Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 23, 8 June 1867 — Page 3

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Halia Maele
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE KUOKOA.  HONOLULU, IUNE 8, 1867.

 

            Hoku Welowel --- Ua ike ia i keia mau ahiahi ka hoku welowelo, aka, o kona 'ike n@opopo loa ia ana kau, aohe maopopo loa.  He wai iai @oko kona e ike ia aku ai e na maka maoli, a o kona hoelo, he wahi moko@@hu elua degere paha kona loihi.  E @@e nui ia aku ana ma keia hope aku.

 

            He HAIOLELO NO KA @@@ @AMA --- Ma ka po Poaha iho nei, ua hailolelo o Kauka Bufania @ua o ka Aha Hoole Waiona o Honolulu.  Oia kumomanao, no ka inu ana o na haha@@ i ka Alakohola (Alcohol) o ita kekahi o na mea make iloko o na waiona e inu ia nei e na kanaka.

 

            EIA HOU NO UA AHI --- Ua lono mai mako ua pau ka Hale wili ko o Ka@ua.  Oahu nei i ke ahi i ka po Poakolu iho nei.  O ke kumu o ka pau ana aohe i loheia mai.  O ka lua keia o na liale wili ko i pau i ke ahi @@@@ o keia pu@e.  Ke limalima loa mai nei hoi ke ahi i kaohale.

 

            NA MISIONAHI @@@ --- Ma ke kua ana mai nei o ke kona Erieline mai Kau a me Kona mai, na kau mai maluna ona kekahi mau Kahunapule, a me kekahi mau moku hope mai nei kekahi poe, a ke akoakoa pu nei luakou me ho@@o@ mau hiki mua, a e kuka pu ana no ka lakou mau hana Misionari.

 

            AHAAINA MA HEEIA --- I ka Poaono i kuoe hope aku nei, ua malama ia ma Heeia he ahaaina pa'@la, a ua pau nui aku kekahi poe o ke kaona nei malaila, aka, aole nae makou i lohe mai i ka hopena o ua ahaaina la.  He mau waha akea, a me he mea la no paha, @old no noi he ne@@@ne@@a ana no na mea ai o ia la, aka, lie keinu nae hoi ko ka ai ana.

 

            PAKELE KE KAA LIO --- I ke ahiahi Poaono aku nei i hala, i ka wa a ke k@a eha lio e iho mai @@a ma ke alanui Pauoa, a huui me Alanui Nuuanu, ua puiwa ae la na lio liilii elua mamua, a ua holo aku me ko laua mau lako ilikaa, me ko laua kuupau i ka holo nui ana.  Aohe i akaka ke kumu oia puiwa honua ana, aka, i ka hoomaopopo ia ana iho nae, ua manao ia, i pa pah@ i ka lunu mahope a pili ana i na lio mahope.  Ua pakele no ke @aa, a pakele pu no hoi me ke ola o na meaa hookele kaa.

 

            HOIKE KULA O PUNAHOU --- Ma ka poalua a me ka Poakolu e hiki main ana, oia ka la 11 a me 12 o Iune, e hoike ia ana ke Kulanui o Punahou malalo ok hooponopono ana a ka Peresidena o ia Kula.  O ka poe i kakahele iki ma ka olo haole, o lakou ke kupono loa no ka hele ana a hoolohe i na haha o ia mau la.  Ma ka po Poaha, he hoike haiolelo kekahi a na haumana o ia kula, a e malama ia ana ia oihana haiolelo maloko o ka hale kula o Punahou.

 

            PAHU HAE NO KA MOI ---  Ma ka holo ana aku nei a ke kuan Kamaile i Molokai i ka Poalua iho nei, ua hooili pu ia aku la ka pahu have o ka Moi e ku ana i Waikikiwai.  Ma keia hana anam ke halia e nei no makou e manawa loihi ka paha kona e nanea ai ma ka lai a ke Kioeu.  Ua hoolilo iho la ia i kona Home noho ma Kaunakakai, a e like me ka makou hai ana ma kela pepa iho nei he lawai kekahi hana ana malalila, pela no i hooiaio loa ia mai ai.  I na nae e nui loa mai na ia e loaa mai iaia, aole no e ole ka hiki mai ma ko kakou nei makeke e kuni ia.

