Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 4, 26 January 1867 — Page 4

Page PDF (1.73 MB)

This text was transcribed by:  Kana‘i Takemura
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Knokoa

Missionary Life- Boats.

BY H. DINGHAM. SENIOR.

            Written for the occasion, and chiefly sung at the embarkation of the Author’s children on board the Morning Star, Boston, Nov. 12, 1865.

T@SE- Missionary Chant.

“A little ship” did Christ desire,

To bear salvation’s @ stores,

To souls involved in rein dire.

Around @ @ throng post shores.

 

His herald- @ he speeds afar---

Let numerous ships open them wait,

An ev’n the children’s Morning Star

Leap forth to aid his work so great.

 

Go, angel-winged, blest Morning Star,

Sweep fearless o’er the mighty deep;

Safe every plank, and sail, and spar---

And ali on board, may Jesus keep.

 

Should dangers throng and surges roar,

Then trust your Pilot, skilled and true,

Timely to bring his friends ashore,

Aron that “Lake” where tempests blew.

 

The winds and waves his voice obey---

It heathen ruge, he calms the flood;

Faith’s he hears and clears the way,

Lost tribes to reach and bring to God.

 

Then to the breeze your canvas spread ;

Ten thousand prayers each sail shall fill ;

Give famished men God’s living bread,

And help them learn his glorious will.

 

Send out your gospel life-boats sure,

Where fearful billows roll amain ;

There, for the lost, prompt aid secure,

And throngs of shipwrecked souls regain.

 

Dwellers in far off isles shall hail

The rieing of their Herald-star

For their Redemmer will not fail,

His chosen seep to bring from far.

 

When all his flock cross Jordan’s flood,

Some precious souls, resplendent there.

From those dark shores, shall bless our God,

For Life-Boats like the Morning Star.

 

Mai ia Bev. D. Kapali mai.

IMROʻS JEL@IJ. MARS, IS.,

Iune 27, 1866.

            REV. L. H. GULICK;--- Aloha oe, a me lko ka hale ou,---a me na hoa kauwa, mai o a o, a me na hoahanau pu.

            Oiai ko ke Akua lokomaikai a me kona ahonui me kakou;---A ma keia kakau ana e kamailio no kakou he waha no he waha.

            Ua hiki aku ka ike io oukou la ua komo hou mai kekahi aina o ka po iloko o ka olinolino. A eia maua ken oho ae nei iloko o keia pouli me ka hoauhee aku o ka malamalama i kaua mau hana, aka, i keia wa e loaa no ia kakou ka olioli, no ka mea ua laa no ka hua ma keia kihapai.

            NO MAKOU IHO. Owau a me ka ohana o’u he oluolu ko makou ola kina; mai ko makou hiki ana mai a keia malama; O ka ma ii loaa ia makou ma keia aina iloko o keia mau malama, o ka polloi, aole like keia aina me Ebona, a me Namerika, oi ae ko laua momona i ke keia aina.

            A ke olelo mai nei no no kamaaina o keia aina pla mau no, a me kekahi mau malihini. Elua kumu o ka wi o keia aina.

1.       1.   Aohe hua o ka ulu i kekahi wa, a in a i hua he uuke loa.

2.       2.   He oioina keia aina no na ’lii a me na kanaka a pau o keia pae aina, a me ko Rataka.

3.                   Aole i malama amau ia ko makou papaaina i kela ia i keia la. No ke aha? No ka mea aohe kuleana, (oia na meai ai.) Kakaikahi na la i loaa ole keia mea he poniuniu ia maua, a me na kamaaina pu. Ua loaa liilii mai no kekahi mau mea e hiki ai ke malama i ka opu ma ke kuai aku a me ka imi aku.

            Paakiki nae na mea kuai o kela ano keia ano aole like me Ebona a me Namerike a’u i ke ai us hookokoke loa keia iu Honolulu; aka, aole ia he mea e kue a ii kakekahi buke i olelo ai. “Ma kahi i uuku ai na mea kuai e pii no ke kumu kuai.”

            Eia hoi. Mamua ae o ko makou kau ana i ka moku ia makou i holo mai ai mai Namerika mai. Ua hopuhopu a lulu loa aole i malama pono is ko maua mau ukana a poino no kekahi mau mea kokua ia makou. Ua nele loa makou i na pa ole. No oka mea i ka la i wehe is ai ko makou mau wahi waihona, he mau wahi apana ke waiho ana a he mau hapa aneane lele loa ma ii paa ’e, nolaila, mai ia wa mai a keia Manawa, ua ai no ma lau ulu i kekahi la, a ma ka papa no ka hupa mai o ka Manawa e ai ai. Aka, he haawina no ia i loaa mai, Ioba 2:10 He hoike no ko ke Akua ae mai e komo kana olelo ma keia nina.

