Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 8, 23 February 1867 — Page 2

Page PDF (1.71 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, FEBERUA RI 23, 1867.

En glish Column.
THE NEW "MORNING STAR."
From "The Sabbath at Home" Jan. 1867.

                Thi s vessel is a brig of two hundred and eight tons burden, yet differing from a proper brig in having the mainmast rigged like a schooner, - a kind of vessel now much more common and serviceable than a fullrigged brig. To mention her "burden" may mean but little to most readers. We add, therefore, that she is ninety-six feet long, twenty-six feet wide, and nine feet deep; her mainmast and foremast being respectively ninety-six and ninety-eight feet high. Nor is it useless to note that the foretop-sail (i.e., the next above the lowest sail of the foremast) is double; so that the mast appears to be furnished with five sails instead of four: for this is one of the "modern improvements" with which her predecessor was not furnished.
                Let us now go on board: not failing to observe, as we approach the finely-modeled bow, that the figure-head is a female, with a Bible under the left arm, which the right hand is grasping, as if to hand it forth. On deck, the most striking peculiarity is that the cabin is large, as alos the forward-house, containing the galley, or kitchen, steerage, forecastle, and two state-rooms. On the tope of the forward-house may be seen the ship's boats.
                We will enter the cabin. It is not as high and spacious as a parlor, but very neatly finished, and containing much to minister to the substantial comfort, and to gratify the taste, of its missionary family. At the right, as we step within the door, and partly concealed by the first mate's room, stands the American organ, presented by Messis S.D. & H. W. Smith of Boston. Many will be the hours that it will make happy at daily prayers and Sabbath service, and when pleasant songs of home and heaven and duty get a deeper voice from its tones.
                Through the open rear-door of the cabin you see the quarter-deck, and railing at the stern, reached by a short flight of steps. Under this deck is the lower cabin, so called; a small nestling-place, where a few could hide a little from the tempest, and perhaps escape some of its fury. At the left of this door you see the library, next to which is the door of the captain's room. The left hand side of the cabin, which is out of view, has two commodious state-rooms for passengers, and a well-filled pantry. Straight before us is the stout table, with ribs runing lengthwise on its surface, suggesting the need that often arises on a ship's table of something to keep dishes in their proper places; and on either side are the long seats, with revolving backs. On the table lies a beautiful Bible smaller than the one just mentioned, and therefore assigned to use in daily worship, as the former to Sabbath worship. There are two children in Gloversville, N.Y., who will know to what book we refer when we copy a part of the writing on the fly-leaf of their gift, as follows: "In grateful remembrance of deliverance in shipwreck, June 22, 1866."
                "The Morning Star" sailed on the afternoon of Nov. 12 A large company gathered on Lewis Wharf, and crowded the decks of the vessel, to participate in the farewell exercises. In some respects, they were peculiar. The aged father was there, and spoke of the time, when, forty-seven years ago, he embarked with others, from a wharf near by, for the Sandwich Islands. he sketched the history of God's dealings with his missionary son; and then, turning to his children, solemnly commended them to the loving care of God. The captain spoke a few stirring and cheerful words, full of the love of Christ, which is the spirit of missions, through with choked utterance as the laid his hand upon the parent who he was to see no more on earth. Then how the wharves rang with that song of praise, in words composed for the occasion by Father Bingham!-

" Go, angel-winged, blest 'Morning Star!'"

                The venerable Dr. Anderson gave the benediction; then a few minutes were devoted to farewell hand-shaking, the parting glow growing more intense as the number dwindled to that narrow circle whose sundering was almost too scared to look up on; and "The Morning Star" went forth on her errand of salvation. The vessel, on arriving at Honolulu, will be placed under the control of the Hawaiian vangelical Association, which has immediate charge of the Micronesian Mission. It is expected that she will always be commanded by missionaries, and manned by native converts. May God protect her on the stormy deep!
                No REV. E.W. KALAKA. - Ma kela Paha aku nei i hala, ua kudalaia ko Kalaka mau lako hale ma Honolulu nei, no kona noho loihi ana ma Amerika. Aole nae o ia i noho wale aku malaila, aka, aia kana hana nui e noho la, o ka hoomakaukau ana i Baibala kuhikuhi, malalo o ke kauoha a ka Papa Hawaii, a he mau buke e ae no kekahi ana i hoomakaukau ai no Hawaii nei. Aole no oia i manao e hoi ole mai ana i Hawaii nei, aka, no ka paa no i ka hana. Nolaila, o kakou o Hawaii nei, ka poe no hoi i lilo i mau keiki anna, aohe no e ole ke komohia iloko o ko kakou mau puuwai ka hoomanao ana nona, oiai oia e hooikaika palupalu la ma Amerika no kekahi mau poho nui o Hawaii nei, oia hoi ka palapala. No ka mea, "He Aupuni palapala keia," wahi a ka HIWAHIWA LANI KAUIKEAOULI KAMEHAMEHA III.

