Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 45, 10 November 1866 — Page 1

Page PDF (1.52 MB)

KA NUPEPA KUOKOA:
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE V. HELU 45. HONOLULU, NOVEMABA 10, 1866. NA HELU A PAU 258.

"KA NUPEPA KUOKOA,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no na mahina he UMIKUMAMALUA,

$1.00 no na mahina eono.
ME KA HOOKAA MUA MAI.

NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.

NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.
L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)

KA "NUPEPA KUOKOA."
I s published in Honolulu. EVERY SATURDAY,
$2.00 per annum, or $1.00 per six months, in advance.

A DVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.
KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line.
PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.
L. H. GULICK.

Publisher.
         
Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.
            Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.


HE MOKU HOLO MAU
No Lahaina, a me Makena.
O KE KUNA KALEPA PAA maikai,
"Ka te Lee."
O Fountain ke Kapena,

E HOLO MAU LOA ANA A HIKI MAI no hoi ma na Awa i olelo ia maluna. No na ukana a me na ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia C. BREWER &co. (BURUA MA) 228-tf

No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Sebastian ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana a me na ohua e ninau ia HULIPAHU, (L. L. TORBERT).

No Hana, Kaupo, a me Maliko,
KA MOKU KUNA
'MANUOKAWAI,'
O Merchant ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KELA MOKU I NA Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau ia C. BREWER &co. (BURUA MA)

Olelo Hoolaha
- A KA -
AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI
- A -
MOKU MAOLI KULOKO

- O KO -
Hawaii Pae Aina.

KA MOKU KUNA MAIKAI Alabani, 161 tona, e holo ana i Kawaihae, a me Kona, ma ka Poaono, a mamua ae paha, la 10 o keia malama. O KE KUNA KALEPA O Neti Mela E holo mau ana i Lahaina, a me Maalaea. No na mea i koe, e ninau ia Kapena Mokina, a i ole ia, ia JANION GREEN & CO., A. H. M. K. H. 222-tf

J. W. KEAWEHUNAHALA.
Loio! Loio!!

O KA POE MAKEMAKE I LOIO E KOKUA ma ka Hoopii ana, a pale ana ma ke Kanawai imua o o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, e kii koke i ka mea nona ka inoa e kau ae la maluna ; a e loaa no oia ma kona Hale noho i Kikihale, ma uka o kahi o J. KAHAI Esqr., a i ole ia, e loaa no ma ka Hale Hookolokolo i Honolulu, Oahu. Honolulu, Feb. 9, 1866. 219-1y

Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.

Baibala nui no na Awai o na Halepule, $4 00
" Ohana, ano nui, me na kii, 2 50
a me na Moohana, 5 00
" Ohana uuku iho, me na Moohana, ili ulaula, 1 00

" Ohana, me na Moohana wale no, 62 ½
" Okoa, 50
Kauoha Kahiko, i paiia i ka M. H. 1838, 25
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 ½
Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25

Haiao, 25
Hele Malihini Ana, 25
Wehewehehala, 26
Li ra Hawaii, 25
No ko ke Akua Ano, 25
Li ra Kamalii, 25
Kumumua Hou, 12 ½
Moolelo Ekalesia, 50

Hoike Palapala Hemolele, 25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, 12 ½
Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 ½
Kumu Leomele 12 ½
Haawina Kamalii, Buke1, a me 2, 12 ½
Haawina Kamalii, Buke elua i huiia, 25

Eia na buke i haawi wale ia.

Haawina Baibala.
Ui.
Ka Dawida Malo Kumumanao.
Ko Olelo Ao Liilii.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o Hawaii.

Ka Nupepa Kuokoa.
"Mele Kahiko."

Lailai aloha kuahiwi
Keano luna o Waialeale,
Meha Kawaikini a Kane,
Liu i ka nae wai Mokihana
Kilikilinoe lau opukele,
Hinahina la hina hoi au e Kahelekua,
Maikai no.
Nakua lalo o Koianana,
I ka wai punana a Manu,
Ka laau limunui oho limu o Limunui,
Heaha kana ua owali Alakai, -

Ka'i no.
Kai aku la hoouka i keakea,
Mehe mea ia o ka la i Kalauaola,

No oe ia'u me he mea o Moa-le.
NA PAKUI.


