Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 27, 6 July 1867 — Page 3

Page PDF (1.73 MB)

This text was transcribed by:  Toni Lynne Kaefferlein
This work is dedicated to:  Louise Maury 3rd & 4th grade Teacher

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE  KUOKOA,  HONOLULU;  IULAI  6, 1867.

 

Maui.

 

   HOOMAKA  KE  KULA  O  LAHAINALUNA. - Ma ka Poakolu iho nei, Iulai 3, ua hoomaka ke kula hou ana o keia kula.  Ua hoikeia hoi na haumana i hoike ole ia, aka, o na haumana o Honolulu, ua hoike e ia no lakou ma Kawaiahao.

   LULU DALA LUAKINI @ MAPOLEHU. - Ma ka la 25 o Mei iho nei, he lulu dala ma Mapulehu, Molokai.  O ka nui o na dala i loaa ma ia lulu ana, he $132.37.  Ua makaala no na kamaaina ma ia hana maikai.  Ua hoomanao hoi lakou i kela olelo ma Mataio 5:12 - "E hauoli oukou, a e olioli nui hoi, no ka mea, he nui ko oukou uku ma ka lani."  Ua hooomakaukau iho no hoi na kamaaina i na mea ai na na malihini, he poi me ka puaa, opae, amaama, lipoa, limu, akaakai, a pela aku.  Ua ai iho na malihini a lawa ka lehulehu holookoa.  Ua maikai hoi ka hana ana me ka malu maikai no.  Ua ai iho o Parisa me kana poe haumana, oia hoi na Lede opiopio o ka aoao palupalu a me na kaomi pumehana a ke aloha.  Ke waiho aku nei ko makou mahalo i ka loa ia me ka laula, me ka malu mai ka Haku mai.                          SIMONA PAALUHI.

   Kamalo, Mei 25, 1867.

 

   HANA IO KA HAOLE !! - Ke eliia nei kekahi lua nui loihi ma Haliimaile, apana o Makawao nei, he mea hou no keia i ka ike maka ana aku. Weliweli liuliu poopoo iloko lilo ua mea he hohonu, o ka eli ana ou o Hanaio.  O ka loihi o keia lua, mai kekahi aoao, a i kekahi aoao, 7.20 kapuai.  O ka hohonu, mai kahi e ku ana a hala loa aku ilalo io Milu la 30 kapuai, a he 18 kapuai ke anapuni o ka puka e komo aku ai iloko.  Eia kona uku ma ke kapuai, ka uku, 7.20 kapuai, oia iho la no ka nui o na pohaku, o ua o Hanaio ua like me $1.00 o ke kapuai hookahai, ma ka la hoi ka uku o ke kanaka waihi $1,50 pehu no, pii no ke kai, kanikani ka piwai, o ua mea he pehu, loaa no hoi ka laua dala iloko o ka pilikia.  Hookahi no ka hanee papapau he aa ko ka hale, he ili lepo kau e ike.                     SAMUELA.

   Makawao, Maui, Iune 24, 1867.

 

Hawaii.

   WAWAHHA  KAHI  HALE  I  PUNALUU  E  KA  WEKILI, oia ka hale o kekahi a ko kakou hoahanau loane, aole nae oia ma ka hale iu po, o kana wahine a me na keiki ko ka hale i ka i hiki mai ai ka hekili i ke ahiahi poeleele, komohia mai ma ka hio o ka hale okaoka liilii ke oa kahana oloko, mokaki ka apana lau iluna o ka poe e noho ana, pakele ke ola. I na o ka wa ia i manno ia ai no lakou. Ke hoi nei ko ka Paliuka keiki ua uhi kuwawa.                                 J.W. KEKAULA.

   Punaluu, Kau, Iune 18, 1867.

 

NU  HOU  KE  JUKE  WAHINE  NA  ONOMEA.- Ma ka la 15 o lune nei.  Ua jure aku kekphi wahine o Ettewai Kailianu kona inoa, ua iawe aku oia e kepa i kekahi kanaka i mua o S. L. Austin a he mea hou no ia i ko S. L. Austin, mau maka, i kona wa i ike mai ai i ua wahine 'la i ke komo ana aku, ninau mai la o S. L. Austin. heaha kau ? pane aku ia kola, i lawe mai la wau he kanaka makemake e kepa hou, ninau alua hou o S. L, Austin. auhea ia kanaka ? eia no mawaho nei, pane hou mai no o S. L. Austin. Komo mai maloko nei, o ke komo aku la no ia a noho i luna o ka noho. I mai la o S. L. Austin.  "Nuhou maoli ko'u ike ana i keia wahine i ke jure mai i ke kanaka" a lawe mai e kepa i mua o'u, nolaila, he mea hou loa no ia i mua o S. L. Austin a i mua hoi o ka lehulehu e noho ana ma Onomea nei,  Aole paha ma na Mokupuni e ae, pela ko'u manao wale ke ole au e kuhihewa, ea he mea, hou loa keia o ke jure wahine, no ka mea, ua jure aku no na Luna kanaka aohe nae he maliu ia mai, eena Kalaulehua aku la lakou la,  Eia nae, ike ia aku la keia kumu laau uliuli lipolipo maikai e ku ana, a he a he pua momona ma ka wekiu o ua laau nei, nolaila, aole no e nele ana ka pupulu o ka nalo meri, oia la me ka mahalo.               IEREMIA S. WEWEHI.

   Onomea, Hilo, Iune 24, 1867.

 

Lunakanawai  inu  rama.

 

   E ninau mai paha auanei kekahi ia'u i kela mau hua e kau ae ia maluna. O wai la ia lunakanawai inu rama?  Ke hai aku nei au, o ka Lunakanawai Apana o Kohala Akau nei.

