Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 6, 9 February 1867 — Page 1
| This text was transcribed by: | Namaka |
| This work is dedicated to: | Dr. M Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE VI. HELU 6. HONOLULU, FEBERUARI 9, 1867. NA HELU A PAU 271.
"KA NUPEPA KUOKOA,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00
No na mahina he UMIKUMAMALUA!
$1.00 no na mahina eono.
ME KA HOOKAA MUA MAI.
----------
NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.
NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.
L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)
KA "NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu
EVERY SATURDAY,
$2.00 per annum, or $1.00 per six
months, in advance.
ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.
KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.
ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.
L.H. GULICK.
For the Publisher.
Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.
Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.
J.W. KEAWEHUNAHALA Loio! Loio!
O ka poe makemake a lono e kokua ma ka Hoopii ana, a pale ana ma ke Kanawai imua o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, e kii koke i ka mea nona ka inoa e kau ae ia maluna, a e loaa no oia ma kona Hale no @
Kikihale,
mauka o kahi o J. KAHAI Esqr. a i ole ia, e loaa no ma ka Hale Hookolokolo i Honolulu, Oahu.
Honolulu, Feb. 9, 1866. 219-1y
Mokuna wawiki!!
E holo mau ana kela wahi moku i Molokai i kela pule keia pule mai Honolulu akunei. A ina he ukana hooili ka kekahi a e holo ohua ana paha, alaila, e ninau no i ke Kapena oia o KAHALEMAKE.
No Honoipu me Naohaku
Ka moku kona " Kohala"
O Howard ke Kapena.
E holo mau ana keia moku ma na Awa i oleloia maluna, no na ukana a me na ohua. E ninau i ke Kapena, a i ole ia, ia KAKELA me KUKE. 6m
He moku holo mau
No Lahaina, a me Makena. O ke kuna kalepa paa maikai.
"Kate Lee"
O Fountain ke Kapena
E HOLO MAU LOA ANA, A HIKI MAI no hoi ma na Awa i oleloia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia
C. BREWER &co. (BURUA MA) 228 tf
No Hilo
Ka moki kuna
"Mele Hilo,"
O Sebastian ke Kapena.
E holo mau ana keia moku i ke Awa maluna, no na ukana a me na ohua e ninau ia HULIPAHU, (L. L. TORBERT)
No Hana , Kaupo , a me Maliko.
Ka moku kuna
"Manuokawai,"
O merchant ke Kapena.
E holo mau an akela moku na Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau ia C. BREWER &co. (BURUA MA)
NA BUKE HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
Baibala Hemolele Nui ili eula nani me na kuhikuhi ma na a ao.....$12 00 " " Nui ili eleele kaekae wai gula.....5 00 " " uuku iki ihi " ".....8 00 " " Pananaiki iho ili eleele.....4.00 Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi.....3.00 " " eleele kaekae wai gula.....1.00 " " " ......75 Kauoha Hou Hapa Haole.....75 Lira Hawaii 1848 me ke kanawai......25 " " 1855.....25 Moolelo Ekalesia.....50 Haiao ili lahiahi.....10 Hele Malihini ana.....25 No ko ke Akua ano......25 Lira Kamalii......25 Hoike Palapala Hemolele.....25 Moolelo o Heneri Opukahaia.....25 Hoike Akua.....25 Weheweheia.....25 Ninau Hoike ili manoanoa.....25 " " " lahilahi....10 Kumumua Kula Sabati.....10 Buke Lawe Lima.....10 He Buke no ka Pope.....10 Ui Kula Sabati Helu 3.....25 " " " " 4......25 " " " " 5......25 Buke Euanelio a Ioane.....10 Himeni .....1.00 Himeni Ili nani.....1.75 Na Kauoha Hou Pakeke Ili Gula nani.....1.50 Ili eleele kaekae nani......50 Ili eleele......35 Kauoha Hou Pakeke me na Halelu Ili Gula nani.....1.75 Ili eleele kaekae wai gula.....50 Ili eleele......50 Na Halelu Pakeke Ili Gula nani.....50 Ili eleele kaekae wai gula......30 Ili eleele.....20 Ka Hae Hoonani (Buke Mele)......25 Buke Wehewehe Huaolelo Baibala.....2.00 " " " Ili nani.....3.00 Eia na buke haawi wale Palapala Liilii-- Helu 4--Makemake anei oe i ke ola Helu 6--E hele i o Kristo la. Helu 7--Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha Helu 11--No ka hoohiki wahahee i ke Akua Helu 16--Ka Kehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a ma ka Bapetiso ana. Helu 17--Mai hana ino i na holoholona Helu 18--No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa. Ka Davida Malo Kumumanao. Ka Moolelo o Batimea Puaaiki. L.H. Kulika Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.
