulika. Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o Hawaii.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Ka Moolelo o Kamehameha I.

 

Na S. M. Kamakau.

 

            Holo akula o Kalanikuihonoinamoku, oia hoi o Kekaulike, me kana mau wahine, a me kana mau keiki o Kauhiaimokuakama, a me Kekauhiwamoku; o Kaeokulani, me na keiki Alii, a o kana wahine Alii o Kekuiapoiwa, o Kamehameha Nui, o Kalola, o Kahekili, o Kuhooheiheipahu, o na keiki a kana wahine hou o Haalou, o Namahana me Kekuamanoha, me kona mau Kuhina, me na luna kaua, me na 'lii a me na koa, a me kona mau puali Alii, me na mamaka kaua, me kana poe kakaolelo.

            Holo mai lakou ma ka auwaa a mauka kekahi, a pae ka auwaa i Kapaahu, ma ka lua o Aihakoko ma Kula. Hoomakaukau iho la na 'lii e manele ia Kekaulike mauka, a auamo ia 'kula mauka, a hiki ma Halekii ma Kukahua, make loa iho la o Kekaulike, malaila i olo iho ai ka pihe kumakena.

            No ka makau o na 'lii o hiki mai o Alapai ka Moi o Hawaii no ke kaua, nolaila, waimahoehoe ia iho la o Kekaulike i mama ka lawe ana i uka o Iao, nolaila, hooili hou maluna o ka waa, a holo aku la a pae i Kapoli ma Maalaea, a malaila i lawe ia aku ai a hiki i Puuhele, i Kaluamanu, i Waikapu, i Wahanemaili, i Kaumuilio, i Aoakamanu, i Puuelinapao, i Kaumulanahu i Kapohakoi, i Kalua, i Kekio, i Kamaauwai, i Kahua i Kailipoe, i Kalihi i Kaluaoiki, i Kihahale, kuu i Ahuwahine, waiho i Loiloa, o Kekaulike, komo iloko o Kapela. Make o Kekaulike i ka malama o Maraki, M. H. 1736.

            Holo mai la o Alapai mai Kohala Hawaii mai, me kona mau Alii, a me kona mau Alii koa, a me na puali Alii he lehulehu, me na 'lii ai moku a pau o Hawaii, oia no hoi ke kumu i makau ai o na Alii o Maui. I ka pae ana o Alapai ma Mokulau i Kaupo, lohe iho la oia me na Alii, he mai make ko Kekaulike, aka, aole ona manao e kaua, a makemake iho la oia e halawai pu me Kekaulike ; a me Kekuiapoiwa kona kaikuahine.

            Ua lohe no hoi oia, ua kauoha ia ke Aupuni o Maui, a ua hooili ia maluna o Kamehameha Noi.

            No ka lilo ana o Kamehameha Nui, ka hooilina Moi o ke Aupuni o Maui. Ua oluolu o Alapai aole oia e kaua i ke keiki a kona kaikuahine.

            I ka holo ana o Alapai a pae ma Kiheipukoa me kona poe Alii, a me kona mau koa. O Kalaniopuu me Keoua na Luna kaua, a me na maka kaua, a he mau mahana imi Aupuni no Alapai.

            Malaila i ike ai me Kekuiapoiwa Nui, me kana mau keiki me Kamehameha Nui, ke keiki hooilina Aupuni o Maui ; me Kalola, Kahekili, a me Kuhooheiheipahu, na kaiki a Kekaulike me Kekuiapoiwa Nui, na 'lii kapu o Maui. O na 'lii keiki e ae a Kekaulike, a me na Kuhina, a me na 'lii a pau o ka mukupuni o Maui. Ua hui aloha lakou me ka Moi o Hawaii, me Alapai Nui a Kauauanui a Mahi.

            Ma Kiheipukoa o Alapai, lohe iho la oia, aia ma Molokai ke kaua, o ka Moi o Oahu, ua holo mai oia i ke kaua i Molokai. O ka nui o na 'lii o Molokai, no Hawaii mai, o na keiki a Keawe, a me kana mau moopuna, ua pau lakou i ka hee pio i ka Moi o Oahu.