KA LUNA HOOPONOPONO, - - L. H. KULIKA.
NA HOPE LUNAHOOPONOPONO, {
J. KUA.
{J. KAWAINUI.

POE HAKU MANAO NO KE KUOKOA.

C. J. Laiana, (Lyons,) S. M. Kamakau.
Rev. M. Kuaea. Rev. C.B. Anelu.
G.W. Kanuha, (Andrews.)
(Oniula.) D. Malo,
Rev. L. Laiana (Lyons) (Lokoino.)

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, FEBERUARI 23, 1867.
Wai Ona.
KA MAKE EMOOLE ANA O KOLOENA.

                O KA MAKE emoole ana o kekahi me ka ike ole ia o Kona mai ana, a me ke kumu o ia make ana, he mea weliweli no ia, a he mea e hikilele ai a e hoala ai ka ninau a me ka hoohuoi.
                He paniolo kaulana o Koloena iwaena o na kanaka akamai o Waialua, i ka hoohei bipi a me ka hoolakalaka i na lio hihiu. O ke kaula ili ma kona lima, ua like ia me ka poka ma ka waha o ka pu kau poohiwi a ka mea i ao nui i ke ki pololei a me ka pana ma ka lima o ka ilikini i hoolele aku mai kona kakaka aku, he hala ole, aka, he ku aku no a he paa aku no i kana mea i manao ai e hoopaa. He kanaka kino ikaika a puipui keia, a he kaulana na hoi iwaena o na kanaka akamai ma ka oihana malama bipi a malama lio o Waialua.
                Eia ka makou i lohe ai mai kona lehulehu mai, a mai ko Waialua poe, no kona make ana. I ka auina la o ka Poalua, Feberuari 5, holo aku oia mai kona wahi ma Kauaula a hiki i kahi o ke Kula Nui Kaikamahine o Waialua, kamailio pu oia me ke Kahu o ia Kula, a ua ike ia kona kino ano ikaika, a ua maikai wale no kona mau hiohiona a pau.
                I ka hora 5 paha kona haalele ana ia wahi a hoi aku, a kipa ae ma kahi o Aki, ma ka uwapo ma Paalaa-uka. O ka la konohi hoi ia o na Pake. He hoaaloha no o ua o Koloena no Aki, a inu ki pu laua, a haawi mai hoi o Aki ia ia he wai ona. Inu'hoi kela a hoi aku i kona hale, ua ona. Pela ka ike ana a me ka hai ana o ka lehulehu ma kona hale. Ua hoomakaukauia he awa inu no ia po ma ia wahi. Inu hou no wa o Koloena i ka awa. I ka lono ana mai, ekolu a eha paha apu awa i pau iaia ia po a moe aku. Iwaena o ka po, loaa iaia ka pilikia. Lomi ia e kana wahine, aohe nae he oluolu; kokua hou kekahi poe, aole no he loaa o ka pono. Puka mai ke koko ma ka waha, a i ka owehewehe ana ae o kai-ao o ke kakahiaka, o kona make loa no ia.
                I ka la Poaha, holo aku o Kauka Hilabarani e nana i ke kumu o keia make hikiwawe, a ua lohe ia, ua moku kekahi aa koko, a o kona akemama ua paakuku i ke koko.
                Ke ninau nei ka lehulehu — heaha la ke kumu o ka make hikiwawe loa o keia kanaka kino maikai a ikaika no hoi?— Aole anei i akaka loa ke kumu i make ai? Ke hai aku nei makou, oia no kona koko maluna o ke poo o ka mea nona mai ka wai ona i hoomaule kino; maluna hoi o ke poo o ka poe i kanu a i hoomakaukau i ka awa i inu ia ia po; maluna hoi ona iho, ka mea i hookomo ia mau mea make a pau iloko o kona opu.