   I ka la 9 o Iune nei, oia ka la Sabati, ua hai mai ua Lunakanawai nei malako o ka hale halawai o Halawa, Kohala Akau, i kona inu rama, a ua mihi mai oia imua o na hoahanau a me na Ekalesia, a hoi mai @ Kahu Ekalesia, no ka mea, he hoahanau oia iloko o ka Haku.

   I ka poe nana i waiho mai ka hana i na Lunakanawai Apana inu rama, ekolu a 'u Lunakanawai Apana i lohe ua inu rama.  1. O ka Lunakanawai Apana o Kona Hema.  2. O ka Lunakanawai Apana o Hamakua.  3. O ka Lunakanawai Apana o Kohala Akau.

   Ke ninau nei makou, he kupono no anei ke noho lunakanawai i na he inu rama?  Ka haha, ka i no ua papa mai ke kanawai i ka ona, o kahi hoi ia a lakou e ao aku ai i ka poe kue i ke kanawai no ka ona, eia ka e lilo o lakou ka poe na na e malama i ke kanawai i poe kue.  Nolaila, aole anei i loaa ka poe e like me keia i ka olelo a Paulo i ko Roma 2: 21.  Ke manao nei au a me ia la, a me lakou la, oia ka mea i lanakila ai ka poe inu rama ma Hamakua a hiki i keia wa.  Nolaila, i na e loaa ka poe kupono e pani ma kahi o ka poe apiki, lalau, uhauha, e pomaikai no keia lahui, a e maluhia hoi.

   Aole nae ia ia nei.  O ka hooakaka wale no ka Teopilo ka mea kaulana.                                                    KALINAWELA.

   Kohala Akau, Iune 17,1867.

 

NA  MEA  HOU  O  KE  ALO  ALII.

 

   KA MOI @A MOLOKAI.- Ua lohe mai makou aia no Ka Moi Aliiolani ma Kaunakahakai i Molokai kahi i noho ai me ke ola maikai.  I ka Poaono aku nei i hala, ua kukuluia kona pahuhae hou malaila, a aia ke welo la kona hae kalaunu maluna iho.  Ua lohe hope loa mai nei makou e hoi mai ana oia i kona kulanakauhale Alii nei i keia mau la ae maluna o kona moku Kamaile.

   NA MOIWAHINE KANEMAKE.- Eia no na Moiwahine Kanemake elua ke ola maikai nei ko laua mau kino, a ua ike pinepineia laua ma na hale hoomana o ke Akua i kela Sabati keia Sabati.  O ka luana ana a me ka hiolani ana o Hakaleleponi Kapakuhaili Kalama, aia no maloko o kona home mau ma Haimoeipo.  Ua hana hou ia ae hoi malaila he keena paina no ua milimili la ; a he ano like me ka hale pai kii, he aniani mauka a makai, e hoomalamalama ana ia loko o ke keena paina holookoa.  He nu hou ano hoohiluhilu keia.  Ka Moi Wahine Emma hoi, ua hoi aku i kona home mauka o Kaopuaua, e hooluolu i keia wa a ka la e pa kikiki nei.

   KA MEA KIEKIE KA MAKUA ALII.- Eia no ka Makua Ahi ke hoonanea nei ma Papakanene, a o kona luana ana i na auinala, aia no malalo o ka malu lanai waina.  He nanea mau kona i ka nana i na keiki mahiole ana i kela auinala keia auinala i ka hoehoe waapa mai ma ke kai iho o Kuloloia.  Ua hele ua poe mahiole la a maamaa loa i ka hoehoe waapa.  O kona waapa hou i kapiliia iho nei, ua pua loa, a ua hoihoiia mai a eia i kona wahi.  Ua lako no i na kia a me na pono a pau, a ua lono mai makou e hoeueu ana oia e holo maluna o kona waapa hou e kaapuni ia Oahu nei.  Aole nae i haiia ka la e holo ai, aka, ua makaukau like nae, i na no e olelo iho e "uleu kakou" o ka holo no ia.  Me na ohua he kanahiku paha e holo ana, a ma Waianae hoolawaia iho.  He hooponopono kekahi i na lako a ka Lani ana.  O na wahi kamana ana o Anaru a me Kale ke hoomaahinu la no i na paia hale.

   KE ALII KA MEA KIEKIE KE KEIKI ALII. Aia no oia ke ola maikai nei, a ua ike iho makou maloko o ka hale hookolokolo i ua Keiki Alii la i ka Poakahi iho nei.  I hele ae paha e nana i ka hana a na jiure kanaka maoli, aka, hoopanee e ia ka hana.

   NA PUA ALII. - He maikai no na ola o na alii malalo nei, no lakou na inoa B. Pauahi, Col. D. Kalakaua, Likelike a me Lilia Kamakaeha.  O na alii mahope, ua holo aku maluna o na lio i Waialua ma ka Poakahi iho nei, a e hui mai ana paha i keia la.

   HOOPALAUIA KEKAHI MAU PUA ALII. - Ua lono wale mai makou, ua hoopalauia kekahi mau pua alii o ko kakou nei aupuni.  Hookahi makahiki mahope iho o ka la a laua i hoopalau ai alaila, e hoohuiia laua ma ka berita hemolele o ka mare.  O ko makou olioli noia o ka mare ana o kekahi alii me kekahi alii o Hawaii nei a hanau ae he Hawaii.

 

Na Hihia imua o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.

 

   I ka Poakahi iho nei, ua waihoia mai imua o ku Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina na hihia malalo nei :

   Ke 'Lii kue ia W. S. Kapahukula,  Hoopiiia no ku imi loaa ma ka hoopunipuni. Ua hoopaapaa na loio, a ua hoomoeia a pau ke jiure haole, alaila, hookolokolo hou na Lunakanawai.

