Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 5, 2 February 1867 — Page 3
KE KUOKOA, HONOLULU, FEBRUARI 2, 1867.
KA HELUNA O HONOLULU NEI — O ka huina o ka helu ia ana o na kanaka maoli o ka Apana o Kona nei i ka makahiki i hala, (1866) he 13,521. O ka helu ia ana hoi i ka makahiki 1860, he 14310. Nolaila, o ka nui o na kanaka i emi, mai 1860 a hiki 1866, he 789. O ka heluna hoi o na haole i ka makahiki 1866, he 1,851; a i ka makahiki 1860 hoi, he 1,639, nolaila, o ka pii oe o na haole mai ka makahiki 1860 a hiki i ka makahiki 1866, he 212.
NA MEA HOIKEIKE NO PARISA. — Ua hoolaha hou ae nei ke Kuhina Kalaiaina, ua makemake ia ke keena i hookaawale ia no Hawaii nei, ma ka Hale Hoikeike Nui o Parisa, e hoopiha hou i na mea o Hawaii nei, ke loaa ae i kela a me keia kanaka e makemake ana e ike ia kona inoa ma ka Hoikeike Nui, no ka mea, o ka inoa o ka mea nana e hoouna aku ke kau ia maluna o kana mea iho. Ekolu pule mahope iho o'keia, oia ka wa kupono e hoouna ia aku ai. Nolaila, e hoouna koke mai i ke Kuhina Kalaiaina.
PII KE KAI — I ka Poakahi i naue ae nei, ua ike aku makou i kekahi mau maauauwa ai elua, e hoopaapaa ana, no ka hoemi o kekahi kanaka i kana ai i hapaha no ka umeke. No keia hoemi ana o kahi kanaka, pane aku la kekahi kanaka, "aohe ou pono i kou hoemi ana, no ka mea, he hapalua hoi no ka umeke, eia kau i hapaha." E pii mai ana hoi ke kai o kahi wahine, me ka nuku ino ana, a me ka noke i ka haikaika. Aole o makou mahalo i keia hana, he mea hilahila ia ka nuku ana imua o ka lehulehu.
Maui.
REV J.H. MOKU. — Ua koho ia keia Kahunapule i hope no Rev. D. Balauwina o Lahaina, no kona onawaliwali e noho mai nei, a aia ia ia ke kokua o keia manawa.
NA HALE KUAI PAI O LAHAINA. — Ua lohe hope mai nei makou, ua lehulehu wale na hale kuai pai ai a me na hale kuai i-a ma ia kaona.
HALE IPU KUKUI O LAHAINA. — Ua lohe mai nei makou, ua paa loa ka hale ipu kukui hou o ia kaona, a ke hai mai la ia i kona ano he hale kini no na moku ke holo aku i ka po.
NA HALE KULA AUPUNI. — Ma ka malu ulu mai o Lele, ua hiki mai ka lono ia makou, ua kapili iho nei ke Aupuni i na hale kula Aupuni no ia wahi. No ka mea, i ka wa mamua, maloko wale no o na halehalawai e malama ia ai na kula Aupuni.
HOOPAAIA KA WILI ANA O KE KO. — O ka wili ko nui o Lahaina, oia hoi ka wili mahu, ua hoopaaia kona wili ana i ke ko i lilo ia hui. No ka mea ua poho ae nei ka hui o Walker Allen &Co, kekahi poe i komo iloko oia hui, nolaila ua hoole ka mea Hanohano G.M. Robikana i ka ae ana aku e wili.
UA HOOPAIIA. — Ua loaa mai he leta mai a L.W. Kaainoa o Hilo, e hai mai ana i ka hoopaiia o kekahi mau kanaka ehiku no ka haawi ana i ka waiona i kanaka, he $78.00 pakahi, elua kanaka i hoopaiia he $55.00 pakahi, a hookahi kanaka puhi rama, hoopai ia he $457.00, a eono kanaka i hoopaiia he $6.00 pakahi. O ka huina hoopai a pau loa he $1,149.00, ke i ae la kahi Palahu "pokeokeo."
KA HANA A KA HAKU MA MOLOKAI. — Ma ka la Sabati elua o Ianuari oia ka la 13, ua kukuluia ka Ahaaina a ka Haku ma ka luakini o Kaluaaha, a ua hookomoia mai ma ia la iloko o ka Ekalesia he 26 poe ma ka hoike manaoio, a ua hoihoi ia mai he 38 poe i kapae ia mamua, a eia lakou ke akoakoa la iloko o ka pa hipa a ka Haku.
KE KULA O LAHAINALUNA. — I ka holo ana aku nei o ke Kilauea i ka Poakahi iho nei, ua hoi aku na haumana o ke kula o Lahainaluna no ka hoomaka o ka lakou kula ma ka Poakolu ae, i ka hiki ana mai o ka lono mai laila mai, ua hoomaka ke kula i ka hora 9, aohe ka i pau akoakoa mai na hoa. Ike wale aku oukou i ka ulu kuikui o Kaukaweli. Ua lono pu ia mai ua ku aku o Kilauea i Lele i ka hora 4 wanaao Poalua, holo no.