                Ke manao wale nei makou, ina ua inu makou ia mau mea hoomake i ke kanaka, ina no ua make makou ia po. Ahea la e hoomaopopo ai na kanaka, na pake, a me na haole i ka poino a me ka make e moe ana iloko o ke kiaha wai ona, a iloko o ka apu awa.
                Aole no he manao ko keia poe e pepehi maoli ia Koloena a make, aka hoi, ua haawi aku no lakou a ua hoohainu aku no iaia i ka mea e make ai ke kino a e poino ai ka uhane o ka hoa. Aka, mamuli no o ka lakou hana i kue i ke Kanawai o ka aina, i kue i ke kanawai o ke aloha, a i kue i ke kanawai o Iehova, i pepehi wale ia ai keia kanaka kino ikaika a make emoole iwaena o na la o kona ola ana.
                Ke ninau nei makou i ka Loio Aupuni, "Ua hoopau ia anei ke kanawai hoopai i ka poe haawi wale, a kuai aku paha i ka wai ona i na kanaka maoli, oia hoi ka Mokuna 42 o ke Kanawai hoopai Karaima?" Ma ia Kanawai, ua hoomaopopo ia ka hoopai no ke kuai ana, a no ka haawi wale ana i ka wai ona i kekahi kanaka maoli o keia Aupuni, he hoopai dala, aole e oi aku mamua o elua haneri dala; a i ole ia ma ka hana oolea, aole e oi aku i na makahiki elua.
                No ke aha la i hooko ole ia ai keia Kanawai ma Waialua, ma Honolulu nei, a ma na palena a pau o keia pae aina?
                Ua loaa anei in Koloena a i kona mau hoa i inu pu me ia i ka awa ia po he palapala ae inu awa? Ke manao nei makou aole. Ina pela, no ke aha la i hopu ole aku ai na Makai o Waialua i ka poe i uhai wale i ke Kanawai ma ke akea, ke Kanawai no ka wai ona a me ke Kanawai no ka awa? Maluna no o na Makai o Waialua a me ka Lunakanawai ka hooko ana o na Kanawai malalo o ka poe lawehala
                I ka make weliweli ana o Koloena, ua hoopiha loa ia wai ko makou mau pepeiao i ka lohe i na olelo e pili ana iaia, penei: "He kanaka inu pinepine no keia mamua. I kona wa i hele ai i kahi o ka pake a hoi mai ua ona. I pii aku ka hana i Honolulu, a hoi mai ua ona." He hoahanau no ka hoi keia no ka Ekalesia o Waialua, a eia ka i ka make ana, lohe nui ia, he kanaka inu no keia i na wai ona! No ke aha ia i hana kapulu wale ai na hoahanau o ka ekalesia, a uhi wale i ka hewa o keia hoahanau o lakou, a ao ole aku iaia, a kapae ole aku paha iaia mawaho o ka ekalesia, ina o kana hana ia? Maha paha ina no ua hoola no oukou i ko oukou hoahanau i ka hana aloha ole aku iaia.
                Auhea oukou e na hoahanau o Kauaula; He hana ka ka Haku i haawi mai ai ia oukou; oia ka mahiai ma kona pa waina. Ina no e hiamoe wale kakou ma ka waena, a ulu wale ke zizania, a ao ole aku kakou i ka poe e hana hewa ana, e make auanei lakou, a e ili mai ke koko maluna o kakou. Aole oia ka hana aloha aku i ka hoahanau; aka, o ke ao aku, a me ka papa aku i ola kou hoahanau. E ala kakou e na hiamoe! E ala! E ala o make auanei!