 

            POKEIA KOI NA HAU --- Iloko o keia mau la ae nei, ua ike aku makou i ka peke ia ana o na kumuhau o Alanui Nuuanu (Nuuanu St.) ma muli o ke kauoha a ka Luna Alanui.  He minamina loa makou ia mau lanu hoomalumalu i na lehulehu e iho ana a e pii ana ma ia alanui, i ko lakou pau ana i ka pokeia.  I ka nana ana i keia hana ua ano e loa, no ka mea, ke kanuia nei na laau kiawe ma kekahi mau kae alanui oke Kaona nei, mamuli no o ke kauoha a ua luna nei, a okiia hou keia mau kumu hau.  I aha ai la hoi ke kanu ana i ke kiawe, aia hoi ka mea meikai o ke kua a olohelohe wale iho no.  Aloha ino ka luhi oia poe, kahiko no o kumuhau, hou wale no o haole.

 

            KA PIPi KUK IA KANAKA --- Ma ka Poakahi iho nei, i ka wa a ke kuna Marilda i ku mai ai ma Ainahou, ua hoolele ia mai na pipi maluna on a i uka nei, aka, no ka piena loa o na pipi, ua hiki ole ke ku malie, a ua hou mai no i waena o ka nui paniolol e ku aku ana kekahi pipi hihiu, me he mea la no ka akoa mai, ka hele a makanhelehele.  Ia puka ana no i waho, e alualu iho ana ua pipi la i kekahi poe, a holo aku la ua kanaka i o a ianei, aka lona e kekahi wai Paahao, a o ia kai oe ia e ka pipi a pakele mai puka pu i na kiwi. Nolaila, aole pono iki o na pipi hihiu ke hooleleia ma kahi nui o na kanaka.  E hookaawale loa i wahi no ka hoolele ana i na pipi.

 

            HOIKE KULA SABATI O HONOLULU --- Ma ka Poaono e hiki mai ana, oia ka la 15 o Iune nei, e hoike ia ana na Kula Sabati a pau o ka noa o Euanelio o ka A pana o Kona nei.  E hoomaka aoa na hana ma ke kakahiaka, a e kaihuakai ana ma na alanui a hiki ma i kahi o ka punwai hou i kukulu ia iho nei, a e hoolaa ia ua punawai ia e na keiki hi o na Kula Sabati a pau o keia Apana, na haole a me na kanaka; a mailaila aku a ka luakini o Kawaiahao, no na hana i koe, a mahope iho o na hana ma ka luakini, he ahaaina kekahi no na keiki malalo o na laau uliuli o ka pa halepule of Kawaiahao.  Nolaila, ua hauoha ia na maku mea keiki, na lakou e hoolako iho i ka lakou mau keiki i mau wahi mea paina no ia manwa, a na lakou e lawe ae i na Komite no ka Ahaaina.  Mai poina na makua no keia a hele hemahema main.

 

            KELA PAIO O HONOLULU --- Ua hoolaha ia ma keia pepa aku nei i hala, e halwai ana keia Aha ma ko lakou keena ma ka hora 7 o ka po Poaha, aka, no ka pilikia o ia po, nolaila, ua hoopan@e ia a ka po Poalima iho, Iune 14, oia ka wa kaawale like a pau; ia po e akoakoa mai ai ka lehulehu no ke koho ana i ko lakou mau Luna hou, a e hookuu ia ai na Luna mua.  Mai poina keia o mea ia mai auanei i ke @ lua.

 

            KE K@ ANA MAI O KE KAMALEI HAKU PAUAHI --- I ke kakahiaka Sabati iho nei, ua hoi mai ke alii non kela inoa maluoa @ ke kulanakauhale alii o lakou mai ka Ulu o Lele mai.  I Hawaii aku nei ia no kekahi mau pule, a malaila mai a Lahaina e hoonanea paha malalo o na koaniani makani a he Aa o ia kaiaulu o Hawaii nei.  Ua maikai kona ola kino, aohe omaimai, aka, e @ke me ka mea mau o na pua nani ka mea makemake nui ia ma na kihapai pua, pela e hoomau ia ai kona noho ana.

 

            HAULE I NA LIO I KA SABATI --- Ma ka auina la Sabati iho nei, i kekahi poe haole e ake nui ana e hoolilo i ka la Sabati i la e holo lio lealea @@ nolakou, aia hoi, haule iho la kekahi haole nona ka inoa o b@@ne mai luna iho o kona lio hoolimalima, ia ia e hoolele ana ma o a maanei o na Alanui.  Ia haule ana , hai kona lima, a laweia aku ia i ka Hale Kauka o Bufama ma Alanui Papu.  I ka nana ia ana, ua holoke kona iwi poohiwi, ua pili pono ole kekahi o kona mau ami, aka, ma ka hana akamai ana o ke Kauka, ua hoihoi ia ae no a ka pili mua, a ua kauia i ka laau.  Pela no ka hopena o ka poe hoolilo i ko ke Akua la i la holo lealea no lakou.