Iao makaiolele ke Koolau,
Ka pa lele maluna o Malamalama,
Halulu luna o Puakei i ke Koolau,
Holohia e ka Malanai a nienie,
He alo ulalena ua maikai,
Noho no ia kula me kona nani
-e,
Maikai no.
Maikai Mailehuna ke kuahiwi pa,
Ke huea la e ka ohala,
Mohalu ka hale o Puna i ka hoolua,
Hulei ka hale hau o Alio,
Lewa ka lau o ka hau ku akaluli,

He luli no.
Luli aku la ka auamo moe aloko,
Mamaka okoa no i ke awakea,
Ka lewa a na ukana a ko ha'i hale
-e,
No oe ia'u me he mea o moa-la,
NA AIKANE.


Ka Moolelo o Kamehameha I.
NA S. M. KAMAKAU.
HELU 4.

          I ka hoouka kaua nui loa, oia ka la i hoouka ai ma Puunene, mamua o Napili me Honokahua ma Kaanapali. Ua hoopuni ia o Peleiholani a puni ma ke kai mai, a mauka mai hoi, a ua puni na aoao ia Alapai me kona mau alii, me Kalaniopuu me Keoua a me ko lakou mau koa. Ilaila i halawai hou ai na na maka o Alapai me Peleioholani - E hoopau i ke kaua, a e hui aloha hou, no ka mea, ua nui ka poe i make o na aoao elua. (Aole anei oia maoli ke ano o ke kaua Kristiano; ua kaua paha ma ke ano makamaka me ke aloha - pela no ke ano aloha Hawaii i ka manawa kahiko.)
         
Eia paha kekahi kumu nui o keia mau ike aloha ana o ka Moi o Oahu me ka Moi o Hawaii, no ka mea, no Oahu ka makuahine o Alapai, oia hoi o Kalanikauleleiaiwi Nui, ke kaikamahine a Kaneikauaiwilani, ke keiki a Kauakahikuaanauakana, ke kaikamahine a Kaihikapuakuihewa. Nolaila, ua pili mau hoahanau, a mau kaikaina na'lii o Hawaii no Peleioholani. Eia paha kekahi kumu; he mau keiki ponoi o Kalaniopuu me Keoua na Peleioholani, na laua o Kamakaimoku.
            O ka wai o Alele, mauka iho o Waipahu, i Waikele, ma Ewa, kahi i loaa ai o Kalaniopuu ia Peleioholani. I ka manawa e noho Moi ana no o Kualii no Oahu. Ua holo mai o Kamakaimoku i ka makuahine ia Umiulaikaahumanu e noho ana ma Waikele, a me kona mau kaikunane. O ka lei Alii o ko Oahu mau Alii Moi, oia ka niho o ke kohola i anai ia me ka opuu niho kohola, oia hoi ka lei palaoa Alii o ko Oahu poe Alii. O ko Hawaii lei palaoa Alii, ua hana ia me ke lelo; me he makau ea la. Ua kapa aku o Peleioholani i ka inoa o kana keiki, o ka lei Alii o kona makuakane o Kualii. O Kaleiopuu, pela no hoi o Keoua, (aia paha i ka hiki i ka noho aupuni ana.)

         
I ka pau ana o ka haua kuikahi e hoopau i ke kaua, hoi mai la o Peleioholani me kana kakaolelo o Naili, me kona mau Alii, a me kona mau koa, ma Koolau o Molokai. Nolaila i olelo kaena iho ai ka poe kakaolelo o Hawaii, me ko Maui. "O Peleioholani, ke keiki a Ku, o Hana. O ka pua a keia Alii kipi i make ai, (oia no o W. P. Kinau opio.) I ka pau ana o ke kaua, ua noho ae o Kamehameha Nui i ka noho Alii Moi o Maui, me ka maluhia o ke aupuni, i ko Alapai noho ana aupuni ma Hawaii. A ike iho la o Alapai, ka Moi o Hawaii, ua maluhia ka noho ana aupuni o kana Alii o Kamehameha nui, i ka noho Moi o ke aupuni o Maui, hoi aku la o Alapai i kona aupuni i Hawaii.

