Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 44, 3 November 1866 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka mala o Iesu
(THE LORD'S VINEYARD)
GOLDEN CENSER.
1 E hana mau ma ka mala o Iesu.
Hana a mau, hana a mau;
E ukuia'e na paaua hana mau;
Hana a mau, hana mau.
I loaa a kau ka lei gula ao.
Ma ka hale hale o ka makua mau.
Cho. E hana mau, e hana mau.
A mau, ma ka mala o Iesu;
E hana mau, e hana mau,
A mau, ma ka mala o Iesu.
2 E imi mau i ka poe auwana'e,
Imi a mau, imi a mau.
I hoi lakou i ka pa e malu ai;
Imi a mau, imi mau;
A e hoopuka'e i na hua maikai,
E hoomaha i na luuluu, na mai.
Cho. E imi mau, e imi mau,
A mau, i ka poe auwana'e,
E imi mau, e imi mau,
A mau, i ka poe auwana'e.
3 Hoolaha mau i na mea e oli ai;
Hoolaha mau, hoolaha mau.
Ka waiwai e, no na ilihune nei;
Hoolaha mau, laha mau;
Ane pau ka wa e hana'i kakou;
Ala pu ano, a e hana mau.
Cho. E hana mau, e hana mau,
A mau, ma ka mala o Iesu;
E hana mau, e hana mau,
A mau, ma ka mala o Iesu.
4 Hoomakaukau no ka la e uku ai,
Hoomakaukau, hoomakaukau;
Kokoke mai la ka Haku maikai e,
Hoomakaukau, makaukau;
Hana, hana a hiki io mai,
I mahalo ia'e me ka pomaikai.
Cho. Hoomakaukau, hoomakaukau,
A mau, no ka la e uku ai;
Hoomakaukau, hoomakaukau,
A mua, no ka la e uku ai.
HAWAII.
Kumu manao o Rev. S.E. Bihopa i ka Aha Lunakahiko o na Mokupuni o Maui — i Wailuku, Oct. 16, l866.
"O oe no e Petero, a maluna o keia pohaku, e kukulu ana au i ko'u Ekalesia." Mataio 16:18.
He olelo ano nui a koikoi keia a ko kakou Haku, a he nui hoi ka waiwai maloko ona. Eia nae kekahi kumu e pono ai kakou e hoomaopopo pololei i kona ano; no ka lawe hewa o ko Roma poe Bihopa i keia olelo a Iesu, i hoike nui no lakou e hooiaio ai i ko lakou manao e noho poo ai i ka Ekalesia okoa o ka Honua nei.
E hoomaikai ana o Iesu no kona manao paa a me ka hoomaopopo lea ana ia Iesu, oia ka Mesia, a me ke Keiki a ke Akua ola. He manaoio nui a me ke kupanaha keia o Petero a me kona poe hoalawehana. Nani ka pomaikai o ke kanaka i ike lea i ka oiaio o kela mea, me ke kanalua ole, a i hilinai paa malaila, ma ia mua, ua loaa iloko o kona naau ka mea e kupaa mau ai kona uhane, i nauweuwe ole ia, a i lilo ia i pohaku e paa ai na kanaka e ae.
"Pomaikai oe e Simona ke keiki a Iona; no ka mea, aole na kanaka ia i hoike mai ia oe, na ko'u makua no iloko o ka lani." (Pauku 17.)
Aole e hiki i kekahi kanaka ke hoomaopopo lea i ko Iesu Mesia ana, a me kona ano Akua ana, ma ka noonoo wale, a me ka wehewehe ana mai o kanaka ia ia. He mea nui ia, na ka mana wale no o ke Akua e hoomalamalama mai i kona naau, i pau kona powehiwehi a me ke kanalua.
Olelo hou aku la no hoi o Iesu ia ia. "O oe no e Petero, a maluna o keia pohaku, e kukulu ana au i ko'u Ekalesia, aole hoi e lanakila mai na apuka o ka po maluna ona."
O oe no e Petero, ua maopopo lea no ke ano o keia olelo. Ma ka olelo Helene, o Petero, he pohaku no ia. Ua olelo o Iesu ia ia, he pohaku no oe, e like me keia inoa. Ma keia manaoio nui ou, ua lilo oe i kanaka ano pohaku, kupaa, ikaika, onipaa.