No na Lepera o Molokai.

                I KO MAKOU kilohi ana ia loko o ka nupepa a H.M. Wini o keia mau pule i hala aku nei, ua ike iho makou i ka Kauka Bikinika palapala e i ana penei: Ua hele oia e makaikai ma ka Halemai Lepera ma Kalaupapa, a ua ike oia i ka pilikia o ka poe mai lepera, no ke kauka lapaau ole, a ua nele no hoi i kekahi mau mea e ae e pono ai ka noho ana. Mahope mai, ike hou no makou he palapala maloko o ua i upepa la, e hoike ana i ka oiaio o ka pilikia nui o na Lepera ma Kalaupapa. Aole no hoi i upu iho, ike hou no makou, he palapala na R.W. Meyer o Molokai, e hoike ana no na mea e pili ana i ka poe mai lepera, a me ka hooia ana mai i ke kue io ana o kekahi pahu bipi i ke ala, a me kona i ana iho, "he hauna io no ka bipi; aka nae hoi, aole i oi aku ka hauna o keia bipi mamua o ka hauna a lakou e ai ai, nolaila, ua kupono no keia ia no lakou."
                A ma ke Au Okoa o keia Poakahi i hala ae nei, na ike hou iho no makou i kahi mau olelo a ua poe mai lepera la, penei: "He nui loa ka pilikia e loaa mau nei ia makou i keia wa; he pilikia i ka mai a me ka ai, ka i-a a me ka aahu; a he pilikia i ka lapaau ole ia; mai manao mai oukou, he ola kekahi e loaa ana ia makou, aole, aole loa no." A no keia mau mea paha i hoike ia ae la maluna ke kumu o ko ke Kuhina Kalaiaina Dr. Hutchison holo ana aku nei ilaila e nana ai i ka pilikia o ua poe la.
                I ko makou noonoo nui ana i keia mau pilikia i olelo ia ae la maluna, ua hoalealeia mai ko makou manao e pane, me ka ninau ana, He pono anei i ke Aupuni ke hoomau i ka Halemai Lepera ma Kalaupapa i Molokai? Ke i nei makou aole, aole lou he pono o ka hookaawale loa i ka hale mai lepera ilaila, a e aho no ka hookaawale ana i kekahi wahi ma o Oahu nei, kahi e kokoke ana na Kauka, a e hoonana koke ia ai ko na mai lepera ulono ana i ka i-a ole, ka ai ole, ka aahu ole, a pela aku. Oiai hoi aole keia he mai lele loa, e like la me ka Hepera maoli, nolaila, he pono no ke hoihoi mai ma Oahu nei. Aia wale no ka lele mai a noho pu, ai pu, a moe pu, me ka mea a poe paha i loaa i ka mai lepera.