MOKUNA II.

            I ko Alapai noho aupuni ana, aole i hoi hou o Alapai i ke kaua i Maui, no ka mea, i kaua pinepine no i ka wa e ola ana o Kekaulike Kalanikuihonoikamoku, ka makuahine o Kamehameha nui, no ka mea he Alii puni kaua, a he Alii puni hanohano e lilo iaia ka mokupuni o Hawaii. He Alii maikai o Alapai i kona noho aupuni ana, he Alii aloha i kona mau makaainana.
         
O ka haawina aina o na'lii i ke kaua i Keoneulaula ma Pohakuomaneo, i ka wa e noho Moi wahine ana o Keakealani, a o Mahiololi ka luna kaua nui, oia ke kupunakane o Alapai, ua paa noia haawina aina i ka lakou mau moopuna, i ka wa o Alapai, he Alii lawe ole i ka aina o na'lii, a me na makaainana. Ua hoohanohano no o Alapai i kana mau wahine, me ka haawi ana i mau ahaaina e hoonani ia'i kana mau wahine. O Keaka oia kana wahine kapu o kona aupuni, o ka noho ana. Ua kaapuni o Alapai i kona noho aupuni ana. Ma Hilo oia i noho ai i kekahi mau makahiki. I ko Alapai noho ana ma Hilo, ua mahuahua ka mai ia Keoua, oia hoi o Kalanikupuapaikalaninui, a ma Piopio e pili ana ma Wailoa, ma Waiakea; make iho la o Keoua, i ka M. H. 1,752. Malaila no hoi na'lii i kaa kumakena iho ai nona, me ke kanikau, a me ka haa ana. O Kalaniopuu ke kaikuaana o Keoua, aia no ia mauka o Kalepolepo me kona kahu o Puna, he koa kaulana o Puna iloko o ko Alapai noho aupuni ana, a he Alii no hoi oia. Oia ka mea nana i paipai ia Kalaniopuu, e kii e kaili ia Kamehameha II, (oia hoi o Kamehameha I i ko kakou wa.) No kamea, ua lohe wale ia na Alapai no ka make o Keoua, he oiaio paha, aole paha. Oia ka hoomaka ana o ke kaua iwaena o Alapai me Kalaniopuu mahope iho.
         
I ka po a Kalaniopuu i kii ai ia Kamehameha, aia hoi na'lii apau e kiai ana i ke kupapau o Keoua, na'lii o Keaweopala, ke keiki a Alapai, o Kameeiamoku, o Kamanawa, o Keeaumoku, o Keaweheulu, he poe keiki keia na Alapai, a he poe koa ikaika iloko o kona noho aupuni ana, a me na'lii e ae, a e noho ana no hoi me ka makaukau. Aka o Puna ke kahu o Kalaniopuu, ua hoonoho iho la oia he wahi waa kaua, mawaena o Piopio me Kalepolepo. O ke kaua mua keia o ko Kalaniopuu aupuni. He poe uuku loa o Kalaniopuu ma i kii aku ai e kaili me kana mau aikane, me ka hoahanau o Keawemauhili. Aka, mai pilikia lakou, a no ke kokoke o Puna me ka waa kaua, nolaila, he nui ke kaua ia po. Aole i lilo o Kamehameha ia Kalaniopuu ma. Aka, o ka hoomaka ana paha ia o ke kaua mua iwaena o Kalaniopuu me Alapai, e lilo ia Kalaniopuu ke aupuni o Hawaii. O ka hooilina aupuni o Hawaii o Kalaniopuu me Keoua, no ka mea, no ko laua mau makuakane no Kalaninuiamamao me Keeaumoku ke aupuni o Hawaii. Aka, ua lilo ia Alapai ke aupuni ma kona ikaika, a me kona koa, a ua lukuia na'lii hooilina aupuni o Hawaii e Alapai. O Alapai he Alii nui no ia, o Kalanikauleleiaiwi kona makuahine, o laua pu o Keeaumoku. O Kauaua nui a Mahi, a o Mahiololi ka Makuahine, ke Kuhina kaua nui i paa ai ke aupuni o Keakealani, ka Moi wahine o Hawaii.
         
