Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 8, 23 February 1867 — Ka Haiolelo a J.W.H. Kauwahi i ka Ahahui Laau Lapaau ma Wailuku, Ian. 1. 1867. (Hoopauia mai kela pule mai.) [ARTICLE]

Ka Haiolelo a J.W.H. Kauwahi i ka Ahahui Laau Lapaau ma Wailuku, Ian. 1. 1867. (Hoopauia mai kela pule mai.)

He mea maopopo ioa ia'u i keia mamwn, ka nana ana i ka hiki o!e i ke Aupuni ke hoonoho imau kahuna ma na apnina a pau, no ke kauliilii o ka noho ana o na kanaka, a ina paha e manao īa e hoonoho i mau kahuna, alaila, e kauoha hou aku i mau kahuna ma na aina e i keia manawa, a e kukulu hoi i kula e oo ai kekahi poe a akamai no na la mahope aku. A ina peia ka manao ana iloko o ke Aupuni ina o ka Papa Ola hoi, alaila, e pono ia'u e hoakaka ma keia wahi i ka nui kuponoe hoonoho ni i na kahuna ma kela wahi keia wahi, a penei no ia : ma ka mokupuni 0 Hawaii, i umi kahuna Inpaau haole, ma ka mokupuni o Muui, Molokai a me Lanai, 1 umikumamalua, ma Oohu elima (koe nae ke knhuna o ka Hale mai Mni Wahine) ma Kauai me Niihnu, i eli.na, a i na e hui pu me ka lnau lapaau, e oi aku no inainua o na daia he kanaiium tausani i keia innkahiki keia in ikahiki. Aka, o keia hoolilo ana nae ma keia ano, aole au i mnnno, ua makehewa, a tn hlo pono ole, nka. ua kupono no ia li!o ana i ka malama ana i ke ola o ka poe nona i haawi mai, a i hookupu tnai i ke (lala no ke Aupuni, a o knna hana mua no hoi ia o ka malama i ke oln o kona lahui kanakn, aka, aole i hana iki ke Aupuni pela e noho nei a hiki i kein mnnawa, a peia mau aku no paha auanei. Aka hoi e like no me ka'u olelo mamfSa no ke ano e o ka noho ana o keia iahui. a me nn mea'no hoi a Inkou eaiai, ua ane makehewn wale no ka hilinai nui loa ma ka Inpaau i na laau haoie wale no, me ka nianao e hoole a e hoopau i ka lapaau ana i ka laau o Hiiwaii nei, no ka me», o na laau haole, me ke kumukuai nui e loaa'i, nkn, o ka laau Hnwaii me ke kumukuui ole e loaa no ia inau laau, e ulu koke ana no ma ke kala o ka haie o ka inea mai, n i ole in, nlaila, e huli aku n loaa koke mni me ka iuhi ole, a me ka lilo ole no hoi, no ka mea, ua h\ko kn aina a pan i na laau lapaau. Aole au i manao mua.Q hapai i keia Ahahui ine ka inanao e hoole loa i ka lapaau nna o na lanu haole, no ka men, ua hoakaka inua nku nu, oia iloko o ke kanaka mnoli e noho nei i keia manawn na ano inai elua, oia hoi na mai kahiko o Hawaii nei no na mea ni a ine ka noho ana, a n»e na mai hou hoi kekahi ma ke ano hou o'ka noho ana i awili pu ia, no ka mea, ua ike no au ia'u iho, a eia ke kanaha a keu o ko'u mau mnkahiki, a iioko oia manawa, un ai no au a | inu hoi i ka laau haoie, a pela no hoi i ka [laau Hawuii, a un Inpaauia no au i ua Innu I Hawaii he iehulehu na ano n ua ike no au i j ke kupono oia mau lanu, no ka moa, ein no i wau ke ola nei no ua muu luau ia. j E- nana maoli ne no hoi knkou i nn apnna ia pau a me na wahi i nohoia e ko kakou | mau hoahanau i keia manawa, a e ninau | iho. Ehia la kahuna iupauu haoie ma Hai waii e noho nei, a e hana nei i ka oihana i lapaau ? A ehia hoi ina Maui a me na mokupuni je pili ana '{ A ehia ina Ewa, Waiaiua a ' me ua Koolau o Oahu ? A ehia hoi ma 1 Kauai ? A e maopopoia oūkou auanei ka pnau e lapauuia ma na npana e ae o ko kakoui mau mokupuni, n e maopopo pu uo hoi auanei ia oukou ka oinio o keia mau olelo ! a'u imoa o oukou ke nana pu iho oukou i ; ka nui o ka make ma kahi e lapaau nui ia 'una na iaau haoie iwaena o kakou. | No kuu inaina a me kuu ike no hoi i ka ! nui o ka poe hoopunipuni e lapaau nei iwae- | na o na kahuM Haxt*aii, nolaila, ia'u i noho [ai iloko o ka Hnle Ahaolelo o kn makahiki r 1564-Ō, ua kokua koke au i ka hoopukaia j ana mai o ke khnawni hoololi i ka Pnuku 279 o ke Kanawai Kivila e pili ana i ka oiha- - na lapaau, no ka mea, mamua iho oia ma- ' nawa, aole o kana luai o na kahuna hoopu- | nipuni ma ko'u nana ana'ku, a ine ka poe - hoomanamana, a ua manao nu ma ia hoolo- ! li ana e inanao ana la ke Aupuni e hoopo- ; nopono hou ae i ke anb o ka lapaau ana ma | na laau Hawnii.a i kakali loihi ana ahiki i hou mai i keia manawa, aole no i hapaiia !ka noonoo ana no ia mea, aole hoi i imiia |na kahuna akaiuai a kupono ma ia ano lapaau, noluiia, ua kupu koke iloko o'u k\i (maoao e hapai «e i keia manawa, a « kukuI lu hoi i keia Aha i mea e hiki ai ke iini koI keia a ke ninaninau kokeia iwaeua o na kal hann lapaau o kela ano keia auo iwnena o (na kanuka Hawaii, a e ninaninau hoi iwae- < na o kekahi poe e ae* i loaa ka moolelo po- | lolei no na lauu lapaau o Hawaii nei a me | ke ano o ka hana ana, a i maopopo hoi na mai i kupono > kona laau, a e palapalaia a paa a waiho aku i ka Peresidenn o ka Pap* J Ola no ka pouo o ka lehulehu i hiki ai ke