 

            WAHINE NAMU HAOLE I MUA O KA AHAHOOMALU --- I ka Poakahi iho nei, ua laweia ae he wahi keiki hapa haole i mua o ka Aha Hoomalu o Honolulu nei, no ka hoeha ana i ka pake.  I ke kukulu ia ana o ka Aha, ua hoike ae na hoike o na aoao a elua, aka, o ka hope loa me he wahi wahine.  O ua wahi waiapo nei, he hoike oia no ke keiki, la hoomaka ana no e hoike, ua hoohalahala iki pah@ ia i ka unuh@a o kana olelo ai ka olelo haole, no ka nauki no paha e ikeia kona namu haole ana, ia wa e kulu iho ana kela ma ka olelo haole, oia kakahele wale no a pau, o ka hai no ia o ka olelo a ka Lunakanawai Hoomalu.  E!  Wahi  makuahine palale ka hoi keia.

 

            MAI HOOLALE KA AI A KE AHI --- I ka po o Sabati iho nei, ua hoao ae na ula menemene ole o ke ahi e apu i ka paku makika o kekahi haole ma Honolulu nei, oia hoi kahi hale ma kai iho o ka hale o J. Kakahi Esq., ma Kikihale.  I ka hoomaka ana o ke ahi e a ua ike koke ia, aka, ua pau no nae ka paku makika, e oldeno e ala koke ka mea hale, i na la ua hoolale na ai a ka ui.  Ua pio e no nae ke ahi mamua o ka ike e ana o ka lehulehu; a aole no hoi i kani na pele hoailona pau ahi.  No ka nui ole ana paha a me ka pio koke ana ke kumu o ka hoala ole ia ana o na keiki o ke ahi.

 

            KA MOKUAHI KILAUEA --- E haupu hou ae ana ka manao aloha, i ka lohe ana ia Kilauea, ka mea hoi nana e kaiue na ale kuehu o Pailolo, e holoholo hou ana noia ma na kaiaulu o Hawaii nei.  Ua hui iho nei kekahi poe o ke kulanakauhale nei e ana i ua Kilauea nei, ua paa hou.  Ua hana hou ia iho nei ua moku nei a maikai, a e hoomaka hou ana oia i ka holoholo ana ma keia Poakahi ae, la 10 o Iune nei.  Ua hooliloia ae nei o Junion, Green & Co. i mau Lunahooponopono no ua moku nei, a o ka Palapala Hooholo Mokuahi ma Hawaii nei, oia no ka palapala e hooholo hou ai i ua Kilauea nei.  Aole no paha kakou e poina i ka hooho ana ae nona, i ka i ana :

"No Kilauea ke aloha la, &c."

 

Maui.

            KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI O MAUI --- O ka Poalua e hiki mai ana, o ia ka la 11 o Iune, e malamaia ka Aha hookolokolo Kaapuni o na mokupuni o Maui.  Molokai a me Lanai ma Lahaina.  Ua lohe mai makou o ka Hon. Robata G. Davis ka Lunakanawai e holo ana e malama ia Aha hookolokolo.

 

            NA MAI LEPERA MA MOLOKAI --- Ua lohe mai makou, ke malama maikai loa ia nei na mai pake i hoihoiia ma Molokai.  Ke kukulu la kekahi poe i hale kula no ka lakou mau keiki mai pake i ao ia ai ma ka heluhelu.  A o ka lakou wahi hana ia e noho ai o ka heluhelu a pau ae @a heluna o keia mau la.  Eia kahi kanalua no ua poe la, o ka haawiia mai i na mea ai, malama lakou a hiki mai na makamaka, haawi nui aku la ia lakou.  Aole pono keia hana, in a he oiaio ka mea i hai ia mai ia makou.

 

Hawaii

            MAKEMAKE E HOLO I MAIKONISIA. --- Ua lono mai makou, ua makemake o S. W. P. Kama a me kana wahine o Puna e holo e hai i ka olelo o ke ola ma na Pae Aina o Maikonisia.  I ua pela io ko laua manao paa, alaila, aole na laua ia, aka, na ka Haku nui no maluna iho.