EKALESIA NO NA LEPERA. — Iloko iho nei o ka malama o Dekemaba ua hele aku o Rev. A.O. Porebe iwaena o na mai lepera ma Kalaupapa, a ua hookumu i Ekalesia no ia poe e liko me ka hooholo ana o ka Ahahui o ka Paa aina iloko o Iune. O ka nui o na lala oia Ekalesia i hookomo ia he 53, a mai loko ae oia poe, ua kohoia ekolu mau luna, o Hae no Kaneohe, Kahulanui no Lahaina, a o ke kolu no Molokai iho no. Ua kapaia ka inoa o ua Ekalesia la o "SILOAMA" kahi e hoomaemae ia ai na mai lepera i hoikeia iloko o ka Baibala.
HE PALAPALA NOI I KE KEENA KIAAINA.— Ua ae mai nei ke Kuhina Kalaiaina i ke noi a na kanaka o Koolau Maui, e hookaawaleia i Lawe Leta mai Haiku aku a Hana ma na Pali Koolau aku, i elua lawe ana i ka malama. Ma ka lokomaikai o ka Luna Leta Nui, ua loaa mai ia makou keia mau wehewehe ana malalo nei. "E haalele ana ka lawe leta ia Ulupalakua i kela Poaha alua keia Poaha alua, a e hele aku ana ma Kahikinui, Kaupo, Kipahulu a hiki i Hana, e hoomaka ana ma ka la 31, o Ianuari. E haalele ana hoi ka lawe leta ia Haiku i kela Poaha alua kela Poaha alua, a e hele aku ana ma Keanae, Wailua, Nahiku a hiki i Hana, e hoomaka ana ma ka la 7 o Feberuari, a pela aku e hele ai ma o ae o ka puali a ma keia huli aku o ka puali. E pomaiki loa ana ka poe i noi mai, aole hoi e like me mamua ka hakalia loa.
NO MOIKEIKE MOKU. — Ua lohe mai nei makou, ua lana ka ke kuna Moikeiki a ua palekana, ua pau kona hooipo ana me ka opu anuanu o ka moana. O ke kumu i ili ai o keia kuna, he makani kualau mai, a aohe ikeia aku o kahi e hoopuka aku ai. Ua kuia mamua ae ona a ua puka, malaila ke komo ana o ka lio a poho ai. Ua hiki aku nei na kamana, a ua kiki ia ua puka nei a paa, ua pauma ia ka lio, a ua puoho ae la mai kona hiamoe lea ana, a o ke kukini mai koe ma ko kakou mau wahi kai. Na kahi moku ka nau o ka moe ana. Ua komo mai oia i ke awa nei ma ka Poalua iho nei.
Hawaii.
PILI KINO. — Ma ke ku ana mai nei o ke kuna Alebani i ke kakahiaka Poakolu iho nei, ua ike iho makou i ke kau ana mai o S.L. Ausetina o Onomea maluna ona.
KA UAPO O HILO. — O ka uapo o Hilo i hana ia mai nei e L.L. Hulipahu o keia kulanakauhale, ua hookuuia e hele ka lehulehu mahope iho o ka paa koke ana.
HOOKOLOKOLO MA WAIMEA.— I ka Poaha o keia pule ae, e kukuluia ai ka Aha Hookolokolo ma Waimea. Hawaii, no ka hookolokolo ana i na pepehi kanaka o Kona. I keia Poakahi ae, e holo ai kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e malama ia hookolokolo.
MOKU KA MANAMANA. — Ua poloai ia mai makou e J.H. Maikunu o Hilo, i ka moku ana o kekahi mau manamana elua o ka lima hema o George Keumi, o Honolulu nei mamua. Maloko o ka hale hana hao ma Hilo kahi i moku ai. Aole nae i maopopo ia makou ka mea i moku ai, he pahi paha, he mea e ae paha. Auhea hoi he hai pono ia mai e maopopo ai. Aka, minamina no kona mau manamana i haalele mai la i ka lima.
KOKUA MAHINA HOU. — Eia ke kokua mahina o na kula Sabati o Hilo i ka la Sabati mua o Ianuari 1867.
Kula Sabati haole - - $10 00
" Haole Hawaii - - 7 12 ½
" O Haili - - - 13 90
" O Onomea - - 1 50
" O Hakalau - - 75 "
O Pohoiki, (Puna) - l 50
" O Opihikao - - 1 50
No kekahi mau keki - - 35
$36.62 ½
Ua haawi olioli na kamalii o Hilo i keia mau dala no ka moku o lakou o Hokuao.
