Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 29, 20 July 1867 — Page 1

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Kayla Rae Santos-paglinawan
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE VI. HELU 29. HONOLULU. IULAI 20. 1867. NA HELU A PAU 294.

 

KA NUPEPA KUOKOA,

@@@@@ MAU IA MA HONOLULU

I kela Poaono keia Poaono

$2.00

No na mahina he Umikumamalua

$1.00 no na mahino eono.

ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

@@ @@@@. HOOLANA - @@@ i @@ @@@@ o laina @@ ka hoo@@@@ @@@@@@@@. $1.00 @@@@ @@@@ ana. he $1.0. hookahi malama $2.00. Maka mua ia mai ke dala o na @@@@ @@@@@@@@ e @@@@@@@@ ana mai e pai.

 

"KA NUPEPA KUOKOA."

la published ia Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum, or $1.00 per six months, in advance.

 

@@@@@@@@@@@@@@ @@@ exceeding 10 lines, inserted @@@@ for $1.00 @@@@@ @@ $1.50 ; and $2.00 for one month ; all advertisements @@@@ @@ @@@@ for in advance.

@@@@@@@@ will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line.

Payments for Advertisements, Sabecriptions, or Kanikana, @@@@ to paid every or the Agents of the Kuokoa, or may @@@@@@@ in a @@@@@@ @@ @@@ Publisher.

ALL COMMITTEES must be PREPAID. No names, either o foreigners or natives. will be inserted on the subscription @ @@ until paid for. This rule must be strictly adhered to in account of the low subscription price

THE @@@@@ OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. @@@@@ hours from 9 A. M. to 4 P M.

L H. QULICK.

For the Publishers.

@@ Volume I, @@ and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.

@@ Persona having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.

 

No Hana, Kaupo, a me Kahului.

KA MOKU KUNA

'MANUOKAWAI,'

O Akoni ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I NA awa i laila malama. No na ukana @ @@ na ohua, e ni@@@@@ C. DREWER @@@. (@@@@@@@@)

 

HE MOKU HOLO MAU

No Lahaina, a me Makena.

O KE KUNA KALEPA PAA

maikai.

"Kate Lee."

O Fountain ke Kapena,

E HOLO MAU LOA ANA, A HIKI MAI no @@@@ ma na Awa i oleloia maluoa. Nana ukana a me ma ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia 228.@@ C. BREWER &co. (@@@@@@@)

 

No Hilo.

KA MOKU KUNA

"MELE HILO,"

O Sebastian ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna @@ na ukana a me na ohua e ninau ia

HULIPAHU, (Ia Ia TORBKKT.)

 

NO KAWAIHAE.

E HOLO MAU ANA KE KUNA MA@@@@@ I kela awa maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau i ke Kapena ma ka moku, a lole ia

WALKER & ALLEN.

Na Luna.

Na Luna ma Kawaihae, o CONWAY & ALLEN.

276.3m

 

MOKU KUNA WAWIKI!!

E HOLO MAU ANA KEIA WAhi moku i Molokai i kela pule keia pule mai Honolulu uku nei. A in a he ukana hooila ka kekahi a e holo ohua ana paha, alaila, e ninau no i ke Kapena ola o

266-3m KAHALEMAKE.

 

MOKU HOLO MAU NO KONA

A ME

KAU, HAWAII.

 

E HOLO MAU ANA KE KUNA

"Kona Packet,'

KAPENA A HALAAMA, mawaena o Honolulu a me Kona, Kau, Hawaii. No na ukana a me na ohua, e ninau i ke Kapena ma ka moku, a i ole, ia

G. WILLIAMS.

Honolulu, Aper. 23, 1887 251-6m

 

NO HONOIPU me NAOHAKU.

Ka Moku Kuna

"KOHALA"

O Howard ke Kapena.