   Ka Loio Kuhina no ke Aupuni, R. H. Kanale no ka Aoao hoopiiia.

   Ke 'Lii kue ia Geo. C. Siders,  Hoopiiia no ka holo nui, mai ka Aha hoomalu mai ka waiho ana a hiki i ka Aha Kiekie, ua waiho ia ia hihia na na jiure haole.

   Ka Loio Kuhina no ke Aupuni,  R. H. Kanale no ka mea hoopiiia.

   Ke 'Lii kue ia Naiwiina (k) a me Hoopii w.  Hoopiiia no ka moekolohe.  Mai ka Aha kaapuni mai ka hoopiiia ana a hiki i ka Aha Kiekie. Ua hoopaneeia a i keia pule ae ka hana hou ana o ia hihia.

   Ka Loio Kuhina no ke Aupuni, J. W. Keawehunahala no na mea hoopiiia.

   Ke 'Lii kue ia  Kaui k  Hoopiiia no ka hihia aihue.  Hoopiiia mai ka Aha kaapuni mai a i ka Aha Kiekie.

   Ka Loio Kuhina no ke Aupuni, J. W. Keawehunala no ka mea hoopiiia.

   Ke 'Lii kue ia Geo. C. Siders.   Hoopiiia no ka hoeha.  Waihoia mai ka Aha hoomalu mai a i Aha Kiekie.

   Ka Loio Kuhina no ke Aupuni, R. H. Kanale no ka mea i hoopiiia.

NA  HIHIA  KIVILA.

   Puaiole kue ia W. L. Moehonua.

   Kapena Loke kue ia E. Duvauchelle.

   Josias Spalding kue ia Harris a me Cartwright.

   Daniel Montgomery kue ia Aldrich, Walker & Co.

 

Heaha  Keia !

 

E KA LUNAHOOPONOPONO E ; Aloha oe :-

   Oiai ko'u mau la i aui ae nei, a ke nee aku nei ma ke oioina e hiki aku ai i ke ala iho o ke kanaka makua me ke kanikoo, oiai ua puana ae ka mea haku Halelu, "O na la o ko makou mau makahiki, he kanahiku ia, ina no ka ikaika, e kanawalu-"  A me he mea la , ua hookuu ia mai ke kanaka e hoonuu i ka maikai o keia ao, oiai oia e ola'na.

   A o ka mea hilu loa ka loaa ana mai o ka ike i keia lahui; ike ma ka heluhelu ana a ma ke kakaulima; iloko o ia ike ana, ua paholo pu na mea a pau - ke kiei ana i na mea o lalo a me ka halo ana i na mea o luna.  O kahi ike waiwai loa, o ka lohe ana i na Nu Hou o ka honua a puni.  Mai hea mai auanei e lohe ai?  Ma na nupepa no a kakou e heluhelu nei.  Ua kaulana o Makoa ka elele a Kamehameha I., a me na kukiai hoi a pau o ka wa kahiko, no ka mama, aka, he lohi loa ka lakou,-a be keu loa aku ko kakou mau elele mama o keia wa.  He maopopo  ole ka hai ana o na kanaka o ka wa kahiko, he hoopunipuni wale iho no, aole no pela ka oa nepepa hai ana, he akaaka a oiaio no hoi.

   He mea maikai na nupepa i ka hoonauao i na mea hou a puni ka hooua-i na mea hou o Hawaii nei, a i na mea hou o ka lani.  I ole na nupepa, pehea auanei kakou e ike ai i na mea kupanaha o ka honua, ma ka hikina a ma ke komohana, ma ka akau a ma ka hema ?  Pehea hoi e ike ai i na moolelo o Hawaii ?  He mea aua ia na moolelo e ka poe ike i ke kuauhau o ka wa kahiko.  I ka hooponopono hou ana o J. F. Pogue i ka Moolelo Hawaii - ua naaupo loa au i ka loaa ole ia'u o kahi mea e haawi aku ai i ke kumu ; e ole ka loaa iki ana i ko'u wahi luaui ka olelo no ke kanu kupapau ana, loaa ai ka'u wahi mea iki "(Moolelo Hawaii, Aoao 28, No ke Kupapau, Aoao 29, a me 30.  O na mea nae i huna ia ia lakou, ua huai puka nuiia ia kakou.  Uuku wale no na mea i oleloia ma ka Moolelo Hawaii no Kamehameha I a pela aku, aka,  nui loa ma ka nupepa Kuokoa."

   He lahui naauao keia, ua ike i ke kakaulima a me ka heluhelu ; a no ia mea i nui ai na buke i paiia a hoolaha ia ae - a pela no hoi na nupepa.  A ke noho poai nei ma na ae-kai o ko kakau mau aina hiwahiwa a ke aloha i noho ai, na opio a me na pupu i hiki e heluhelu.  A ke ninau nei au, "Ua pau anei ka hapanui o na kanaka ike i ka heluhelu i ka lawe i na nupepa ?"  Aole no paha ea ?