            Aperila 18, 1865. Holo ae la o Lamare i Namerika oia no ke alii nui maluna o kei Pae aina a pau. Ua kamailio pu maua no ka pono o ka Mikanele ken oho ma keia aina a ua ne mai no ke la o noho i Misanele ma keia aina. A i kona oi ana mai mai Namerika mai a hiki i keia aina, hookaulaa e kela, a hookaawale i wahi apana aina, no na Mihanele, a i ko makou hiki ana mai ua make e kea a ua kauoha no i kana mau keiki i keia apana aina, ina maua e hiki mai, alaila, haawi ma ii keia wahi a maua e noho nei.

            Ke hoomaka nei au e kamakamailio kakou mai ko ka Hokuao hoi ana ’ku mai keia aina ’ku a hiki i keia malama.

            Novemaba 6, 1865. Holo aku ka Hokuao. Ma keia la no homaka makou e oki i laau o ko maua hale. Ma ka la 30 o Dekemaba. Komo makou ma keia hale.

            Aole i loaa ia maua ona haumana kula iloko o na la noa, aia wal no ma na Sabati laona mai mo na kamaaina iloko o kela Sabati keia Sabati. Mai Ianuari mai a keia malama.

            AO KULA. O na haumna i launa mai he kanakolu, (30) ko lakou nui. O ka nui o ka poe i hoomaka e heluhelu he 19, o ke koena ma ka A, a hookui.

            Aole i malama mau ia na la kula o kela hebedoma keia hebedoma, a nele loa kekahi hebedoma, no ka launa ole mai o na haumana, a i na i launa mai ma ka po ao aku no. Ke hele nei me ka mama kekahi a ke kuku nei kekahi. O ka poe no nae e launa mau mai ana a o kekahi poe hele loihi aku.

            NO NA HALAWAI. Ua malama mau ia na halawai ekoiu i kela Sebai keia Sabati. Awakea, Ahiahi, a ma ka po. He kula Sabati ma hope o ka pule nui, a ma kela Poaha keia Poaha he halawai na na wahine.

            KOMO I KA HOAHANAU. Aperila 1, 1865, ua komo hookahi wahine i ka hoahanu. Kahaha paha ka manao e o’u makamaka i ka hiki wawe o keia hookomo ana. Alia kaua.

            He haumana kahiko no ia na Mrs. S. K. Kapali. Oiai maua e noho ana ma Soke i Ebona Marsh. Is. A i ko makou holo ana i Namerika Nov. 19, 1865. Noho no kela me ka malama i kona tolena, a hiki i ko lakou wa i holo mai ai me na ‘lii i keia aina, a ia lakou ma ka maona pupuhi aku la ka makani a pae i Mile, Pae aina o Rataka. Ua olelo ia mai oia e hoolei i kana mau buke a e haalele i kea o, a nui ka poe hoohenehene mai ia ia aola nae oia i hilahila, olelo aku ia ia lakou. “He mea ole ka oukou hoohenehene mai ia’u aole hoi au e hilahila, no ka mea, he kanaka wale no kakou, aka, no kuu ike ana i ka olelo a ke Akua a me ke kuhikuhi ia mai e na kumu hookahi wale no Akua, hookahi wale no mea nana e hana na mea a pau o ka Lani a me ka Honua nolaila, ke mano io nei au, aole au e huli aku aole hoi au e hilahila.”

            Ua bapetiso ia hoi kana keiki uuku. Ke kokua mai nei no ia maua i kea o ana in a kamaaina o keia aina, a he wiwo ole kona i mua o kanaka ke ike oia i ka mea kue e hana ia’na,

            Eia ka olelo ka Haku.  ’Mataio 25:21. Pono e ke kauwa maikai, malama pono, he pono kou malama ana in a mea he uuku, e hoonoho no au ia oe malama o na mea he nui loa. Ekomo ae oe iloko o ka olioli o kou Haku.

            Ke hai manao nei kekahi poe o na hanauma, aka, e ike ia uo ka laau na kona hua.