E holo mau ana keia moku ma na Awa i oleloia maluna, no na ukana a me na ohia. E ninau i ke Kapena, a i ole ia, ia @@

KAKELA me KUKE.

 

Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii

 

Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.

Baibala nui no na Awai o na Halepule, $4 00

" Ohana, ano nui, me na kii, 2 50

a me na Moohana, 5 00

" Ohana uuku iho, me na Moohana, ili ulaula, 1 00

Ohana, me na Moohana wale no, 621

Okoa, 50

Kauoha Kahiko, ipaiia i ka M. H. 1838, 25

Kauoha Hou, me ka pepa lehilahi o waho, 121

Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25

Haiao, 25

Hele Malihini Ana, 25

Wehwehehala, 25

Lira Hawaii, 25

No ko ke Akua Ano, 25

Lira Kamalii, 25

Kumumua Hou, 121

Moolelo Ekalesia, 50

Hoike Palapala Hemolele, 25

Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25

Ninauhoike, 121

Ui Kamalii no na Kula Sabati 121

Kumu Leomele 121

Haawina Kamalii, Buke 1, a me 3, 121

Haawina Kamalii, Buke elua i huiia, 25

Eia na buke i haawi wale ia.

Haawina Baibala.

Ui.

No ka Aoao Pope.

Hoike Pope.

Palapala Liilii

Helu 4 Makemake anei oe i ke ola?

Helu 6 E hele i o Kristo la.

Helu 7 Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.

Helu 11 No ka hoohiki wahahee i ke Akua.

Helu 16 Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana.

Helu 17 Mai hana ino i na Holoholuna.

Helu 18 No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.

Ka Davida Malo Kumumanao.

Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.

L. H. Kulika.

Kakauolelo e ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA 1.

 

Na S. M. Kamakau.

 

HELU 34.

 

KE AU IA KAMEHAMEHA, MAI KA A. D.

1797 A HIKI I KA A. D. 1811.

KONA HOOPONOPONO ANA I KE AO

PUNI A ME KONA NOHO ALII ANA.

 

            Olelo aku la o Kamehameha ia Kamaaokeakua, i ka i ana aku, "Ua k@ia ku nei oe ke Kaula o Pele, no ka mea a minamina loa au i na loko ia a me ka ina, i ke ino i ke aa. Pehea la e pau i ka huhu o ke akua?" O ka huhu o ke akua, he mea pau wale no ia, ke kaumahaia aku ka mohai iaia, wahi a kamakaokeakua ia Kamehameha. Pane hou aku o Kamehameha, "O oe no paha ke lawe i ka mohai e kaumaha aku." Mai ka wa kahiko loa mai, aohe kaula, ahoe hoi he kahuna o ka moo i hana pela, a maliu mai ke akua. O na poino a me na pilikia e pili ana i ke aupuni, o ke alii aimoku wale no ke kaula a me ke kahuna e lawe i ka mohai a kaumaha aku i ke akua, alaila, ua hoomalie ia mai ke akua mai kona huhu, a o ka pau no ia o ka pilikia, wahi a Kamakaokeakua. Pane hou aku o Kamehameha, "He makau wau ia Pele, mamuli pahai a uanei au make mai." Aole oe e make, wahi a Kamakaokeakua.

            A no keia olelo a ke kaula, hoomakaukau iho la o Kamehameha i na mohai a me na alana e kaumaha aku ai ia Pele, a holo aku la i Kekaha ma Mahaiula. A lohe o Kaahumanu a me Kaheiheimalia, e holo ana o Kamehameha e mohai ia Pele, alaila, hoohihi iho la laua e holo pu me Kamehameha e make; me ko laua manao, in a e pau o Kamehameha ia Pele, alaila e moepuu aku laua no Kamehameha ka laua kane. O Ululani hoi kekahi alii wahine i holo pu, no ka olelo a ka poe kaula, "aole kela pele he mea e, o ke keiki no a Ululani, o Keaweokahikona, oia kela pele." A no ka olelo a ka poe kaula pela, nolaila, kii aku la o Kaahumanu ma ia Ululani, e holo pu i Kekaha. He nui no hoi na'lii e ae i holo pu ma ia huakai, e ike pono i ka pio ana o ke ahi Pele.