T. KOANA. Hilo, Ianuari 24, 1867.
MAKE I ALOHA IA. — Ma ka Poaha, la 10 o Dek. iho nei, ua hala aku la i ka make o Mrs. Kepeleiliahi. Ua kikoo mai na lima o ka mea ana ole, a ua hoonele ia mai makou na kaikuaana i ka pokii ole, a ke noho nei makou a me ko makou makuahine, me ka u a me ka naau kaumaha. O ka nui o na makahiki o kona ola ana, he 18 me na na la 9. O kona ano; he oluolu, he akahai, he hoolohe, a me ka lokomaikai. Ma Lahaina kona wahi i noho ai mamua, a mahope iho, hoi mai oia a noho ma Kohala nei, a mareia oia me J.W. King, aka, aole i liuliu ko laua noho pu ana, a hoi aku la kona hoapili i ka aoao mau o ka honua, a haalele mai la ia ia a me ka laua lei he keiki. Aloha ino.
MRS. B. KAHIKOKU.
Kohala Akau, Dek. 16. 1866.
Kauai.
NA PEPEHI KANAKA O KAUAI. — O na pepehi kanaka o Kauai, oia hoi o Kahooleawaawa a me Keohe, na mea nana i pepehi mainoino ia Kalu, ka makuakane o Keohe, ma ka la 23 o Dek. i hala, ua loaa mai nei ma ke awawa o Wainiha, ma ka hora 11 o ka la 23 o Ianuari, a ua lawe ia mai a ua hoopaa ia ma ka Halepaahao, a e lawe ia mai ana i Honolulu nei e kakali no ko laua hookolokolo ia.
O ka pepehi kanaka hou a makou i hoolaha ai i kela pule aku nei, mamuli o ko makou lohe wale, ua lohe pono ia mai nei, ua hoao io no kekahi kanaka pupule e oki i ke poo o kekahi kanaka me ke koi, a ua moku lihi no ka ke poo. E ola ae ana no paha ua kanaka eha la, aka, o ka pupule, e pono no e hoihoi ia mai ma ka Halemai Pupule.
Hunahuna Huikau.
GENERALA MAKUKE. — Ma ke ku ana mai nei o ke kiapa D.C. Murry, ua lohe mai makou, ua hala aku la o His. Ex. Generala Makuke ma na Mokuaina Hikina e pili la ma na kapu kahakai o ka Atelanika. I hele aku nei paha oia e imi i ke oki no kana Lede, i hele aku nei paha e hana i kuikahi hou paha.
HE MEA KAKAU NUPEPA. — A penei i hooko ai keia mea kakau nupepa i kana hana: I kekahi la, i ka wa i ike ia aku ai ka uluaoa kaua ma kekahi wahi i kapaia Wahi o Paneteona (Place de Pantheon) pii ae la ua kanaka nei a maluna o kekahi ahua pohaku, a me ia mea aku a ku iho la oia me ka peni ma kona lima, i kakau iho ai oia i na mea ano nui o ia kaua, me he mea kakau nupepa manaoio la. Aia i waena oia uluaoa kaua e hihio ana na poka i o ianei, a e paapaaina ana hoi na kapuai o ka poe kaua lio maluna o kahi i kapaia, hea mai la kekahi kanaka i ua kanaka kakau nupepa nei penei:
"E ke kanaka e ua hehena anei oe! e holo ae oe mai ia wahi oe o make oe." Aole nae he hoolono aku o ua kanaka kakau nupepa nei, ku no, o ka wati ma kahi lima a o ka peni ma kahi lima, helu no i na minute oiai e kau ana.
I hou aku la ke kanaka, "aole ou lohe i ka'u e hea aku nei? No ka mea, o na wahi au e ku la he wahi make."
I aku la ua kakau nupepa nei. "Na ko ka lani au e kiai mai. A i hoi aku oe, e hai aku oe eia no au ke noho nei maanei, e kakau i na mea ano nui o keia kaua a hiki i ka hope.
Hookahi paha hora mahope iho, ku iho la ua mea kakau nupepa nei i ka poka i lele hewa mai. A hoihoi ia aku la oia i ka hale, me ke ku koke ia ana o ke kauka e hele mai e lapaau.
I ka hiki ana o ke kauka, a ninau aku la, "ua eha anei oe?" Ae mai la ua mea kakau nupepa nei. "Ae, a aole no hoi he hiki ia'u ke kakau."
I aku ia ke kauka, "mai manao oe i ke kakau e pono oe e noho malie loa."
I mai la ua mea kakau nupepa nei, Aole ia o ka mea nui, aka. O ka malama ana o kela me keia i kona haawina iho; elike la me a'u; o ka'u hana ke kakau ana i na mea ano nui o keia kaua. Nolaila e ahonui iki mai oe. E kou ino malalo o kuu palapala i na manao i poina penei: HORA EKOLU ME KA HAPA O KE AHIAHI — "Mahope iho o ke kipu ana o na koa, ua ike ia, ekolu mau kanaka i ka mahunehune, a hookahi i make loa."
Ninau aku la ke kauka. "Owai ia mea i make?" Pane mai la ua mea kakau nupepa nei. "Owau." A o ka lele loa ae la no ia o ka hanu. He keu keia a ke kanaka manaoio hana, aole manao ae i ka make, aka, hana no e like me ka hana i haawiia ia ia, oia ka imi ana i na mea hou no ka nupepa.
