Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 25, 22 June 1867 — KUMUMANAO. [ARTICLE]

KUMUMANAO.

No KA NOHO ANA KCONOONO. Elua mea i manao ia maloko oko kakou kumumanao. 1. Oke kuonoono. 2. Oke akamai i ka malama. Ma ko kakou manao inua iioko o keii kumumanao, ua ike ia, aia maioko o ka hana nui a kekahi kanaka kona lako, ne kana hana ponoi iho, a i ole ia, no kana hana malalo o kekahi haku nona ia hana. Ona mea a pau i loaa mai noloko oia mau hana, o kona pomaikai no ia, kona lako, kona kuonoono a me ke ola o kona ohana i na he kanaka ohana ia. O ke kanaka nona ka manao ana e hookuonoono ia ia iho, ua minamina oia i ka lilo wale ana o kana dala i na mea lapuwale, hookahi wale no manao iloko o ke kanaka nona ka hookuonoono ana, o ka hoolako nona iho, i nina, i hale, a me na aahu kupono nona, a no kona ohana paha, & peia e lako ai no na mea ai. O kekahi kanaka nona ka ike ia ana aku ua loaa ka noho ana kuonoono, he aina kona, he hale, he ohana nui, ua lako kupono kahi moe, aahu a me na inea ai, aole e hemahema ana ka noho ana, aole hoi i manao ia he mea e nui ai ka waiwai ke hookuonoono, aka, he mea no e pau ai kahi hemaheina 0 ka noho ana. O kekahi kanaka nona ka hoonani ana i kona kino me kekahi paaioie inaikai, papale piva, kaula wati e lewalewa ana, a neie oia 1 kona hana ponoi n hana paha malalo o kekahi haku, aoie pono ke kapa ia aku oia he kuonoono, ano like no ia kanaka me ke kanaka e nann ana ia ia iho ma ke aniani, a e nana aku ana i ka ohe luli i ka makanī, aole hiki ī ka nani o kona kino i hoonani ia ke wehe ae i ka piiikia no ka pololi, aka, i na e hoolilo ia aku ia mau nani o ke kino i mea e wehe ai i ka pilikia no ka pololi, eia ka mea i ike koke ia, ua emi mai ka nani o ke kino i hoonani ia.

Hq mea mau i kekahi poe e hana nna i kona hana ponoi, a i ka hana malalo o kekahi haku, ka haalele ana i ka hana, a o ka hapa hope o kona manao, e uhauha wale aku i na dala i loaa. Ma ko kakou manao elua ma keia kumumanao, ua akaka lea, o ka malaina ka incd kokua aku i ka hookuonoono ana o ke kanaka nona ka manao ana pela. lna manao mai kekahi poe e loaa ke kuonoono, he pono e akamai mua oia i*ka malama nna, ina he dala ka waiwai nui e hiki ai ke malama, alaila, e hookuu aku i ke dala ma kahi au i ike ai e hoi hou mai ana e kokua ia oe a e kokua i kau mau hana, a i kou ola kino a ine ka ohana, oia no kekahi malama ano like me ke akamai loa. O na waiwai a pau o ke kanaka nona ka manao ana e malama, aole pono e hoolilo wale ia e like me ka haawi wale ana ika makamaka, aole nae oia wale, o ka lilo «na o kekahi mea he waiwai a he dala no kekahi hewa, o na malama akamai i ike ia ma ko ka honua, oia hoi keia, eoua, e pi, e maua, e nonohua, a ano kuhihewa ae la ka ike o ka manao o ke kanaka i ka ike ana aku i ke kanaka nona ka hoonani uoa o ke kino me na aahu nani, a o kona home aole i ike ia, he ano like ole ine ka nani o kona kino i hoonani ia ine na aahu i ike ia kona wahi home he ole. O ka poe nona ke kapa ana aku ua akamai ma ka malama a ua kuonoono ka noho ana, o iakou ka poe maikai ina malihini kipa mai ma ke ano maikai, o ko lakou mau aahn, aohe nani lon, aka, ma ko lakou home, he nani, he maikai, he oluolu ka manao ke ike aku, he kuonoono wahi a ka olelo. Ma keia mau manao, ua ike lea ia, o ka hana ka niua, o ke akamai i ka malama ka i lua, oke kuonoono ke kolu. No loko tnai 0 ka hana i loaa mai ai ke dala a waiwai e ae ; o ka hoomaka ana no ia e malama, a ' mahuahua ae la ka waiwai i malama aka-1 mai ia, a o ke kuonoono iho la no ia o ka noho ana, aka, koe nae na hemahema hilii i ano like me ka ole. | Ke hoomanao nei kakou me ka poina ole i 1 na olelo a ka Moi, mamua iho o ka hoololi \ aoa i ke Kumukanawai o ka M. H. 1552.1 A penei ni olelo Alii o ia la : ! " Ua lehulehu wale na haawina o ko'u ; Kumukanawai, aole nae i hoouluia kapo-i maikai o ko'u lahuikanaka, e like me ia i manao ia aku ai. n i Ua makemakeia e ikeia ke kuonoono o' kela a me keia kanaka iloko o keia Aupuoi, 1 roa kona haoa ponoi i ku i ke kanawai, ao-' le hoi ma na hana lapuwale, Mahope iho o : ka hookoia ana o ke Kumukanawai, ua ike ' lea ia ke kuonoono ole o ka noho ana o ke- i kahi hapa, a o kekahi poe, a ke ola nei la- * kou no ka hana j loaa i na wahine. j Ua ake nui kekahi poe ma ko lakou hana ponoi, e puka wale no roe ke poho ole. A īna hoi e poho kekahi hapa o kona kumu ti. I o, o kona hoomaka koke no ia e haalele me I ka hoomanawanui ole. Oka olelo kai ao I mai, " he kaa ai, he kau wi, he wa mai, he wa mai ole he wa e poho ai, a he wa e puka ' ai na hana." » Owai Uke kanaka i hele i ! ke awakea, i ole ka okupe o kona mau wa- I Wae? K. Kaunamano. 1