            Aia maluna o na puu kahi i noho ai o na 'lii o Molokai. Ua hanaino ke Alii o Oahu i na kuapa, a me na loko ua wawahi ia.

            I ko Alapai lohe ana, hu mai la kona aloha i na 'lii o Molokai, no ka mea, he mau hoahanau nona, a he mau keiki nana.

            Nolaila, hoomakaukau iho la o Alapai e holo i ke kaua ma Molokai, a e kokua i ko laila pilikia.

            Holo mai la o Alapai mai Maui, a pae ma Pukoa; mai Waialua a hiki i Kaluaaha ka piha i ka Hawaii.

            Aia ma Kamaloo ke kaua, a he kahua kaua o Kapualei. Hui pu ko Molokai poe Alii me na koa, me ko Hawaii, he mau hoouka kaua nui loa.

            O Kalamaula kahi i noho ai o ka Moi o Oahu. O Kapiihookalani ka inoa. Mai Kaunakakai a hiki i Naiwa, ua pii i na 'lii a me na koa o Oahu.

            Eha la hoouka kaua, ua like a like na aoao a elua.

            No ka mea, ua hoonohonoho aku o Kapiiohookalani i kona mau Alii a me kona mau Kuhina kaua, ma kahunapaa, a ma ka hunalewa, a me ka hunalele, o ko poe oia ka mamaka kaua paa. Ua hoonoho huinahalike ia ke ano o ka poe. O na huna, oia ka eheu akau, a me ka eheu hema. O kaua kukulu, he kaua moemoe ke ano, ua hana ia a like me ka pua malolo, h huna lele ka eheu akau, a me ka eheu hema o ke kaua moemoe. O ka honuapaa he kukulu, ua like me ka pae humu, he poi ka hoouka ana.

            O na 'lii poo, a me na nanaka kaua o Kapiiohookalani, o Kauakahialiikapu, o Kuihewakaokoa, Kaihikapuamahana, o Kaweloikiakulu, o Lononuiakea, ma ka eheu hema. O Kahoowahakananuha, o Kahooalani, o Hua, o Mokokalai, ma ka eheu akau.

            Ma Kawela ke kahua kaua, o ka lima ia o ka la hoouka kaua nui. o ka huli honua kulanakauhale kaua. O ke kaua o Molokai, aia ko lakou kaua ma uka mai. O ka Hawaii aia makai ma ka auwaa. O ka nui aia i ka honua o ke kaua.

            Ua hoomaka ke kaua mai ke kakahiaka a hiki i ka aui ana o ka la. Ua puni o Kapiiohookalani i ke kaua oki mauka mai, a makai mai. O ka haiki kekahi o ke kahua, nolaila, ua make o Kapiiohookalani ma Kawela, a malalo o Kamiloloa, a ua luku ia na 'lii a me na koa. Ua pakele mai kekahi poe a holo i Oahu.

 

NO KA HOLO ANA O ALAPAI I OAHU.

 

            I ka pau ana o ke kaua na Molokai, a ua oluolu na 'lii o Molokai, i ka hoi ana o ko lakou aina ia lakou. Nolaila, Manao iho la o Alapai e holo i Oahu; a e lawe ia Oahu i Aupuni nona, no ka mea, ua lohe oia aohe Alii o Pahu. Aia no o Peleioholani, he Moi no Kauai. Holo aku la o Alapai i Oahu, me na 'll a me kona mau koa, a me ko Molokai poe Alii.

            Ninau aku la o Alapai i ka poe i ike i ke awa kupono e pae ai i Oahu. Olelo mai la ke kakaolelo, "o Waikiki ke awa, o Waialae ke awa, he mau awa Maikai."

            O Waikiki a me Honolulu, oia kahi noho mau o na 'lii.

            Nolaila, holo mai la o Alapai Nui a Kauauanui a Mahi i Oahu; me ka manao o Waikiki ke awa e pae ai.