NU HOU KULOKO.
Honolulu.

                MAU KUMU MUA HOU PONEPE. - Ua pai ia iho nei ma Honolulu nei, he 2000 mau Kumu Mua Hou Ponepe a Rev. Kureke i hooponopono ai ma ia olelo hauhili.
                NA BUKE HOIKE POPE. — Ua hakalia ke pai ana i ka Buke Hoike Pope a Rev. J.F. Pogue i hoomakaukau iho nei, no ka loaa ole o ka pepa maikai. A ina e loaa koke mai ka pepa e uleu koke ia no.
                KA UA O HONOLULU NEI. — Ina la mua o keia pule, ua haule mai na paka ua koikoi o ka hooilo, a ua hoohakukele mai i na alanui o ke kulanakauhale Alii, a ke mau mai nei no ke poluluhi ua.
                HOOMAHUI I KA RAMA. — Ua hai mai o Aiili o Kaneohe, Koolaupoko, i kona ike ana aku i ka hoomahui ana mai o kahi poe i manaoia e hana i ka hana pono o Waikalua, a me Heeia i ka inu rama. Iaha io ai no la hoi ka hoomahui ana la?
                KA HANA A KA WAI. — Ma Waikiki i kela mau la aku nei i hala, ua hehu mai ka wai nui ma ke kahawai o Waikiki, a ua holopapa ia na loi ai. O ka uapo i hana ia iho nei e ke 'Lii, ua lilo pu i ka wai.
                MAKE AKU LA I KA WA KOLOPUPU. - Ma ka Poalima aku nei i hala, ua make aku la he luahine haole nona na makahiki loihi o ke ola ana, oia hoi he 92 makahiki. O kona inoa o Sarai Pikapoka.
                HE WAHI MEA HOOMANAO. — Ua kaha ia maluna o kekahi wahi apana keleawe e kekahi haole o Honolulu nei i na huaolelo Latina, a e waiho pu ia ana ia wahi apana keleawe me ka pohaku kihi o ka Halepule Kalika i hoomaemae ia e Honolulu.
                AIHUE HOU NO — Ma ka po Poalua iho nei, ua komo kolohe ia ka hale hooinuki ma ke kihi o Alanui Nuuanu a me Hotele, a ua lawe ia aku he $32, e ka palaualelo, a ua puhalahio aku kela, a ke ai la me ka aloalo o na maka.
                KANU IPU HAOLE. — Ma ka S.P. Kama palapala ia makou o Ewa, Oahu. ua ike ia iho ka hooikaika nui o na kanaka o Hoaeae a me Honouliuli i ke kanu ipu haole. Hookahi nae a lakou mea kanalua o ka pau i ke keu ia o ka ipu haole e ke kuapaa, oia hoi kela mea kolo.
                NO KA LA HANAU O WASINETONA. — Ma ka Poalima iho nei, oia ka la 22 o Febeluari, ua huki ia ae na hae o kela ame keia pahu hae o ke kulanakauhale nei ame na moku o ke awa nei, no ka hoomanao ana i ka la hanau o Geoti Wasinetona ka Peresidena mua o Amerika Huipuia.
                HE KUDALA LOLE. — Ma ka Poalua iho nei o keia pule, he kudala nui o na lole hou o J.T. Halewai, ma ka Hale Hana o Bato. Mai Enelani mai nei keia lole, o ke ku ana mai nei no ia i keia mau la aku nei. He aneane e emi mai ana ke kumu kuai o ka lole ma keia hope aku.
                NA OHUA KAULANA O KILAUEA. — Ma ka la Sabati iho nei, ua ku mai ke Kilauea ma Honolulu nei, a maluna mai ona ka hoi ana mai o na Mea Hanohano Robata G. Davis kekahi o na Lunakawai Kiekie, a me S.H. Pilipo ka Loio Kuhina. Ua hoi pu mai no ka Loio W.C. Aeko, S.H. Hale, F. Hailasi, W.F. Konawe, a me kekahi mau maka aloha e iho.
                KA IA KAMAAINA O EWA. — I ka Poakahi iho nei, Feberuari 11, ua hoea nui hou mai ka ia kamaaina a ko Ewa keiki e akena ai, a nona hoi ke mele kaulana, "Ka ia hamau leo o Ewa," oia hoi ka pipi. He umi makahiki a keu ka nalowale ana o keia ia mai ke kai kuono aku o Ewa, a i ka la i hai ia ae la maluna, hoea hou mai ana na maka, ua hele wale a malihini. O kahi i nui loa o ka pipi ma Aiea
                KA AINA HOOLIMALIMA, OIA O AIEA. — Ua lilo iho nei keia aina i ka hoolimalima ia i na kanaka hui o Ewa, no na makahiki he umi. I ka la 11 iho nei, ua hana ia kekahi loi nui o ua aina la, he 69 anana ka loa, a he 27 anana ka laula. O ka hapalua o ka hui ka i hele mai e hana, a ua pau ia lakou ka akahi hapakolu o ua loi la i ka la hookahi, ka hoeu ae no paha o ka menehune, kauliilii na pua i ka wekiu.
                No S.N. HOLOKAHIKI. — Ua lohe wale makou e hookahuna ia ana o S.N. Holokahiki o Wailupe, i ka Poaha i hala ae nei, aole nae i hiki mai; a o ka mea wale no ia ia ka haiolelo kai hiki mai, oia hoi o Rev. J. Bikenele o Ewa; a o na mea e ae i oleloia ai no lakou kekahi hana, aole lakou i lohe ia la e hana ai, aole no hoi i lohe na lakou kekahi hana!!