Mahope iho o ke kaua ma Kalepolepo, he kaua ma Paieie, e pili ana i Puaaloa, i waena o Alapai me Kalaniopuu, a kaua pu aku ia Alapai me kona poe Alii, a me na koa. Mahope iho he hoouka kaua ma Kualoa, a ma Mokaulele, a hiki i Mahinaakaka, he hoouka kaua nui loa ilailo, mai make o Kalaniopuu malaila, ua puni oia i na koa ma na aoao, pahee iho la oia i ka puu pahoehoe, hopu iho la elua koa ma kela aoao ma keia aoaa, e pua ae ana o Kalaniopuu, pau eha koa i ka make, hopu hou aku la elua koa, hookahi ma kela lima hookahi ma keia lima. Puana aela oia i keia wahi mele.
"He moku Kaula iho a me Niihau,
I kaulua ia Kawaihoa a Kane,
O kaulana a ka la i Halalii-la,
Hala ka la nalo ma Lehua,
Hiki ka molehulehu o ke ahiahi,
Moe e no Kauai iluna ka la,
E ao ana no Lehua i ke ka-i."

Lanakila nui ko Kalaiopuuu mau koa ia la, i ka ike ana mai i ko lakou Alii i ke koa me ka ikaika, me ka haihai pu ia o ke kanaka iluna o na lima.
         
I ke kaua ana i Mahinaakaka ke ku kaawale ana o Kalaniopuu e noho Moi no Kau, me Puna, no ka mea, he Alii kamaaina o Kalaniopuu no Kau, a o kona one hanau ia o kona mau makua. Hoi mai la o Alapai a noho ma Hilo, a hala ka makahiki, hoi mai la oia a noho ma Waipio. A pau kona noho ana ma Waipio. Hoi mai la o Alapai me na'lii a hiki ma Waimea, a o kekahi poe makai o ka auwaa a pae i Kawaihae. Hoi aku la o Alapai mai Waimea aku a Lanimaomao, loaa iho la i ka mai, a mai Lanimaomao ae a hiki i Kikiakoi, ma Kawaihae, a malaila i mahuahua loa ai ka mai. Ma Kikiakoi i Mailekini, ma Kawaihae, kauoha iho la ke aupuni no Keaweopala ke keiki a ka Moi Alapai. Ma Kiikiiakoi make iho la o Alapai. I ka A. D. 1,754; noho Alii iho la o Keaweopala no ke aupuni o Hawaii. O na'lii me kona mau hoahanau a pau malalo aku o Keaweopala. O kekahi poe Alii he ohumu i ka aina ole o lakou, nolaila, o kekahi hoahanau ona, o Keeaumoku a Keawepoepoe me Kumaiku, ohumu ihola e kaua ia Keaweopala. O ke kaua noia, no ka nui o ka poe i kokua mahope o Keaweopala, ua hee o Keeaumoku me kona poe. Ua kapaia kela kaua o Kaiomo, a o ka Mokukohekohe kekahi inoa, no ka mea, ua paa ouka, aole wahi e pae ai, ma ka moana wale no kahi pono iaia. Holo mai la kekahi waa mai Kekaha mai a olelo mai la ia Keeaumoku, aia o Kalaniopuu i Kapalilua, e holo mai ana i ke kaua me Keaweopola. Nolaila, kupa mai la ka manao ia Keeaumoku e holo mahope o Kalaniopuu, nolaila, holo aku la o Keeaumoku a loaa o Kalaniopuu ma, ma Honomalino, ma Kapalilua. O ka makana a Keeaumoku, o ka haawi i ke aupuni no Kalaniopuu. A lohe o Keaweapala, ua holo o Keeaumomoku e haawi i ke aupuni no Kalaniopuu. Hoomakaukau iho la o Keaweopala i na'lii a me na koa. O Kamohoula ka Luna kaua, he koa kaulana, a he kanaka akamai i ke kaa kaua. Hoouna aku la o Keaweopala i kona mau koa, aia ma Kona Hema ke kaua, ma ka aoao hikina o Hualalai, ma ka hilinai o Pae, a malaila aku hiki i Kuapehu. Mawaena o Keei a me Honaunau ke kahua kaua. Aka, he kahua ino, he aa, he alualua, a he lua noni, he kahua kaua no ka poe akamai. Oa lilo ka hapa nui o Kona ia Keaweopala. He nui ke kaua ana iloko o ia mau la. Ua lanakila na koa o Keaweopala i kekahi manawa, a ua lanakila ko Kalaniopuu, ua loihi ko laua kaua ana. Olelo aku ke kahuna mahope o Kalaiopuu, o Holoae ka inoa, eia ka mea e make ai o Keaweopala, aia a make e ke kahuna mamua o Keaweopala, alaila, make o Keaweopala, alaila lilo ke aupuni ia oe, no ka mea, o ke kahuna ka mea e paa ai ke aupuni ia Keaweopala. O Kaakau kahuna ka inoa. He mau kahuna keia na Alapai. O Kaakau kahuna me Holoae. Ua lilo o Holoae i kahuna na Kalaniopuu, a o Kaakau i kahuna na Keaweopala. Aka, ua hopu ia ke kahuna o Keaweopala, ua pepehiia a kalua ia e Kalaniopuu me ka hoomainoino ia.