   Ma ka apana kahi a'u i noho ai, a e noho nei, aneane pau ka 2/3 i ka ike i ka heluhelu.  Aka, he 25 wale no nupepa Kuokoa wale no, a he 10 paha Au Okoa, a o ka nui, he noho heluhelu nupepa ole iho no, nolaila au i ninau iho ai, Heaha keia ?  He ike ole paha i ka heluhelu ea ?  He ike no.  Heaha ka keia ?  Lawe no kekahi hookahi makahiki, a haalele wale iho la.  E ninau hou no kakou,  Heaha keia ?  Ina e hopu kekahi i ka laau kekee i hana hinuhinuia, ua hou ia hoi a puka, a ua ho-oia i ka lau awaawa kenakena, aole loa ia e haalele iki ana a make, a ua minamina ole ia hapawalu e lilo mau ana.  Nui ka poe opiopio e noho heluhelu nupepa ole ana.  Ua manao wale ia no nae, he kupono no e lawe, aole nae he lawe ; ina e lawe kekahi, hookahi no makahiki haalele hou ; a uluhua paha i ke koi ia aku o ka uku pepa, haalele hou no.  E kuhi ana no paha he mea ulu wale ae no.

   O ka poe i lawe mau i na nupepa, ua mau no lakou, me ke ake nui e loaa mai na nupepa, a ike koke i na nu hou, olioli iho la.  Elua nupepa ma ka olelo Hawaii, a ua kupono loa i ke kanaka nana ua olelo la.  E lawe i keia mau nupepa, oiai aole laua i like ma na mea a pau ; o ka mea i loaa i kekahi, ua koe i kekahi, nolaila, aole pono ke lawe hapa.  E lawe i keia me ka lalau hoi i kela.

   O ka poe e lawe mau ana i na nupepa, ua piha mau lakou i ka ike ana i na mea hou i kela manawa keia manawa, a o ka mea heluhelu nupepa ole hoi, ua mau no kona kukule.  He pono loa i na mea a pau i loaa ka ike i ka heluhelu, e lawe mau i na nupepa.  A he pono no hoi i ka poe lawe mau ke hoomau.  E lalau aku i kela, mai  hookuu aku i ka mea i loaa mua.

   O ka uku mau ana i ka nupepa i ka wa pono, he hoa kupono ia no na kau a me na hooilo.  Oia no ka mea e ola ai ka nupepa.  Imua e Hawaii !                 E. HELEKUNIHI.

 

Ke Kaapuni hapa ana ia Oahu.

 

HONOLULU, OAHU,

   Iune 28, 1867.

   Ma ka la 20 o Iune, oia hoi ka Poaha, ua hele au i Waialua.  Eia ko'u ike : Mai Waiawa a hiki i Waialua.  He nui ko'u mahalo ia aina palahalaha a maikai.  E moe nani ana ka lalani kuahiwi o na Pali Koolau, ma ka aoao mauka, a o ka Mauna nani hoi o Kaala ma ka aoao makai, a waiho kahela maika iho la keia aina palahalaha ma waena.  He 18 paha na mile o ka loa o ia palahalaha, a he 6 paha mile kona laula.   Ua olelo nui ia no hoi, aia ma Waimea i Hawaii kahi palahalaha maikai ae.  Eia hoi ka'u :- Aia ma waena o Ewa a me Waialua kahi palahalaha oi ae.  Ua nani keia kula no na na kahawai maikai ekolu, a me ka wai e kahe ana, e oluolu ai na huakai hele makaikai.  Eia kekahi mea maikai ; ua palapalaia na mile ma na pohaku o ia kula.  Ua ikeia na hora e holo ai ma ia aina maikai.

   Iune 21 - Ua hoike ia na Kula Sabati o Waialua.  Ua hele huakai no na kula me na hae o lakou a komo iloko o ka luakini. Ua malamaia ka pule.  Ua mele nui ia na himeni, a ua nani io no.  O ka nani oi o na Kula Sabati o Waialua i ko'u ike aku, oia hoi ka pane pololei o na keiki i na ninau o loko o ka Baibala okoa ; mai na elemakule a hiki i na pokii opiopio.  Oia iho la ka'u i mahalo loa ai.  Ina e ulu mau ua Kula Sabati o Waialua ma keia hope aku, ke manao oiaio nei au, e lilo ana ia mau keiki i mau ipukukui aniani maikai i hoopiha ia i ka aila honua maemae : e hoomalamalama ai i na keena pouli o keia lahui okoa, a me na hale pouli e waiho la ma ka Moana Pakipika.  A ua nani no hoi na mele o Apaiana, a Mr. Binamu ma.  Ua maikai na olelo paipai.

O  KE  KULA  KAIKAMAHINE  O  WAIALUA.

   Ua nui no na haumana, he 60 paha.  Ua ola maikai no lakou a me na kumu. He hale nui a maikai no.  He wahi pa aina, a ua kanu ia e na haumana ka hapanui i ke kulina a me ke pa.  He wai kakoke ma ke kahawai e auau ai, a e hoioi ai i na lole.  He oi loa ka oluolu o ia kula i ka noho ana ma Waialua,  mamua o ka noho ana i ka aina wai uuku i Kau.  Eia nae ka pilikia o ia Kula ; aohe apana aina loi kalö e emi ai hoi ka lilo.  He wahi apana aina kula uuku i piha i na kulina a lakou i kanu ai.  Kaoha. Kaoha nui oukoa.  Ina he konohiki au, he aina ko'u e pili ana i ko oukou pa aina, e haawi lilo loa no au i 30 eka aina, i mea kanu kulina, ipu-haole, ipu-pu na oukou.  A pela no hoi i ka aina kalo, e haawi no wau i  4 eka loi kalo na oukou.  Pela ko'u aloha ia Kula maikai.  " E aloha ia kaua hookanaka o ka aina hanau, o ke kupa kamaaina mai na kapuna mai, o kipa hewa ke aloha i ka ilio."

   Iune 23 - Ua piha pono no ka luakini i na kanaka, no ka hoolohe ana i na hana a na kumu ma na aina o Nuuhiva.