            O Kanahaokalani kona mau koa, a hoouka aku la n i ke kaua, a hee aku la o Alapia makai a pae ma Koko. A hoouka kaua aku la o Kanahaokalani, aole no i pae iuka. Pela ma Hanauma.

            Nolaila, ninau hou aku la o Olapai i kahi e pae ai, o Molokai paha Olelo mai la ka poe kakaolelo, o Koolau ke awa e pae ai o Oneawa, ke awa kaawale.

            Eia ka mea kupanaha i olelo ia no keia keiki, ma ke kua no o na kahu hoouka no i ke kaua, me ka waha hele ia i kela kaua keia kaua.

            Holo akula o Alapai a pae i Oneawa, no Kailua me Kaneohe no Koolaupoko.

            He awa kaawale, a he awa maikai no hoi, ua kopono no ka lehulehu, a ua kaawale kahi e noho ai na koa.

            I ko Alapai noho ana ma Oneawa, hoomakaukau iho la ke kaua me Kanahaokalani.

            O na makamaka kaua me na luna kaua o Kalaiopuu, me kona kaikaina o Keoua, na mahana kaua o Alapai.

            Hoonohonoho iho la o Kanahaokalani i kona mau Alii kaua. Hookahi malama okoa ke kaua ana, ua like pu na aoao a elua. O ka pali o Nuuana ka puuhonua o ke Oahu. O ka auwaa ka puuhonua o ka Hawaii.

 

NO KA PAE ANA MAI O PELEIOHOLANI.

 

            No ka hiki ana mai o Alapai ka Moi o Hawai i ke kaua me na 'lii o Oahu, nolaila, ua kii ia o Peleioholani e hoi mai i Oahu nei mai Kauai mai. A hiki mai o Peleioholani me kona mau Alii, a me kona poe koa, hui pu me na 'lii o Oahu a me na koa, a kaua iho la me ka Moi o Hawaii.

            O kekahi kanaka akamai i ke kakaolelo o Naili ka inoa, oia hoi ke Kaikunane o Kamakaimoku, ka makuahine  Kalaiopuu, me Keoua, oia hoi ke Alii iaia o Waianae. O Kamakaimoku, e noho ana no oia ma Waikele.

            Olelo aku la o Haili ia Peleioholani, "e pono e pau ke kaua; a e ike olua me Alapai."

            Olelo mai la  o Naili; "He hiki no ke hoopau ia ko kaua; ke ae mai oe e hoopau i ke kaua, a e ike olua, o ka pau no ia o ke kaua. No ka mea, o na 'lii o Maui, a me Hawaii, he mau hoahanau no lakou nou; aole haawale.

            Olelo aku la o Peleioholani : He hoahanau anei o Alapai no'u?

            Olelo aku la o Naili; he akua oe; a ma kekahi aoao he hoahanau nou. Olelo aku la o Peleioholani: "Ke ae aku nei au e ike maua."

            I ka wa e hoouka ana ke kaua i Kaulekola, ma Kaneohe; iho aku la o Naili e hoopau i ke kaua. A ike mai la  Kalaniopuu me Keona, ia Naili, a honi iho ma na lima o kana mau keiki.

            Ninau aku la o Naili : auhea ka makuakane o olua; o Alapai?  olelo maai la o Kalaniopuu; "Aia no i kai o Waihaukalua."

            E pau ke kaua, e iho lakou i kai, ae mai la na keiki "Ae," e pau ke kaua e iho kakou i kai.

            Iho akua o Naili me Kalaniopuu me Keoua, a me na 'lii, a me na koa o Hawaii, a hoi mai la na 'lii o Oahu a me Kauai, a me na koa. Iho aku la o Naili e halawai me Alapai. I ko laua halawai ana, he nui ko laua aloha me ka uwe.

            Olelo mai la o Alapai; Heaha mai ne kau? Olelo aku la o Naili; "I hele mai nei au e hoopau i ke kaua, e ike olua me Peleioholani." Olelomai la o Alapai, He ae no o Peleioholani i ka ike o maua: "Ae." wahi a Naili.