            HANALIMA. Kea o nei ka’u wahine i ka uana moena in a kaikamahine, a ke hoomakaukau nei no kea o i ka ulana papale, na pua hookahi moena a lakou 18 kap. Ka lou 14 ka laula, a o na keiki kane ke hooikika nui nei au e lalau iho na lima i ka hana ke olelo iho nei he luhi a he paupauaho, he maikai ka noho wale wahi a lakou aka, hoohoka mau aku au i ko lakou noho wale ke hele main a ko’u hale nei, a kuhikuhi aku au i ke kumu e loaa ’i ka waiwai o ka haawi o @a lima i ka hana, a malama hoi i ka pono, a me ia mea’ku ia mea’ku. He hele mai lakou i ko’u hale e noho wale ai, a e hoopau Manawa, aka, nui ko’u hoohoka ia lakou, olioli no nae ko’u naau iloko o ka lakou, olioli no nae ko’u naau iloko o ka lakou mau hana, no ka mea, ua ike aopopo aku au i ka lakou mau hana e lilo ana i mea ole.

            Eia keia na kakau mua au i kekahi hapa o keia pepa. a waiho i kekahi hapa a no ka wikiwiki loa o ke kapena, nolaila, ke oki pokole nei au ano.

            Eia keia, ua hai mai oe nau no i unuhi ka;u palapala i hoouna’ku a ii Kapalakiko.

            Ua kauoha mai o J. Pula ia’u mai Kaleponi mai e palapala aku au ia ia a nana no e unuhi aku i ke kula Sabati, no ka mea, ua koho ke kula Sabati iaia nana e mahele, nolaila au i kakaou a ii knoa inoa mawaho me kou manao nana e unihi e like me kana noi mai.

            KAUMAHA. Ua loaa mai kau pepa e papai ana ia makou, nui kuu olioli, a eia kuu mea kaumaha o kou lohe  ana i ka hookiekie o kekahi o makou. Ke puiwa nei au i keia mea, ano ai owau ia a haumia a ua nei o oihana ma kuu lima.

            Ina owau e kuhikuhi mai i maopopo a huli a noonoo a pale ae ke hiki no ka mea o ka lua keia o ko’u lohe ana, i keia mea awawa.

            Aloha oukou a pau. Keu we aku nei ka’u wahine ia oukou a pau.

D. KAPALI

Palapala mai ia H. Aea mai.

REV. L. H. G@@IKA :---- Aloha oe.

NO MAKOU.

 

            Eia no makou a pau e ola maikai ana ma Ebon nei, na makua a me na kamalii. Ma na malama mua o keia makahiki, ua loohia ia keia lahui e ka mai kunu a me ka wela, nalulu, hoopailua, a pela aku; aole nae kekahi o makou i ano nawaliwali ma ia kau mai ahulau. oluolu maikai makou ma ia wa. A ke mau nei no ia mai i keia wa.

KA HANA A NA HANU.

            Ma ka malama o Nov. 26 o 1865, ka hookomo hou ia ana o ekahi poe hooikaika iloko o ka Ekalesia, he 11 ko lakou nui, 5 kane, me 6 wahine. A ma ia wa no, bapetisoia elima mau keiki liilii, a hookahi a'u keiki me eha keiki a na hoahanau. A eia no lakou ke noho mulu nei malalo o ka malu o ko kakou Aliikoa Hemolele Iesu Kisto, (na hoahanau.)

            A ma ka la 30 o Nov. mai, malamaia ia la i la haipule no makou, a ma ia la ka akoakoa nui ana mai o na hoahanau o keia wahi Ekalesia, na hooikaika a me na huumana, a me na mea e ae he nui wale, piha loa ka luakini a noho iwaho kekahi. Nui, na manao paipai i hai ia e makou, a me na hoahanau ma ia la. A ua maikai na hana i hanaia, a ua piha na naau i ka hoolea ana ia Iehova Sabota, me ke eehia, aole o kana mai i kau ia maluna o makou ma ia la. A me he la o kona Uhane Hemolele pu me makou ma ia wa, no ka mea, nui na mea i hai mai i ko lakou mau manao mihi me na leo uwe waimaka maoli. Ua kapaia ua la la, "La haipule no ke Akua lokomaikai mai ia kakou." Hoopau ia ka hana ma ia la ma ka bora 4 o ke ahiahi. A o ke oki no hoi ia o na mea ano nui i hana ia ma ia mau mala hope o ka M. H. 1865. E pili ana i ka hana a ko kakou Haku.

No 1866.