Aka, heaha ke ano o keia olelo, "Maluna o keia pohaku, e kukulu ana au i ko'u Ekalesia?" He nui ka paio ana no ke ano o keia olelo. I ka imi ana i ka haina o keia ninau—
1. E hoole au, aole e like me ka ka poo Pope i wehewehe mai, a olelo ana, ua lilo o Petero i poo nui no ka Ekalesia o Iesu. Ua maopopo keia, no ka mea, ina kakou e heluhelu ma Oihana, a me na Episetole, e loaa auanei malaila ka moolelo a pau o ka Ekalesia hou. Aole hoi e loaa, ua noho poo o Petero maluna o ua Lunaolelo e ae. Eia ka mea i loaa, i ka hooholo mai ae, a kau kanawai paha, ua noho pu na Luna-olelo a me na luna e ae o ka Ekalesia a kuka pu, a hooholo, aohe poo, aohe alii o lakou. Oihana 15: 13, 19, 22, 23.
Ua kapa aku o Paulo ia Iakobo, Kepa a me Ioane, ua ike ia he mau kia. Galatia 2:9. Aole o Paulo i manaoio ia Petero he poo, no ka mea, ua kakau ia i ka inoa o Iakabo mamua o ko Petero.
Ma Galatia 2:2, ua olelo no hoi o Paulo penei, "A hele mai la o Petero ma Anetioka, kue aku la au ia ia imua o kona alo. no ka mea, ua hewa ia." He kipi anei o Paulo e kue ana i kona poo? Aole o Petero ke poo.
Aka, wahi a ka Pope, o Petero ke poo, no ka mea, ua haawi aku o Iesu ia ia (Pauku 19.) i na ki o ke Aupuni o ka Lani; aka, ina e nana aku kakou ma ka Mokuna 18:18, e ike auanei kakou, ua haawi o Iesu i ka mana like i na Lunaolelo a pau. Pela no hoi ma Ioane 20: 23. O ka mana a me ka hoomaikai ana aku i haawiia no Petero, ua haawi like ia aku i na Luna-olelo a pau. Ua noho like lakou, aole poo e ae, o Iesu wale no ke poo. Ia Petero nae ka Iesu olelo ana ia manawa, no ka mea, he waha ia no ka poo Umi Kumamalua, he lima hoi e lawelawe ai i ko Iesu haawina no lakou.
2. E hoole no hoi au i ka wehewehe ana mai o kekahi poe Hoole-Pope; Ua olelo o Iesu. O oe he pohaku, a ma keia pohaku, (maluna iho) e kukulu ana au i ko'u Ekalesia." Aohe kohu pono o keia i ka Iesu kamailio ana aku. E hoomaikai ana o Iesu ia Petero ma, a e hai ana i kana mau haawina ia lakou, aole e hai ana i kona pono iho. E hoopilipili olelo ana hoi o Iesu ma ko Simona inoa o Petero. Ua pili ia kamailio ana i ka aoao hookahi, aole lele i o ia nei. Nolaila, aole o Iesu ka pohaku ana i olelo ai ma keia pauku, o Petero no ka pohaku.
3. E kue no hoi au i ka wehewehe ana mai o kekahi; penei: O ka manaoioia ia iho ka pohaku kumu o ka Ekalesia a Iesu i olelo ai. O na olelo pale ana i na wehewehe alua, ua pili no hoi i ka manao ekolu.
4. Ma ko'u manao, eia ka pololei; ka mea a kakou a pau e manao wale aku ai, ke ole e hoolauwiliia e ka Pope, no ko Petero ano ikaika ma ka manaoio, a me kona manao paa i ko Iesu Mesia ana, e lilo ana oia i kanaka nui e kukulu ia ai ka Ekalesia, a e hookupaa ia ai hoi. Aole nae o Petero wale no, o kona mau hoa Luna-olelo pu me ia. He poe pohaku kumu lakou no ka Ekalesia, i wae ia, no ko lakou manaoio nui a me ka ikaika, i ole e nawaliwali a kulanalana paha na haumana e hahai ana ia lakou, a hiki i ka hopena o ka honua. Aole loa e hiolo ka Ekalesia i kukulu ia maluna o ia poe Lunaolelo, oia o Petero ma.
E nana iki kakou i kekahi olelo hoopale mai, penei. "O Iesu no ka pohaku kihi o kona Ekalesia, ua kukulu ia maluna o Iesu, aole maluna o kanaka."