Mele Kahiko
Koekoe make wale i ke anu,
Ka wahine o Kawaipule,
O Lilinoe wahine no na Kauka,
No na kapala kua kahe,
Wai nana ua kohe ana Waokele,
Kele moana au, ke kuahiwi,
Hohonu kauko Hamakua,
Popoi na ale a kaua,
Wili na hu a hau o Maunakea,
Na poohiwi mauna e ku nei,
Ke poohiwi mauna e ku nei,
Ka poohiwi o Huehue,
He hoa no mauna Kilowau,
Ua kukuohi wale ia maile,
O Kona kahi i ka pohu,
Ua holohia e koalani,
Malie ka pali o Kahulaana,
Aloha ko ʻ u hoa mai lalo,
Mai ka hale wale a ka manu,
Mai ka wai punawai ole,
A ka ia e kiai nei,
Ua kamaaina i ka wai,
Ua noho me he mea o Kahiwi la,
Aloha wale luna o Waahia,
Ia moku a ka manu i noho,
Ua ako i ka hale Kawelu,
E eu e ku Tahiti,
A hiki mai auanei laua me kuu ipo,
Hele kapu aku la i Lehu,
Aloha Kaula e ku mai la.
E noho wale mai la i ke kai,
No ka moku o Kaula ka ʻ u aloha,
No ka noho wale mai no i lokelani.
( Aohe i pau)
Ka Moolelo o kamehameha 1.
Na S. M. Kamakau
Helu 14
Mahope iho o ka pau ana o ka hakaka, ohumu iho la o Palea e kii e aihue i ka waapa, a ua pau kona manao ke akua o Lono, nolaila, kii malu aku la o Palea a me kona poe kanaka e aihue i kekahi waapa o ka moku o Lono, a ua laweia a ma Onouli, a malaila kahi i wawahiia ai, no kona makemake nui i ka hao, a no kona huhu no paha kekahi i ka haole, i ka hahau ana ia ia i ka laau.
O ka lilo ana o ka waapa i ka nihue ia e Palea ma, oia ke kumu o ke kaua a me ka make ana o Kapena Kuke.
I ke ala ana ae o na haole a me Kapena Kuke i ke kakahiaka, ike iho la lakou a nolaila, holo aku la o Kapena Kuke iuka o Kaawaloa e ninau ia Kalanioppuu ka moi. Hoole aku la o Kalaniopuu me ka i aku, "Aole au i ike, aihue paha ke kanaka, ua lawe ia ma kahi e." aole paha i maepopo ia Lono,
kapena Kuke na olelo o ka Kapena Kuke iluna o ka moku,
Ahaolelo iho la na ʻ lii o ka moku, a koho ih la lakou me ka hooholo ana i ka la holo la: "E kii ia ka Moi Kalaniopuu e lawe ia maluna o moku, aa a loana ka waapa, a hoihoiia ʻ ku i ka moku, alila hookuuia mai ke alii."
Hooholoia. E kohoia na ʻ lii moku kupono e ki i ka moi . Hooholoia Ua kohoia kekahi mai alii kupono a me ke kahi mau koa me ka makaukau i ka pu a me ka pahikaua no ke kii ana i Moi i kekahi la ae.