            Olelo mai la o Alapai: "Ke ae aku nei au e ike maua, a e pau ke kaua ana."

            Olelo aku la o Naili: eia ke Kanawai no ko olua halawai ana. O Naonealaa ko olua wahi e ike ai.

            O na 'lii, o na pukaua, o na koa o Hawaii maluna o na auwa makai, aole Alii aole koa e lele mai i uka, ooe wale no ke lele iho i ka ae kai, aole mau mea eha ma ka lima. O ke Alii o ke koa e lele pu iho me oe ilalo, e make no ia.

            Pela hoi na 'lii o Kauai me Oahu, a me ko lakou mau koa, a me na puali kaua, a me na makaainana, aole e lawe i na me kaua. O ke Alii a me na koa e lawe ana i na mea kaua, e make no ia.

 

He wahi Kaao no Ioane.

 

HELU 2.

 

KA ONA ANA O IOANE, A ME KA LAWE IA

ANA O KANA OIHANA. ME KA PAU

ANA O KA AIE O KA MOI.

 

            Ia Ioane i hoi mai ai mai ke kuai mea ai mai, a loaa ih la o Sebarino ma kahi ana i haalele iho ai. Ia manawa, komo aku la laua nei iloko o ka hale inu rama, a kamau iho la laua nei elua mau kiaha barani, me ka hoike ana i ko laua olioli iho, Ia manawa no nae, iho mai la ka ona o ka rama, e hoomalule ana hoi i ko laua mau kino, aka, kani iki iho la nae ka aka a Sebarino, oiai ua ike iho la, oia e hookoia ana no kana mea i wanana ai imua o ka Moi.

            I ka pau ana nae o ka laua lealea ana, Haalele aku la laua i ka hale a laua i inu ai. Aka, ia Ioane nae e hele hi@o ana ma ke alanui, hou kokeia ae la oia e ka Makai, a hahao ia aku la iloko o ka Halepaahao, a malaila oia i waiho ai a hiki wale i ka puka ana o ka la.

            Ia Ioane nae maloko o ka Halepaahao, ua hiki aku la ka lohe imua o ka Moi Hula Geradine.

            Ma ka hiki ana ae nae i ke awakea o ua la nei, ua lawe ia aku ia ua o Ioane imua o ka Aha Lunakanawai, no konauhai ana i ke Kanawai o ka Hale Alii, no ka mea, ua hookapu loa ia, aole loa e ae ia kekahi kanaka a mau kanaka paha ke inu i ka rama, e ai oia e noho ana malalo o ka mala o ke Kanawai o ka Hale Alii. A o ka hoopai i kaula maluna o Ioane, oia hoi kona hookuke ia ana mai ke kulanakauhale aku, me ka hoopauia o kona noho Luna kuai mea ai ana no ka Hale Alii, a me ka lawe ia ana o kona mau lako kino a pau, a hookunia aku la oia e hele kuewa wale ana.

            Ia Ioane nae e hele ana ma ke kuaaina, manao iho la oia e hele i ka powa, a ma ia hana oiwi manao ai, e loaa kona mau lako kino a pau, i ula ia ai kona olohelohe.

            Eia nae, mahope iho o ka hoopana ana o Ioane, oiai e hele kuewa ana ma ke alanui, hele aku la ka Loi Separino imua o ka Moi, a hoike akula no nona hoowalewale ana ia Ioane, e like me na mea a kakou i kilohi mua iho nei ma ka Helu I o keia Kaao.

            I ka Loio hoi a me ka Moi e noho ana maloko o ka Hale Alii, pane ae la na Loio nei imua o ka Moi, i ka nana ae, "E ka Moi, ma ke kakahiaka auanei o kela apopo, e hoomakaukau ana oe i 5 keneta a me na gorodia 5 (Pana keiki), malia o hiki hou mai paha o Ioane i ou nei, e kii mai ana paha i kona aku no na makahiki ana i noho ai malalo o ka Moi; a nolaila ea, e hooaianao oe i kana mea e hoi mai ai, alaila, e kuhikuhi aku nei i ke koena o kana mau daia i koe, oia hoi e 5 mau keneta a me na apana gorodia 5, (Pana-keiki)." A pau keia mau olelo a ka Loio imua o ka Moi, hoi aku la oia i kona Home.