                NA HAPAWALU A ME NA HAPAUMI PANIOLO. I ke awakea Poalua iho nei, ua halawai ka Aha Kuhina maloko o ka Hale Alii Iolani, a o ka Moi kekahi i noho pu mai ma ia halawai. Ua hooholo ka Aha Kuhina ma ia halawai ana e haawi i ka mana i ka Oihana waiwai o hoemi i na hapawalu a me na hapaumi Paniolo, na hapawalu a me na hapaumi Beritania a like me ke dime a me na hapa dime.
                HAOLE I PEPEHI IA. — Ma ka Poaono aku nei i kunewa ae, ua ulu ae he mokuahana mawaena o kekahi mau luina o ka Lakawana a me kekahi haole kamaaina o uka nei maloko o kekahi hale hoainu rama. Ua hou ia ua haole kamaaina nei i ka pahi e kekahi manuwa, a ua kahe awai mai ke koko. Ua lawe ia oia ma ka halewai e nana ia ai, a ua ku io no i ka pahi. Aohe nae i kukonukonu loa mai.
                KE KULA HAOLE O KAWAIAHAO. — Ma ka Poalua iho nei, ua hoomaka ia ke kula haole ma Kawaiahao no na keiki Hawaii, malalo o ke ao ana a Davida Malo. O ka nui o na haumana i hiki mai he 23, a ke makemake ia nei e nui loa aku. Nolaila ke paipai nei makou i na keiki ponoi o Hawaii nei, e ike ia oukou io hookahi, eia ke keiki Hawaii la ke liuliu nei e hookakahele loa aku i ka olelo ana a me na hana ana a na haole. Nolaila, ua oi ae ka maikai o ko oukou komo ana ma keia kula, kahi e namu haole ia ai a namu kanaka ia paha e like me ka makemake.
                NO KA OGANA O KAWAIAHAO. — Ua lohe mai makou ua hoouna ia aku nei he palapala i Kapalakiko, a mailaila aku e hai ia aku ai ka lono i Bosetona ma ka waea Talegarapa, e hoouna koke mai i ka Okana o ka halepule o Kawaiahao. A ma ka holo ana o ke kiapa D.C. Murry, e hooili ia ana ka $1,500. no ka uku aku i ka Ogana. Ua lohe hope loa mai nei hoi makou, e hana e ia ana paha kahi e kau ai o ua Ogana la a keia mau la aku, a e hoihoi ia ana malaila ka poe himeni e mele mai ai. O ka awai e ku mau nei maloko o Kawaiahao, e uwai ia mai ana i mua, a e uwehe ia ae ana ka malumalu iho maluna. E hiehie io ana ua luakini la ke hiki mai kona pila nui.
                MA KA KALE KUAI hoonani kino o Mrs. Eleele makou i kilohi ai i na mea hoolako kino, a ua ku no i ka i ini o ka manao. Aia no ke ku hoolai mai la mauka o ka halekuai o Painapa.
                NO WAIKANE. — Ke lana ae la ka lehulehu o Waikane, Koolaupoko, Oahu, ma ka hapai ana i na hana a ka Haku ma ka la Sabati, a me na la halawai e ae o na la noa. O ka poe hooikaika ma ke kanu ana i ka pono, e ohi no lakou i ka pomaikai.
T.H. KAEHUAEA.
                HE MAU MAKA ALOHA. — Maluna o ke kiapa D.C. Murray i holo aku nei i Kapalakiko i ka la 21 iho nei, ua holo pu aku kekahi mau haole kalepa o kakou, a i noho hoi a kamaaina ia Honolulu nei, oia o Kale Rikeke a me Farainake S. Pratt, kane a Kekaaniau. I holo aku nei laua i Amerika e hoohala ai paha no kekahi wa, a huli hoi mai no i ke kaona lai o Hawaii nei.
                NO KA MOKU PRINCE.— Ua haiia mai makou e kekahi ohua, i holo mai maluna o Prince mai Kauai mai, haalele lakou ia uka i ka la 9 o Feberuari nei, a i ka Poaha i hala ae nei ke ku ana mai i Honolulu nei, he keu a ka loihi! O ke kumu nae o ka lohiau ana no ke ino o ka moana, puhi loa ia i kahi e, a i ka malie iki ana ae o ka ino, ike iho la ke Kapena ua hala loa maluna o kakou nei, a ka hooiho mai lakou a hiki ana ma ke awa lai nei, palekana, E mea i Kapena ike ole, ina ua holo i hilea, aole o ke akamai no ku no i ka aina, ai ia no kalo moa.
                KA MOI MA WASINETONA HALE. — Ma ka po Poakolu iho nei, maloko o Wasinetona hale ka Moi kahi i luana ai, a ua hoonanea ia kona mau pepeiao e na mele hoohaki puuwai a na keiki o ka papa himeni o Kawaiahao, malalo o ke alakai maikai ana o kekahi o na Kamalei Haku o kakou, oia hoi o Lilia Kamakaeha. I ke kakahiaka ana ae, ua haiia mai na lono ia makou, ua puni ke kulanakauhale Alii i ka lohe i na mele i hoolea ia, a ua ku i ka maikai a me ka mahalo ia. Mahope iho, ua hele lakou e hoolealea aku i ke Kapena o ka manuwa Amerika Lakawana, ma ka hale noho o ka Mea Hanohano C.R. Bihopa.

