Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 24, 15 June 1867 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            No Maunahoomaha ka olu. Oko makou makamaka opiopi o ka malu Ulu o lele oia o J. M. Kanamu. Ua hai mai ia ma kou ma kana loa, i ka wa ka e noho hooa@lai i ana o Pauahi ma ia kaona, ua upu ae kona manao e pii i Maunahoomaha, a ua pii io aku ia me ka ukaliia e ko laila poe opiopio, a ua hoonaneaia kana huakai e na mele hoolealea i mele ia i mua on a. He ulumahiehie paha i ka akahi a ike wahi alii, aka o ko laila mea mau no paha o ka puni himeni

 

            Ka noho ana o na kanaka. o ka in a keia i anoi ia e na lii ka wa ia Kukamali@ ma@loha. I ka oluo'u o ka noho ana, pela mai no a hiki i keia wa e kamu ia ne nei i ka la l@ o na haku. Eia na kane wahine, ke hana nei, i ka lakou mau hana pono malaila no e kuonoono nei ka noho ana o keia aina. o kekahi poe ke kanu nei i ka paka, o kekahi e kanu ana i ka ai a Pele he Awa. O ke Ola @o la ia o ka manao ana o @ o Hana

 

Kauai.

            I ka noe o Koloa. Wahi a ko makou makamaka i kakau mai no ke kuaokoa, mai Kauai mai, oia hoi o George Hilo, a ua ike iho makou i kana mau olelo, a penei kana i  ka Poaono iho nei, luna 1, ia ike ia aku ka manawa Laka@, e hoe mai ana ma waho ae o Wahiwa, a ua ku mai oia ma Koloa i ka noe o ke ahiahi. Ia ia i ku mai au. ua hele o uka a luluuāā na kanaka. he mau @ pokole mahope iho o ke ku ana hele mai la la Na'Lii, a hookipaoa ma kahi o G. W. Lilikalani

Ke hoomahui nei no. Ke hoopailani nei na @kai o Kauai i ka hopu i na lawehala, no ka mea, ua ike ia ka nui loa o na kanaka e kakahe ana ma na haole inu uwala, inu ki, inu waiala. Pela @ ko makou makamaka maikai (i. Hilo

 

Hawaii

            Hele heakai a make loa. I kekahi poe i pii ai a hiki i ka lua o Pele, aia hoi malo ko o ia l@uakai kekahi wahine aohe mai, aka, mahope o ko lakou hapai hou ana a kele mai laila aku me ka manao e iho makai o Puna, aka, palemo mai la ua wahine nei a me kana kane mahope o ka hoakai, me ko lakou manao nae, eia no la hoi laua, ke ukali aku nei mahope, aole ka ananei I ko laua alu @ ana aku no mahope, o ke kaili ko ke ia aku la no ia o ka hanu ola o ua wahine nei, a pihoihoi la ka manao o ke kane e hio ana i o a ianei, a kaumaha loa iho la ia no ka haalee ana mai o kona hoa pili he wahine. Ua oiaio ka ka Palapala He molele ii mai ai, "Ma kahi o oukou i hanu ola ia ai, a malaila oukou e make ai." Ua kii ua kane nei i ka huakai, a ua manele ia aku la ke kino maka.

Hunahuna Mea hou o na Ama e.

Na Ilikini ma Amekika Huipu@a. Aohe no i kae mai ua mea he Ilikini. Ke hai nei kekahi nupepa, o ka nui o na Ilikini ma ke Aupuni Kipuhalika o Amerika Huipuia i keia wa, he 585.774. Hele aku la paha a ola ke kula ke hele like mai ia poe ma na wahi oneanea o ia aina

 

            Ka nui o na waea olelo. Aia maloko o ke Aupuni o America Huipuia, he 90,000 na m@le i hoomoeia i ka waea olelo, ma ke Aupuni hoi o Europa, he 60,000 na mile i hoomoeia i na waea olelo, a ma Inia Hikina he 3,000 na mile i hoomoeia i ka wwaea olelo Hikiwawe no na hana o ke Aupuni hou, no ka aleu maoli no kekahi o ua keiki olaila.