            I kela wa nae hoi a Ioane e kuewa hele ana ma ke kuaaina, noonoo nui iho la oia i mea e pono ai kona manao no ka hele ana i k powa, aka, aole nae i hololea ia manao ona, no ka mea, noonoo hou iho la oia e hoi hou i ka Hale Alii. A hoi hou aku la oia.

            Ia Ioane i hiki aku ai iloko o ka Hale Alii, o ka Moi hoi e noho ana iluna o ka noho Alii, kikeke aku la keia ma ka ipuka o ko ka Moi rumi hooloana, a wehe ia mai la ka puka nona a ike mai la ka Moi ia Ioane, ninau ia malaila, o Ioane, heaha kau i hiki hou mai iloko nei? E ka Moi! ua haole au i ka hoowalewale ia ana e ka Loio, a ua hai lalo kou kanawai e ke 'lii, nolaila, ua hookuke ia mai au mai kou alo mai e ke 'lii, a e lilo ana wau i ke kuewa i keia wa, a nolaila, imea no'u e pono ai ma ke alanui. Epono ia oe e haawi mai i wahi dala hookahi no ko'u pakeke, i ole ai au e hoohilahila ia i ka pololi.

            Ia manawa kuhikuhi mai la ka Moi i kahi e kau ana o na teneta e 5 a me na pana keiki e 5, me ka i mai, o keia mau mea kau e lawe ai. A ike iho la o Ioane i keia mau mea, me ka i hou aku hoi i ka Moi, "O keia mau pana keiki elima, o alima makahiki ia o'u o ka noho ana i ke kiai puka ou e ke alii, a o keia mau keneta hoi elima, o alima makahiki hoi ia o'u o ka lilo ana i Luna kuai mea ai no ka Hale Alii ou e ka Moi, a o ko'u uku makahiki oiaio nae, ua lele aku ia me he pinao la, aka, ma ka lokomaikai ou e ka Moi, e haawi mai oe ia'u i hookahi pahi-oilua."

            A lohe ka Moi no keia noi a Ioane, a ua lilo no hoi ia he mea oluolu i kona manao, molaila, haawi aku la ua Moi nei i hookahi pahi e like me ko Ioane makemake. A paa mai la ia mau a ea a pau ko ia nei luna, a puka mai la keia mai ka Hale Alii mai.

            Ia Ioane nae i puka mai ai mai ka Hale Alii mai, hele kuewa aku la keia ma na kuahiwi o Guatemala, me ka manao e hele i ka powa. A ma kahi nae e uliuli'ana o na lau nahelehele, hana iho la keia i wahi punana nona, a moe iho la oia malaila a ma ke kakahiaka nui, ala mai la keia mai kona moe ana, a hoomanao ae la keia e ai i hookahi pana keiki.

            Ia Ioane nae e lawelawe ana e paina, hooea mai ana keia elemakule mai loko mai o kaululaau, ua hele hoi a kuakea ke poo i ka hina, a nonoi ana ia Ioane i hookahi apana pana keiki. A pau ae la ka laua paina ano, ku ae la ka elemakule @@@a, a haawi mai ia a kona hoomaikai ia , @@@a haawi mai ia i kona hoomaikai ia la  @  aku la no ma @ ia kou o i pa ana mai, a o loane hoi pu aku ia o a ilima o na kuahiwi.

            Ia Ioana nae e pa ana iluna o na kualapa, a e iho ana hoi ilalo o na ala a me na kahawai. A kupono ae la nae i ka aina-awakea, hou makaukau iho la keia e paina, aka, he ona hou ana no hoi keia elemakule, a hoaki mai la no hoi ia inoei mai, aka, pane aku la nae o Ioane i ua elemakule nei. "O kau hele wale ana mai ka ia e na elemakule poohina, a manao mai oe o ka'u ai kau e nae mai ai, a pau o ae auanei ko'u wahi o e hele aku ai i kahi loihi, a hiki ole no hoi au ma kahi a'u makemake ai."