   Iune 24 - Ua haale!  iho au ia Waialua, a halawai ma Hauula i ke awakea.  Ua aneane e piha ia luakini pohaku maikai i na kanaka, e ake ana e lohe i na olelo o Fatuhiva.  O Kau@ohilo ko lakou kumu hou.  A pau ka'u olelo ana, ua lulu aloha mai i na apana dala a lakou he $8.62 1/2.

   A halawai ia ahiahi ma ka apana o Kahana.  O Rev. E. Kekoa ko lakou Kahu.  He wahi luakini laau ko lakou, a maikai no hoi.  Ua piha loa, no ka uuku no o kahi hale.  A pau ka'u olelo no na aina pouli, ua lulu aloha mai lakou i na apana dala imua o'u, he $4.25.

   Iune 25 - Ua haalele ia Kahana.  Awakea halawai ma Waikane.  Ua piha ia luakini i na kanaka.  He hale maikai no ia, a ua lako hoi i na noho.  O Rev. Z. Poli ko lakou kiai.  He luakini Pope kekahi e ku kokoke ana.  Ua lulu aloha mai lakou ia'u i na apana dala $5.50.  A ahiahi ae, ua halawai au ma ka luakini pohaku ma Kaneohe.  Ua aneane e piha ia luakini i na kanaka i hele mai e lohe i na olelo hou o Fatuivu.  Pau ka hana, ua lulu aloha mai lakou, he $12.50.

   Iune 26 - Ua haalele ia Kaneohe.  Ahiahi halawai i Waimanalo, a ua piha ia hale pohaku i na kanaka.  O Rev. S. Waiwaiole ko lakou kiai.  A pau ka'u olele, ua lulu aloha mai lakou $2.62 1/2.

   Iune 27 - Ua haalele ia Waimalo, a ahiahi halawai ma Wailupe.  Ua piha no hoi ia halepule i na kanaka.  A pau ka'u olelo ana ia lakou, ua haawi aloha mai lakou i na apana dala $4.12 1/2.  Hoi loa mai la au, aole hoi i halawai ma Kamoiliili.  Aka, ua noi mai o Miss. Ogana ia'u e hai i na mea o Fatuiva i na haumana ia po.  Ua hoike aku au ia lakou.  Oia iho la ke ano o ko'u kaapuni ana i ka hapanui o Oahu nei ; a o Ewa a ma Waianae na apana i koe.  Aia a mahope aku no.  E holo mua ana au i Kauai a me Niihau, iloko o Iulai ae nei, ke ae ia mai e ka Haku.

NA  KOKUA  ALOHA.

No Hauula, he $8.62 1/2 ; no Kahana, $4.25 ; no Waikane, he $5.50 ; Kaneohe, he $12.50 ; Waimanalo, $2.62 1/2 ; Wailupe, he $4.12 1/2 . O ka huina pau o ia mau dala, he $37.62 1/2.                                

                                                       Me ke aloha.  

                                                              A. Kaukau.

 

KOKUA  IA  W.  COOPER.

 

   Ua ike ae nei kakou i na manao wehewehe a kuu hoa e noho la i ka ua ukiu o Makawao, a me ka ua leikokoula i Piiholo ke ua mai, ua oiaio, a ua lai maoli no ke ike iho i na manao wehewehwe a kuu hoa launa, e olelo ana no ke ino o ka rama.  Nolaila, aole paha kekahi o kakou e olelo mai ana he mea maikai ka rama, he hanohano, he lilo i loio, i lunakanawai, ia mea aku ia mea aku, ke hoole aku nei au ia oukou, aole, o ka rama he mea ilihune, aohe e loaa kahi oihana mai ke Aupuni mai,  i na he kanaka inu i na mea ona, aia wale no o ka mea noho malie, hoopa ole i na mea ona, oia wale no ka mea e loaa mai ai mai ke Aupuni mai, pela hoi, i na o ke kanaka e noho ana iloko o ka Ekalesia, a hele oia i ka @nu ra@a, e haule mai auanei oia mai luna mai me he wahi pohaku kaa la, haule no ilalo okao@liilii, oia iho la ka hopena o ka inu ana i na mea ona.  E huli ae kakou a nana aku i ka noho ana o ke kane me ka wahine, ua maikai ko laua noho ana, ua kuonoono, ua noho me ka  lako, a lilo ka wahine i ka ona, a pau pu me ke kane, o ka lilo no ia o ko laua perika paa i mea ole, hele hoi ke kane me ka wahine e, pela hoi ka wahine i ke kane e, uwe alala hoi na keiki mahope, no ke aha keia, ke pane aku nei au imua o oukau me ka wiwo ole, me he liona hae la, o ka ona, oia ke kumu o ko laua kaawale ana, oia no hoi ke kumu i lilo ai ko laua waiwai i mea popopo wale.  Nolaila, e huli hou aku kakou a nana aku i ka wehewehe alua a kuu hoa, i ka olelo ana, o ka awaawa o ka puu a me ka wela o ka opu, a me ka nalulu o ke poo, kana ia i ike ai, ke pane aku nei au ia oukou, he manao hookamani ia a kuu hoa, no ka mea, i na io he mea awaawa wale no ka rama ma ka puu, a wela ka opu, a nalulu ke poo, i na pela, ke manao nei au he mea maikai ka rama, ninau mai paha auanei oukou, heaha la ka mea i maikai ai ka rama, eia, he hiki ia'u ke kii i ke kauka e hele mai e lapaau i ka wela o ka opu, a me ka nalulu o ke poo, ke ole ka rama he mea ona, he kumu nui keia na kakou e noonoo ai, a e nana hou aku kakou  i ka wehewehe akahi a kuu hoa, e olelo ana, ua pepehi aku oia i kona poe hoa loha, i na no kela mau kumu ae la maluna ke kumu o kona pepehi ana i kona poe hoa'loha, ke pane aku nei au ia oukou, he manao hookamani ia, ke hoike aku nei au me ka oiaio, he mea ona ka rama, noloko ae o ka ona ke kumu i hele ai i ko hai wahi e noi wale ai, me he pupule la. no ka ona ka pepehi ana, a me ka hakaka ana, a me ke kaili wale ana, a me ka nuku wale ana.  Nolaila, ke peloai aku nei au ia oukou e na opou hou o kuu lahui, mai hele oukou i ka ina rama, o pokole ananei na la, eia ka pono, e hele mai kakou i ka hale o ke Akua.                     DANIELA  KAHIPA.