 

            Na Leta o Nu Loka. O ka nui o na palapala i komo aku iloko o ka Hale Leta ma Nu loka i ka makahiki i hola. hookahi hane@ a me kaualima kumamaono miliona, a o ka uka hoolimalima kumamaono miliona, a o ka uka hoolimalima o ka puhu let hookahi, he kokoke i ke $70,000. Weliweli no na mea he nui o ke dala.

 

            Ka Papa Himeni o Kawaiahao. Mai kekahi makamaka Germania mai o makou o keia kulanakauhale o Honolulu nei, ua Loke mai makou, no ka nui o ke kaulana o keia papa himeni o Hawaii nei, a no ka hoolaha nui ia hoi ma na nupepa o kakou nei, nolaila, ua hoolaha ia ma kekahi nupepa o ke kulanaka@hale nui o Balina (Berlin) e mahalo ana no ua papa himeni nei. O kekahi mau pepa mele o ka Lahui Hawaii i hakuia ai e ke alakai alii, ua hoounaia aku nei i Germania. Nohea ole kaulana he alii ke alakai. E loaa hoi ia i ka u@

 

            Ololo ka eke. O ka lilo o ke Aupuni o Beritania Nui no ke kaua loihi mawaena o ia Aupuni a me na kanaka ponoi o ka mokupuni o Nu Kilani, mai ka hoomaka ana mai o ko kaua, ua hiki aku mamua o $15,000,000. Nolaila, me he mea la ma ka ike ana iho, ua puka ka eke a Hakai ma ka nihomole, a ke hele aku la i lalo i ka nenelu o ke poho

 

            Pilikino. O Kapena Bukeka nana i hookele mai nei i ke kialoa Hokuao Hou mai Bosctona mai, ua hoi aku oia i Amerika, a i kona hiki ana ma ke kulanakauhale o Kapalakiko, ua lilo aku oia i ka hana maluna o kekahi mokuahi, o ka Hui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika

 

            Ke Kuhina Hawaii ma Kapalakiko. Moloko o ka nupepa haole a H. M. Wini makou i ike iho ai. aia no o Hailasi i Kapalakiko kahi i hoonanea ai i ka makaikai ia kulanakauhale. A ia a pau kona makaikai ana ia kulanakauhale, a laila, manao ae ka holo i Wasinetona

 

            O ka Wara olelo mawaena o Sana Perreroboro a me ka muliwai Amoor ma Kina, ua paa pono i ka hoomoeia, a ke hana nei na hana hikiwawe a kauila o lawe ana iloko o na imo ana a ka maka.

 

            Ka Hotele o Kapalaniko. O ka hotele hoi ma Kapalakiko i pau ai i ke ahi aka kou i lohe iho nei mamua, aia ke kukuu hou ia la. He puali kanaka nui malaia e paa la i ka hana, a ua olelo ia iloko o elua malama mai ka la aku i hoomaka ia ai e paa loa ana, e hiki ana i ke kanahiku @ausani dala. A e weheia ana ua hotele l@ no ka lehulehu ma ka la I ae o Augate nei.

 

            Lilo i ke kual. O ka Hale Hoikeike. Nui hoi o Pansa a kakou e lohe nei ua kuai@a mai la e na keiki lalawai o ke kulamakauhale  alii o Sana Petemkboro, a e hoihoi ia ana ilaila ua hale la ke paa ae ka hoikeike nui o Parisa. Me he mea la e oleo ana ko laila mau keiki i hoikeike nui paha i kekahi makahiki aku e hiki mai ana.