            Ianuari 1. Hooliloia ka hebedoma mua o Ianuari o 1866 nei, i hebedoma halawai makahiki hou no makou ma Ebon nei. A peneia iho ka mahele ia ana: Ianuari 1, no Ebon, Ianuari 2, no Ualana, Ianuari 3, no Ponape, Ianuri 4, no Apaina, Ianuari 5, no Hawaii, Ianuari 6, no Amerika, Ianuari 7, no na aina a pau loa. Ua hoomaikai ka hana o kela la keia la ma ka hora 7 o ke ahiahi, pau ma ka hora 9. Ua nui na hana nani ma ia mau wa halawai i malamaia e makou O ka mua keia o ke kukuluia ana o keia hana Hemolele ma kahi i ia ae, "lahui pegana," iloko o na wa loihi i hala aku nei; aka, ano ke kau nei ka have Kristiano ma na pahu have o Ebon nei, e hai ana i kona lanakila nui ana maluna o na hana huaole a Satana. I oiaio ai ka Solomona i hai e mai ai. "Hookiekie ae a ka pono i ka lahui kanaka."

            Ma ka malama o Mei 6, malama hou ia ka ahaaina a ka Haku, a ma ia la hookomo ia he 10 poe hou iloko o ka Ekalesia, elima kane, me elima wahine. A ma ia wa no bapetisoia elima keiki a na hoahanau. A ma ka la ehiku ae, he la hookeai ia o na misionari o Maikonisia nei, a ua malamaia ia la e makou, oia no ka Poakahi mua o Mei. e malama hou ia ana ka ahaaina a ka Haku ma ke Sabati mua o Augate ae nei, a e komo hou ana kekahi oe hou iloko o ka Ekalesia.

            Mahina hou. Mai ka malama mai o Nov. 1865. a hiki i keia malama o Iulai o keia makahiki, oia mau ana ko makou hookupu mahina hou ana, o ka aila niu a me kahi apana dala na mea a makou e haawi aku ai no ko Iehova Aupuni, a ua loaa ua dala maoli eha me kanalima keneta iloko o na malama eiwa i hala ae, a ua aneane piha elua arela okoa a oi ae. Pakahi a palua na puniu aila a na hoahanau, na imi na haumana kula, me kekahi poe e ae e lawe mai ai no ka mahina hou. Pela mau lakou e lawe mau mai ai i kela monede mua keia monede mua o na mala eiwa i hala ae nei. A pela no paha auanei iloko o na malama e hiki mai ana.

            Na halawai. Ke oia mau nei no na wa halawai a pau maanei. Piha mau o makou mau anaina halawai i na kanaka, ma kekahi wa aneane 100 ka nui o ka poe e makemake ana e lohe i ka olelo Hemolele a Kristo, a emi mai no hoi ma kekahhi wa. Aole nae kekahi wa halawai oonei i emi iho malalo o ka iwakalua kanaka, a o ka palena no ia o kona emi ana.

            Kula Sabati. Oia mau na kula Sabati e malamaia nei maanei. O ka nui o na kumu kula Sabati ma ko Rev. B. G. Snow apana he 15, 6 kumu kana, me 9 kumu wahine, he mau hoahanau wale no lakou a pau. A ma ko‘u apana hoi, 16 kumu kula Sabati. Holo ke akamai o na haumana ma ka hoopaanaau ma ka Euanelio a Mataio, a me Mareko. Ua huli O Mareko mai mua a hope i ka hoopaanaau ia e na haumana o na kula Sabati. A ua kokoke e huli o Mataio. He mea e ka holo loa o keia lahui ma na mea hoopaanaau, nui ko‘u mahalo no lakou, a pela no paha oukou. He mau elemakule a mau luahine kekahi o na haumana o na kula Sabati, he mau alii kekahi, a o ka nui no hoi na haumana kula a ko oukou wahi pokii. E malama mau ia ana na kula Sabati oonei ma ka pau ana o ka halawai nui o ka la Sabati, he hora okoa ka wa e kula ai. Eia iho ka huina nui o na haumana hele mau i ke kula Sabati ma ko'u apana, ma kela malama keia malama, e hoomaka ana ma ka malama o Ianuari 1866. Ianuari 349; Feb. 337; Mar. 343; Apr. 488; Mei. 174; Iune, 396; Iulai, 455. Penei iho i loaa ai. Ua hui ia ka nui o na haumana i hele mai iloko o kela Sabati keia Sabati o ua mau malama ae la. a o ka huina nui o lakou a pau, oia ae no kela mau puuhoa helu e kau la mamua o na malama. Ua poi ia iho nei eha mau himeni kula Sabati. a he mau himent hoolana manao keia, lealea na pepeiao i ka lohe ana. Ua hakuia kekahi o ua mau himeni la ma ka hua mele o John Brown.