 

            HE NELE NO PAHA. --- Ua nuku mai o J. P. Iwa o Alae, Hilo, ia makou no ka puka ole o kana kanikau i hooili mai ai e pai ia ma ko kakou Kilohana.  Ua hai mai oia, ua hoouna mai i ke dala maloko o ke kanikau i mea e pai ia ai.  Ke hai aku nei makou ia oe e ka mea kuhalahala, aohe kanikau i hiki mai i o makou nei mai Hilo mai me ke dala pu.  Ua makehewa no kou nuku ana mai ia makou, aole makou he poe lawe wale i ke dala.  Me he mea la no paha, ua nalowale iloko o ka hale leta.  I na ilaila, alaila, ua kaawale loa makou mai ia hihia mai.

 

            HOIKE KULA HANAI --- Ma kekahi la o ka pule ekolu o Mei, ua hoike ia ke kula hanai a Rev. D. B. Laimana.  I ka hoike ana, ua mahalo ia no na hana hoonaauao, a ua hoomanao koko no ia kula mahope iho o ka pau ana o ka hoike.

 

            KE KAHI KULA NUI.  --- Aia no ke Kahukula Nui o Abe@hama Fornander ma Kohala Kokoke elua malama ka waiho hakahaka ana o kona hale oihana.  Ua lohe mai makou he@@a@ kana kaikamahine, a he kahuna kanaka ke kauka.  Oia paha ke kumu o kona hoi ole mai.

 

Kauai.

            MAHINO O HANALEI. --- Ua pau ka wili ana o ka mahiko o Wale, a ua loaaa no no @ona ko no keia kikina.

 

            NO KA MOKUAHI LAKAWANA. --- Aia no keia mokuahi kaua ma Kauai.  I ka Poana aku nei i hala, ua haalele oia ia Honolulu, a ua holo ai i Koloa.  I keia la e baalele ai oia ia Koloa a holo mai i Honolulu nei.  Maluna mai on a e hoi mai ai ka Lunakanawai Nui o ke Aupuni Hawaii.

 

Hunahuna Huikau.

 

            HANAIONO NA MANU HOU. --- Ke nune mai nei kekahi poe me ka olelo ana, o kekahi o na manu kamaaina o keia pae aina, ke opa wale ia nei e kekahi mau manu hou mai nei i laweia mai ai.  E!  he kolohe ka ka malihini i ke kamaaina.  He nele anei no Hawaii nei i na manu hana ino ia lakou manu aloha ole?  Nana aku a he ulu okoa no.

 

            KA MOKU EASTFIELD. --- Ke hoopihaia nei keia moku i ke ko paa a me ka malakeke, a in a e piha koke ae, alaila, o ka hoounaia no ia i Valaparaiso e kuai aku ai ia mau ukana Hawaii.  Ina e ike ia ka makepono, alaila, malaila ka hooikaika nui.

 

            UA PAU KA PILI. --- O ke kiap A. A. Eldridge hoi i holoholo iho nei mawaena o Hawaii nei a me Kapalakiko, ua hoopau ia ae la ia, a ua hoouna ia aku la ia ma na wahi e pili ana ia Amerika.  e loaa ana paha i pani ma kona wahi, aole paha.  Pau au ia oe no moa, Hoa paumeume no moa.

 

            O KE KAUA O NU KULANI --- Ua olelo ia o ke kaua mawaena o na kanaka o Nu Kilani a me Beritania oia kekahi o na kaua loihi.  Me he mea la aole i hoomaha iki ke kaua ana mai ka hoomaka ana mai i ka makahiki 1844 a hiki i keia wa.

 

            WAI NUI MA KA HONUA. --- O ke ana puni o ka wati oka Hale Ahaolelo Alii o Beritana, he 25 kapuai.  I kela hapalua i keia hapalua minute, e nee ana ka lima kuhi minute, kokoke paha 7 iniha.  O keia ka wati nui o ke ao nei.

 

            HE MAU KULI UA MAREIA. --- Ma kekahi wahi ma ka mokuaina o Maine, ua mareia he kae kuli a he wahine kuli.  I ka mareia ana, ua kakou mua ke kahunapule i na olelo mare e kauoha ana i ke kane a pela no hoi i ka wahine.  Aia laua ke noho maluhia la i i keia wa.  Ina pela na kuli o Hawaii nei, pau ko lakou k@kuli.

 

            HE NAAUKAKE LOIHI A KAUMAHA. --- Aia ma kahi hoikeike o Peniselavenia, he naau kake loihi loa he kanahiku kmamalima paona ke kaumaha.  Aohe no i kanamai o ka loa o keia naau.  Ua hookuikuiia paha ke loa la.