            I ka holo ana o ka huakai alii a hiki i ka Lae o Keahole, i nana aku a uanei ka hana, e kahe a wai ana ka pele, mai ke kihi Akau ae o ka Mauna Hualalai, a kahe muliwai aku la ke ahi pele i ke Komohana, e hoolilo ana i na pohaku i wai; a iho pololei mai la ka muliwai a hiki i kai o Kaelehuluhulu, no ka ono ka i ke aku o Haleohiu.

            O ke ahí makamua loa, oia no ke ahi ikaika loa o ka lapalapa, e holoholo ana i o a ia nei. Ninau aku la o Ululani ia Kamkaokeakua ke kaula, "Owai kela ahi ikaika loa mamua o ka Pele?" Pane mai hoi ke kaula, "O ko keiki no o Keaweokahikona." A lohe o Ululani i ka olelo a ke kaula, alaila, puana aku la oia i ke aloha o kana keiki hiapo a ke aloha, e loku ana i ka paia paa o ka manawa.

" O ka maka o kuu keiki ka lamaku,

Ke kukui nonopu wela o haunonoli,

Oia ka makamua o ke ahi enaena,

Oia kai loko o ke ahi makakuku,

Kino kuku o Kanaloamahewalu

O ka uwalu a ke aloha e huna,

O ka moholi iki ka'u e manao iho,

E mana o, ke aloha mai la ka ipo e."

            E hoohiolo ana ka pele i na hale, e kulai ana i na niu, e hoopiha ana i na loko ia i ka pohaku, a e anai loa ana hoi i na mea a pau ma Kekaha. A hiki o Kamehameha a me ke kaula, lawe ae la hoi a kaumaha aku la i ka mohai a me ka alana, a maliu mai la ke akua, a pio iho la hoi ka Pele.

            Eia hoi na kumu i oleloia no keia Pele" 1. O ka ono ka o Pele i ke aku o Haleohiu a me ke awa o Kiholo. 2. O ka hoohalahala o Pele i ka ulu o Kamehaikana i uka o Huehue. 3. O ka hoohalahala o Pele, i ka lilo ana o Kamehameha ia Kaheiheimalia, a haalele hoi ia Kaahumanu. Ua oleloia no hoi, ua kai a huakai o Pele ma ke kino kanaka, me na kino wahine lehulehu he nui loa, me ka hula ana ma ko lakou waha: "Lilo ka makou kane i ka haawe oloolo e Haaleleia ka haawe leilei e leilei e."

            A ike iho la o Kamehameha ua maikai ka hooponoponoia ana o kona aupuni, a hookahi no kukui a o ka po, aohe hoi he puo kela o ke aupuni, aka, hookahi nae aupuni uluhua a kona manao i koe, oia hoi o Kauai.

            NO KE KALAI ANA O KA PELELEU.

            Elua no kumu nui o ke kalaiia ana o ka Peleleu; 1. No ka holo i ke kaua i Kauai, a no ka mea hoi, oiai ua ike hoi o Kamehameha a me ka poe a pau i holo pu ai me ia i Kauai, a hoohokaia ai lakou ma ke kai o Kaieieawaho, alaila, manao iho la oia me ka lanakoi loa o kona manao e hooko. 2. O ka hele e ai i na waiwai o kona mau Panalaau, a o ka ai no hoi o na'lii a me na puali alii a me na koa i ko lakou mau haawina aina, o ka eha ana hoi on ili mahope o Kamehameha, a ka oia i ke aupuni a noho ma ka nohoalii me ka hanohano.