Ke ae nui au, o Iesu ka pohaku kihi; ua kukuluia ka Ekalesia a pau maluna ona; oia no ka pohaku kumu nui. Aole nae he hewa ke kapa aku i kekahi poe kanaka, he mau pohaku-kumu e kukuluia ai ka hale o ke Akua maluna o lakou. Ua hoomaikai no ka Haku i kekahi mau kanaka manaoio nui, i ka wae ana ia lakou i mau pohaku-kumu.
Pela i lilo ai o Aberahama, Iseraela, o Mose, i mau pohaku kumu o ka Ekalesia kahiko o Iseraela, no ko lakou manaoio, paakiki, naueue ole. Pela no hoi i hoala ai o Iesu i kekahi poe i mau pohaku-kumu o kela lala keia lala o kona Ekalesia mahope mai, i kupaa ai lakou o Augusetine, o Atanasio, o Lutera, o Kalavina, o Wesele.
Na ka ke Akua olelo nae e hooiaio i keia manao. E nana aku ma Epeso 2: 20, 21. "Ua kukulu ia oukou maluna o ke kahua a na Luna-olelo a me na kaula, o Iesu Kristo iho no ka pohaku kumu o ke kihi. A ua kapili pono ia ka hale a pau e ia, a lilo ae la ia i Luakini laa ka Haku." Ua akaka maanei, o na Luna-olelo a me na kaula ke kahua o ka Ekalesia, o Iesu me ka pohaku-kumu o ke kihi.
E nana aku nae hoi ma Hoik. 21:13, 14. He umikumamalua pohaku o ka pa o ua kulanakauhale la, a ma ia mau pohaku, na inoa o na Luna-olelo a ke Keiki-hipa, he umikumamalua." O kela ku lanakauhale, oia ka Ekalesia hoano o Iesu, o na Luna-olelo na pohaku-kumu nani a me ka makamae o ia kulanakauhale.
Aole i makemake na haipule (hii poi) Baibala e hoonawaliwali i ka mana a me ka nui o Petero ma. He poe nui loa lakou, a ua haawi aku ka Haku i ka mana nui a me ka oihana kiekie ia lakou. Ia lakou ka hoopuku ana i na kunawai a me na olelo ao no ka Ekalesia. Aole e hiki ia kakou ke hookuli a pakike. E hoolohe mau ia ka lakou mau olelo ao a pau.
Na ka poe Roma e mahalo hookamani ia Petero, a e hahai i na kanawai o na Pope kalohe, e pale ana i ka Petero mau kauoha — Na kakou na na haipule Baibala, e hoolohe i ka Petero mau olelo a pau, me ka haahaa a me ka makemake a pela no hoi i na olelo ao a ko Petero poe hoa.
Mai hoopau kakou i keia niele ana, me ka nana ole aku i na manao nui o keia Pauku, i waiwai ai kakou: Oia keia, O ka mana nui, o ka manaoio paa ia Iesu, oia ka Mesia Hoola, ke Keiki a ke Akua, e hoopiha ai i ke kanaka nawaliwali i ka ikaika; ke kupaa, a me ka pihoihoi loa, ua lilo keia manao ana aku ia Iesu, i mea maopopo lea, kanalua ole ka haipule, he mana kupanaha ia iloko ona, e hauoli ai, e lanakila ai kona naau, e hoihoi ai i ka hoohuli ana i na kanaka a pau i keia Haku mana Aloha.
He mea keia e hilinai mau aku ana kona naau ia Iesu, me ka hopohopo ole iwaena o na pilikia a pau. Me keia manao e nana aku ai ia Iesu. O keia no ka manao nui e pono ai na Kahunapule a pau, na Kahu Ekalesia, Haiolelo, a me na Luna Ekalesia a pau e lawelawe ana ma ke kihapai o ka Mesia. Ina ua paa ka manao ma keia mea, ua like ke kauwa a Iesu me ka pohaku onipaa. He ole keia, me ka ale o ke kai no ia, a me ka ohe e luli ana i ka makani.
Kumumanao o Rev. H. Manase i ka Aha Lunakahiko o na Mokupuni o Maui i Wailuku Oct. 16, 1866.
"Ewehewehe mai i ka Iesu i olelo ai. "O wau no ka Berena e ola ai. "Ioane IV: 48.