I ka Poaha, La 14 Feb,. o ka A.D 1779, ua pilikia ka luna nui i kohoia nolaila, ua pani ia o Lono, Kapena Kuke ma kona hakahaka, no ke kii aoa ia Kalaniopuu e lawe iluna o ka moku, nolaila holo aku la o Kapena Kuke ma a pae aku la ma Kaawaloa, ma kahi o Kali ma awili, ma kahi o Keawahelu ma hanamua. Ua ae no o Kalaniopuu i ka holo iluna o ka moku mamuli o ka olelo a Kapena Kuke.
Ua pau ka olelo ana i ka hale mua, a malaila no o Kalaniopuu me kekahi poe alii, a me kana mau keiki alii.
I ka ike ana o Kekukaupio i ka holo ana mai o Kapena Kuke ma i uka o Kawaloa, holo wikiwiki mai la luna me ke kahi alii, o kalima ka inoa, mai Keei mai maluna o kekahi waa. a ike na haole i ke kanaka e noho ana iluna o kuaiako me ka ahuula, a ki mai la na haole o ka moku i ka pu, a ku iho la o Kalimu i ka pu, a make iho la ia alii, nolaila, awaiwi aku la o kuhaupio ma a pae i uka o Kaawaloa.
I ka pae ana aku o Kekuhaupio ma, e puka mai ana o Kalaniopuu me kekahi poe alii, me ka aahu i ke kapa alii a me na pololu, e hele mai ana i kahakai no ka makaukau e holo i ka moku.
Pane aku la o Kekukaupio, " E Kalani e ilaila aku, aohe pono o kai, ua, make mai nei o kahmu; hoi aku i ka hale." I ka lohe ana o Kalola i ka hua make o Kalimu, ua make i ka waiki a ka haole. Puka mai la o Kalola mai ka hale moe mai. a holo mai la a hoouka iho la i ka lima maluna o ka poohiwi o Kalaniopuu, a pane iho la, " E Kalani, e hoi kaua." Alaila, huli ae la o Kalaniopuu me ka manao e hoa, aka,e lalau mai ana o Kapena Kuke i na lima o Kalaniopuu, aka, e kea ae ana o Kalaninanaookahoowaha i ka pololu o ka lilo aku la no ia o Kalaniopuu i na ʻ lii a me na koa a hiki i maunaloia O ke kaua koke iho la no a ia manawa.
A ike o Lono, Kapena Kuke i ke kea ana ae o Kalanimanookahoowaha i ka pololu, e hahau mai nana o Kapena Kuke i ka palikaua, a pahia ia iho la kekahi aoao o ka paplina, mai ka maha a ka papalina e hahau aku ana ua alii la i ka laau poolu ia Lono me ka ikaika, a pa iho la o Lono i ka eha, alaila pau ae la kona manao kukhiewa, a pepehi iho la oia ia lono kapena kuke a make loa ia ia a mak pu no hoi eha haole e ae.
A ike na haole i koe ua make o Kapena Kuke a me kekahi mau haole pu, holo aky la lakou a kau ilena o ka waapa, a ki mai la i ka pu , a ua nui na kanaka i make i ka poka. O kekahi poe kana akamai hoi i ka maa, ua maa aku lakou i na pohaku iluna o ka moku. O kekahi kanaka akamai hoi ma ka mai, o moa ka inoa olelo mai la ka haole, "Ino mahimoa, wiliwili mai mau, kakelekele mai pa holo aku make, ku iho ola"
A ike mai la na haole o luna o ka moko ua make o Kapena Kuke ko kakou alii, alaila, ki mai la na pu o luna o kamoku, apkau aku la kanaka i ka ahu moena,aole nae he paa aku o ka poka i ka moena.