 

            Hao@a Fahani la lilo. Ua Kuai mai ke upuni o Farani i kekahi moku hao paa loa i ka pilina iho nei ma ke ano hou loa e Mr. Webba, a ua lilo aku no na dala he ekolu miliona. Ma keia lilo ana o keia moku hoa ia ia, me he mea la, he hoopuipui ana no ia i kona mau moku kaua moana. He hana nui paha kana i kuai ni ia moku

 

            He keiki alii Makaikai. Ma ka nupepa a Wini makou i ike iho ai, e olelo ana ua ike ia iho ma na nupepa o Europa, ua haalele iho ka manawa Gulatea ia Pelunota, me ke Duke o Edineboro maluna, ke keikikane alua a ka Moiwahine Victoria, me ka manao ee hele makaikai i ke ao nei a puni. Ua wawa wale ia o ka manao nui o ua Alii opio nei o ka holo mai i na pae aina o Borabora a me Hawaii nei. E nalo ana oia ma ka aina o kona hanau ana no na makahiki elua. O ka inoa ponoi maoli o ua keiki Alii nei, o Prinke Alfred ; ka nui o kona mau makahiki, he iwakaluakumakolu.

 

            E hookipaa ana ma ka manawa. Ua kono mai o Kapena W. Ranai i na lala apau o ka Ahahui Euanelio, e holo aku maluna o kona manawa ai. Ua hooholoia o ka hora 3 o keia auina la e holo ai lakou hora 3 o keia auina la e holo ai lakou a pau.

Iloko o kela pule aku nei, ua naloale kekahi wahi keiki mai ke alo aku o Ema Meka o Puahia, ke haohao nei a ke huli nei  oia i kahi e loaa ai oia. No laila in a o ka mea a mau mea i ike i kahi on a i paehewa ai e pono hoi e hai mai.

 

Mai Fatuhiwa mai.

Hakahetau, Uapou, Mei 19

E ka Nuepepa Kuokoa e; Aloha oe:

            Ua makemake au e waiho aku iloko ou i na manao nui.

 

            No ka lehulehu o na makamaka i palapala mai ia maua me ka'u wahine, no laila, ke hookomo aku nei au i loko o kou opu akea, i na manao aloha no ko maua mau makamaka aloha e noho ana mai Hawaii a Niihau, na makamaka haole, na kupa o ka aina hanau, a me na hoa misionari ma ko Hawaii Pue Aina. Ua loaa nui mai na palapala a kekahi poe o oukou ia maua, a no ka nui o na palapala mai na hoa aloha mai, a no ka @ku o kekahi pepa e palapala pakahi akua ai ia oukou a pau, nolaila, ke haawi nei au iloko o ka Nupepa Kuokoa, a malaila paa oukou e ike ai i na mea hou, ua hele au i kahi pepa ole, aole e hiki ia'u ke hooili pakahi aku i na palapala no na makamaka.

 

            Ua hiki mai nei o Hokuao Hou ma keia pae aina, ua ike ko Uapou poe kanaka, me ko Nuuhiwa me ko Uapou, Himaoa a me Fatuhiva. Ua nui ka mahalo o na kanaka i keia moku hou, mahalo no hoi na kanakai na kumu makua, oia hoi o Rev. B. W. Pareka a me Rev. T. Koana, he mau elemakule mama i ka hele ma o a ma o, a he olioli no hoi na kanaka i ko lakou kamaka mailio ana me laua

            Hauoli no hoi lakou ne ka mahalo ia Capt. H. Bingham, no ka loihi o kona kino ua oi aku ke kiekie o kona kino i ko no aknaka a pau o Matuita, "Poea teia haoe."

            Nui no hoi ka mahalo o na kanaka i ko lakou ike ana i na wahine, akahi no a ike maopopo loa lakou i na wahine ilikeokeo noloko mai o ke kai

            Ma na wahi a makou i pae aku ai a halawai me na kanaka, ua himeni aku la o H. Bingham me kana wahine ma ka himeni o Apaiaua, a me ka himeni Misionari, olioli na kanaka i ka leo wahine o ka haole, me he leo la no ka manu.

            E hai aku au no na a pana kahi a makou e noho nei

            Ma Oomoa, o Rev. J. W. Kaiwi ke kahu ekalesia, o na hoahanau kahiko 6, a o na hoahanau hou i hookomo ia i akeia wa Ahaolelo o makou, he 17.