 

            MAU MOKU OKOHOLA HOU. --- Aia ke kapiliia la ma Beremena (Bremen) elua mau moku okohola hou no na kai ana.  O ua mau mku la no Kale Olelo e ma o keia kulanakauhale.  E haalele ana paha laua i a awa ma ka malama o Iune, a i oleia i Augate paha, a e holo mai ana.

 

            KA PILA NUI KAWAIAHAO. --- Ua loaa mai nei he palapala i ke Kahu o ka Ekalesia o Kawaiahao mai a James Hanawela mai o Bosetona e hai ana, ke hanaia la ka Ogana nui no keia halepule e ka Hui o Simona ma oia kulanakauhale.  E paa ana ua organa la iloko ae nei o Iulai, a e hoounaia mai ana ia i Honolulu nei ma ka moku mua e holo mai ana i a nei ia wa.  A me he mea la e hiki ana paha i a nei iloko o ka malama o Ianuari o ka makahiki 1868.  Me e no ua apa ana, pau e i ka haalele mai kahi poe aohe e ike.  Aka hoi i holo iho ka moku, hiki ia nei i na la hope o Dekemaba.

 

NA MEA PILI AUPUNI.

 

            Ma ka waiwai o Makeauawa k. Poaha, June 27--- hora 10 kakahiaka, e hoolohe no Ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana ekolu, i ke noi a Uli ka Lunahooponopono waiwai o ka mea i make ma Kapaau, Kohala, mokupuni o Hawaii.

            Ma ka waiwai o Wahiawa k. Poaon, June 29--- hora 10 kakahiaka, e hoolohe no Ka Mea Hanohano C. F. Hart, ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana elua, i ke noi a C. W. Kenui, no ka hooiaio i na polapala Kauoha hope loa a ka mea i make.  Aia ma ka hale hookolokolo ma Lahaina kahi e hana ai.

            Ma ka waiwai o Aluwaa.  Poakolu, la 10 o Iulai--- hora 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, Maua, e hoolohe no Ka Mea Hanohano A. M. Kahalewai, i ke noi a Kaneikekuhi, e hooponopono i ka o ka mea i make ma Lahaina.  Ma ka waiwai o Hue@@ @, Poakolu, @@ 26 o Iune--- hora 10 kakakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, Maui, e hoolohe no Ka Mea Hanohano. A. M. Kahalewai i ke noi a Kawaha no ka hoonoho ia ia i Lonahooponopono no ka waiwai o ka mea i make ma Honopou, Hamakua, Maui.

            Ma ka waiwai o Hewahewa k.  Poakolu, la 26 o Iune--- hora 10 kakahiaka, ma Makawao, Maui, e hoolohe no Ka Mea Hanohano A. M. Kahalewai, i ke noi a Nahinu, no ka hoonoho ia ia i Lunahooponopono waiwai no ka mea i make ma Hamakualoa Maui.

            Ma ka waiwai o Makapo k. Poakolu, la 10 o Iulai--- hora 10- kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, Maui, e hoolohe no Ka Mea Hanohano A. M. Kahalewai, i ke noi a Huanoni no ka hooiaio i na palapala Kauoha hope loa a ka mea i make ma Honokohau, Maui.

I NA KAPENA O NA MOKU HOLOHOLO PILI AINA. PAUKE 1.  E hoololiia, a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 407 o ke Kanawai Ki@ila, a penei e heluheluia'i:,

            "PAUKU 407.  Aole no e halihaliia na leta iloko o na eke leta o ke Aupuni ke hoailona ole ia mamua, aole hoi e ku i ke Kanawai e halihali kekahi kanaka i ka leta a mau leta paha mai kekahi awa a i kekahi awa; aka hoi, in a aole hoailona pai, a ua haawiia ke dala kupono i ka Luna Leta, oana no e hoailona ia mau leta "ua kaa."  a e kakau hoi i kona inoa a e laweia no iloko o ka eke leta.  O kela a me keia kanaka e lawe ana i ka leta a mau leta paha me ke kue i na olelo o keia Pauku, e hooukuia oia i na dala aole e emi malalo o elima, aole nae e oi i ke kanalima, ke ku ka hewa ia ia ma ka hookolokolo ana imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha; na ka Luna Leta Nui, a o kela me keia Luna Leta paha maloko o keia Aupuni, e hoopii no ia hewa, a o ka hapalua o ka uku hoopai, e haawiia na ka mea nana e hai no ke uhakiia na ka mea nana e hai no ke uhakiia ana o keia Kanawai."