O ke Kino kupapau hoi o Kapena Kuke a me na haole eha i make pu me ia, ua laweia aku la i maunaloia imua o Kalaniopuu, aku,ua minamina no o Kalaniopuu i ka make ana o Kapena Kuke.
Hai iho la o Kalaniopuu ia Kapena Kuke - o ka hai ia no ka mohai a me ka alana aku i ke akua ma ka pule ana i kona kupapau - E ola ke alii a me kona aupuni i ke Akua. A pau ka hai ana i kona kino, ua holeholeia na iwi o Lono, A malama ia; a o na peahi lima a me ka naau, ua malama ia i mea kaula aha moa - A o kona pela, ua pohiia i ke ahi - A ua kii mai ka poe haole o luna o ka moku i na iwi o Kapena Kuke. - Ua oluolu o Kalaniopuu i ka hoihoi ana aku i na iwi o Lono ia lakou - A o kekahi o kona mau iwiw, u malama ia e na kahuna, a ua hoomana ia. Ewalu la mahope iho o ka make ana o Lono ma kaawaloa ua launa mai no ka poe i koe malu na o ka moku.
I ka la 23, Monede Feberuari, holo aku la ka moku a ku ma Kauai, i ka la 29 o ia malama, a ukuhi iho la i ka wai, akuai i na mea ai no ka moku; a no ka makemake i ka uhi i ka laweia mai niihau mai, nolaila, holo aku la ka moku mai Kauai aku a ku ma niihau, a kuai iho la i ka uhi a me ka uala a me ka puaa a i ka la 15 Maraki, holo aku la ka molkuu i ka lea, a o ka nalowale loa ana ʻ ku no ia. O ka pau no ia o ko Lono Kapena Kuke holoholo ana ma na kapakahai o keia mau mokupuni.
O na hua a me na anoano o kana mau hana i kanu ai, ua omamaka mai no ia o ulu, a lilo i mau umulau hoolaha, e hooneo ai i ka lahuikanaka o keia mau mokupuni. 1. O ka pala i huipuia me ke kaokao. 2. O ka hookama kuai kino. 3. O ke kuhihewa he akua, a hoomana 4. O ka ukulele me ka maika. 5. O ka laha ana mai o na mai liku. 6. O ka loli ana o ka ea e hanu ai. 7. O ka hoonanaliwali an ai na kono. S. O Ka loli ana o na mea ulu. 9. O ka loli ana o na hoomana, a huipu me na hoomana Pegane. 10. O ka loli o ka lapaau ana. 11. O na Knwai o ke Aupuni.
Ka noho ana o ke Aupuni O Kalniopuu Mahope iho i ka make ana o Lono.
Mahope iho o ka make ana o Kapena Kuke a me ka holo ana o kona moku hoi mai la o Kalaniopuu o Kainaliu ma Hoouaino, a hala kekahi mau malama nee ma la a noho ma Keauhou , no ka heenalu i ka nalu ma Kahaluu, ma Holualoa, a noho iho la ma Kailua.
O ka hula ka Kalaniopuu hana nui, ua kuahaua ia ka hula mai ka poe opiopio a hiki i ka poe kolopupu o kekei iluna ke a o oia ke pakele i ka hula a o ke kei hoi i hiki ke hele ua wawae ua hele i ka hula.
O ka hula nui hoi e hanaia ʻ i mai na ʻ ili a na makaainana, o ka ho ʻ ka laau o ka hula alaapapa, o ka hula kii ua ele akule Kalniopuu ua kanawalu hoi a keu kona mau makahiki ia manawa, aka no kekahi i komo i ka hula me ka hau ana imua o ka lehulehu.
"Nuuaunu ponoi ka huma a ka ua,
Ku-ku ka ale a ka mani
Hololua holopili hookane i ke alo o kapili ka makani.