            Ke komo mai nei ka poe hoomaloka a lilo i poe hoahanau, ma ka nana aku, he poe haipule. Ma Ha@avave, O Rev. A. Kaukau ke kumu ma ia kahawai, he mau haipule ma laila, a me ia kahawai, he mau haipule malaila, a me na haumana kula, aia malaila o Kaiheekai a lauwili nei i kana moa ino. Ma Atuona, he kihapao maikai, a ua poni iho nei makou ia X. Hapuku i kahu no ka ekalesia ma A@uona

            Ua bapetizo ia kekaahi poe malaila e Koana. Ma Puamau, o Rev. J. Kekela malaila, hookahi hoahanau malaila he mau haumana kula kana.

            Nui loa ke kaua ma kela wahi i keia mau la, ua make kekahi poe, aka, ua pakele mai no o Rev. J Kekela a me kana wahine a me na keiki liilii, mai pau i ka amu ia e na pegana, aloha ino lakou, ua hoaono na enemi e puhi i ko laua hale, aole nae i ae mai ke Akua e make kana mau kauwa

            Ma Hanamanu, aia kekahi mau hoahanau he 10 malaila e noho nei. Aia ma Hokatu i ka moku o Uahuna, O G. W. La@oha me kana wahine e noho nei @, ua loaa na haumana ia laua ma kela a pa@ hou, he 17 na haumana a laua, a ke hoomanawanui nei no hoi laua ma keia kihapai hou. Eia no hoi au ma ka'u wahine e noho ana ma ke kahawai o Hakahetau ma ka moku o Uapou, aia malaila na haumana, a ma na kahawai e ae kekahi.

            Ua ae like no make e hapai like e hoomau no i ka hana a ke Akua ma key pae aina, a pela no hoi ko make manna ia ou kou e na makamaka, e huipo kakou ma keia hana.

            Ua ku mai o Hokuao, a ua hoi pu mai me na kanaka Nuuhiva, hauoli a olioli nui na makamaka o ka poe i hoi mai a noho ma Hanamano, no ka uuku o na poe i ma ke ola kahawai, aka o ka poe i koe mai a hoi mai ma Ooma, ua nui ka uwe o na makamaka o ka poe i make, ke uwe kanikao nei na makua na makamaka a pau, ke kaa nei kumakena, o na mea a pau o ke kahawai o Oomoa i keia mau la, e olelo ana lakou, he mau mea ino o Bikanele laua o loane li, a me makou pu, olelo mai lakou, he poe ino na misionari, no ka lawe wale i ko makou poe me ko makou ae ole, mamuli no o ka makemake o na kumu.

            Ua hoomaka ka makou Ahaolelo Misionari ma ka aina o Ooma.

Eia ka põe i noho pu mai maloko o ka Aha, Rev. T. Koana laua me Rev. B. W. Pareka na kumu makua, me Kapena Binamu, S. Kauwealoha, G. W. Laioha, J. Kekela, Z. Hapuku, A Kaukau, J. W. Kaiwi, oia ko makou nui maloko o ka Ahaolelo. Ua maikai na mea a pau i hooponopono ia e na kumu, oia hoi keia. @. He mea pau ole ke kaua o keia pae aina mawaena o na pegana, ka makemake o na kanaka i ka waiwai no ka hele i ke kula a me ka pule. 2. ka noho kaawale loa o kela ohana keia ohana, me ka lehulehu o na alii.

            Oia na mea e keakea mai ana i ka kakou mau hana maanei, nolaila, e pule nui oukou i ke Akua no makou a me keia poe pegana, a no kana mana e hoohuli mai ia lakou a pau. Aloha oukou a pau loa.

S.  Kauwealoha

Ahaaina Kula Sabati o Halawa

            E ka Nupepa Kukoa e; Aloha oe: Ka waea Telegarapa o ke Aupuni Hawaii, e hui ai keia mau pae moku i ka lohe i na mea hou i hana ia ma kela wahi keia wahi o ko kakou mau mokupuni, a kaulele iho hoi ka lohe i na mea hou o na aupuni e. E oluolu oe a me kou mau hoa paahana, ke onou o komo aku au i keia wahi ukana ma kahi kaawale o kou mau aoao, a nau no hoi ia e kuupau ae ma ke akea, i ike mai ai na kini makamaka o kaua e noho ana malalo o ka maluhia o ka oihana hookahi a ko kakou Haku Iesu Kristo, oiai i hoi, eia kakou ma ke apo hookahi o ka maluhia o na kanawai o ko kakou Moi Aloha Kamehameha V., ka mea a ke Akua i hoonoho iho ai i Haku maluna o kakou.