            "Pauku 407(a).  Maluna o kela me keia moku holo pili aina e malamaia ma kahi akea kupono, i pahu a i eke paha no na leta, i paa i ka laka, a i penaia ka ino mawaho me na huaolelo moakaka lea, a o ke Kapena o ia moku oia ka Agena Leta o ka Oihana Leta maluna o kona moku, a nana no e haawi aku iloko o ka Hale Leta e kokoke ana, i na leta a pau i waihoia iloko oia pahu a eke paha, e like me ka mea i kaka@ia mawaho o ua leta, na leta hoi i hoailona pono ia; e hokae no nae oia i na hoailona a pau maluna o na leta mamua o kona haawi ana ku pela, a o ka Agena Leta i hokae ole i na hoailona leta e like me na olelo o keia Pauku, e hoouk@a oia aole e emi malalo o na dala he umi, aole hoi e oi aku i na dala he kanalima, ke ku ka hewa ia ia ma ka hookolokolo ana imua e kekahi Lunakanawai Hoomalua Apana paha; a in a e hana hou ia hewa, alaila, e hiki no i ka Luna Leta Nui ke hoopau i ka palapala ae holo pili aina o ka moku nona ke Kapena i hana pela, mahope o ka hoohewaia ana imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, mamuli o ka hoopii a kekahi Luna Leta."

            Ua aponoia i keia la 10 o Ianuari, M. H. 1865.                       KAMEHAMEHA R.

LAIKINI MOKU:

            3.  Ina manawa a pau, mamua o kona haalele ana i ke awa o Honolulu, e hai mua oia i ka Luna Leta i kahi ana e holo aku ai, a haawi aku ka Luna Leta i kahi ana e holo aku ai, a haawi aku ka Luna Leta ia ia  i ke eke leta o ke Aupuni, a e lawe aku oia me ka uku ole a i ke awa ana e holo aku ai, a pela no e lawe uku ole ai ia eke leta, mai kela awa, keia  awa ana e ku ihop ai, a waiho hoi ma kekahi awa ana e ku iho ai.

 

Ka Moku Ahi Manuwa Amerika Lakawana.

 

            Aia no ka Manuwa Amerika Lakawana ma Kauai i keia mau hebedoma.

            Ua ku mau oia i Hanalei ma ka la 23 o Mei iho nei, a malaila i ku ai a hiki i ka lau 1 o Iune, ia la holo oia i Koloa.

            Kauai kahi i noho mua ai ke Kapena o ua moku la, i na makahiki i hala aku mamua.  Ma Nawiliwili kahi i noho ai, nana no @ kukulu ka hale e noho nei o Mr. Maka ka Makai Nui o Kauai, a ke lohe nei au aia oia e noho iki aina i keia wa.

            I ke ku ana o ka Lakawana ma ke awa o Hanalei, hoike ua Kapena nei me kona mau Luna Moku i ka lokomaikai a me ke aloha nui i na Misionari Amerika, a me na kamaaina e ae.

            Ma ka la 29 o Mei nei, ua noiia na Ohana Misionari elua o Waioli, a me kekahi mau haole o Hanalei, a me kekahi poe kanaka maoli, e kipa ma ua moku nei e makaikai ai, a ua akoakoa nui lakou.  Ua hoikeia mai ia lakou na hana akamai a na kou o ua moku kaua nei.  Ua ki pu me na pu nunui 16,000 paona ke kaumaha o ka pu hookahi, a me kekahi mau pu uuku iho.

            Ua waihoia he tageta ma kohola o Puupoa, 1,200 iwilei mai ka moku aku, a malaila i hoole@a aku ai na poka poha (Shells.)  O kekahi o ua mau pu nei i ki ai he 11 iniba ke anawaena o ka poka.

            Eia hoi kekahi mea e akaka ai ka lokomaikai o ua Kapena manuwa nei.  Ua noi oia i na Misionari Amerika o Kauai e holo pu me ia ma kona moku i Honolulu i ka Halawai makahiki o ka Ahahui Euaneho, a ua ae olioli mai kekahi poe o lakou.  Ua lohe makou, ma ka la 8 o Iune nei e holo mai ai mai Koloa mai.

            Ua holà pu ma Kauai me ka Lede a ke kapena, kekahi mau wahine haole o Honolulu, a me Ka Mea Hanohano ke Kiaaina o Kauai, a me Ka Mea Hanohano A. Keohokalole Kapaakea.

            O ka Manuwa Amerika mua keia i ku mai ma Kauai.  Ia ia i ku mai ai ma Hanalei, ua ana ia ke Awa o Hanalei e na Luna o ua molu la.                                                                                                                                                          E. J.