Na Palapala.
No ka malama ana i ka uhane.
Ua aneane lokahi paha ka manao o na mea a pau, he uhane ko ke kanaka, aka, o ka hoomaopopo lea, a me ka malama pono ana i ka uhane, he mea ole ia i ka manao o ka hapa nui o na kanaka. O ke kino ka lakou i ike, i manao, a i malama, a o ka uhane ua waiho wale ia me ka hemahema, nolaila, ke hoakaka nei au maia mea nui hookahi e pono ai ke kanaka, anoai o haule kekahi hua o keia lulu ana ma kahi lepo maikai, a hua mai i ke ola o ko lakou mau uhane.
Elua mea iloko o ke kanaka, he kino, a he uhane. He lepo kona kino, a nolaila mai, a e hoi hou aku no ilaila; a o ka uhane na ke Akua mai, a e hoi hou aku no ilaila. Kekah. 12:7. "Alaila, e hoi ka lepo i ka honua e like meia mamua, a o ka uhane e hoi ia i ke Akua nana ia i haawi mai." A o na mea e pono ai laua he okoa no. E like me ke kino, no ka honua mai, a no ka honua mai kona mau mea a pau e pono ai. O kana ai, kalo, uala, maia, ipu, kulina, papapa, laiki, palaoa, a pela aku, no ka honua mai; o kana ia, anae, awa, aholehole, oio, opule, oopu, ulua, uhu, hee, bipi, hipa, kao, puaa, moa, palahu, nene, koloa, kaka, kolea, a pela'ku, no ka honua mai; o kona kapa, wauke, mamaki, maoloa, ulu pulupulu, huluhipa, lilina, silika, a pela aku, no ka honua mai; o kona wai inu, wai auau, wai holoi, wai mea kanu, no ka honua mai; o kona hale, hale laau, hale pohaku, hale-lepo, hale-pili, no ka honua mai. O ko ke kino mau mea a pau no ka honua mai, a hiki i kona hoi hou ana'ku ilaila.
Pela no hoi ka uhane, no ke Akua mai, a nolaila mai no hoi kona mau pono a pau, ai, ia, wai, kapa, hale a pela'ku.
O kana ai, a me kona wai e inu ai, o ke kino, a me ke koko o Iesu. Ioane 6:48. "O wau no ka berena e ola ai, 54. O ka mea ai i ko'u kino, a e inu hoi i ko'u koko, he ola mau loa kona. 55. No ka mea, he mea ai io ko'u kino, a he mea inu io ko'u koko."
O ka ai ana i ke kino, a me ka inu ana i ke koko o Iesu, oia ka manaoio ana ia ia. "No ka mea, ua aloha nui mai ke Akua i ko ke ao nei, nolaila, ua haawi mai oia i kana Keiki Hiwahiwa, i ole e make ka mea manaoio ia ia, aka, e loaa ia ia ke ola mau loa" Ioane 3:16.
Pela ka Iesu kauoha i ka haawi ana i na hoailona o kona kino a me kona koko i kana poe haumana, ma ka Ahaaina a ka Haku. "O ko'u kino keia i wawahi ia no oukou. E hana oukou i keia me ka hoomanao mai ia'u. E hana oukou i keia, i ko oukou wa e inu ai, me ka hoomanao mai ia'u."
O ke kahua e kukulu ai i ka manaoio ia Iesu, o ka palapala Hemolele, ka olelo hoi a ke Akua: Ua kauoha Iesu pela. E huli oukou i ka palapala Hemolele, no ka mea, ua manao oukou he ola mau loa ko oukou malaila. A oia ka mea nana i hoike no'u. Ioane 5:38. "No ia hoi, ma ka lohe ana ka manaoio, a ma ka olelo a ke Akua ka lohe ana." Rom. 10:17. "Nolaila hoi, o ka mea lohe i keia mau olelo a'u, a malama hoi ia, e hoohalike au ia ia me ke kanaka naauao, nana i kukulu kona hale maluna o ka pohaku." Mat, 7:24.
"Ua kukulu ia oukou maluna o ke kahua a na luna olelo, a me ua kaula, o Iesu iho no ka pohaku kumu o ke kihi." Epes. 2:20. Oia hoi ke kauoha kahiko o na kaula, a me ke kauoha hou a na luna olelo.
O ka wai e holoi ai, a e hoomaemae ai i ka uhane o ke kanaka. O ke koko o Iesu, o kona Uhane, a me kana olelo. No ka mea. "E hiki loa aku i ke koko o Kristo, o ka mea i kaumaha aku iaia iho i ke Akua ma ka Uhane mau loa me ke kina ole, ke hoohuikala i ko oukou naau i na hana e make ai." Heber 9:l4.
"Aole no na hana pono a kakou e hana'i, aka, ma kona aloha wale, ua hoola oia ia kakou, ma ka holoi hoohanau hou ana, a ma ka hana hou ia e ka Uhane Hemolele."