Mamua ae o ko Iesu hai ana aku i keia olelo, ua hanai oia Elima tausani kanaka me na wahi popo Berena Elima, me na wahi ia liilii Elua a maona lakou. O keia poe i maona i ka ai a Iesu i haawi wale ai, ua imi hou aku la ia ma kahi e ae me ka manao e loaa kekahi Berena hou e piha ai ka opu.
Me he poe palaualelo la keia. I ko Iesu ike ana i ke kumu o ko lakou hahai ana ia ia; haliu mai oia a olelo mai i ka Aha kanaka. "Owau no ka Berena e ola ai," kapa no oia ia ia iho he Berena, he Berena mai ka lani mai. E nana ma ka pauku 50, 51.) I na pela, eia kekahi mau ninau.
1. No ke aha o Iesu i olelo ai he Berena?
2. Pehea la e ola ai na kanaka i keia Berena?
E hoomaopopo ae i ka ninau mua. l No keaha o Iesu i kapa ai he Berena?
I hoomaopopo na kanaka, he mea ia e ola ai ka Uhane. Ua hoohalike o Iesu ia ia iho ma na mea hiki wawe i kanaka ke hoomaopopo koke i apo mai. Pela kakou i ike ai ma kekahi wahi o ka Palapala Hemolele. Ua olelo oia, owau no ka puka Ioane 10: 9. Owau no ke ala, Ioane 14:6. Owau no ke kumu vaina oiaio, Ioane 15:1. Ma keia mau Pauku; he Puka o Iesu, he wahi e komo aku ai, he ala o Iesu, he wahi e hele ai na kanaka; he kumu waina o Iesu, kahi e ulu ai ka lala waina a hua mai i ka hua.
O keia mau mea a Iesu e olelo nei, he mea hiki wawe i kanaka ke hoomaopopo iho. Oia ka puka, ke alanui e hele ai a hiki i ka Makua. Aole e hiki i kekahi ke hele i ka Makua, ke hele ole oia ma o'u nei, wahi a Iesu. Pela no keia, owau no ka Berena e ola 'i; aka, o keia no paha ka hua olelo ku i ke akaka loa, he Akiuma; no ka mea, o ka Berena (ai) he mea e ola ai ke kino, ikaika, i ole he ia, e make no ke kanaka i ka pololi. Ua ike maka kakou, i ole he ai e paina ai o ka la, e nawaliwali ana ia kino, a ina e hala he mau la e make maoli ana no. Nolaila, o ka ai ke kiko-waena o ke ola o ke kino ke waiho ka ai ma ka opu; alaila, e ikaika no na lala apau o ke kino, o ke ola iho la no ia a ka ai.
Pela paha o Iesu, he ai, he Berena e ola ai o na kanaka, he kiko waena o ke ola naa o ka Uhane. I ole e iho mai o Iesu mai ka lani mai a lilo i kanaka, me ka ae aku i ka make ma ke kea, alaila, ua make na kanaka a pau, no ka mea, ua palapalaia. 'O ka Uhane lawehala e make ia.' Ezekiela, 18:20. ‘O ka uku o ka hewa e make ia.' Roma, 6:23.
I kona iho ana mai mai ka lani mai, ua kapaia oia he Berena mai ka lani mai, a kau ia oia ma ke kea, ua lilo oia he berena i haawiia. "Eia no ko'u kino i wawahiia no oukou." "Korineto, 11:24. Mataio, 26:26.
Nolaila, Ekolu mau mea i lilo ai o Iesu i mea e ola ai. O ka lilo ana i kanaka. O kona make ana. A me kona Hemolele maoli, aka, i komo koke iloko o ka naau o na kanaka ka hoomaopopo ana iaia, nolaila, i olelo ai oia. 'Owau no ka berena e ola ai.'
2. Pehea la e lilo ai keia Berena (Iesu) i mea e oia'i na kanaka? He mea maona ka poi, he mea ono ka ai, he mea ola ka laau no ka mea mai, he mea e ana ai ka wai no mea make wai; aka, pehea e lilo ai keia mau mea i mea e pau ai ka pilikia? E lalau a ai iho, a i no hoi, alaila, o ka maona no ia o ka mea pololi, o ke kena no ia o ka mea make-wai, a o ke ola no ia o ka mea mai — Pela e lilo ai o Iesu i mea e ola ai na Uhane lawehala a pau — O ka manaoio a me ka mihi; oia ka ai ana i keia Berena Iesu; i na ua manaoio a mihi; alaila, kala ia na hala a uhi ia hoi na hewa, no ka mea, ua noho mai o Iesu iloko o ka Uhane i manaoio e like me ka noho ana mai o ka ai iloko o ka opu o ka mea e ai ana. Naauao paha kakou i ke ano o keia mau hua-olelo, manaoio, mihi, nolaila, ke waiho nei au i ko'u manao maanei.