            Na kula apana. Ua hoomaha ka‘u mao kula ma ka hapakolu mua o eia makahiki, oia eha malama. O ke kumu o keia hoomaha loihi ana, o ko‘u lilo ma ke kukulu hale no'u, a me ko'u kokua ana ia Rev. B. G. Snow i kona hale, a me ko makou ako hou ana i ka luakini, nolaila, ua lilo ia mau malama i ka hana wale no, aole kula iki. A ma ka malama o Mei, ua hoomaka ia ke kula a hiki wale mai i ke ku ana mai o ka "Paila" ma keia malama. Ua hoomaka au e ao aku i na haumana ma ka Hoikehonua a Rev. E. T. Doane i unuhi ai ma ka olelo Ebon, a ua holo no ko lakou akamai ma ia buke, a pela no ma ua buke e ae ia ao ia'ku ia lakou. Nolaila, aole o'u kanalua iki i ko lakou ano makaumaku ma ua mea hoonaauao a makou e ao nei. Ua oi ae ka nui o na haumana i keia wa i ko kela makahiki, o kekahi o na lii elemakule a luahine kekahi mau haumana, a o kekahi mau alii opio no hoi ekahi, a o ka nui na makaainana. O ka nui o na haumana a'u i helu ai iloko o kela makahiki 310, a iloko hoi o keia mau malama eono o keia makahiki, ua oi aku.

            Kula humuhumu. Ua hoomaka iho nei o Mrs. L. V. Snow e ao i na wahine a me na kaikamahine o Ebon nei ma ka humuhumu lole, a ua akamai no kekahi poe o lakou ma ka humuhumu lole ana. Eia kekahi mau haumana ana ke noho nei me Rev. J. W. Kanoa ma, a me Mr, R, Maka ma kahi i humuhumu ana, a e pau ana ma ka hora 3.

            Nu hou mai Mile mai., i haawi ia aku ia ia e kekahi hoahanau e noho hana la malaila malalo iho o Iesu. O Davida Lanjimwe kona inoa. A i ko‘u nana ana i kana leta, loaa iho la ia'u kana mau olelo e pili ana i ka hana hemolele a ka haku malaila. E i mai ana ia, "Ke holo nei ka hana a ka Haku ma Mile nei, no ka mea, ke huli mai nei  kekahi mau alii elua, a me ekahi mau wahine ehiku, a me eono mau kane, a me eha mau luahine, a me na kamalii he lehulehu. Ua huli iho nei kuu kaikaina paakiki mai ka hewa au i ike ai ma Ebon. Ke malu nei ka la Sabto, a ke makemake nei o Drime ke alii nui o Mile nei i mau misionari nana. He nui ka makemake o na kamalii i ke kula; a eia nae ka pilikia, aohe buke A & co." Nolaila, ke ike ae la no oukou e o‘u mau hoa iloko o Kristo ma ko Hawaii Pae Aina, i ka leo kahea mai ka mokupuni o Mile aku. A o ia mea, e noonoo mua ke kanaka ia ia iho.

            Kuaia'ku na buke.- Ke kuaiia nei na buke Ebon ma ka aila niu a me ke dala; mai na Euanelio a na buke kula. O ka Euanelio i kakau ia e Mataio, elua puniu i piha i ka aila, a pela no o Mareko; a o ka Hoike Honua a me ke Kumu Mua, palua puniu aila no ka buke hookahi; o ka Himeni a me ka Helukamalii, pakahi ka puniu aila no ka buke hookahi. Hookahi barela okoa i piha i ka aila niu o na buke e kuai ia nei, a he mau wahi apana dala kekahi.

            Hoouna ia aku na buke. Ua hoouna aku nei o rev. B. G. Snow i kekahi mau buke no Namrik, e like me ke noi a Mr. J. A. Kaelemakule. Wahi ana, "Ke makemake nei au e hoouna mai oe i 60 Mataio, i 60 Mareko, i 30 Hoikehonua, i 60 Himeni, i 60 Helukamalii, i 20 Kumu Mua a me ke pho, no ka mea, he 70 poe heluhelu maanei, a ua nele ka nui o akou i na buke." Nolaila, ua hoouna ia aku ia mau buke a pau loa ma Namrik maluna o ka moku Paila. A ia Rev. D. Kapali hoi ma Jeluji, he 40 Heaku nei maluna o kekahi moku okohola ua mau buke la, a ua hooili ia aku, no hoi kekahi mau mea waiwai on a maluna o ua moku nei. Ua lohe mai au ia J. W. Kanoa ma, he 19 ka ka nui o ka poe heluhelu malaila. (Jmroj) He 30 ka huina nui o kana mau haumana, a me hookahi hoahanau. A mai iaia ae no ka oiaio oa o keia lohe.