            I ka Poaha. La 23 o Mei, ua akoakoa mai na haumana Kula Sabati a pau o keia Ekalesia, mai Waialua a hiki ma Halawa, a ma ka luakini o Halawa kahi i akoakoa ai, ma ka hora 12 o ke awakea. Ua hoonohoia na haumana maloko o ka luakini, a ua piha loa ka hale, aohe wahi kaawale a ke kino o kahi poe e noho iho ai. A pau ka hoonohonoho ia ana o na haumana, ua hoomaka ia ana o na haumana, ua hoomaka ia ka Hmeni, a ia Rev. S. W. Nueku ka pule, a ia Rev. A. O. Polepe na ninai o ke Kula Sabati. Ua hoomaka ia ka ninau mua ma ka apana o Moakea a me Honouli, a o ka lua ma ka apana o Halawa, a o ke kolu ka apana o Waialua. A pau ka ninaninau ana i na apana, ua mele mai na haumana o ke kula Sabati o Waialua, ma kekahi himeni i haku ia e lakou. A pau keia himeni ana, ua ku hou mai no o Rev. A. O. Polepe e ninau e like me ka ninau mua ana, a ma hope iho na himeni. A pela no hoi ka hana ana a hiki i ka pau ana o na hana.

            Ua nui ka hauoli a me ka mahalo no na mea a pau i ikeia no keia hana maikai. Ua piha no hoi ka hale hoolookoa i ka olioli no ka lohe ana i ka honehone o ka leo o na haumana ma ke mele ana i na himeni; ua piha loa no hoi ka hale i ke keekeehi e ka mumu ana ma ka papahele. A pau ia, ua  hoomalu ia ke anaina, a ku hou mai no hoi.

            O Rev. A. O. Polepe, a hoike mai i kekahi manao paipai a ua pili ka hapanui o kona manao i ka mahalo a me ka olioli no na mea a pau i hana ia e na haumana ma ia la. A pau kana mau olelo wehewahe, ua ku mai o Rev. S. W. Nueku e pula.

            A hookuu ia na hana ma ka luakini, ua puka aku na haumana, a hoomaka akua la ma ka hele huakai ana; o ka pahuhae mahope iho na pokii keikikane, e hele ana ma kahi o na mea ai haole, i hahao ia maloko o na eke lauhala i ulana ia e na wahine me ka mikioi loa; a mahope iho na kaikamahine opio, na wahine o ka aoao palupalu aku, na luahine aku, a o na kane aku. Ua hoomau no ka hele ana o ka huakai a hiki i ka pulelo ana i ka makani kamaaina o ua kahawai ia. Ua naue hele aku no keia huakai a hiki ma ka ae kai, e hoolohe ana hoi i ke kai hawanawana o Kuokane; a naue ae la ka huakai a hiki ma ka lanai, aia no malaila na mea ai Hawaii i hoomakaukauia maluna o ka papaaioa, ua ai na malihiai ua lawa, ua piha pono ka lua o ka inaina, a ua ko'u na puu i ka wai a ka naulu; a pela no i na haumana o ke Kula Sabati, ua ai no a maona, me ka holo koi o ka manene i na kumu pepeiao i ka ua mea o ka momona o na mea ai Hawaii. He 287 ka nui o na haumana Kula Sabati, mai ka poe opiopio a hiki aku i na hapauea. Me ka mahalo

D. K. Benlanika

            Halawa, Molokai, Mei 25, 1867

Ka halawai o ka Ahahai  Enanelio o ka Mokupuni o Oahu

 

            Ua halawai keia A@a ma ke ano k@ i ka wa, ma ka o@ @ ke ahiahi Poakolu iho @ ma Kawaiahao. Rev. A. Kaoliko ka Lunahoomalu, a o S. N. Holokahiki ke Kanaolelo. Pule ka Lunahoomalu.

            Eia malalo nei na Kahu, na Elele a me me ko lakou mau kihapai.