"Ua hanau hou ia mai oukou, aole na ka hua e pala wale ana, aka, ma ka hua pala ole, ma ka olelo a ke Akua oia, ka mea e mau loa ana." 1 Peter 1:23. "I hoolaa mai ai oia ia ia, e hoomaemae ana ia ia i ka wai auau, a me ka olelo." Epes. 5: 26.
O ka aahu, a me ke kahiko o ka Uhane o ke kanaka — O ke kupaa ma ka pono, o ka oiaio ma ka hana a me ka olelo, o ka manaoio i ke Akua, o ka pule i ke Akua, o ke akahai, a me ka noho malie, a me ka olelo a ke Akua, ke kahua o ka manaoio e ola'i. Epeso 6:11-18. 1 Petero 3:4:5.
O ka hale e noho mau ai ka Uhane o ke kanaka, aia ma ka lani; "No ka mea, ua ike makou, ina i wawahiia ko makou hale kino lepo, o ka hale lewa, e loaa auanei ia makou ka hale na ke Akua, he hale i hana ole ia e na lima, ua mau loa iloko o ka lani. 2 Korineto 5:1.2. "Ma ka hale o ko'u Makua he nui loa na wahi e noho ai, ina pela, i na ua hai aku au ia, ke hele aku nei au e hoomakaukau i wahi no oukou." Ioane 14:2. A o ke Kula e pono ai, a e alakai ai ia kakou ma keia mau pono Uhane, o ka palapala Hemolele a me ka Uhane Hemolele. No ka mea; "O ka palapala hemolele a pau, ua haawiia mai ia e ka Uhane o ke Akua, he mea ia e pono ai, no ke ao ana, no ka papa ana, no ka hopololei ana, no ka hoonaauao ana ma ka pono." No ka mea, i ka wa kahiko, aole no ka manao o kanaka ka na kaula; aka. ua olelo mai na kanaka hemolele o ke Akua, i ka uluhia mai e ka Uhane Hemolele." 2 Korineto 3:16. 2 Pet. 1:21.
Nolaila, e na kanaka, na hoahanau, ka poe naauao, ka poe naaupo, e kuai koke i ka Baibala, a e heluhelu iho me ka hoomaopopo i ke ano o ko ke Akua Akua ana, a me kona makemake, kona aloha, kona lokomaikai, kona ahonui, kona maua, ka ike, kona Aupuni, a me ka hoomana i kupono i kona makemake a me ke ano o kona poe kanaka; haipule ana, kupaa ana, manaoio ana, hana ana, a hoohalike iho, me na manaoio ia mau mea, oia ka ai, ka ia, ka wai, ke kapa, ka hale, a me na mea a pau e pono ai, a e ola'i ka uhane — Me oukou ke aloha o ka Haku Iesu Kristo. KE'HUKAI.
Waialua, Ianuari 15. 1857.
La Makahiki Hou.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA oe: — I ka la 1 o Ian. oia ka la "Happy New year," o ka la no hoi ia i ulele iho ai na iwa o ka English. Sbhool, ma ka lai o Maunaiwa ma ka Mokupuni o Molokai, malaila lakou i hoomakaukau iho ai i wahi ahaaina, no ka hoomanao ana i ka makahiki hou a me ka hoomanao pu aku i ke Akua no kona lokomaikai ana mai i keia lahui holo okoa i kona hooloihi ana mai kekahi i ke ola kino ana ma keia ao. I ka hora 12, naue aku makou a hiki i Kilohana me ka manao e nane aku i ka makaikai a hoi koke mai, oiai hoi he 46 iwa oia eleu ana aku maia uka anoano, la makou i hiki aku ai maia wahi, aia hoi ua akoakoa like mai na hoa inea oia uka, ia makou e nanea ana i ka makani kolonahe oia uka ano iuiu, aia hoi he leo i pua mai, mai loko mai o ka waha o ka makou kumu oia hoi o M.A. Paris, ia ia nae i pine mai ai me ka leo kolonahe i kana mau haumana e koele wawae aku ma ka lai o Wailau. Eia kekahi, i ka poe mua i hiki aku ai ma ka hale, ia wa koke no hoomakaukau ia mai na mea ai. Ia wa nohoi i ulele iha ai na kamaaina maluna o na lio e kii aku i ka poe mahope mai, oiai hoi o ke kumu kekahi a makou, ia makou e noho ana i ka olu o Maunahala, aole i liuliu iho, hiki mai ana na hoa inea o Kaluaaha ia wa koke no makaukau o ka ai-na ahiahi, a i ka manawa i lawe ia mai ai na mea ai, ua mahele ia elua papa aina, i lawa pono ai na hoa kulolia me na kamaaina pu kekahi, malaila pu no hoi makou i moe ai a ao ia po. A o kekahi poe ua hana uko ole iho i ke kua o ka lio o na kamaaina ua kau pakolu ia iho ka lio hookahi a pakeu iho ka ha, oiai hoi he elima na lio i haawi ia mai ia makou a he mea hou no hoi keia i ka ike ana iho, i ka hooiho ia ana o na keiki nui a me na keiki liilii ma na pali Koolau, hookahi no nae mea aloha a maua o na keiki liilii i ke kunewa malie i ka pali. Ua pau me ke aloha.