I ka wa e hula ana o Kalaniopuu imua o ka aha makaikai o na ʻ lii, na kaukau alii, o ka poe puali me na maka hanoha no, a me na makaainana, alila, hele ae la kekah ahi o Kapupiilani kena inoa, a ma ka aha anaina makaaina, olelo ae la oia. :Lea wale no hoi ka hula, a o kahokai hoi o kela elemakule. Heaha la hoi ka lea o kela elemakule. Heaha la hula?" Olelo mai kanaka "O oe no ke kanaka ike ole i ke alii." "O oe no ke kanaka i ke alii." "O wai ia ahi? "O oe no ka ke kanaka ike ole i ke alii, o Kalaniopuu ia o ke alii, he kanaka hookano oe." "Ua ike la oe." Olelo mai la hoi kekahi, "Ka! O Kapiipiilani ia he ali." "Hamau, mai papau kakou e!"
I ka noho ana o Kalaniopuu ma kalealea a me ka hula, alaila, ulu mai la ka haunaele i ka hiki ana mai o ka wi ma Kona Kena au la o Kalaniopuu e hao i ka ouaa, i ka mahinaai, i ka waiwai a ke kanaka. Kupinai aku la ka awe na makaainana no ka minamina i ko lakou waiwai.
A ike o Kalaniopuu i ka pilikia o ka noho ana ma Kona, olelo ae la oia i ua ʻ hi a me na pualii, a me na aialo, "E kaapuni kakou ia Hawaii nei, e ai, e uhauh, e lealea, e hula, e moe aku e moe mai." no ka elemakule paha keia hana ana o Kalaniopuu.
I ka hiki ana o Kalaniopuu ma Kapaau I Kohala loko, hoala ae o Kalaniopuu i ke kahua lealea ia hinakahua; o kaula, o ke kilu,o ka maika, o ka pahee, a me na hana lealea a pau, nolaila, ulu mai la na kaula kipi koloko.
O Imakakoloa ke ahi o Puna ua kipi ae la oia; a o na waiwai o ke aupuni, o ka puaa, o ka eleuli, o ka mamaki, o ka ahu hinalo me ka ahuao, o ka hulu Oo me ka mamo o Puna, ua hao ae la o imakakoloa, ka puawahiwa hinalo o Puna. O ke alii o Kau kekahi i komo ka ohumu e kipi kuloko, o Nuuanupaahu kona inoa, aka, aia pu no oia ma Kohala me Kalaniopuu, aka , ua makau iho la o Kalaniopuu ia Nuuanupaahu.
I ka wa o Kalaniopuu e noho ana ma Kohala, aia no o Kalola me Kalanikauikeaouli Kiwalao ma maui, nolaila, kauoha aku la o Kalaniopuu i upena lawaia i hilo, a i aho hiahi no Puna a me kalae i Kau. a no keia Kauoha a Kalaniopuu, houna mai la o Kahekili a me Kalola, hookahi waa kaulua i piha i ka upena a me ke aho O Kane ka maku i hoouna ia mai, a oleo mai oia i ka hao wale ia o ka waiwai o na makaainana o Kohala, a me ka uwe mai o na makaainana).
No ka makau o Kalaniopuu ia Nuuanupaahu,nolaila, hana iho o Kalaniopuu a me kana mau kahuna wahahee e make o Nuuanupaahu, aka, olelo mai na kahuna ia Kalaniopuu, " e make o Nuuanupaahu i ka wah o ka mano e pono ai, i mele kana mau kahuna i ke kuleana ole e kuni ai." Ae aku la o Kalaniopuu, "Ae, he pono e make o Nuuanupaahu i ka mano, i kuleana ole kana mau kahuna; a pau poo oia iloko o ka mano." Pane mai la hoi ua mau kahuna nei me ka olelo kaena,"E Kalani, ua makaukau ka mano nana enahu,"
"E hoi na ʻ ili a pau i Kauhola, ma halaula, a o ka heenalu ka hanu a na ʻ hi mahe o makemake ke keiki heenalu o Kawa i Kau alaila o ka pau no ia i ka mano, aole e kipi i ke aupuni o ko keiki o Kiwalao." "Ae, ua pono iho la."