 

KE KIA HOOMANAO

 

I ka Poaono i hala aku nei la 25 o Mei, ua kukulu ae na haumana o ke Kula Kahunapu@e@a W. P.  Alekanedero ma Wailuku, maloko o ka luakiai he Ahaaina hoomanao @@ ka lakou kaawale ana mai ka poli aku o ko lakou makamaka aloha o ka noho inoa ana o ka hana a ka Haku, e imi ana i makaukau no ka hana hoola uhane o kanaka.

            I keia la aia na kumu a me na haumana, ma luna kahiko, na hoa ia iloko o Kristo o ka malu o na wa@eha, ua kono ia mai lakou e ak@ak@a pu me ke aloha ma keia Ahaaina hoomanao a na haumana i kukulu ai.

            I ka a@i ana ae o ka la mai ke kikol@na ae, ia wa no i uwe mai ai o Wailuku Bele, ia wa i akoakoa ae ai na hoa, e haiamu ana ma ke alo o na papaaina, i kahiko nani ia i na lau nani o ka uka, i puia i ke ala, i luuluu i na mea ai o na ano a pau.

            Ua ku mai na haumana a mele mai i kekahi Himeni kanikaue luuluu ai ka puuwai i ka ukana a ke aloha, pule o W. P. Alekanedero a pau, kali iho makou ma na mea ai, a hele aku ma na Himeni a na haumana, i na kamaaina kahi e hala ana he hora okoa, a mahope o ia wa, ku mai o h. Kauaihilo i ka haiolelo o ia la, o kona kumumanao "Aloha oukou" loa.  20:21 haha hope.

            I ka haiolelo e kakahele ana, ua hamau ia na lea, aka, ua hoohaiki ia na manao o ke anaina e ka ukana hiki ole ke hoolei ia aku mai ka puuwai; aka, e hoolilo mai ana i ka ukana oiaio a ke aloha he waimaka.

            He oiaio, o ke kukulu ana ma Ahaaina i ano like me keia, he mea oiaio no ia.  Pela no i ka wa o Moose ma i puka mai ai mai Aigupika mai, pela mai no i ka wa o ko kakou Haku Iesu i waena on a, a me kona mau hoa haumana o kon haalele ana ia lakou a hoi aku i ka poli o kona Makua, e hoopau ana i kana hana ma keia ao.  O na ahaaina i hana ia me keia i keia hoomanao, he mea oiaio no ia, aole no ka wa pokole wale iho no, aka, he mea ua hooiaio ia a ua hoomaopopoia i na wa mamua loa, i na Keneturia he nui wale, i mau Kia hoomanao.

            A i ka hora ekolu a me ka hap iho, ua kukulu ia ka haiolelo no ka halawai Poaono e t. Ka@ina ma ia mau pauku hope no oia mokuna i @akal@a o Ioane ma ke alo no o na papaaina mau o ka Puuwai i ke aloha.

            Wailuku, Mei 27, 1867.                                                                                                                      H.K.

 

Na Haumana hou no Lahainaluna.

 

            O na keiki a pau ma na kula ma Oahu, e manao ana e komo i ke Kulanui o Lahainaluna, e hui mai lakou ma Kawaiahao, i @i na@@a e na kumu o k@ Kulanui, i ka hora 8 o ke kakahiaka Poaono, Iune 15.

                                                                                                                        S. E. BISHOP.

 

HANAU.

Mei @@, ma K@k@hale Honolulu, hanau o He@@@@

Mei 25, ma Ma@@@ hanau o P@@@@@@

Iune 1, ma Ka@@@@ hanau o @@@@@@@

Mei 22, ma @@@@@@@ Waimea hawaii hanau o I@@@@@@@

Mei 18, ma Waikoloa Wa@@@@ Hawaii hanau o @@@@@@@@

 

MAKE.

Iune 17, ma Koko Oahu make o Kaol@l@@@@@ k

Iune 27, ma Ku@@@@@ make o K@@@@@@@@@@ w

Mei 28, ma Poah Ma@@@ make o K@aihae  w

Iune 3 ma K@@@@@@ make o U@@@@@ k

Iune 3, ma K@ala@a make o Kauhinapine w

Mei @2 ma Ka@@@@ @@ Waikiki make o @@@@ Kaha w

Mei 25 ma Kaluaokau Waikiki make o Pupuka w

Mei 20 ma @@@@ make o Kaluna k

Mei 30 ma Kap@@@@@@ make o Kamali wahine w

Mei @@ ma ia wahi no make o Kauwalu w

Mei @@ ma Wa@@@@ Hawaii make o K@lauke@lanui k

Mei @@ ma @@ o ia wahi a make o K@@li k

 

E HAALELE ANA KA

MOKU AHI

"KILAUEA"

Ia Honolulu i kela Poakahi keia Poakahi

Ma ka Hora @@ ponoi, (a hiki I ka wa e hai hou ia ku ai) A e holo ana i

KONA, HAWAII,

A me na Awa ka moku malalo iho nei

            LAHAINA,

                        KALEPOLEPO,

                                    KAWAIHAE,

                                                KAILUA,

                                                            KEALAKEKUA.

Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia

KEALAKEKUA & KAILUA, ma ka Poakolu.

KAWAHIAE.                                    "  " po Poaha.

KALEPOELEPO,                  ma kakahiaka Poalima.

LAHAINA,                            " ka po Poalima.

                                    H. HACKFELD & Co.,

            27                                            Na Egini.

 

HALE KUA HOU!

 

UA WEHE AE NEI NA MEA NONA na @@@@ @@@@@ @@@ @@ HALE KUAI HOU ma @@@@kahane, mawaena o ka Hale Kuai Bipi a me ka Hale Kaaka o Dr. Kenedy ma ke Alakai Papa.  O kekahi o ma ua, ola hoi o @@@@@@@, ma mea no na kanaka @@@@, ma ka Halekaai o Pa@@@@@.  Eia hoi maloko o keia Hale na @@@ LOLE he nui wale, e lawa ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he mau hale kane a he mau lole wahine maloko o keia hale.  A e kuai aka ana no  @@@@ me na, m@@@@@@@ Hawaii a pau i na mea i makemakeia.                  ORUNWALK & SCHUTTE

 

Papa Nukama (R. Newcomb),

- A ME -

Toma Kea (Thomas Cross)

Na mea Humu Buke.

Alanui Kalepa Makai o Hale Loina.

 

KAUKA LAPAAU.

- O -

Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.

AIA NO KONA HALE KAUAKA MA ka Alanui Pupu. @@@@ @@@@@ @@@@ @@@@@.

 

HALE PAI KII.

O MAU A O NA MEA NONA

 

 

He Pine Guta na Haule!

 

MAU LAAU @@PAAU OLA A

UPAMA UPHAM@

E OLA KOKE ALOHA MAI HANO A ME

 

OLELO HOOLAHA

O KA AINA

 

PAHU KUPAPAU MAKEPONO!!

 

MAKEMAKEIA NA IWI!

 

WAHINE HAALELE KANE.

 

Hale kuai!  Hale kuai!

NO U@AMA!

 

NA LAAU HALE

- A ME-

NA MEA KAPILI HALE!

E LOAA NO MA KE

KUMUKUAI HAAHAA LOA

KE KUAI ME

L. L. HULIPAHA (TORBERT.)

MA KEKAHI KOMOHANA AKAU O LA

 

Na LAAU ULAULA a me na

                                    LAAU NOI AIKI,

PAPA I KA@@@ IA A KAHI OLE IA.

AUKA a me ke KUA o kela ana keia ano.

Papa Kepa na Pine Pa a me na Aaho Loloa

Pili Hale a me na Aaho Liilii.

Pani Puka, Pukaaniani a me na Ol@@@lepe,

                        Kui, Ami, a me na Kui Nae.

PENA

            AILA PENA,

                        AILA HOOMALOO BENEZOLE.

PEPE HALE o kela ano keia ano ma ke kuumukauai haahaha loa

NA ANIANI puka o kela ana keai ano ma ke kumukuai makepono loa.

 

OLELO HOOLAEA

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU

 

HALE KUAI!

O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE

 

HOOLOHE MAI!

 

KA HALE KUAI O C. F. PULUKA

 

HALE PAI KII!

AIA KO'U HALE PAI KII MA

MONIKAHAAE,

 

HALE MU!

HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUA ANA O NA  me ai ma keia hale i @@@@ @@@@@ @@ @@@@@@@@ @@ @@ @ @@@

RAIKI no Waimea, Kaua mai,

            PALAOA maikai loa.

                        KAMANO io ula no Keamolewa mai,

BIPI uahi no Kaleponi main,

            KOPA keokeo---KOPA ulaula,

                        AILA Honua!  AILA Kohola

                                    KOPE-- PAAKAI.

                                                Al no na Lio me na Moa, Na mea ono he nui wale o keia ano keai ano.

            PIA NO HAWAII MAI,

                        PIA AI--        

A he nui loa no na mea ai maikai e ae