Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 3, 19 January 1867 — Nu Hou o na mea Kahiko. [ARTICLE]

Nu Hou o na mea Kahiko.

PUAKOLIKO MANPA KAHEHUNA, ) I.inuan 15, 1567. ) u Pulelo ke ahi iluna o Hahaiole, Ke a la i ke pili o Laukupu, Ua wela ka pali o Nuukauila, Pakele Kaohikaipu i Kamaomao, Hookokoke iki ae Mannna iuka, O ka p;»u no ia o ka pali Koolau, Hoolalau ona ke :»loha i Kualoa, J J ii «na iluna o Kanehoaiani, —Ho— i—a—" I ko u hakupeoi ana, e kaukaoi mai kuu wahi home nui kahiko o Kapiipiilani. ke !iilii nei no ka na hakue o ka īole. Ike aku la au i kekahi apana pepa i lele inaii ka mnkani; hakupehehakupehe aku ii au a loaa, a kilohi iho la au e naua i ka waiwai o loko, aia ma ka olelo Hikapalale. hioluniki. a walawalaki ae la au, a ike iho la au i ka waiwai nui iloko, leie ae la au e like me Lonomuku ; he lele kaumaha kona, lele ko'u no ka olioli; a no ka hoihoi o kahi manao, i ka ike ana i ka'waiwai e waiho ana iloko o ua wahi apana pep» nei, oia Nu Hou o na mea kahiko. Heaha ia waiwai ? Heaha ia waiwai ? He dala anei ? He £ul&. daimana paha ? E noonoo iki kakou i maopopo ka'u raau mapuna olelo. He waiwai no i oi aku mamua oia mao nani i ike maka ia, I kuu nana ana maiaapana pepa, ike iho la au i kahi i holo ma i o Pihkaaiea o Paao o Makuakaumana. Manukau, kahi o Lonopele; o Awanui me Awamuku kahi o Paao i kapiii ai i na waa o Kanaioemaia ma. 0 Mauna Kaukahi me ka pali Kaaloheo, kahi o ka poe Kaula i kahea mai ai ia Paao. 1 ko'u ike ana i keia mau inoa i hai ia inaluna. Aole o kana mai ko.u hAalipolipo i ka olioli. Ua kapa iho o Paao i ka inoa o keia mau wahi ma Puowepa me Kokoiki, ma ka poli kahakai; aia ma Funa, ta wahi e hoomanao ai i kona aina hanau. O ka inoa o ua apana pepa nei i loaa ia'u. Tbe Weekly Xews. No 97. Vol II Auekland N. Z. Septemaber 30, 1865. No Nu Zilani ua apana pepn nei, aia īua Nu Zilaui

kahi a'u e olelo n**. Ona irKvi a'u i hai ae !a ina luna, «u ma Nu Z;bns, he inoa haole ONu Zi!ani. Aka. o na īihia maluna, he inoakamAaioa kahiko w. l a kokok? na molupunio Nu Zi!ani » na ama o Sawaii, nobila pohā o Krliikino!ua; no Laiakea paha o Kumuhea, i na moku o Kolapola, ma ka paniu ana ke ano kupono. nolaila. Penei ka pamu ana. M E Keliiki> noloa taata maikai e Ini ike alo o Aui. He« aha kan parau e Mahuiki a Kapea e kulu- ; kolui a Waiei la ? £ pamu aku ana ao ia *©e, ua poia au ika inaa. Eiaha oe t parao mai. O ka*u no ia i parau aku ai ia oe. £ oo* hooe i ko kaua aina la Sa\vaii ke uka, \a ! Sa\vaii keakat, ia Saxvaii Doutau atu, ia Sau*aii tautau inai, e kapai tc alii o Mahu, : »a noho ae oo i ta hale o taua o Maruruhale, ine ta hare o ta wahine a taua o Hooipoipo, me na taikuahine o taua o Hinnpiolo hua o , Piilani, ooe no ke noho, ow*au no ke «u i ta hitiaaro o ta taua wahine, ua poia au i ka } inaa." 1 ko'u halalo ano iho i keia inau mea a'u 1 ike ai, Ina he oiaio keia mau inoa, nia ji>o ma Nu ZiUni, a me na moku e piti pu ana i kela mau mokupuni. Alaila, ua maopopo loa. nnhila o Paao ma, a me ka nui o |ka poe i hiki rnai i Hawaii nei. Eia ka inea nui, ua lilo ka moann i ala 'hula ia lakou. Ua holo o Paao ma, mai |Nu Zilani i Sa\vaii, a mni Sa\vaii i na aina !o Knhiki, a mai naainao Kahiki i Nuuhiva, ia hil:i ma ka hikina o Hawaii ma Puna. He mea kupanaha ke akamui, a me ka : hohonu o ka ike i ka poe knhiko o Hawaii nei. Aole lua e like ai ma ka kakou ike aku, no ka mea, ua hou loa ka loaa ana o , na aina o Amehka ia Koloina, oia hoi o Kolumebusji. Ua kahiko loa ko Hawaii nei, i ikaapuni ina aina Tahiti. Ke olelo mai noi ka fupaa; he haa\vare ke taata Hawaii. Ke | kokua ae nei ka poe opiopio i oo ia jna na jkula a ka fapao, he poe wahahee ka po« ka» ( hiko, ia lai«a e olelo nna |>ela, haule iko !a ; laua ma ka uapo o Ainaiiou, a |>oholo iho la 1 1 ka hohomi, e ole e kokua ia e ka poe ike ji ku au, a pakele ko laua ola, Pela i koe |aku ai ke akamai lua ole o ka poe knhiko. |Ko hooio mai nei ka poe opi >pio i ko lakou jakamai. Ke koe aku nei ke akamai oka poe kahiko o Hawaii nei. | I ko'u pii ana ina kahakahana hanahonai | pali e kiei aku ai ma na kai aulu ona nuu |maluna aku, ike hou aku la au i keia mau jhni inoa e kau mai nna. Penei. " Saupo, ; \Vairau, Ahuriri. Mat.iura, Waimea, Waa- ; ruru, Anaroa. Waawaa," a he nui loa na Jnoa kulike me ko kakou nei, alaila, opiopi ■mai la au i ua apana |>epa nei, o lele i ka ; hoolele lupe, a malama iho In; malia paha o jhiki mai ka poe akamni i ka hikapalale, a o ; ike iho i na olelo malokoo keia haiakea nna. ; Ina aia ma Nu Zilani keia inau waln i jolelo ia, he mea kupninnalm loa keia kulike ; «ne ko Hnwnii nei mau inoa, oia ku'u hao. jhao loa, i na aia ina Nu /ilani a ua knpaia !|m;i ko laila, ao kn inoa ia o kekahi mau jaina. Ua akaka loa, uolaila mui na inoa o ! kekahi mau aina o kakou, a i 010 ia no ka> kou aku paha. Alaila, hoomanaoae la au i kahi mele wanana o Kualii ke alii kahiko o