Nolaila, hoi aku la na ʻ ili, na puali, na koa, na aialo a pau o ke alii, a kukulu i kauhale ma Kauhola o ka heenalu hoi ka hana, e hoowalewale ana hoi i holo o Nuuanupaahu i ka heenalu, aka, aole nae he hele iki o Nuuanupaahu i ka heenalu aka o kela a me keia alii a me na ms kaainana, pau loa lakou i ka heenalu. I kekahi la nae, haki maikai iho la ka nalo o Malina a me Kaoaelauhaka, olioli iho la ke kekii haehae poko o Naalehu, ka heenalu lala o Kawa, luu wai poo o Unahea alaila, hopu aku la poia i ka papa alaia, a o ka holo aku is no ia i kai, a aho o Kapalauhala, alila, hoomoe mai la oia i ka nalu, a pae mai ka a hiki i Kinaina, alaila, holo hou i kai o kulana, alaila, ku hu ka nalu a hoomoe hou mai la hoi o nuuanupaahu, a pae hou no i ka nalu I ka ae ana nae i ka nalu e pae pu mai ana ka mano me ka hamama o ka waha me ka wakawaka o na niho; kukuku ke kai ma ka niho o ka mano a me na halo. li-auhee kaili, malolo ka hana a ia ihkani. I ka ike ana o na;hi a me na kanaka i ke kamahao, ahikanana o ka moana eaea, kaokaweli,auhee aku la i uka. Eono anana ka loa o ka mano; aole no hoi i hopohopo iho k keiki haihai lala mamane o Kapapala, keiki uhai hoaie i Ohaikea. i ka ike ana o nuuanupaahu i ka mano e aluaalu mai ana ia e hoi o Nauuanupaahu, a pae hou no i ka nalu I ka pae ana nae i ka nalu, e pae pu mai ana ka mano. me ka hamama o ka waha. me ka wakawaa o no niho; kukukulu ke kai ma ka noho o ka mano a me na halo liauhee kaili, malolo ka hana a ia ihikani. I ka ike ana o na ʻ hi a me na kanaka i ke kamahao, ahikanana o ka moana eaea kaokaweli, auhee aku la i uka Eono anana ka loa o ka mano; aole no hoi i hophopo iho ke keiki haihai lala mamane o Kapapala, keiki uhai koaie o Ohaikea. I ka ike ana o Nuuanupaahu i ka mano e alialu mai ana ia ia. ehoi hoi ne ana keia i ka papa alaia i ka ako o ka nalu; a ike ka mano i ko ia nei kau e kuupau aku ana o nuuanupaahu i ka holo, holo me he pua la i o ia la ka lele: kaalalo iho la ka mano, e oi kepa mai ana ka mano e nahu, e kukui aku ana o Nuuanupaahu, ku no i ka maka kimo aku la ka mano; e hoihoi aea ana o Nuuanu paahu i ka puka o ka nalu halehale. i hula kela kaalalo no ka mano, e hoi hou ae ana e nahu, e kuupau aku ana keia i ka holo, hala kekepa ana a ka mano, kuno iaia nei i ke kukui ma ke api, komo ka lima i ka pihapiha, e uwalu ae ana keia i ka pihapiha, moku ia ia nei a pau i ko ia nei lima; a eha iho la ua mano nei.
A haalele, a o ko ia nei pae aku la no ia a kokoke e pae i uka, e oili mai ana kekahi mano e pili ana i ka pohaku, e hamama mai nana ka waha, e kukui ae ana o Nuuanupaahu, ku no i ka puupuu i ka nau, e kepa ae ana ua mano nei i ke keu papakole, o ka moku no ia, a pae ana o Nuuanupaahu i kapa - Uwa ae la na ʻ lii me na makaainana; he ikaika aku he ikaika mai he ola aku he ola mai; olo ae la ka pihe uwe. (Aole i pau)
KA MOI KEONETESI,
Oia Hoi
KE KAAO O KA HOOILO.