   Makawae, Iune 25,1867.

 

MARE.

 

   Iene 21. Ma ka Halekeha Nai ma Waiahia. Oahu, ma@ e Rev. O. H. K@ka, @ Ka@ohe La@,  Nakoko w. haamana o ke Kalahaeai K@ me o Waiahea.

 

HANAU.

 

   Iune 21, ma Hoo@a@  H@pai w, na Kina me K@auia.

 

MAKE.

 

   Iune 26, ma Kalaepaa. Kalihiwaena make o Kaaukai: w.

 

HALEKUAI  MAKEPONO !!!

 

   EIA KEIA HALEKUAI MA KEKIHI @kai e Alanui Marina a me Alanui Nuuanu, @a Ewa iho o ka Roiala Hotele.  Ka ma@ e koa hale@ ai na lo@ o kela ano keia ane, kupono i na wahine a me na kane.  H : hiki no ke lua@ia ma k@ kumukuai haahaa loa, na kehouhou a me na kai@ahai p@a: ea Paiaie aio @ina a @  ano Pai@ o ae; na Papa e, na Kamaa Huli a me na Kamaa haohea o pa kane, a me na kamaa hila h@ e na wahine.  Na Kihei Holahola  keia ano keia ano, na koe wahine e @   ano, a @ na mea liilii e @ a Kalawahi.  Nolaila, ia oukoa e na makamaka a pau, e @ mai, i ike io ai oakou i ka makepoo@

                                                                  Me ka mahalo

   @2-1m                                                        SIMSON MAGNINE

 

OLELO  HOOLAHA !

 

$10 00 MAKANA.

   E IKE AUA NEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i koa. O@au o ka mea @ a ka iona malalo nei, o ka mea  a mau mee paha e loaa ai kuu Lio wahine hala haulauia kunia C L me ke keiki @ malama kona kahiko, a hoikoi mai ma kuu hale noho ma Lahaina nei, e @ no ia ia ka makana i ele@ maluna.

                                     CHARLES LAKK

   Lahaina, Iune 29,1867                  @

 

OLELE  PANE.

 

AIA MA KEKUOKOA;  HELU  @1,  O NA la 20 o Mei, ua ike ia ka olelo hoolaha a kua kane maikai o na wa i hala aku nei, o@ hoi o Kinipeki @Gilbert Waller) o Kau@, Hilo, Hawaii p@ei; "Aole e houkaa i ku'u mau aie, ke lele au e aue aku ia hai."  Kia kuu j@ne no ia mau elelo. P@iaka !  Aole au he hu@, e ale wale aku ai ia hai, a @ no hoi au i mea i nei mea he aie, mai ka la i mare la ia maua a h ki i ka la i kaawale ai-  Na kuu makna a me ia ikaika o knu mau lima ko'u mau kapa o ka nohe ana, aole wahi kapa a ke kane, no ka mea. he moeala oia mamua aku o ka mare ana o mau@, a pehea ia @au e aie wale ai, ina he moeala io oia, aole loa wau o hana@pela.    KEHEKA  A. C. WALLER

Kawailele, Manoa, Inlai 6, 1867.                               292-1t*

 

HOKI  NALOWALE !!

 

I LOKO O KEKAHI LA I NAUE AE NEI O keia Pule, ua nalowale he Heki puakea ahinahina, me ka punuku ho, mai ka pa aku o ka mea nona @a @ malalo nei ina Kawaiahao.Nolaila, ina e loaa i kahi mea a mau mea paha kuu hoki, a hoihoi mai ma kua hale noho ma Kawaiahao, a i ole malaila, ma ke Keena Kuokoa alaila, e uku ia no i ka uku kupono.                 

        Me ka mahalo.                      L. H.  KULIKA.

   Honolulu, Iune 2@,1867.                         291-tf

 

Ua  Haule  he  Eke  Dala.

 

MA KA HELE MAKAIKAI ANA AE NEI a lalia R@mu, Kumu o ke Kulakaikaiwahine o Kawai ah@, ma na Pali Koolau, ua haule kana FKKDALA.  Maloko o ia Eke, E@ma Dala Gula, a me kekahi mau dala papa e iho he nui wale.  O ka mea a mau nea paha e loaa ai, a hoihoi @ ma ke "Keena Ku Kea." e @ makana EWALU Dala ($8 00).                              291-tf

 

HOEMIIA  KA  UKU  MOKU

- O -

Kate  Lee ,

He  Dala  Hookahi !

 

   E ike auanei na kanaka a pau u @ aupuni, ua h@ mua iho nei ka uku @k@ k@ o ka ehua e makemake ana e holo i IA HAINA a @ MAKENA.  Maui, maluna o kona n@ku, a @ la no  hoi nia ka huli hoi @ mai.  Ua enu loa i Hoo@ahi Dala, @alia ke kiu loo e aku nei au ia @ukou a i kuia ka manao e hele i Maui e kau mai maluna o KATE LEE i ike i ka holo o ke keiki aukai o Pailolo.       (200 4t)    NEKI  (Capt. F@STAIN )

 

HOOLOHE  MAI !