            Hoike Kula. Ua hoike iho nei ka‘u mau kula ma keia la 27 o Iulai. O Rev. J. W. Kanoa a ame Mr. R. Maka, a me na wahine a laua na malihini o ia la. O Rev. B. G. Snow a me kana wahine, owau no hoi a me ka‘u wahine na kamaaina. Hoomakaia ka hana ma ka hora 10 kakahiaka, e pau ana ma ka hora 2 o ke ahiahi.

            He 90 ka nui o na haumana i akoakoa mai, aole nae i pau loa mai na haumana. Eha ka nui o na hale kula, a noloko mai hoi o ua mau hale kula la kela 90 haumana ma ia la. Eia iho ko lakou mau inoa a me ka nui o ne haumana ma kela hale kula keia hale kula. Rube, he 40; Jitaken, 30; Manaren, he 10; Mwejjojo 10. Na palapala i hoike ia ma ia la. Euanelio, Himeni, na hua hoonui a me na mea pela waha a Maka a me Kanoa ma ka Baibala a me na mea helu.

            Na Lii. Ka holo nui nei na'lii o Ebon nei i keia la ma Jeluji, a mai laila aku a i ka Akau loa aku, a i Namrik paha. A ua hooiliia aku nei maluna o kekahi waa ka makou mau leta, na Rev. D. Kapali a me Mr. J. A. Kaelemakule. A ua noi mai hoi kekahi alii ia Mr. Snow i kuu, a i kahunapale nana i kekahi o na haumana, a ua ae aku oia, nolaila, ua koho aku oia ia Mr. L. Mose i kumu nana, a ua ae oluolu aku no hoi makou a pau no keia hana maikai a keia alii; a ua ae oluolu o hoi keia hoahanau a me kana wahine, a aia laua ke holopu la me ia i keia. O Lokemilon ka inoa o ua alii la, he alii hele mau no oia i na la Sabati a pau ana i noho iho nei ia nei, a pela no ma na po halwai; a oia hookahi no ke alii i hele mai i ka la hoike o makou, me he ano laka la kona.

            E komo ana. Ua maopopo ke ano kupono o kekahi mau hooikaika o onei e komo i ka Ekalesia, nolaila, ua koho ia ehiku poe e komo ana i keia Sabati ae, oia ka la 6 o Augrate; elua kane a elima wahine.

            E aloha auanei. Na kou pokii.

H. AEA

            Rube, Ebon, Iulai 30, 1866

 

KO‘U HELE MALIHINI ANA

 

HELU 3

            He mau ohua kakaikahi wal no makou o ka holo ana mai, nolaila kono mai la ke Kapena i kekahi o makou e kipa i kona hale oiai aia no ma ia kulana kauhale o Nupota kona home, a o kekahi hoi o makou ua kono aloha ia mai e kekahi o na malama moku e kipa aku ma ka hale o kona makuahine i kekahi mau la, i maha e ka luhi o ka moana a i walea iki makou i ka noho ana o ka aina mamua o ka hookaawale loa ana'ku o kela a me keia o makou ma kona alanui ponoi.

            E uhi mai ana na malumalu o ke ahiahi, e ulauia mai ana na helehelena o ka aina a me na kala pohaku o na hale o Nupota i na kukuna o ka la e napoo ana a e pa liilii mai ana na aheahe huihui o ka liula oia mau kapakai; pae ana makou ma ka uapo laau a hele aku la a hehi na wawae o ka mea e kakau nei i keia ma ka honua i aloha ia Amerika Huipuia. Me he aha la la na manao lanakila, oia wa. Ua hala i hope na hoomanawanui a me na pilikia o na moana elua, a me na mahina elima o ka holo ana, a eia no he mea oiaio keia, o ke ku kino ana, a me ka hele maoli ana, ma ka aina o na makua, a me ka aina o Kenela Wasinetona. He mea ole anei, he mea liilii aneri kela, e ole e hu mai ai ka manao hoomaikai i ke Akua MAna Loa no keia pomaikai?