He wahi Kaao no Ioane.
HELU 3.

            I ke la manawa o laua nei maloko o ka hale o ka wahine kamaaina, ninau aku la ka elemakule i ka wahine, i ka i ana 'ku, Siniolo, heaha na mea hou o keia kulanakauhale. A wahi hoi a ka wahine, he mea hou, o ke Kuini o keia Aupuni, he mai, o ke kolu keia o ka makahiki o ka mai ana, ua lapaauia iho nei e na kahuna-lapaau aohe he ola iki. A ua pilikia loa ke Kuini i keia mau la, ninau hou aku la ka elemakule ika wahine. Ina o ka mea e ola ai o ke Kuini, heaha ka uku, "o ka hapalua o ke Aupuni a me ka hapalua o na Hale Dala he umi," wahi a ka wahine. Ia manawa, ku ae la laua nei e hele, mamua nae o ko laua nei hele ana, waiho mua aku la ka elemakule he wahi olelo e pili ana no laua a me ka wahine kamaaina, a penei noia, Siniolo. Aia maua e hele nei, aole anei oe e ae mai e hoi hou mai maua iou nei i ka wa poeleele. I aku la ka wahine, Pasarone, e hele olua, e hele nae me ka hoolohe mai i ke kani aku a ka bele liilii, alaila, e hoomanao olua i ka wa o ka aina ahiahi, a e hoomakaukau mua wau i ko olua mau Bela moe. Ia manawa hele aku la laua nei i waho. A ma kahi mamaoloa 'ku, ninau aku la ka elemakule ia Ioane, heaha kau hana i ike, he koa, i aku la ka elemakule, he hana maikai no ka'u, he kokua i ke Aupuni, a me ke ola o ka lehulehu, aole nae oe e waiwai koke ia hana, ninau aku la hoi o Ioane i ka elemakule, heaha hoi kau hana i ike, he Kahunalapaau. I hou aku la o Ioane, e ola anei ia oe ke Kuini o keia Aupuni la? Ae? ina wau e lapaau i ke Kuini i hookahi minute, e ola koke no ia ma ka imo ana o kuu maka. A i ka lua o ka minute, e ike oe e noho mai ana ke Kuini iluna o kona noho alii, a mahope aku, e mai hou ke Kuini, ina o ka mea e ola ai oia mai ana, e lilo ke Aupuni iaia, a e hele mai kekahi Kahuna hoomaloka, a e olelo auanei oia, he akamai i ka lapaau, a e haawi ia mai nana e hana. A iaia nae e hana ai, e make loa auanei ke Kuini, a oua Kahuna ala, e hali ia aku ma ka Amana e li ia oia, iaia nae e li ia ana, e iho mai ka Haku mai ka lani mai, a nana e hoopakele mai kona make mainoino ana, a ola ia, e hoopaakiki ia kona naau, aole ia e manoia ia Iehova Sabaota. A lohe o Ioane i keia mau olelo a ka elemakule, i aku la, e hele hoi ha kaua i kahi o ke Alii, i olelo aku ai oe nau e lapaau ke Kuini Monirela, a ola ia? alaila, e loaa ka kaua Dala. A e ai kaua a e inu hoi me ka uhauha, no ka mea, ua elemakule oe, aole paha e liuliu kou ai ana i ke dala e make koke oe, a nau e uhauha aku ka kaua loaa me ka'u mau wahine hookamakama.
            A lohe ka elemakule i keia mau olelo a Ioane, he mea kahaha loa ia na kona naau, me ka i iho iloko ona, pela no e make mau ai ka poe hookuli. I aku la nae oia ia Ioane, e hele kaua i keia manawa. Ia laua nei nae i hele aku ai, lalau iho la ua elemakule nei i kekahi laau e waiho ana ma ke alanui, a hoolilo iho la i kookoo, a hele aku la ma ke ano kahunalapaau. Ia laua nei nae mawaho o ka pa o ka Halealii, kuhihewa mai la na koa kiai puka he mau Kauka laua nei, me ka ninau mai no hoi, "he mau Kauka nae paha olua?" "Ae," wahi a Ioane ma.