            Kauoha ae la hoi o Kamehameha i na alii a me na makaamana a puni o Hawaii, i ka waa he Peleleu. O ke ano o ka Peleleu, he mau waa nui i kaulua ia, a ua hana hale ia o luna a me hope o na kaulua, aole no hoi i kana mai o ka hihimanu; ua hana ia he pea hope a me ka pea ihu, me he moku kiakahi la ke ano ke holo mai. A o ka nui o ka auwaa Peleleu, ua hiki aku i ka elua lau a keu, ua like hoi ia me na haneri ewalu a keu. Hookohai hoi alii i hooi ae i kona mau waa, he pukolu, oia hoi ekolu waa i hui kauluaia, a ua kapaia hoi o na pukolu a Kaenokane. Hookahi kaukaualii i kapili i moku, o Waipa ka inoa. Oia no hoi ka moku mua i kapilia e ke kanaka Hawaii, mahope iho o ko Vanekouva kapili ana i waapa no Kamehameha ma Kealakekua, i ka makahiki 1794.

            O ke kumu nae o ko Waipa akamai ana i ke kapili moku, aole no i ao maoli ia e ka haole, aka, ua ike lihi paha oia i ke kapliiia ana o kela waapa.

            Kapili iho la nae oia i ka moku mua e holo pu mai ai i ka huakai a Kamehameha. He laau koa a me ka hau ka wae, he wiliwili ka papa, a o ke kauwila hoi o Napuu ke kui. A paa keia moku, a mahope iho, ua nui na moku a WAipa i kapili ai no Kamehameha.

            Elima makahiki a Kamehameha i hoomakaukau ai no ka holo ana i Kauai, oia hoi a me ka poe a pau me ia. A o keia no hoi ka huakai a Kamehameha i hoohiki ai, i ka i ana, "E holo a inu i ka wai o Wailua, a hume i ka wai o Namalokama, a ai i ka anae au o Kawaimakua i Haena, a lei hoi i ka pahapaha o Polihale, alaila, hoi mai a Oahu, oia ka aina e noho ai."

            O keia mau olelo nae a pau a Kamehameha, aole no i ko.

            A ike iho la o Kamehameha a me ka poe a pau me ia, ua makaukau na mea a pau no ka holo ana i Kauai, alaila, hoakoakoa ae la o Kamehameha i ua Kuhina alii a me na Papa Kahuna o ka Moo. O P@@@@ me Hewahewa kana keiki, no ka Papa Kahuna a Paao; o Kuaiwa me Holoialena, no ka Papa Kahuna a Nahulu; o Kapoukahi, no ka Papahulihonua a me ke kuhikuhi puuone a me na heiau.

            I ka elima o na makahiki o Liholiho, ua hooliloia oia i hooilina no ke aupuni, ua hookaulana ia, a ua lilo mua ia ia ke kapu o na heiau; a ua hoolilo aku hoi o Kamehameha ia ia i alii haipule, a ua auamo ia oia e na kahu, e kapu e i na heiau a me na hale o ke akua ma Maui a me o Oahu.

            A kaulana ka manawa o Kamehameha e holo ai ma kana huakai, oia hoi a a me ka poe a pau me ia, alaila, hele mai la kekahi wahi kanaka ano kaula i o Kamehameha la, o Lonohelemoa kona inoa, a olelo mai la ia Kamehameha, "Mai hele oe i ko huakai, e noho no kaua i Hawaii nei, he ai no ko uka he ia no hoi ko kai, he lani no iluna, he honua no hoi ilalo, a o hawaii no nei noho iho." Pane mai no hoi o Kamehameha, "Aole au e noho mamuli o kau ana, e hele ana no au a inu i ka wai o Wailua, a hee i ka nalu o Kauai a me na mea a pau a'u i hoohiki ai, alaila, hoi mai au a o Oahu ka aina e noho ai." Olelo aku hoi o Lonohelemoa, "O mea ko'u ahupuaa e noho ai mai na uka a ke kai, aohe uka aohe kai e holo aku ai au ma ka aina e a pakele i ka make. Nolaila, he waa kanaka kou e holo aku ai mai Hawaii nei aku, a he waa akua ke hoihoi ia mai, no ka mea, e hiki mai ana he mai ahulau." O keia oleloao a Lonohelemoa, ua kapae ae o Kamehameha, aole oia i ae aku. Ua hoohiki mai nae o Lonohelemoa imua o Kamehameha in a e ko ole kana mau olelo wanana, alaila, e pepehiia oia a make. Ua ko no kana mau olelo wanana, a ua pau na Kuhina, na'lii, na kaukaualii, na puali alii, na koa a me na makaainana, a ua pakele mahunehune o Kamehameha i ka make. mai ke Akua mai kana mau olelo wanana.