He wahi mea ninau aku i ka poe naauao.
E KA NUPEPA KUOKOA E: ALOHA OE:— E oluolu paha oe a me kou Kapena pu, e hookomo i keia ninau, ma kahi kaawale o kou poli anuhea i ka wai a ka naulu, a na kou kapena ia e hookele aku i ka lae ino o Kepahoni. A eia ua wahi ninau nei: O ka hiki ana o ka lima kuhi minute o ka wati i ka hoailona o ka hora 12, a hiki no hoi ka lima kuhi hora ia wahi no — Pehea, ua pau anei ka hora 12? Aole paha? He nui ka poe kanaka naauao a me na haole. E olelo ana kekahi poe naauao, o ke kani ana o ka hora 12, he umikumamalua kani ana, eia ua pau ka hora 12; a o kekahi poe hoi e olelo ana, aole i pau ka hora 12, o ka hoomaka ana ia o ka hora 12, a ua pau ka hora 11. A ma keia like ole o ka manao o ka poe naauao, nolaila, ua unuhi ae au ma ke akea, i hoike mai ai lakou i ka oiaio.
E ka poe naauao e noho mai la i ke anu o Hilo, e hai mai oukou i ka oukou haina o keia ninau, pela hoi e ko Ahuimanu, mai noho a hoopi i kou akamai, no ka mea, ua ike au ia oukou he oi no Maui Hikina, a na oukou e hai mai, a e malama keia ia wahi ike iki i haiia mai e oukou. Aole hoi ia oukou wale, i na manu kiko laau hoi o California e noho mai la i ka olu kukui o Kaukaweli, oiai o kena wahi mai laila mai i puka mai aina Hiena o ka naauao, a laulaha mai Hawaii a Kauai, e hai mai me ka wehewehe mai i lilo ai i mea hoopaanaau na'u i ka po a me ke ao.
Mai kuhi mai oukou he haawi aku keia a'u ia oukou, me ke ano haawi ninau aole pela, he pohihihi i ka oukou wahi kauwa nei, nolaila i ninau aku ai ia oukou ka poe nana e hai nei o Hawaii i mua; o na aina hupo ma keia moana Pacifica.
J. PELENETIKINEKI.
Lahaina, Sept. 24. 1866.
Ka mala i oi aku.
He mala aha ia? Nui na mala i ikeia, he mala waina, he mala ko, he mala uala, he mala maia, he mala pua, a ia mala aku ia mala aku. Nui na mea e ulu ana iloko, he waina, he ko, he uala, he maia, he hua maikai, he hua ino, he hua ole, he maloo kau wahi, he nahelehele kau wahi, he zizania, he puakala, he o-i, a heaha la kahi.
Ua paa kahi mala i ka pa, a paa ole kahi, a ua paa hapa kahi a paa ole loa kahi. He nui na mea ulu pu ma ka mala hookahi, a he nui hoi na mahele, me he hale nui la, me na keena liilii he nui wale. Ke ano keia o na mala maoli a kakou e ike pinepine nei. A heaha la ka mala i oi aku: ka mala anei, o Edena, kahi i noho ai o Adamu laua o Eva? He mala maikai loa no-ia, ia manawa; ilaila ka laau o ke ola, a me ka laau e ikeia'i ka pono a me ka hewa, a ua paapu i ka hua maikai wale no. Aka, ua pau kahiko ia, ua nalowale. Aole oia ka mala i oi aku. Ka mala hea la ka i oi aku? Ka mala o Iesu. Me mala nui keia, a palahalaha loa, e like me ka palahalaha o ka honua; a he nui na mahele, na apana, na keena liilii iloko. Aole hiki ke wehewehe ia ke ano apau o ua mala nei o pau e ka manawa, ka pepa, ka inika, ka peni, ke aho o ka poe heluhelu. He mau mahele uuku ke wehewehe ia aku; ka Ekalesia, ke kula, ka ohana, ka uhane, he mau mahele keia, he mau mala uuku iloko o ka nui; ke kahu, ke kumu, ka makua, ke kanaka, ke keiki, oia na haku o ua mau mala liilii nei malalo iho o ka Haku nui, o Iesu.