         
A lohe na koa kiai puka no keia olelo a Ioane ma, hele wikiwiki aku la oia e halawai me ka Puuku Nui o ke Alii, a hai aku la, he mau Kauka mawaho o ka pa. Ia manawa, hoouna ia mai la ke koa e kii aku i ua mau Kauka nei.
         
Kii ia mai la laua nei, a alakai ia aku la ma ka rumi hooluana o ke alii, a malaila laua nei i ninaninau pono ia mai ai, ina paha he mau Kauka io laua, a he ole paha.
         
I kela manawa nae o laua nei e ninaninau ia ana, leha ae la na maka o ka elemakule ma kekahi aoao o ua rumi hooluana nei, a ike aku la ia i kekahi buke nui e kau mai ana maluna o ka papakaukau dala, a nonoi aku la e lawe ia mai imua ona. Lawe ia mai la ua buke nei imua o ka elemakule. I aku la oia i ke Alii, ka Moi hoi nana ka wahine e mai mai ana, ka mea hoi i oleloia ke Kuini Monirela. I aku la oia, "o keia buke ka mea i kapaia he Buke no ke Ola, nolaila, ina e hahai mai kekahi ia'u, aole oia e hele i ka pouli, aka, e loaa ia ia ka malamalama e ola ai. A o ka mea e hoolohe i ka'u mau olelo, a manaoio hoi, he oiaio e ola ia. Nolaila, ke ole aku nei au ia oe e ke Alii, e hookaawale ia kekahi hale nui a paa hoi, a e halihali ia aku maloko i hookahi kaa nanahu, a e kukulu maloko i bakeke wai me ona tinipana, a e hoomaemae ia o loko o ka hale a me kahi moe o ke Alii Wahine, a e kukulu hoi maloko i papakaukau loihi. A pau ia ea, e hali aku i ke Alii Wahine maloko olaila e hoomoe ai, a e hoi mai oe ma ka Halealii nei a me na koa, owau wale no a me ia nei (Ioane) ko ka hale a me ka mea i mai, a ma ka hora 12 o keia po, e hoomaka no au e lapaau i ke Alii Wahine, a ma ke kakahiaka nui, e hele ae oe me na koa, a me na mea kani hoolealea hoi no ke Alii Wahine. Aia a hiki ae oe, alaila, e ihe oe, he mana ko'u e hoola aku i ke Alii Wahine, a e hoihoi mai oe ia ia maloko o ka Halealii nei, a mahope aku, aole oe e ike hou ana ia'u."
         
Ia oukou hoi e na Iwa kauaheahe, ka poe hoi e heluhelu ana i ke Kaao o Ioane, e hoalu mai kakou, a e hoolai hoi. Aia a ike ae kakou i ke ola ana o ka mai o ke Kuini Moni rela, alaila, e hoomaka kakou e heluhelu i ka moolelo o keia elemakule, no ka mea, mamuli o kana mau olelo e kaena nei imua o ko 'Lii, a ua kau e aku la paha ka halialia imua o oukou, me he mea la o kekahi no ia o na Kahikolu, ka mea hoi nana i hoopahaohao ia Ioane ma ke kuahiwi, aka ea, ua akaka no ma kana mau olelo, e like me ka kakou mea i ike ae nei maluna.
         