HOLO KA PELELEU MAI KAWAIHAE AKU A PAE I LAHAINA.

            I ka hala ana o na makahiki eono mai ke kaua ana a Kamehameha me Namakeha ma Kaipalaoa, holo aku la ka auwaa Peleleu a pae ma Kipahulu a me Kaupo. Ua kapaia keia holo ana o ka Peleleu.

            Hoala ae la o Kamehameha i mau hale no ke akua -- O Maulili ma Kipahulu, o Kanemalohema a me Puumaka a me Loaloa ma Kaupo. Kapu iho la o Liholiho, a pau ke kapu ana, holo aku la hoi a pae ma Honuaula, a mai laila aku hoi a pae i Lahaina.

            Noho iho la ka huakai alii ma Lahaina, a hookahi hana nui o ka ai a me ka aahu i na waiwai o ko lakou mau aina a me ka waiwai o ke aupuni holookoa o Maui, Molokai, Lanai a me Kahoolawe. O ka haipule kekahi hana nui a Kamehameha a me ka poe a pau o ia huakai. hele aku la o Liholiho ka hooilina o ke aupuni, a hoolaa aku la i na heiau i mau hale no ke akua -- o halulukoakoa a me Wailehua no Lahaina, o Pihana, Kaluli, Malumaluakua, Keahoku a me Olopio ko Wailuku; o Kealakaihonua ma Waihee. A kapu iho la o Liholiho i na hale o ke akua.

            I ka noho ana o ka huakai alii ma Lahaina, make iho la o Kameeiamoku kekahi Kuhina Nui o ke Aupuni, ka makuakane o Ulumeheihei Hoapili-kane, ma Puuki i Lahaina. Mamua ae nae o kona nawaliwali loa ana, hele aku la hoi o Kamehameha e ike ia ia. Huli ae la ia a honi ae la ia Kamehameha, me ka i ana ae, "Ke hai aku nei au ia oe, o Kahekili no kou makuakane nana mai oe, aole oe na Keoua; a eia no hoi na hoailona e lilo ai oe i keiki na Kahekili: Ua hoike mai o Kameeiamoku i na hoailona a pau i haawiia e Kahekili. A lohe hoi o Kamehameha no keia, pane iho la oia, "Kupanaha olua, (me Kamnawa) noho ka olua a make, alaila, hai mai na Kahekili au. E hai mua ia mai la hoi e olua, na Kahekili au, in a la hoi aole e make ko'u mau hoahanau, oia hoi o Kalanikupule ma -- noho alii no la hoi laua no Maui nei, a noho alii okoa no hoi au no Hawaii." Pane ae hoi o Kameeiamoku, i ka i ana ae, "Aohe pono o ia manao ou, in a laua e ola, aole no auanei e ole ke kaua kuloko iwaena o oukou, aka, ua maikai ko aupuni o oe wale iho la no."

            Ma Puunau i Lahaina ia manawa, make iho la o Kaiana Kukui, ke keiki hoi a Kaolohaka a Keawe, ka makuakane o Palekaluhi Kaikioewa.