apor.o i kekahi poe e hipai roa ia |Oih-m3. j I A o kekah; hoi, i mei e ioaa'ī oa kahunai! : lapaau maoii i akamai, a i ikeii likou. a i < piaipaua e nonor» k.i Papa OU e loaa k» po- : no >na ia loea, i hiki ai ke iap«au pololei me' ika hoopun:puni ole ; a 1 mea boi e hooki ai! , i kekahi mau hana lapuwaie, a i ioaa hoi ; kekahi mau laau i loaa ole mamua ; a i hiki I ;ai hoi ke kiai pono la a ke hopu ia ka pee koiohe ma ka lapaau koiohe ana me ka hoo- ■ punipuni. Xobi!a, mamuii o keia enau kumu maeao a*u i hoakaka'i inaluaa, a ke iana nei hoi ko'u manao. ioa e kokua mai ka mea Maaa Loa, e lilo ana keia hana a kakou i inea e hoemi mai i ka holo hikiwawe ana o ko kakou lahui i ka make, a e hlo no hoi oia kekahi kumu no ka hoomahuahua hou ana ke hoakoia na mea a pau. £ o'u hoa'ioha, no keia mau mea i kahea! aku ai au ia oukou ehalawai a e kuKa pui hoi no ka pono 0 ko kakou lahui. a 110 ka j pono hoi o ka hnpai ana i keia hana, a ina he aioha ko onkou i ko kakou lahui, a iua he makemake ko oukou e iini i mea e hoomau ai i ko kakou lahui ma ko lakou one J hana»i a hiki ika la hope. A ina he manaoj : ko oukou e hoomauia ke kaheaia ana 0 ko: oukou mnu inoa i inoa ohana iloko o ko ka- i kou lahui, a ina e makemake oukou e kukulu i ko oukou mau inoa i kia hoomanao iloko 0 ka lahui ponoi, olaila, ke nonoi aku nei au ia oukou, e like me ko oukou aloha ia oukou iho, e ku kakou a e hapai i kein hiina nui. ; He oiaio no, aole ia kakou ka iako e hiki ai ke hoounauna aku i kekahi poe, aole no ' hoi ia kakou ka mana e hiki ai ke koi aku ia i hai me ka ikaika e kokua mai i ka kakou hana e hapai nei, aka, e lalau kino no kaj kou, a e hana paka i na mea a pau e pono ai a e loaa'i ka mea e kokua'i i ke ola o ko kakou lahui, a ina e lilo keia hana a kakou i mea pono io ai, alaila, ua pomaikai no ka- | kou, a"ua lilo hoi ka kakou hana i kia hoo- ' manao. Aka, ina paha e poho wale, a lilo ; wale keia luhi o kakeu i mea makehewa, alailai, aole nn ia e kau ana maluna 0 hai, aole hoi maluna 0 ka lahui a kakou i imi ai i mea e pono ai kona ola, aka, maluna o ka- | kou ponoi no ia poho, aole hoi e hiki i keka- : hi mea e ke hoohnlahala mai, He nui no ka hana e hiki i ka hooko ana a me ka hoopau »na 0 ko kakou hana, a he .nm no ka lilo, no ka mea, e hele kino ana : kakou ma kela wahi keia wahi, a he lilo hoi |no na mea e pono ai ka kakou hana, aka, j mnlia paha he poe aloha kekahi i ka lahui | Hawaii, a malia hoi e hiki ia lakou ke koj kua mai, a malaila kekahi hilinai ana e hiki |ai ke hapai i keia hana nui a kakou e hooj maka nei, ka hana a kakou e auaino nei : maluna o kakou iho, no ka mea, ua manao iau,aole no o kakou ka poe nana keia hana, i aka, no ka hana oleia, a no ka noonoo oleia : 0 keia ano 0 keia ano 0 ka lapaau ana, no- . laila, e aho no ko kakou hapai ilihune ana, a i lilo ai keia hana nui i mea e pono ai ko kakou lahui.

I kuu hoike ana i ka'u olelo hoakaka e ; pili ana i na Kumumanao no Ue kukulu ana j o keia Aha, ke nonoi aku nei au ia oukou e ; lawe aku i ko'u aloha n'me ko'u hoomaikni ana. J. W. H. Kauwahi. i