            A loke ua elemakule nei no keia olelo kaukau i Ioane i pane aku ai, hoohalehale ae la ne elemakule nei i ka opu, me ka i aku ime, haawi aku la o Ioane i hookahi apana paina keiki, a paina iho la no hoi laua nei.

            A pau ka laua paina ana, kumi la ka elemakule iluna, a hoomaikai mai la hoi ia Ioane, a iho aku la no ma kala a Ioane i pai mai ai, a o Ioane hoi, pu aku la keia malaila. A ma ke kakahiaka nui, ala ae la keia iluna, a lawelawe iho la no hoi me ka manao e paina, aka, ia ianei nae e lawelawe ana, hooea hou mai ana keia elemakule ma mea mai, a nonoi mai ana no ia Ioane me ke aho hoohuhu, "he mea kupanaha no hoi ia oukou e keia poe elemakule, ia oukou no paha auanei ko'u wahi o e hele aku ai i kahi loihi." Aka, o ua elemakule nei nae, wehe ae la oia kona opu, me ka olelo aku no hoi, "ua pololi loa wau."

            Ia manawa no nae, haawi aku la o Ioana i hookahi apana gotodia, a paina ihola no hoi laua nei. A pau ke paina ana, ku ae la na elemakule nei iluna, a hoomaikai akula e like me ka kela mau elemakule i hana aku ai, a iho aku la no hoi ma kahi a kela mau elemakule i iho aku ai, a o Ioane no hoi, pii aku la oia iluna o na kuahiwi, e iho ana i ke alu a me ke kapekepeke, i ka hihipea hoi o ka nahelehele. A loaa nae hoi iaia kekahi alanui mana, a manao iho la no keia e hele ma ia alanui, i ole ai e halawai hou me kekahi elemakule hou aku.

            Ia Ioane nae i kaha aku ai e hele, aka, ua pupono e ae la nae i ka aina-awakea, a noho iho la no hoi keia ilaila me ka manao nae e paina, aka, hooea hou mai ana no keia elemakule mamua, a nonoi mai anano i barena, a he mea kupanaha lea no hoi ia i kona manao no na hana hoopahaohao a keia poe elemakule, me ko ia nei olelo aku nae, "he mau kupanaha loa, ma kuu pii ana mai nei, ua lawe mai au elima popo gorodia, me kuu manao nae e hala ana na la he umi, a eia nae ua halawai mai me a'u ekolu mau elemakule, a o ko lakou mau hiohiona nae a pau ua like loa no ia me oe, a ua nonoi mai lakou ia'u i bereaa, a ua haawi aku au i hookahi apana gorodia i kela a me keia elemakule, a kue elua wale no waiu gorodia, a ke manao nei au e ai i hookahi hapa, a kue hoi kekahi hapa me hookahi gorodia holookoa, nolaila, ina paha e haawi aku au ia oe, e pau e ananei ko'u wahi o e hele aku i kahi loihi, a e make ana paha wau i ka pololi."

            A hoopau ae la o Ioane i kana kuauhau ana, alaila, wehe ae la ua elemakule nei i kona kapa, a hoohalehale mai la i kona opu, me ka hai mai no hoi i kona pololi. Ia wa, haawi aku la keia i hookahi apana gorodia, a paina iho la laua a pau. E like no hoi me ka hana a kela poe elemakule, pela no hoi keia,a iho aku la no ma ia alanui, a o Ioane no hoi, pii aku la kela a kahi i poeleele ai, moe hou keia ilaila, a kakahiaka nui, aia ae la keia iluna ; a iaia no hoi e lawelawe ana e ai i kahi gorodia i koe iho, hooea hou ana no keia elemakule, a nonoi hou ana no i berena, a he mea kaumaha loa ia no Ioane, no ka mea, o ka pau loa keia o na wahi gorodia ana i ka ui ia, me kona manao nae, e make ana oia i ka po-