I ka pau ana o ka ka elemakule mau olelo imua o ke alii, ua emoole a makaukau na mea i oleloia e ua elemakule nei. A ma ka po ana iho, kani ana ka bele lilii e like me ke kauoha a ka wahine ia laua nei, a hoi aku la laua nei e paina i ka aina ahiahi.
         
Ia lauanei nae i hiki aku ai ma ka hale, hahai aku la laua nei i ka laua mau mea i olelo ai iloko o ka Halealii.
         
I ka wa hoi i hohola mai ai o ka pouli aaki paa i ka ili o ka honua, kani ana na mea kani hoolealea no ka hali ia ana ae o ke Alii Wahine iloko o ka hale i hoomakaukauia nona. I ua Alii Wahine nei maluna o kahi moe, komo ana laua nei iloko o ka hale, a hoi aku la ka Moi me na koa ukali pu, a me na mea hookani mea kani o ke Alii.
         
I ke Alii Wahine nae maluna o ka moe, hoopaaia aku la ka elemakule ia Ioane iloko o kekahi rumi nui maloko o ua hale nei, a hoopaa aku la me ke ti, a o ua elemakule nei hoi, noho iho la oia ma ka rumi o ke Alii Wahine e noho ana.
         
Ia Ioane hoi maloko o ka rumi ana e noho ana, he makemake loa oia e ike 'ku i ka lapaau ana a ua elemakule nei i ke Alii Wahine, aka, aole nae hoi he wahi e ike aku ai. A i mea nae hoi e ike ai, wehe ae la oia i kana wahi pahi-pelu mai loko ae o kona pakeke, a wili aku la ma ka papa i paku ia mai ai ua rumi nei. A i ko ia nei hoomau ana i ka hana ana pela, aia hoi ua puka, a ma ia puka keia i nana aku ai, me kona hoomau no hoi i ka nana ana a hiki wale i ke ola loa ana o ka mai o ua Alii Wahine nei.
         
I keia wa nae a Ioane e nana ana i ka elemakule, aia hoi, ike aku la keia i ka hana e like me keia i olelo ia malalo iho nei.
         
Ho a aku la ua elemakule nei i ke ahi a a, a punohu aku la ka uwahi ma ka puka uwahi, a neenee ae la ua elemakule nei a ma kekahi aoao o ua kapuahi nei, a noho iho la iluna o ka noho, a huki ae la i kekahi wahi buke uuku mai loko ae o kona pililakeke, ka mea hoi i olelo ia ka "buke o ke ola." Hoomau loa oia i ka nana ana i ua buke nei a hiki i kona lapaau ana i ke Alii Wahine. O Ioane no hoi, hoomau aku la no oia i ka nana ana ma ka puka ana i hana maalea ai.
         
A ma ka ho ra 12 o ua po nei, ku ae la ua elemakule nei iluna, a hoomaka i kana hana lapaau. Ku aku la ua elemakule nei i ke Kuini Monirela, a hapai aku la a maluna o ke pakaukau, a waiho iho la maluna olaila me ke olohelohe. A hopu aku la ua elemakule nei i kekahi pahi o ka oihana kuke, a unuunu mai la i ka pulima o kona palule iluna, a okioki iho la i ua Alii Wahine nei a liilii loa, a hoolei aku la i ka io me na iwi iloko o ke ahi, a hoolilo iho la i ke Alii Wahine i lehu iloko o ka make mainoino.
         
I ka wa nae a ua elemakule nei e hana ana i ke Alii Wahine me ka maka o ka pahi, he mea makau loa ia no Ioane, a iloko oia wa, ua like oia me ka pupule iloko o kona rumi, e hou hele ana oia i o a ianei, me ka manao hoi e puka iwaho, a holo i pakele i ka make ia kakahiaka ae, me ka manao aole e ola hou mai ana ke Kuini Monirela.
         
A maanei hoi e ike ai kakou i ke ola hou ana o ua Alii Wahine nei, mamuli o ka hana akamai a ua Kauka elemakule nei. A i ka pio ana o ke ahi, a lehu no hoi ke Kuini i hoolei ia ai kona io a me kona iwi, a ia wa ike hou aku la o Ioane