Oahu. " No \\i\\ o Tahiti ? no Ku no, 0 Tahifi moku o Olopana, Iwaho ka la, i lalo ka nina, I Oka welowelo okala ke hiki mai, Ua ike ae-oe ua ike, l'a ike au ia Tnhiti, He leo pnhnohno wale ko T«hiki, iSo Tahiti kanaka i pii a ltui«, A kuamo o ka li, Kilohi iho nnna ia lalo, Aole kanaka o Tahiki, llookahi kannka o Tnhiti he haolo, Me ia la he akun, me n'u In he knnnku.'* 1 kokakou heluhelu ana i keu incle*kahiko. Ein na mea maopopo, o ka waiho aono niu 0 ka la, ine he mea la, un ike kn poe kahiko 1 ka welau nknu loa, a i ka welau henia loa paha, e kaapuni, aoao inai ann ka i.ialainalnma oka ia. E nana nku jna ialani malalo iho o na lalani malunn, ua like ka lu me he moku la i ka i!i o ke kai e kaapuni ana i ka Aina. o ka welowelo o kona nmlumalaina oia ke hoomalomalama mai ika Aina. O ka lua, o ka haole me ka leo, he pahnohao, hohonu Inuna ole ke akamai, a me ka ike o ka poe kahiko. Aole kul<*ana e loaa ai ko lakou akamai ia k-kou i keia wa, a ke ininamina loa nei au. Eia kekihi, o na mele a ka poe kahiko, be mau mele ano nui, he mau mele wanana, he mau mele pule, b» niau mele koua, he mau mele aina noho wa.'e, a he nui wale ke ano. Aka, ona mele o keia wa a ka poe opiopio, he mau mele hooipoipo ka nui, he mao mele hoohiehie boalaab puuwai. Mapuna ho*j mai la keia wanana o Kualii. M No wai ke kai ? No Ku no, Inu kai i Tahiti, 1 piba kai i ka moana, I poi ke kai i ke kohola, I nehe ke kai i ka iliili, He kai lihalihn ko ka puaa t lle kai likoliko ko ka moa, I kiki ke oho i ke kni, I ehu ke oho i ke kailiu, I leloke eho i ke kailoa, He kai heenalu ko Kahaloa, He kai hopuni ko Kalia, He kai au kohana Mainala,

He kai au aku ko Kapuone, He kai ka anae ko Ki'ehi, Hc kai elomihi i Leleiwi, Hc k.n n vralauk/ , e Puuloa, Hc kai puhinehu pohilaia, Kc kai o £tta-e-nobo i La lai, O Ewa nui a Laakoua, O Ka i Kealaikauokainm. He k«» mokumoku ko Heeia, He kai o hee ko kapapa. Hc k*4i o kiio ko Kualoa, He kai ehuehu ko Kaaatri, He ka i ahīu kn Kahana, Wehe kai iu Paao, fkea K-ihiwa i!a!o~o Kabiwra ia." Owau no o ko oukou wahi 1010 bai inooleJo~E aloha oo i ka poe heluhelu rne ka nooono. ia lakou ko'u Aloha. S. M. Kama¥au.