Maui.

                NO KA HALEPULE O WAILUKU. — Ua lohe wale mai makou ua hoopaa ia ka hakahaka o luna iho o ka luakini o Wailuku i keia manawa.
                HE PALAPALA. — E hoolaha aku ana makou i kau palapala e T. Hoomaha ma keia hope aku, no ko olelo ana no ka nele o Kahikinui ma Maui, i ka hale kula ole o na keiki e hoonaauao ia ai.
                HE AHAAINA ALOHA. — Ma ka la 9 o Feberuari iho nei, ua haawi ae o G.M. Spencer he ahaaina aloha ma Makawao, Maui, oiai oia a me kona ohana e haalele ana ia Hawaii nei, a hoi aku i ka aina makua.
                KULA SABATI O LAHAINA. — Ke poloai mai nei o D.K. Kahaulelio oia wahi no maluna i ke ano hou o na Kula Sabati malaila i keia wa, aole e like me ka malama ia ana o na Kula Sabati i na wa e hoomaka ae ana ka naauao.
                HOOKUPU DALA BELE. — Ma Waialua, Molokai, ua hookupu ae na hoahanau a me na keiki o ia wahi Ekalesia, i puu dala e kuai ai i bele no ko lakou luakini, a ua loaa he $85.00. E pau ana ko lakou kaukai ana a kani mai ka pu, alaila hele i ka pule, ua lilo ae la na ka bele e hea leo nui mai.
                NO LAHAINALUNA. — Ke malama ia nei no ke Kulanui o Lahainaluna, a ua lohe mai nae makou, ekolu mau keiki Hawaii e kokua nei i ke ao ana i kekahi mau papa, a elua hoi mau keiki haole e ao nei i kekahi mau papa. He palapala hoi kekahi i loaa mai, ke pii aenei ka nui o ka Aha Hui imi pono Karistiano o Lahainaluna.
                KA PAPALE KAPU O HALEAKALA. — I ka po o ka la 8 iho nei o Feb. ua hakukoi mai la ka lani a hai lepo mai la ke aouli i na ao ua lani pili, a lohea aku la ka leo o ka hekili e walaau ana ma na palena o ka lani, a hiolo mai la na paka ua me na hua hekili he nui. A i ka wehe ana ae o ke alaula o ke kakahhiaka o ka la 9 ia, aia hoi e kau mai ana ke kapu o ua kuahiwi kalali nei i ka ino, hinuhinu mai ana ma kona mau kakai pali poo. Pehea aku la la na hapauea o Hawaii?
                HE AHA LA KEIA. — I kela makahiki aku nei, hoouna mau aku makou he 22 nupepa i kekahi Luna Lawe Nupepa o makou oia o L. Kaiwi, a i ka pau ana iho nei o ka makahiki, a ma ka la 18 iho nei o keia malama, hoihoi mai ana ua luna nei, he ewalu pepa o kela helu keia helu. I ko makou kii ana aku i ka moku, kaki ia mai ana he hapaha ka uku no ia mau nupepa. Aia la loaa ia makou ka luhi mamua i ka hoouna wale ana, a i ka moku hoi he hapaha, mai ko makou pakeke ae. Kupanaha keia hana a ke kanaka Hawaii.
                WAI HALANA MA HONOKOHAU, MAUI. — Ua hiki mai i o makou nei ka lono mai kekahi ohua mai o ke Kilauea, ma ka Poalima o kekahi pule i hala aku nei, oia ka la 8 o Feberuari i kunewa aku nei, ua haule mai na paka ua o ka lewa, ua ne-i mai ka hekili, a ua anapa mai ka uila, a o ka hope loa, oia ke kahe nui ana mai o na wai o kahawai, a lawe aku la i na opala a me na mea e ae e ku koke ana. Ka i no la hoi paha o ka pau la ia; aole, kii mai la ka wai a hoolana aku la i kekahi mau elemakule i waena o ka po, a lawe ia aku la i ka moana. Mai ia manawa mai a hiki i keia la, aole i ike ia ua mau kanaka la.
                UA OKI E KA MEA INU UALA. — Ma Kipahulu, Maui, ua hakaka kekahi mau kanaka a o ke kumu o ka hakaka ana, ua ona elua mau kanaka i ka uala, a hele aku la ma ka hale o kekahi kanaka e aku me ka manao e lawe i ka wahine a ka mea lawehala ole, aka, i ko laua hiki ana aku, e kipaku mai ana ka mea hale. Ua hoopapau aku no nae laua i ka hoohaunaele ana a hakaka maoli, a ua hou lakou i ka pahi, a o ka hope loa, oia ka eha aua o ke kanaka i hele aku e hoohakaka. Ke noho la oia iloko o na la ehaeha o ke ola ana. Ua hoopai ia oia he $80. 00, a o ka mea nana i ho-u mai i ka pahi, ua hoopai ia he $80, a o ka wahine hoi he $20. Pela ka lono i ka mea nona ka inoa W.B. Kala.

Kauai.

                UA MA KOLOA. — I kela mau la aku nei i hala, ua haule mai na paka ua maluna o ko Koloa poe, a ua hoopulu elo ia lakou e na kulu paka ua o ka hooilo.

Hawaii.