            No Kawaihao. o Rev. H. H. Pareka ke Kahu. aole Elele. Kaumakapili, aole Kahu aole Elele. Moanalua aole Kahu aole nohe Elele. Ewa aole Kahu o Kami ka Elele. Waianae. o Rev. A. Kaohko ke Kahu o Haona ka Elele. Waialua, Rev, M, Kuaea ke Kahu. o J. P. Kauwalu ka Elele. Hauola, aole Kahu o G. B. Ukeke ka Elele. Kahana o Rev. E. Kekona ke Kahu o Naili ka Elele. Waikane o Rev. Z. Poli ke Kahu o Kamakai ka Elele. Kaneohe aole Kahu, aole Eleel. Waimanal, Rev. S. Waiwaiole ke Kahu, o Kanehoalani ka Elele. Wailupe. o Rev. S.N. Holokahiki ke Kahu, o Noa ka Elele.

            Na Hoa lala. Rev. O. H. Kulika no Waialua, a o Rev. L. H. Kulika a me loane li no Honolulu.

            Na hoa kuka i ae ia e ka Aku.- Rev. J. H. Moku. S.W. Nueku, H. Manase, Aneru a me B@nopa no Maui; Rev. T. Pohano Hanaloa no Hawaii.

            Hoaholoia. Ma ke noi a Kekoa,  ehoike mai ka Lunahoomalu i na kumu o keia halawai ana. A penei ka hoike ana :-1. No ka leo kahea mai Lahainaluna mai, ia Rev. M. Kaea. 2. No ka palapala mai ka Ekalesia o Ewa mai. e noi mai ana ia J. Manuela e lilo i kahu no lakou. 3. No ka palapala noi mai Hauula mai ia H. Kauaihilo i kahu no lakou.

            Hooholoia. Ma ke noi a L. H. Kulika, e ae aku keia aha i ka leo kahea mai lahainaluna mai me ka minamina loa.

            Hooholoia.  Ma ke noi a O. H. Kulika. na ke Kakauolelo o keia Aha e haawi aku i palapala hookuu aloha'ku ia Mr. M. Kuaea, e hui pu me ka Aha o ka Mokupuni o Maui.

            Hooholoia.  E apono aku keia Aha i ka palapala noi a ka Ekalesia o Ewa ia Manuela i kahu no lakou a hiki i ka halawai ana o ka Aha ma Waialua. 

            Hooholoia.  E haawi aku keia Aha i palapala ae haiolelo ia Kuaaihilo no na malama ekolu ma Ha@la, a hiki i ka wa o ka halawai ma Waialua.

S. N. Holokahiki

Kakauolelo

Haina o na Ninau Helu a M. E. Keakahiwa.

 

E ka Nepepa Kuokoa E; Aloha oe:

            Ma ke kakahiaka o ka Poa@ i naue ae nei. Iune 1 o ke ala ana ae ia o ko'u hiamoe a me ko'u wahi hoa moe, oili ana o Kupihe luna lawe Kuokoa o ka Apana o Maunakiekie, me kou manao e piha ana kahi a'u i hookaa wale ai no na mea hou, eia ka he mau mea kekahi i kupono ia'u ke ai, a o kekahi hoi,  he kupono i kuu wahi kekake, oia hoi na opala weuweu a M. E. K., i poholalo mai nei ma ka puka o "Hoaa" e hiki aku ai i Waikiki. Eia ka mua o na haina e pili ana i kau ninau hiapo.

            Ninao1. Haina1. He 415,9 iwilei mai ko ke kalepa a ia Mere Hilo. Ninau 2. Haina 2. He 1,14 mile mai ke kikowaena o ab@ a hiki i ke kikowaena o dc.

            O keia ae la ka'u i olelo mua ae nei maluna he kupono ia'u ke ai, a o ka ninau elua, aole  au i haupa iho, ua kapae au na kuu wahi "kekake," e like me kuu olelo mua. Eia ka hemahema mua e pili ana i ua ninau muli la au.