KA  HALEKUAI  O  C. F. PULUKA

 

OIAI KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka mea malalo nene haalele iho @ na kaiaulu o ke Aupani Hawaii  @  ka wa p@kela, nolaila, ke h@  aku nei au i na maka@ka Hinau a pau loa.  F. h@mi ana au i ke kumukuai o na mea ku@i o kuu Halek@i ma Alanui Papu, malalo o ke kumu lilo, e like a@ na Hale Kalala mai keia la aku  Nolaila, e oluolu oukou e hele mai e nana i kuu waiwai, mamua o kuu naue ana aku.     C.F. PULUKA.

   Honolulu, Mei 23,1867                          2@6 3m

 

UA  MAKEMAKEIA

 

I  HOOKAHI KEIKI  HANA MA KA PULE e noho pu me ka mea nona ka moa malalo nei, a e ukuia ua keiki hana la, i

ELUA  DALA  ME  HAPALUA

no ka pule. E ninau ia                  W. R. Bila.

ma ka Hale Hookolokolo.

   Honolulu, Iune 15. 1867.                         289-3t

 

 

HALE  KUAI !

 

     O KA HALEKUAI  O KAHI HAOLE Parani ma ke Alanui Maunakea, ma kai iho o l@pehahoe (Liberty Hall), ua i io iho nea i na mea nona na inoa malalo nei, na mea @a ka Halekuai ma @ikahane.  Aia maloko o keia Halekuai na lole o kela ano kela ano o na i ane a me oa wahine, a he hiki no hoi ke kuai ia aku me ke kumukuai oluolu i na makamaia a pau o kela a@ ke a ano.

                                GRUNWALD and SCHUTTE.

     276-tf

 

HALE  KUAI  HOU !

 

     UA WEHE AE NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei he HALE KUAI HOU ma Mo@ikakane, mawaena o ka Hale Kuai Bipi a me ka Hale Kauka o Dr. Kenedy ma ke Alanui Papa.  O kekahi o ma ua, oia hoi o SCHUTTE, ua maa no na kanaka lai, ma ka Halekuai o Painapa.  Kia hoi maloko o keia Hale na ano LOLE he nui wale, e lawa ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he mau @ kane a he mau lole wahine maloko o keia hale. A e kuai aku ana no @ana  me na makemake Hawaii a pau i @a mea i makemakeia.          GRUNWALD &  SCHUTTE.

   271-tf

 

KA  PULUPULU  SI  AILANA

KE  HOOMAU  NEI  NO AU  I  KE

Kwai ana i

Na Pulupulu Si Ailana

me ka anoanoo , a e Laawi @ hai i ka manawa e @ mai ai i

KE  KUMUKUAI  KIEKIE  LOA.

Na Pulupulu Si Ailana o Fatuhiva, Tahiti a me Fiji.

   Ina e hua mai me ke ano maikai kepo@, e loaa ao na kumukuai kiekie loa ma ka moana Pak@ka oei; me ka @ iki mai i ka nui moku.

Oiai, ua loaa mai ia'u na mea

 

WAE  PULUPULU  MAIKAI  LOA,

 

a na makaukau no ka hoo@mae ana, a @eia ana i na Pulapalu, n@ ka poe ka@a lole o Europa, @e na olelo hooakaka p@ mai ia lakou mai, nolaila, ua makaak@u au e kuai aku a e wae hoi i ka nei o na mea e lawe ia mai @a.

   Aole Pahepahe @ ae i makemaku ia, o ka Pulapalu Si Ailana maoli wale no ; aia wale no nae me ka hua.

   E hookako ia aka no @a hua Pulepule, me ka UKUOLE@  a @ keia mea e noi mai a@, ma keia poe moha, a wa i a moana Paki@ka nei.

                    H. M. WINI.

   N. B.- Aole e @ ana ka inoa mai o ko aku o ka lohe. I ka poe me@ai i kela a @ makahiki, ma kela a me i naane oo ana, me kahi PUU DALA UUKU @io @ e i ke me ka Palupalu Si Ailana  : a e ma@ i na makahiki he @ e @ i mai ana. E @  wa ka maikai, e kekake ano i kapakai. i @ e pa @ mai e na makaoi ikaika, a m@ kahi no e na mao ia ana.

   @                                 H. M. M.

                                                        

E  HAALELE  ANA  KA

Moku Ahi

" KILAUEA "      

Ia  Honolulu  i  kela  Poakahi  keia  Poakahi.

Ma  ka  Hora 4@  ponoi,  (a hiki

I ka wa e hai hou ia 'ku ai ) A e holoana i

KONA,  HAWAII,

A me na Awa ku moku malalo iho nei:

 LAHAINA,

 KALEPOLEPO,

 KAWAIHAE,

 KAILUA,

 KEALAKEKUA.

A e ku ana no hoi i MAHUKONA.  KOHALA.

Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia

KEALAKEKUA & KAILUA, ma ka P@kola

KAWAIHAE,                                po Poaha.

KALEPOLEPO,            ma kakahiaka Poalima.

LAHAINA,                         ka po Poalima.

   N. R. - Ma keia wa aku,e @ KILAUKA  MAHUKONA, KOHALA, ma ka huli hei ana mai i @ la. @a keia a me keia auina ia @aha, me ka @we ana no hou i @ a me na ohaa ilaila, a mai laila me i p@a.

                            JANION, GREEN & OO.,

288-tf                                  NA EGINI.

 

KAUKA  LAPAAU.

-O-

Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.

     AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papa, makai iho e ke Alanui H@

   Honolulu                            @

 

HALE  PAI  KII.