            Mai na alanui e holo ana i o ianei o ke kulanakauhale, koho ae la makou ekolu i ka moku e hele aku ai. He alanui e pii malie ana, me ko Nuuanu paha; o na ala pili pa ua kipaepaeia i ka uinihepa, a ua maemae loa me he la ua hookaheia na wai kahe malaila; a o waena o ke alanui ua kipaepaeia no hoi i na pohaku poepoe maoli. O na hale he ku koke mai no i ke alahele he wahi pa hale uuku loa no, a o ka mea ano e i ko‘u mau maka i ka nana 'ku oia ke pani ia o na puaa komo a pau, aole no waiho hamama mai e like meko kakou kauhale nei. Noonoo aku la au he aina anu keia, ke paa la na puka komo o na hale. Eia nae, o na pa hale ino ke alo, aole i kukulu papa ia he waiho akaka mai no m na pa hao paha, a laau paha, e ku haahaa mai ana.

            Elua ano o na laau e ku ana ma na alo hale, he paina a me na lanu oia ano, he mau lau mae ole ko lakou i ke anu he uliuli mau (Evergreen) ko lakou inoa; a o na laau lau mae kekahi ano, pela ka nui o na laau hua a me na laau pua maikai. A i keia wa a'u e kakau nei, e waiho nemonemo mai ana ua mau laau la, aole i puka na lau o na malama mehana, e ohaoha mai ana nae na opuu, a me na liko a e mea iluilu liilii mai ana, e hai ana i ka pau ana o ka wa neoneo o ka hooilo.

            Aole no i liuliu, komo ana makou i ka hale o ka makuahine o ko maua hoa hookipa. Elua on a mau makuahine kanemake malaila; nani ke aloha a me ka uwe o laua i ke keiki o ka hoi ana mai, mai kono holo moana ana i na makahiki ekolu. (O keia keiki, he Kahunapule i keia manawa ma Kapalakiko.) O na hoahele kekahi i komo pu iloko o ko laua aloha; ua aneane pili i ko ka Hawaii ko laua uwe mai. Elua ka hoomakakau ana a me ka hooluolu ana i ka makou noho ana; aole no he ano malihini, me he mea la o ka home no ia.

            I ke ao ana ae, he nui na mea e hiaa a ala kakahiaka nui ai. Ua makemake au e hoao koke i na makani o ko laila kakahiaka, i ke anoo o ka puka ana o ka la, i ka hoolohe i na leo lea o ko laila mau manu. Hookahi no manu ka i hiki mai i na pa o ke kulanakauhale, oia o ka robina, aka, o ka manu no ia a'u i lohe pinepine ai i ka hai ia mai a eia no ua ike maka aku. Aole no ona mau helehelena nani, ua like me ka oo kona nui, a me ke kolea kona ano o ke ku ana mai, a o ka hulu he ula lepo, he ula nani ole, a o kona leo he leo oluolu a maikai, aole nae he eo lea e like me kou manao. Eia nae i na makahiki ma ia hope aku, ua lilo kela leo i leo i aloha loa ia e a'u, no ka mea o ka manu kela e hoi mau ana a noho kokoke ma kauhala ke pau ka wa hooilo, a o kona leo oia ka leo o ke kukini mai ka Hema mai e hai ana i ke kokoke mai o ka lai mehana o ka malama o Mei. O kona punana aia no ma na aau kanu o ka pahale, a i ka liula o ua aina la e lohe ia anei ka leo olu o kekahi o akou e kahea ana i kona hoa mai loko aku o ka malumalu o na kumu apala. Oi ole alohaia no o keia manu laka, o ka robina e na Amerika.

            I keia la ua loaa ia'u kekahi hoa hou, he, kanaka koa opiopio no Fota Adamu, he pakaua e kokoke mai ana. Me ia a me ko'u hoa hookipa ko makou hele ana e makaikai i ke kulanakauhale, a e launa pu me kekahi mau ohana o na makamaka o laua. Ua mahalo au i ke ano paa o na hale, a i na keena noho a hookipa me ko lakou uhi huluhulu maikai ma ka papahele, a me na kapuahi lanahu pohaku, e hamama ana o mua i a pono mai ke ahi o loko. Ua nui mai ke aloha a me ka oluolu o na kamaaina, aole no i komo iki mai ka ehaeha ano malihini iloko o ka nohe ana o kela mau la. Hoopae ia mai ko makou mau ukana, a lilo no ho@ no kekahi mau la i ka makaikai. O kekahi mea i olioli ai ka puuwai, o ka eleu loa o kahi kupono loa kela e hui ai me na malihini, a lilo i hookahi iloko o ka pono o Kristo.