HELU 2
E ka mea heluhelu; Ina paha aia oe iloko o na apo enaena o ka inaina, heaha la ka mea nana e hoomaahli koke mai i ua inaina la ou? E hiki anei i na waipahe o kau lede ke hoomaalili aku? E hiki anei i na leo homehome o ka pila a me ne leo nahenahe hehaneri ke hoopau ae i ka huhu o ka moi? A in a ua lawa ke ia niau nou e ka mea heluhelu, o kay haina ka mea i koe. He mea kahaha ole no paha ia kakou ke noonoo iho, he kakali ka inaina o ka poe noonoo; oia paha ka opu alii i kapaia e kakou. Aka, i ka wa i lohe ai o Leonelesi i na leo hoalohaaloha a Paulina no Hermione, uapii loa ke kai i kumu pali, ua hoau loa ia kona inaina no Paulina, akauoha koke ae la pia ia Aneteigonusa, e lawe aku i kana wahine mai kona alo aku, aohe on a makemake e lohe hou ia kona leo.
A ia Paulina i hola aku ai mai ko kealii alo aku, aia no ke keiki hanau hou e waiho ana ma ko ke alii mau wawae, ma kona mano, in a e koe iho ke keiki wale no me kona makuakane, alaila, e komohiaia paha ko ke alii naau e ke aloha no kana hii lei opiopio hewa ole.
Ua kuhihewa loa o Paulina i kona manao ana pela, no ka mea iaia no a nalo mai ko ke alii alo aku, o kona kauoha koke ae la no ia ia Anetigonusa ke kane a Pauhna, elawe ia ke keiki maluna o ka moku a kiola i ka aina mehameha kanaka ole, a hiki i kona make ana.
Aole i like keia Anetigousa me Kamilo maikai, no ka mea, ae koke no oia i ke kauoha a ke alii, a lawe ae la i ke keiki a hookoau iluna o ka moku, a hukiia ʻ e la na pea o ka moku:
"Ke hao ala na pea,
Likiliki mai manao,
Welo oe la i ka moana,
He fair huni ka makani."
Me ko Anetigonusa manao paa e kiola i ke keiki ma na kapa kahakai neoneo e loaa mua ana ia ia.
I ko Anetigonusa hala ana aku, koe iho la ke alii me kona ukiuki nui no heremione; kauoha koke ae la ia e hookolokolo ia o Hememione, me ke kali ole a hoi mai Kelemeneae a me Diona, na Luna i hoouna ia e hele e manau i ke kaula o Apolo me Delepo.
A o ko ke alii wahine pohala iki ana ʻ e no ia mai ke eha o ka hanau keiki ana. a me na aumeume a ke kaumaha i ili io maluna on a no ka lawe ia ana o kana milimili makamae e kaoia i ka ama e hiki ana ka hoouna, e lawe ia imua o na;ihi a me na Haku a me ka poe hanahauno a pau o ke alo aliii o Sahki e hooholoholoia ʻ i A i ka akoakoa ana ae o na Lunakanawai, na kaku a me na poe hanhano hoi a pau o ka aina, ma kahi e hookolokolo ia ai o Heremione. A o ua Heremione la, ke ku nei oia iwaena o lakou me hepio la na ka hewa, e ae aku hoi i na lima hoopai make hewa o ke karaima a lakou e hooili mai ai maluna onal a he uku maoh hoi kona hookuu laelae ia ae e laie o kou. A owai la auanei o lakou e hooili mai a maluna on a: a he aku maoh hoi kona kookuu laelae ia ae e lakou a owai la auanei o lakou e aa imua o ka Moi ma ka hoole ana i ka hewa o ka Moi wahine,aole oia i hana i kekahi mea kue no ko laua matarimonio ia ana?