     O MAU A O NA MEA NONA NA INOA malalo nei, ua makaukau ma na e hoolele i na aiu o ka poe e makemake ana e pana ku lakue mau helehelena ma ke aniani a papa pahe o na ano kii a pau loa  Ke poinai aku nei mi@ , ua @ imua ke HALE PAI KII o Pukeke @ maluna ae u ka Hale Pai K @ehea. Nolaila ke nei aku nei @aua ia @, @ mai aia ku maua Hale Pai Kii nei, mai he niau keiki no @ no Hawaii nei.

                                        PAPAI  H. G. C@

                                        KEONI MIKI O@(JONH  MEEK Ju )

251-3m

 

OLELO  HOOLAHA.

 

    E IKE OUKOU A PAU LOA ENA KANAka o keia ano keia ano, o @a o na @ none na @ malalo nei, ua k@ho aku maua ia Makuaikai @, a me Pipi @, i mau Luna nana e @ pu i na hal@lei i @ewa- Iau Hipi, Hoki, Kekake, Kao, Hipa, Puaa a pela aku  O ka @ aole i komo kino ma le mau@ mau apana aina @ nei, oia hou e Kohanaiki aina, u waike nei ma Kina Akau, Hawaii,  Ina o ka mea nana e kue, me ka hoohuu wale i na holeholena i eleloa maluna, e uku oia i hookahi dala no ke p@ hou kahi  E ulo no kela i Kauawai pua nou a aii a ia                      KAIAKOHI@,

                                                                           PAU WAA w.

   K@hanaiki, Iune 10,1867               (@)            Na Oia Aina

 

MAKEMAKEIA  NA  IWI !

 

E UKU NO KA MEA NONA KA INOA malalo nei $7.00 no ke T@  na IWI HOLOHOLONA, ae lawe mai ma ka w@ Honolulu

   277-3m                KAI@

 

HALE  PAI  KII !

     AIA KO'U HALE PAI KII MA MONIKAHAAE, Mawaena o ka HALEKI AI HIPI a @  HALEKUAI MEA AI o S SAM @. ma ke Aianu Papu  He @ loa ke kumu kuai o ka KII                            H. I. KEIKI @

   2@-1y                              Ma Pu Ko.  

 

Hale kuai !  Makepono

NO  UILAMA !

MAKAI O KA PA'O KAAIONE.

 

HE HALE KEIA I PIII A I NA MEA HE nui wale o kela aua keia ano e @ ai kanaka

   @ Alanui Maunakea.        [@]         WM  RYAN

 

NA  LAAU  HALE

-A ME-

NA  MEA  KAPILI  HALE !

E  LOAA   NO  MA  KE

KUMUKUAI  HAAHAA  LOA

KE  KI  AI  ME

L. L.  HULIPAHU  (TORBERT;)

 MA KE KIHI KOMOHANA AKAI O LA nui PAPI a nue Aianui MOI WAHINE.

   Na LAAU ULAULA a me na

          LAAU NOE AIKI,

PAPA I KAHI IA A KAHI OLE IA,

   AUKA a me ke KUA o kela ano keia ano,

Papa Kepa, na Pine Pa a me na Auho Loloa,

   Pili Hale a me na Aaho Liilii,

Pani Puka, Pukaaniani a me na Olepelep@.

                Kui, Ami, a me na Kui Nao,

PENA

AILA PENA.

AILA HOOMALOO

BENEZOLE,

PEPA HALE o kela ano keia ano ma ke kumukuai haahaa loa

NA ANIANI puka o kela ano keia ano ma ke kumukuai makepono loa.

                                      27@

 

HALE  MU !

HALE  KUAI  MEA  AI !

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Mawaii a pau:

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

PALAOA maikai loa,

KAMANO io ula no Kea m@ mai,

BIPI uahi no Kaleponi mai,

KOPA keokeo-KOPA ulaula,

AILA Honua ! AILA Kohoia,

KOPE - PAAKAI,

AI @o na Lio me na Moa,

Na mea ono he nai wale o kela ano keia ano.

   PIA NO HAWAII MAI,

PIA AI-

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

   Nolaila la ea, e @, makamaka, e hele mai no me kahi oloia, a e ike maka no o@ i keia mau mea i halia no la mai @.

                                   Me ka mahalo,

  2@ 3m                        I . NATALETA.

 

OLELO  HOOLAHA.

 

E IKE AUA NEI NA KANAKA A PAU loa,ma ka ia 13o Mei. M. H. 1867, ua hoi mai ia'u ka Hale @ o Akane (Pake), ma Waimea, Kauai, mamoli @ kona @'u. A ke @ ia aka nei na kanaka i a@ mai i me  A ka @ ei, e lawe ae e hookai ia ia, a @ loaa ke dala, alai@ e @hoi mai i@.                         CHUNG HOON

   Honolulu, Oahu, Iune 13,1867.                                @ 4t

 

OLELO  HOOLAKA.

 

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa ku papa aku nui au, ka @ nuna ka inue malalo iho.  Mai komo hawa kekahi lawaia ma kahi hawai@ ma ka Ahu P@ o Kaawaloa, Kona Hema, Hawaii.  O ka mea kue i @eta ulelo papa, u uka no ia aole @ malalo ihe o ke @la Hookahi.  O ka poe e hoho @ aina, @ae ia no lakou ke laena e @ke @ hakou makemake                                    J. W. KAUIKA.

   879 3@                                          K@hiki.

 

Papa Nukama  (R. Newcomb),

-A  ME-

Toma Kea  (Thomas Cross)

NA MEA HUMU BUKE.

Alanui Kalepa Makai o Hale Lui@.

   @