            I kela palapala aku, maopopo paha ke ano o keia kulanakauhale o Nupota.

C. J. L.

LAAU PALAPAAU!

AIA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE

Ma Honolulu.

J.T. GOWER,- Makawao, Maui.

J.D. HAVEKOST,- Wailuk, Maui.

C.H. WETMORE,- Hilo, Hawaii.

J.W. SMITH,- Koloa, Kauai.

 

HF. LAAU KAHIKO. A HE MAOPOPO NO HOI.

Laau hoopau Naio me na Koe,

A DR. JAYNE.

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@.

 

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne.

JAYNE'S CARMINATIVE RALSAM

            He laau maikai a oluolu hoi keia no ka @@@, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Hoopailua w@@@, Luai, Luai moku eno ole i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai liko he nui.

            Emoole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

            Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina ke keiki akahi paha on a malama, a elua paha he umikumamalua paha kulu o hiki i na iwakalua ka pono.

            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookulu a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua pana ka pono, a no kanaka makua he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

            A inu ea, e hui me ka wai maoli nuku, (a like a like ka wai me ka laau.) a pela e inu ao ai. Ekolu, elua elima paha mai ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

            I akaka nae. INa he nui ka wela, a in a ua komo kekahi ai pono ole Iloka o ka opa, e aha e moai e mamua i mau Hulalo Ola, a Iole, e inu i wahi paakai, a i wahi alla paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, ehanai hou aku no e like me mamua ;  a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waho niulie no hoi ka laau ma ka epu.

            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu Lookahi wale no o ke kauola aku ia lakou e HOAO PONO i na

LAAU KUNU O KAUKA JAYNE,

hoike aku ai i ka ola o na mea a pau i hooakakala no kana mau laau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKU noi ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?

HE KUNU ANEI KOU?

HE EHA ANEI KOU KANIA-I?

HE KUNU UMII ANEI kou me ka NAE?

            AOLE ANEI OU MAI KUNU!

            AOLE ANEI OU MAI NAENAE!

            AOLE ANEI OU EHA ma ka QMAUMA!

            AOLE ANEI OU KUNU KALEA!

            AOLE ANEI OU HUI ma ka Iwiaoao!

            A in a ua loaa ia oe ia mau mai, aiaila, e ike oe i ke ola i keia LAAU KUNU a Kauka Jayne.

 

NA MAI HOOPAILUA.

Mai o ke Ake.

Mai Nalulu a me ka Mai Dyspepsia.

            (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, i loko o ko kakou mau waihona ai.)

            He pono ke ai koke i ka laau a Huaala Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aole no he mai i nele ke makemake i na laau hoonalia; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, in a e hoomaupopla, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi m@a oiai e inoino ana oloko o kona kina; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i ke kahi manawa ua make no, a in a e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, a'ala, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku ni ka

HUAALE OLA A DR. JAYNE.

            Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola keia laau mao ua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka in a ana, a me ke ola mai @@@@@@@@@, oia ka ai ana a me ka in a ana. Aole e @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@. A ma e inu ia na hikiwawe loa ka hohee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka mu ana ma ka haawina lahi, he maikai loa no ka waha aha, a he oluolu no hoi a me ka holoi pau ke ino o loko o ka opu.

            DISPEPESIA.

            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi i manawa, a me ka hoowalipono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moai ai.)

            O keia Huaale Hoola a kauka Jayne, he maikai loa no ka hookaika ana ia  mau oihaua o ko kaou mau kino. Ina ua loihi loa ka wai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka

 

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko

A hoopau NAIO ma ke KOE,

 

A KAUKA JAYNE,

 

Like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau

NO NA MAI MA KE AKE,

            MAI LENA,

                        MAI MA KA OPU HANAWAI,

                                    NA MAI WELA,

                                                KA HAALULU

                                                            KA MAI O KA ILI,

                                                                        KOKO INO,

                                                                                    MAI NALULU

PAA O KA LEPO,

                        MAI KUNA,

                                    MAI WAHINE

                        âme ka mai HOOPAILUA

 

            Ua maopopo loa ke OLA o kei amau HUAALE. A o ka mua wale no i kou i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi aa laau a Kauka Jayne, no ka hooia ana i na ma

 

PUHA,

            ALAALA,

                        KAOKAO,

                                    PUUPUU,

                                                PEHU,

                                                            KUNAKUNA

 

Hanene, Lolo,

na mai wahine, a me na mai e ae, no ko KOKO a inoino ma kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.