                HE LUNAKANAWAI HOU NO KAU.— Ua kohoia o Pele A. Laimana i Lunakanawai Apana no Kau, Hawaii.
                LA KONOHI MA HILO, — Ma ka la 5 o Feberuari, e like me ka malama ana o na pake ma Honolulu nei, pela no hoi ke kulaia ana o na pake a me na hapa pake ma Hilo, Hawaii.
                PALAPALA AUWANA. — Ua hiki mai ma ko makou nei Keena kekahi palapala loihi loa o na aoao, nona ke poo, "No ke kaapuni ana ia Hawaii." No ka lehulehu loa o na aoao, a ua kakau helu ia no hoi, mai ke kahi a hiki i ka akolu, nolaila, ua kapae makou ia palapala loihi.
                KOKUA BELE. — Ua hai mai o S. Kiaimoku o Hakalau, Hilo, Hawaii, i ka lulu dala ana o ko lakou wahi no ka bele o ka luakini o Hakalau, a ua loaa he $44.00. Penei ke kokua ana : no Kaakepa $2.00, Honomu $14.00, Hakalau $28.00, hui ia he $44.00.
                KU PIA MA WAIAKEA. — Ma ka W.E. Kaukelehune palapala o Hilo, Hawaii, ia makou, ua ike iho makou, i ka hoopapau nui o na wahine a me na kane o Waiakea, i ka hele i ka imi pia iloko o kanahele o Panaewa, a hoi mai ku pia. Ke hai aku nei makou, imua ke alo, he hana loaa kena a oukou e imi la, no ka mea, he pii loa ke kumukuai o ka pia ma Honolulu nei i keia wa.
                NU HOU MA KAINALIU, HAWAII. — Ua poloai mai o Hoomainoino oia wahi no ia makou ma kana palapala, he mea hou ka huli nui ana o na kanaka o Kainaliu ma na hana pono i keia wa, a ke ikaika nei lakou ma na hana e holo ai ka ke Akua olelo a makemake hoi. Eia no hoi ke hoomakaukau nei o J. Kaona ma Honolulu nei e kuai i mau Baibala, a hoi aku a ma kela wahi maluna, haawi wale aku i kona Ohana.
                AHAHUI EUANELIO O HAWAII AKAU. — Ua halawai keia Aha ma Maunahoano ma ka la 8 a me ka la 9 o Feberuari iho nei. Ua hiki mai malaila o Rev. T. Koana o Punahoa, Hilo, J. Hanaloa, a me T. Pohano. Ua hiki pu aku no hoi o Rev. E. Bona o Kohala, a me kekahi poe e ao. Ma ia halawai ana, ua hookahuna ia o S. Kamelamela i kahunapule, a ua hoolilo koke ia no ia wahi no. I ka pau ana oia hana nui, ua holo aku o Rev. E. Bona a me Rev. T. Koana i Waipio, a malaila, ua haawi manawalea mai na hoahanau ia laua, he kanalimakumakahi dala me hapalua. Ua haalele loa aku laua, aka, aole i kuemi hope aku na hoahanau, a nolaila, ua lawe mai laua. Ua mahele ia ua puu dala la, he $25.75 no Koana, a pela no hoi no Bona. Ua haawi manawalea aku o Rev. T. Koana i kana mau dala no ka halepule o Maulua. A ua hele loa mai ua o Koana a hiki i Waimea, e ike i kona hoa lawe huna nawaliwali, oia o Rev. L. Laiana.

Na mea hou o Kahakuloa.

                WI MA KAHAKULOA. — He nui ka wi ma keia awawa, o ka Puali komohana o Maui nei i keia mau la; ke hahana loa nei ka wi; ke uouo nei na kama'ina no ka pololi. Ke pii nei na kane, wahine keiki i ke kuahiwi i ke kalua ki, kalua ape owaowau o keia owaowau he ai ulu wale i ka na helehele. O ke kumu o keia wi, o ka lilo nui i ka hana a na haole haalele ia ka aina.
                NO KE KULA. — Aole he malamaia o ke kula i waena o no keiki o keia kahawai i keia mau mahina e noho nei, aneane hala okoa ka makahiki o ke kula ole ana. O ua keiki, ke auwana wale nei io io me he mau kao la e holo ana maluna o na pohaku, a me na pali, na puu, o ua aina pali nei, na awawa hohonu o ka pouli, a me ka naaupo. O ka hale kula ke ku wale nei no, o na iwi wale no, ua hele a kuakea na iwi i ka la, aneane hala ka makahiki o ke ku aoa aole paa iki.
                NO KE ALANUI MAI WAIHEE A KAHAKULOA. — Ua oi aku ka maikai o ke alanui i keia wa mamua o ka wa i hala, ua hanaia ke alanui i keia wa malalo iho o ka hooponopono ana a Hale o Kahaluu, a ua pau ka pilikia nui no ka hele ana ma keia ala pali.
                INU KI — O ka hua i ulu ku mai no loko mai o keia kalua nui ana i ke ki i mea e nalo ai ka houpo lewalewa no ka pololi; ua hoololiia e kahi poe i mea inu, ma ka hoawa'wa ana; a ke hehena nei kekahi poe kohu puaa e haluku ana iloko o ka nenelu o ke kio lepo pohopoho pilopilo, o ka hilahila o na hana uko ole, haumia. Oia iho la no mea hou a kou makamaka e hooili aku nei.
H.K. MALIHINI HELE.
Waiehu, Feb. 9, 1867.