J. HAIKU & Z. KAKAIO.
Mapulehu, Ian. 15, 1866.
Olelo hooikaika,
Ia oukou e na'lii o ka home, ka poe, a mau poe paha a ke Akua i hookau mai ai, ma ka helu ekahi o keia mea he waiwai, a me makou huina makaainana iho o ka lahui Hawaii nei. Nawai la oukou i hoo'lii mai, a i haawi mai hoi i ka haawina pomaikai no ko oukou noho ana ma keia ao? Aole anei na ko kakou Makua Nui i ka lani? Oia no. "A pehea ko kakou manao? o ka noho wale iho no anei, e like me ka aina pohu ka hinuhinu o ke kai maluna, he au o lalo?
Ke hoole aku nei au, aohe pela. O ka naauao wale no ke kumu nui nana e hoopono i ko kakou noho ana, ka makua nana e ao mai ma na pono o ke kino, a me ka uhane, ke hui pu me ka makau ia Iehova ka mole o ka naauao, wahi a Solomona, ka alihikaua ikaika nana e pale aku i ka pouli mai ko kakou naau aku, me na hana he nui wale, ae malu ai ko lakou noho ana.
E huli ae kakou a nana i na aina pekana, oia hoi o Butaritari ma, ka aina nana i ai maka mai nei ka io o na kanaka ekolu o Hawaii nei, me na aina e ae he nui, kahi i laha ole ai ka naauao me ka pono o ke Akua, aole he maluhia o ke aupuni, a me ka noho ana o na makaainana, a me na'lii, e kaua ana lakou i kekahi a i kekahi, hookahe koko aku hookahe mai, ai aku i ka io ai mai. pela anei na aina naauao? aole loa; eia o Hawaii nei me na aina naauao e ae he nui. I ka wa kahiko o ko kakou mau kupuna mamua aku o KAMEHAMEHA I, a mahope mai, e noho ana lakou iloko o ka pouli, poino wale ana ko lakou noho ana. Aka, i keia wa e kakou e noho nei. Lanakila ko kakou noho ana, olelo iho ai oe nou kou waiwai, e like me Poikai ma Wailuku, a kaulana oe i ke akamai i ka loio, e like me J.W.H. Kauahi o ka malu ulu o Lele.
E ou mai ko kakou mau lemu e na kupa Hawaii i imi i ka naauao a nui, i mae ka alihikaua ikaika nana e hoopio aku i na kaa kipi o ka Nahesa, malalo iho o Satana e noho mai la ma Butaritari i keia wa. Mai hoolilo i ko oukou kino no ke kunakahiki, e like me ka poe opiopio o Lahaina nei, ka poe i hiki ole ke haalele i ke kula. Aka, imi e no lakou i kahi dala puehu wale, oia hoi keia mele.
"He lili kumakahiki,
Hookahi la ua heo,
No more ia pakeke."
Ke imi nei lakou i ke dala hikiwawe; ke i mai nei o Iesu ma Mataio mokuna 6: 33. "Aka, e imi e aku oukou mamua i ke Aupuni o ke Akua, a me kana pono, a e pau ua mau mea la i ka haawi ia mai. Me ke aloha. J.M. KANAMU.
Paeohi, Lahaina, Maui.
Na mea Hou o Lahaina.
KA HANA A KA HAKU He nui no na kanaka o Lahaina nei i naue mai i ka pule ma na la Sabati. I ka nana aku i na pupu, (elemakule) a me na ui, ua makaala maoli, me he mea'la ua ihu mai ka uhane o ka Ha ku Mana loa maluna o lakou.
KAHI KAHINA POPE. Ia makou i naue mai ai ma Wainee mai, aia hoi, o kahi kahuna Pope o Lahaina ua hele, a ha-uha-u kahi waha. Eia ke kumu. Ua hoopaapaa mua o ua kahuna Pope nei me kekahi wahi elemakule Hoole Pope. Penei; wahi a kahi elemakule. "E pau ana ka ka noho alii ana o ka Pope ma Roma? "Olelo mai o Baluwina ia makou kokoke pau ka Pope." Nui loa ka pioloke o kahi kahuna Pope a me ka huhu mai ia Baluwina. Ia makou i hiki mai ai, olelo mai la ke kahuna ia makou. "Pehea, Baluwina ko oukou kaula wahahee, pau ka pope ma Roma?" wahi hou a ua kahuna nei. "E lilo e ka lani a me ka honua aole e pau keia hoomana." Pane aku la wau a me Hoomaha. Pela no paha, aole no e pau o Satana, aka, o ka Pope, e pau ana.