Heaha ka hana a na haku? O ka malama pono paha i na mala. E malama pono ke kahu i koaa ekalesia, e malama pono ke kumu i kana kula, e malama pono ka makua i kona ohana, e malama pono ke kanaka a me ke keiki i kona uhane.
Heaha ke ano o ka malama pono? E ala i ke kakahiaka nui a hana a no ka ia, a po ka la, a pau ka hebedoma, a pau ka malama a pau ka makahiki, a pau ke oia o ke kino. Aohe manawa hoomaha ma keia ao. Ke ano ia o ka malama pono i kou mala, e ke kahu Ekelesia, ke kumu kula, ka makua, ke kanaka, ke keiki. E hana mau, e mihi mau, e waele mau, e lulu mau i ka hua maikai, e hookahe i ka wai, e uhuki i na mea ino, e kinai i kela hewa i keia hewa iwaho a iloko a ilalo lilo o ka naau. E ao mau, e paipai mau, e hoala mau, e kiai mau, e pule mau, e pale aku i na enemi, e imi mau i ka poe auwana, e hoihoi mai iloko o ka pa maikai. E hanai mau i ka hoahanau, i ka ai ono, i ka ai maikai, i ka olelo a Iesu, e hoonaauao i ka haumana, i keiki i ka uhane, ka uhane ka mala oi loa. E malama pono oe, e ko'u hoa, kuu keiki i keia mala maikai, i kou uhane make ole, i ole e lilo ia hai, i ka diabolo, a nele oe i ka pomaikai, a loaa ka poino mau loa. L. L.
Ka Ahahui Lunakahiko o na Mokupuni o Maui.
WAKILUKU, MAUI, }
Oct. 16. 1866. }
Halawai ka Aha ma ka hora 10. A.M. Kohoia. o Rev. S.E. Bihopa i Lunahoomalu a pule o Rev. S.E. Bihopa — Eia na Kahu Ekalesia a me na Lunakahiko i hiki mai.
Ekalesia Kahu Lunakahiko.
Wailuku. W.P. Alexander, W.P. Kahale.
Lahaina. - Ua.
"Luna, S.E. Bishop, -
Kaanapali, J.H. Moku, -
Kaluaaha, A.O. Forbes, -
Halawa, S.W. Nueku, Paulo,
Lanai, N. Pali, Kalaihoa,
Honuaula, H. Manase, Makaole,
Kaupo, - Kahaiau,
Hana, - Kimo,
Koolau, S. Kamakahiki, Palaile.
No Lahaina. Rev. C.B. Anaru. - Eia na keiki o ka Aha. P.W. Kaawa, me D. Puhi,
KA HO-IKE A NA KOMI TE.
Hoike mai o S.E. Bishopa, kekahi o ke Komite i kohoia e hele i Hana e hookohu ia D. Puhi, i kahu Ekalesia nolaila: a no ka loaa ana i ua Komite la na kumu e kanalua ai, a nolaila, aole i hele ke Komite.
Hoike mai o W.P. Alekanedero, ke Komite i koho ia no ke pai ana i ka "Buke lawe lima," me ka hai pu mai i na lilo o ia pai ana. Ua manao ka aha a kekahi wa e noonoo hou ia keia hoike.
NA OLELO HOOHOLO.
Hooholoia. — Na J.H. Moku, e palapala Aloha aku i ka "Ahahui o na Ekalesia o Kauai," oia ka loaa ana mai o Ka lakou palapala aloha i keia Aha.
Hooholoia — E hookaawale ka Aha i ka hora e 9 A.M. o ka la apopo; i manawa e ninaninau ai ia Mr. Kakina (Opio.) no kona makaukau e lawe i ka Oihana a ke Kahunapule.
Hooholoia.— E ninaninau ka Aha i na haumana o ke Kula Kahunapule a Rev. W.P. Alekanedero; no ko lakou makaukau e lilo i mau keiki no ka Aha.
Hooholoia.— Na Rev. S.E. Bishop, e alakai mua ma ka ninaninau ana i ko lakou ano haipule — Ke kumu o ko lakou makemake ana i ka Oihana haiolelo, a pela aku.