Aka, oiai lakou e akoakoa ana, aia hoi, komo ae la o Kereomense a me Diona, a haawi ae la i ka Moi i na haina a kekaula i pane mai ai no kana mau nianu ia ia. ua kanauia Sila ia hoi a pau maloko o kekahi Episetole ua mau haina nei. Ia manawa, pa-e mai la ka leo o ka Moi Leonetesi, e akaa ia ae na wepa o ua Episetole nei; a e heluhelu moakukua ia na hauolelo a ke kaula i kakauia ma loko me ka leo nui, i hki ai i na ʻ ili a pau ke lohe maopopo a penei na huaolelo o loko o ka palapala:
"He hewa ole o Heremione,
He hale ole o Polikenesi,
He hoike oiaio o Kamio,
He lili ino ko Leonetesi,
A e noho ana ka Moi me ka hooilina ole,
ke ole e loaa ka mea i nalowale."
I ko ka Moi lohe ana i na huolelo o loko o ka palapala, kapa iho la ia he hoopunipuni ua palapala nei, ua hoa aloha o Hereminone, A mamuli wale iho no o kamana Moi i hookolokolo aku oia, me ka i pu ana aku, " E hooheaia ka moi wahine, ua hwa ia, a hemake kona uku hoopau." Oiai ka Moi e kamailio ana pela, komo ma ana kekahi kanaka, a olelo ae la ia i ka i ana, "Ua auhee kakou, no ka mea, ua make mai nei ke keiki alii Mamailusa." Iaia no a lohe i ka hookoloko ia o ka makuahine, o ko ia la maule koke iho la no ia i ke kaumaha a me ka menemene mon, a hiki wale i ku wa i lilo loa ae ai kona hanu iloko o ka manawa pokole loa.
I ka lele ana mai o nei mau huaolelo a pa i ka pepeiao o hemermione, o kona hina iho la no ia iluna o ka papahele. O! Owai la e hiki ke hooana aku i ka meanaau ehaeha e like me Herminone? E ole anei ka naauauwa o kekahi makuahine ke lohe mei oia, o kana hiialo punahele la, ua hala aku la i ka aina polikua a Kane? O na polululuku ana a ke aloha ialili pu ia e ke kaumaha kupilikii; he mea hiki anei ia ke hoolanalanaaku? E ono hiki anei ia ke hoolanalala aku? E ono anei ko aka iki i na nou ia mau ho inea i noho ia e koho kuke no paha oe e make e like me ka make ana o kau kama i naue hookahi aku la, mamua o ke ola ana iho e hoolohe aku ai i ka nakeke mai a ke koi oki poo a me na leo naina o kau aloha i hele wale a puaena. O keia iho la ke keu o na hora ino ma keia ao i noho ia e Heremione. Mamua iho nae o kona manawa i lohe ai i ka ma ke o kana keiki aloha, oiau oia e ku hiehie ana imua o ke anainal ua hoike mai kona mau kelehelena i kona hew ole, a o mai la ka ula helehelo o kona mau papalina, me he mea la i kahakaha ia la a maokioki i ke koko. ua nalowale na haikea o kona mau make, a me he mea la ua pii ino ke koo i kepoo, i hele ai a "Moaumounoo Puna i ke kua wahine,
Moa maka ʻ ili ka ohia o Moeawakea."
Aka, i ka wa no i lohe ai oia i ka meke ana o kana keiki aloha,, o ka manawa no ia i ma koke iho ai na ula helohelo o kona mau papalina, a kahuli ae la kaonohi ike, a pau no hoi ka hanu ana iaia no i hehee iho ai iluna o ka papahele. Nawai no la hoi e ole ka make, no ka mea, ua akoakoa mai na ehaeha a kahi hookahi, na aloha a kahi hookahi, na pilia a kahi hookahi. O wai la e hiki ke alo iloko o na piilikia e ile me keia? Ua i mai o Pauolo,"he pinepine kona lona ana i na popilikia, he pilikia i na muliwai, he pilikia i na powa, he pilikia i waena o