NA WAHI WILIKO. Ke pioloke nei na ona o keia mau wahi Wiliko, o pau i ke kudala ia, nolaila, ke manao nei ka ka Haku o ka wili nui e holo ma Honolulu e kamailio ai me ka poe ana i aie ai i ke dala. Aia ma na la mua aku nei, he nui ka hakaka o ka Haku o ka wili makai me ka wili mauka. Eia ke kumu, ua kuai mua o Charles Lake me Kalaaukumuole he $60. o ka eka, aka, hiki mai o James Chample, a kuai hou he $60. o ka eka e like me mamua, eia nae, aole i haawi mua o C. Lake i ke dala A ooki koke o J. Ohample i ke ko, a hele mai ko C. Lake poe, aia hoi, ua pau ke ko. Alaila, ike hoi ko C. Lake poe, kii lakou e oki i ke ko a J. Chample, maia mea na hakaka lakou. Eia keia mea apiki. O ka wili mai mauka, he hana laina i ka la Sabati; me he mea la, no lakou ia la.
HAUOLI I KA MOI.
He nui ka olioli o ka Lele nei poe i ka hiki ana mai o ka Moi. Ia makou e nanea ana, aia hoi, ike aku la makou i ka pulelo ana ae o ka hae o Lahainaluna, aole makou i manao o ka Moi keia, he mua ko lakou la ike ana ia Kilauea a me ka hae o ka Moi e welo ana. A, mahope uu ia ae la ka hae o ke Aupuni ma Lahaina nei.
S.M.P. KEALAKA.
Lahaina, Ian. 14, 1867.
Leo Kahea.
Leo Kahea i na Kohala, me Waimea, me na Hamakua, no Ka Aha Hui Euanelio, o Hawaii akau, ma Hamakua Hikina.
Ma ka la 7 o Feber. e hiki mai ana, e kukulu ia ana, nolaila, ke kau leo ia aku nei, ka lono i na Kahu, me na Haiolelo, a me na lala o lakou, no kahi e noho ai.
O Rev. E. Bona, me kona lala me na hoa e ae, ma kahi o Elia Nainoa; O Rev. S. Kukahekahe & Rev. A. Pali & Rev. S.C. Luhiau, me ko lakou mau lala ma na hale o Miss. Mele; o ka lala o Waimea, me na hoa e ae ma ka hale o J.S. Kekoi. O P. Kaaekuahiwi & S. Kamelamela me ko laua mau lala ma ka hale o L. Haina, o na hoa e ae ma na kauhale e ae no ia o na kamaaina; Me ka mahalo Na na KOMITE.
S. K. Hope Kakauolelo.
Ianuari 8, 1867.
He inoa no Ma ria Pine.
Hea i Haili kuu ipo manu ke akoa mai la e ko laila kini.
He kupa he kamaaina ka ua no Hilo o ke kumu o ka ua ka makani.
Ke hokuku ae la i ke ao ua, ua i Hanalei i ke poo o ka aina,
Ke kiowai ua a ka makani i hali a kau i luna aku i ka Honua — a.
He Lani iluna he honua ilalo ilalo ka hapuna wai a ka manu,
Inu a kau i ka laau i kau no he wai e inu no ka wahine,
Inu no a kena a ike i ka ono hoi pinepine no i ka wai o ka lehua,
He lehua oe na ko,u maka e ike nei o kou haku noia.
O kou inoa ia e o mai oe.
SARAI KEPAA.
Kapuaikaula Ianuari, 23, 1867.
MA RE.
PUAHI - PAKE - Na Honolulu, Ian. 28, mareia e Rev. H.H. Pareka, o Pauhi k, me Paku w. No Waikiki laua.
MAKE.
Ian. 26, ma Pukahale, Honolulu, make o Pane w.
Ian. 28, ma Puahia make o Kealihakake w.
Ian. 28, ma Kamoiliilii make o Wahine w.
Ian. 8. ma Kualoa Oahu make o Kauhinahu w.
Dek. 28, ma Hilo make o Pulihaika K.
E HAALELE ANA KA
Moku Ahi
"KILAUEA"
Ia Honolulu i kela Poakahi keia Poakahi.
Ma ka Hora 4 1/2 ponoi, (a hiki i I ka wa e hai hou ia'ku ai.) A e holo ana i
KONA, HAWAII,
A me na Awa ku moku malalo iho nei
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KAWAIHAE,
KAILUA,
KEALAKEKUA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA & KAILUA, ma ka Poakolu.
KAWAIHAE, " " po Poaha.
KALEPOLEPO, ma kakahiaka Poalima.
LAHAINA, " ka po Poalima.
H. HACKFELD & Co.,
270-tf NA EGINI.
I ka poe mea Kuleana Aina.
O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho, ke hai aku nei oia, ua makaukau loa oia i ka hooponopono ana i na palena o na aina o kela mea keia mea imua o ka Mea Hanohano G.M. ROBERTSON, ke komisina o na Palena Aina, i ka poe a pau e makemake ana e hooponoponoia na palena o ko lakou mau Aina. A ua makaukau oia no na mea a pau loa. W.C. JONES (Lolo.)