Hooholoia. — Na Rev. C.B. Anaru, e ninaninau aku i ke ano o ke Akua oiaio, ko ka Uhane Hemolele Akua ana, a pela aku.
Hooholoia. — E ae a hookama ma ka Aha i na haumana o ke Kula Kahunapule; i mau keiki na ka Aha.
Hooholoia.— E hoolohe ka Aha i ka haiolelo a Rev. C. B. Anaru ma ka hora 12 A.M. — Aia ke poo-olelo ma 2 Timoteo 2:15.— Hoopanee ia ka halawai, a halawai hou ma kn hora 2 1/2 P.M.
HORA 2 1/2 P.M.
Halawai hou ka Aha, Hooholoia. — Koho ia o L.H. Kulika, W.P. Alekanedero, H. Manase, S. Kamakahiki, — i komite nana e hookaawale ia Kipahulu, me Puuhaoa, i Ekalesia okoa; a na ia Komite no e hookohu ia D. Puhi i kahu Ekalesia no ia Kihapai — mamuli o ke noi a na inoa he 96 ia Puhi i Kahu no lakou.
Hooholoia.— Ke ae aku nei me ka hoapono Keia Aha i ke noi a na hoahanau o Kaupo , 106 na inoa — e hookohu ia P.W. Kaawa i Kahu Ekalesia no lakou, a na kela Komite L.H. Kulika, W.P. Alekanedero, H. Manase, S. Kamakahiki, e hooko i kela noi.
Hooholoia.—E hoopanee i ka halawai, a halawai hou ma ka hora 9 A.M. o ka la apopo — Pule o Rev. W.P. Alekanedero.
Oct. 17, HOEA 9, A.M.
Halawai hou ka Aha — Pule o Rev. A.O. Forbes. Hooholoia. — E hapai ka Aha i ka ninaninau ana ia Katina opio — No kona makaukau e lawe i ka Oihana a ke Kahunapule.
Na C.B. Anaru, i alakai mua ma ka ninaninau ana i ke ano o kona hanau hou ia — Ke Kumu o kona lawe ana i ka Oihana Kahunapule — A na W.P. Alekanedero i ninau aku i ke ano o ke Akua oiaio, ko ke Akua Kahikolu ana, ko ka Uhane Hemolele Akua ana, a pela aku; a na S.E. Bihopa i ninau aku ma ka Moolelo Ekalesia ke Kahua kahi o ka Ekalesia oiaio i kukulu ia ai.
Hooholoia. — E ae a hoopono ka Aha i ka ninaninau ana ia Katina opio, Kohoia o Rev. W.P. Alekanedero, Rev. S.E. Bihopa, Rev. A.O. Forbes, Rev. C.B. Andrews, i Komite nana e hookohu ia Tatina opio i Kahu Ekalesia no Wailuku; mahope iho o ka pau ana o ka haiolelo o ka pule kakahiaka o ka la Sabati e hiki mai ana la 21 o Oct. 1866.
Hooholoia. — Kohoia o A.O. Forbes, me S.W. Nueku, i Komite haawi Kumu manao na na Kahu, a me na Keiki o Ka Aha.
Hooholoia. — Na kela a me keia Kahu Ekalesia, e uku i na lilo o ke pai ana i ka "Buke Lawe Lima"— i elima dala pakahi e uku ai ia Rev. W.P. Alekanedero.
Hooholoia. — E kohoia o Rev. A.O. Forbes me Rev. S.W. Nueku, i Komite nana e hookaawale, a hookumu i Ekalesia okoa iwaena o ka poe "Mai Pake," ma ka mokupuni o Molokai.
Hooholoia.—Ke paipai ia aku nei na Ekalesia o keia Aha, e hooikaika nui lakou i na Kula Sabati, i mahuahua hou na haumana, a i holo na hana oia mau Kula.
Hooholoia. — Na ke Kakauolelo e hoouna aku i ka Moolelo o keia Aha i Ka Nupepa Kuokoa. — Hoopanee ia ka halawai, e halawai hou ma Lahaina ma ka la 16 o Ianuari. 1867. — Pule o Rev. W.P. Alekanedero.
J.H. MOKU.
Kakauolelo
Kaanapali. Maui, Oct. 19, 1866.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
Laau Kunu a Kauka Jayne,
hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua aau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka
Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma
kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.
214-1 y.