            Aikahi- "I ka wa i hiki pono ae ai o Kauakanilehua iluna o na lehua  Mokaulele, loaa mua kona kiekie ia oe e 29@," ma ia wahi la, ku iho la au a aka me ka i iho- Ma ke ana loa henn la ka M. E. K., i loaa ai ke 29@ ka huina kiekie. Hemahema alua e pili ana ilaila. O ko ninau ana mahope, "Heaha ka loa o ka Meridiana mai a oe a i Kauakanilahua?"

            Ua maopopo loa ia'u ma kou kamailio ana ma kau ninau, 'aia o Kauakanilehua iluna o ka lehua," a o ko ninau @ho la no ia "Heaha ka loa meridiana @." A no ai aole oe i hoomaopopo i ke ano oia huaolelo "meridiana." I na no oe e hooponopono hou a hoouna mai, aole no e pau ke aho ia ia he iki wale no, eia aku no ke okki, aole hao paha i lou mai la i kau makau, he poko'u paha ke aho.

            O ko ninau hanau mua e loaa hikiwawa no ia ma ka Nanehai 8 o ke Ana kiekie a me ke Ana loa (Mathmatic,) a o ka hanau hope hoi, he wikiwiki no kona loaa ma ka Naehai 7 ae oia Ana no, ke pono mai kau hooponopono ana.

            Aole au e nau aku ia oe, aia oe a kupaka mai, manao ae au ua eha oe ke pakaawili mai nei, aalaila, lele aku ke ahi lele o ka "Maile." E aloha no nae kaua. No ne Hope Luna H. kekahi aloha. S. P. K. Kaakopua, Honolulu, Iune 1, 1867

            E ake e ike kekahi o na Ona Moku

E ke Kuokoa ; Aloha oe:

            E oluolu oe ka Luna Hooponopono e hookuu ae i ke ahi kao lele, i ike ai ka lehulehu i kona welowelo ma na po pouli o Hinaiaeleele, a e hoea kona malainalama ma ka umauma o ua keiki o Hawaii nei, kekahi o na ana moku. Ua lohe mai makou i kekahi o na on a moku o ka malu olu o Lele nei, e ka mai ana o Hokuao ma Hawaii nei, a e kipa ana ia a ku ma Honolulu, a na lohe ia mai io makou nei ua ku ae no ma Honolulu, a ua olioli kekahi o na on a moku o  Honolulu no ko lakou ike maka ana, a ua pii lakou maluna, a ua hehihehi ma kona papa hele. a ua iho ma na kaena, ua ike i na heluma, a ua ike i na pea a me na kaula. a ua hoi ke poho @ poe ona moku. ua ike maka, ua holoholo ma o, a maanei. A ua holo ae o Hokuao e kipa ma Hilo. a ua olioli ko laila mau on a moku. no ka ike ana. a he nu hou ia i ko Hilo mai on a moku i ka ike ana, ua nui ka hauoli. a na mahalo lakou i ka mea Mana Loa. i ka hooholo pololai ana mai, a loaa lakou na on a moku a ua manao lakou e holo koke ana ka lakou mea e manao nei, oia ka lawe aku i na kumu ma na aina p@h. No ka akena mai o ko Honolulu a me ko Hilo nolaila, ke ake nei e ike na on a moku o ka malu ulu o Lele ke hoi mai e hookikahakaha me ka nani o ka aina i piha i na on a moku. i hooluliluli ia ai na pea i ke aheahe makani o kekula Sabati i hia ia ai na pea heke o ke lanakila, a i lohe ai na ona moku i ka halulu o ka heleuma ma na kapa kahakai o Kuloloia. pela e kuu aku ai ka heleuma o ka naau i ka mea Mana Loa. pela e aloha ia ai na on a moku a pau.   Kula Sabati

            S. W. Nailili kakauolelo

                        Puehuehu. Lahaina

 

Na Mea Pili Aupuni

            Ma ka waiwai o Nalima k, o Waikiki Oahu i make. Poalua, la 25 o Iune e hiki mai ana, hora 10 kakahiaka, na ka H@le Hookolokolo ma Honolala, e hoo@he no ka Mea Hanohano E. H. Alani, ka Lanakkauawai Kiekie o keia Aupuni, i ke noi a Kamakani w, no ka hooia@o i na palapala kauoha hope loa a ka mea i make.