Honolulu, Ian. 31, 1867. 270-3t
Haalele Wahine.
O KALAMA KA'U KANE MARE, UA haalele mai i ko maua wahi moe, nolaila, ke hoolaha nei au ma ke akea, me ka hai aku i na mea waiwai a pau, e ai aku no au me lakou, i malama maikai ia ko'u ola, a e kau ia ka aie maluna o ka mea i haalele mai i kahi inoa.
Mrs. MOEIPO.
Honolulu, Ian. 29, 1867. 270-1t*
Hoolewa ia E. Manuia Hughes.
I KA LA 10 O FEB.. I KE SABATI ELUA e hiki mai ana, E hoolewaia ana o
E.M. HUGES.
Ke kahea ia nei na makamaka a pau e pili ana i ke kupapau e hele mai lakou ia la. J. HEIHEI.
270-1t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, O maua na mea nona na inoa malalo nei, ua kohoia mai maua ma ka la 5 o Ianuari 1867, e ka Mea Hanohano G.M. ROBERTSON, i mau Luna Hooponopono waiwai no ka waiwai a pau o Paaluhi, no Wahiawa, Waialua, o Oahu. A ke kauoha aku nei maua i ka poe i aie mai ia ia, a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike mai ia maua, a i kekahi o maua ma ka la 20 o Feberuari 1867, a ina aole oukou e hoike mai ma ia la, o ka pau no ia. IESA (k,) a me LIHILIHI (w.)
Na Luna Hooponopono Waiwai o Paaluhi k.
Leleo, Honolulu, Ian. 31, 1867 270-3t*
I KA LEHULEHU!
UA LOAA MAI I KA MEA NONA KA inoa malalo nei na lole ano hou o na aina e mai, ma na moku i ku hope mai nei, a e kuai make pono loa ia aku ana i ka poe e kipa mai ana a hoinainau me a'u ma ko'u HALEKUAI ma ua huina o Alanui Maunakea me Alanui Beritania. Eia ke ano o na mea hou i kupono no na mea a pau:
Na KAMAA BUTI a me na KAMAA MAOLI maikai no na wahine a me na kamalii.
Na Kalakoa mai Amerika a mai Farani mai,
Na keokeo laula i-a,
Na keokeo laula nunui, 54, 63, 72, 80 a 90 in.
Na hainaka lilina ume naau,
Na paku makika nahenahe,
Na pehea nani o na wahine,
Na upa kila maikai,
Na kaei ili o na Lede, na kaikamahine a me kamalii
Na kamaa ili laholio no na kane i hele wale a kii i ka wai ka hila.
Na kamaa Buti a me na kamaa maoli i humuhumu ia no Kane.
Na kamaa buti a me na kamaa maoli i kakia kuiia.
Na kasimea eleele o kane,
Na kasimea ahiahia maikai no na kane,
Na peahi ano nu hou no na kane,
Na puliki silika nani,
Na Puliki keokeo,
Na kuka eleele holopu,
Na Palule maikai a
DAVISA a me JONE.
Na KA-LA PALULE LILINA,
Na PALEMAI PALULE,
Na PALEMAI PALULE MALINO.
Na PALULE UWEWAHINE a Kalakoa,
Na LEI,
Na HAINAKA LILINA kupono no kane,
Na KAWELE AUAU,
Na MAMALU KILIKA,
Na KAMAA LOLE kamalii,
AILA mahu
PALULE alu makalii,
Na PAA LOLE Kasimea mai luna a lalo.
O na palule keokeo emi mai no ke kuike ke dala.
MIKINANE (M. McINERNY).
Honolulu, Ian. 31, 1867. 270-5t
KAUKA LAPAAU.
- O -
A. C. BUFFUM, kona inoa.
AIA NO KONA HALE KAUKA MA KONA hale noho ALDRICH HALE ma Alanui Papu, Honolulu. 236 6m
KAUKA LAPAAU.
- O -
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.
AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, makai iho o ka HALE AUPUNI.
Honolulu. 245 1y
UA MAKEMAKEIA.
E KA MEA NONA KA INOA MALALO nei i
20 KANAKA.
E ninau ma ka Hale Hookolokolo ia
W.P. RAGSDALE.
Honolulu, Ian, 26, 1867. 269-1m
HALE PAI KII!
AIA KO'U HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,
Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu. He emi loa ke kumukuai o na KII. H.L. KEIKI (CHASE.)
267 -1y Mea Pai Kii.
HANA KAA O NA ANO APAU.
UA MAKAUKAU AU MA KO'U HALE hana KAA me AINA HOU, e hana i na kaa o na ano a pau. Na Kaa i pau i ka hakihaki o kela ano keia ano, a me na mea no a pau e pili ana ia Oihana. Nolaila, ia oukou e na makamaka mea Kaa, e ike ia kakou hookanaka.
WILLIAM AULD (UILAMA)
Honolulu, Sept. 20, 1866. 251-3m