            Ma ka waiwai o Kawai k. no Koolaulea, Oahu i make.- Poakahi, la 1 o Iulau, hora 10 kakahiaka, ma Honolulu, Oahu e hoolohe no ka mea Hanohano Robaa(i Davis i ke noi a na lunahooponopono waiwai o ka mea i make. Nolaila, ua Kuaoka ia na pili koko a mea ua pilikana, e hele ke imua o ka Lunakanawai ia la.

            Ma ka waiwai o Kalauhala k. no Honolulu, Oahu.- Poaono, la 25 o Inue, hora 10 kakahiaka, ma Honolulu, Oahu.- Poaona, la 25 o Iune, hora 10 kakahiaka, ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka mea Hanohano Robanta G. Davis, i ke noi a na Lunahooponopono waiwai, e ae aku ia laua, e kuai i kekahi aina o ka mea make.

            Eia na June kanaka maoli e noho ae nei o lulai, no Honolulu nei :- J. U. Kawainui. J. Moanauli, L@pailani, Keawehano Kalawaia, J. K. Kaunamano, Mose Ulunahele, Nuhi, Nawaakukui, J. Kua. D. Kahanu. Kawaihona, Kaholokahiki, Nohea. W. P@nehaka Wood., Keliikanakaole a me Peka

 

KAUKA LAPAAU

O

Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.

Aia no kona hale kauka ma ke Alanui Papu @

 

HALE PAI KII

O MAUA O NA MEA NONA NA INOA malalo @ Kuokoa. @

 

He Pine Gula Haule!

UA HAULE I KE AHIAHI O KA POAONO @

 

MAU LAAU LAPAAU OL@

UPAMA (UPHAM)

E OLA KOKE AI O KA MAI HANO A ME @

 

OLELO HOOLAHA

O KA AINA O V. KAMAMALU MA @

 

PAHU KUPAPAU MAKEPONO!!

OIAI KE KOIA MAU IA @

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU

@

 

HALE KUAI!

O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE @

 

HOOLOHE MAI!

KA HALEKUAI O C. @. PULUKA

OIAI KE MAKEMAKE @

 

MAKEMAKEIA NA IWI!

E UKU NO KA MEA NONA KA INOA @

 

WAHINE HAALELE KANE.

KE HAI AKU NEI AU KA MEA NONA KA INOA @

 

Hale Kuai! Hale Kuai!

No UILAMA!

MAKA@ O KA PA O KAAIONE.

 

HE HALE KEU A I PIHA I NA MEA HE@

 

HALE PAI KII!

AIA KO'U HALE PAI KII MA MONIKAHAAE.

@

 

HALE MU!

HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma @ hale i lohe oukou o na makamaka @ wahi a pau!

Raiki no Waimea, Kauai mai,

Palaoa maikai loa,

Kamano @ Keamolowa mai,

Bipi uahi no Kaleponi mai,

Kope keokeo kopa ulaula

Aila Honua Aila kohola

KOPE PAAKAI

AI no na lio me na moa

na mea ono he nui loa no na mea ai maikai e ae

@

 

NA LAAU HALE

A ME

NA MEA KAPILI HALE!

E LOAA NO MA KE

KUMUKUAI HAAHAA LOA

KE KUAI ME

L. L. HULIPAHI (TORBERT)

MA KE KIHI KOMOHANA AKAU O ALANUI

Papu a me ALanui MOIWAHINE

Na LAAU ULAULA A ME NA LAAU NOUAIKI

PAPA I KAHI IA A KAHI OLE IA

AUKA a me ke KUA o kela ano keia ano

Papi Kepa na Pina Pa a me na Aaho Loloa,

Pili Hale a me na Aaho Liilii

Pani Puka Pukaaniani a me na Olepelepe,

Kui, Ami, a me na Kui Nao

PENA

AILA PENA

AILA HOOMALOO

BENEZOLE,

PEPA HALE o kela ano keia ano me ke kumukuai haahaa loa

NA ANIANI puka o kela ano keia ano ma ke kumukuai makepono loa.