            A hala ka makahiki hookahi o ko Kamehameha noho ana ia Maui a me Molokai, holo aku la ka huakai ahii i Oahu. Ua holo mua no hoi o Liholiho i Oahu e kapu i na heiau a me na hale o ke akua. O Kupalaha a me Mauoki ma Waikiki, o Pakaka ma Honolulu. He wahi kapu, a he wahi laa loa o Pakaka, aole e hookokoe na wahine ma ia wahi, a o na kaue wale no ke hele malaila.

            A hiki ka Peleleu i Oahu, noho iho la o Kamehameha a me na alu, na kaukaualii, na puali alii a me na koa. O na keiki alii a Kamehameha, na keiki kane a me na kaikamahine a kona mau hoahanau, a me ka na kaikuahine, a me na keiki alii a na Kuhina; aole no hoi i kana mai ka nui o na'lii opio a me na kaukaualii, e hiki ana i ke tausani a oi aku ka nui o na alii a me na kaukaualii, he mau haneri ka nui a keu o ka heluna iloko o ka ohana hookahi. Hookahi makahiki a me na malama keu o ko Kamehameha ma noho ana ma Oahu, hiki mai la hoi ka mai luku i kapaia he Okuu.

            O keia mai ahulau i kapaia he mai luku ikaika loa, ua hikiwawe loa ka make ana. I ka loaa ana no ma ke alanui, ua make iho la, i ka hele ana i ka ai a me ka wai, a in a e loaa o ka make iho la no ia me ka hakalia ole, a puni koke mai la no ke kino i ka eleele. O ka poe make hakalia, he hala ia lakou ka hapalua o ka la a make no, pela no i ka po a make no. O ka poe nae e hala ana ka la okoa, ua mau hoi ka oawe malie ana o kahi hanu a hala na la eha a elima paha, alaila, e loaa auanei ia ia ke ola. I ka manawa e ola ai keia mai, ua helelei ka lauoho o ke poo, a ua kapaia kekahi inoa o keia mai o ke Pookole.

(Aole i pau.)

Ke Keiki Alii Hesana

Ame Bidia Samela o Bohemia.

HELU 14.

 

            Olelo hou mai la ua poe uhane nei; "He haiki loa keia wahi, aole lakou e pau maanei; E hele oe a hiki i waho o ka pohaku, malaila oe e ike maka aku ai ia lakou." Nalowale aku la ua poe nei, hoomanao hou ae la hoi o Hesana ia Ma@iona, nolaila huli hou ae la ia e nana hou aku i ka rumi kahi ana i waiho iho ai i ka hua papapa. A i kona wehe @@@ aku i ka puka, ua ano e loa na mea a pau o loko o ka rumi, aole i ikeia he lepo palolo kekahi maloko, a me ka pohaku paea, aka, o ka olinolino o ke gula, a me ka anapa o ka wai dala ke alohi ana iloko o ka rumi, a he pahu nani loa ke lewa ana iwaenakona o ka rumi maluna o na ka kaukama gula a me ka papapa (he dala ke ano o na lau.) Ua hihi ia ka pahu a puni e na ka o ka papapa, a ua ulu puni ia no hoi ka rumi holookoa a puni e na pua lilelile hoomahie (aole nae he mau pua maoli aka he mau pua i hanaia e ke akamai o ka mea kalai.) Hoko o ko Hesana kahaha nui, uwe iho la oia maluna o ka pahu no Mamiona, a i ka wa e kulu pakakahi ana kona mau waimaka, hoea mai la kekahi kanaka liilii a i mai la ia ia. "E ke keiki kanaka maikai i ike ia ma ka honua a pau; e hoomaloo i kou mau waimaka maanei; aole kumu o ka uwe a me ke kaumaha no ka mea, o kau kumu o Mamiona, eia no oia e like me kona ano mua, a e ike koke no oe ia ia i loko o na manawa a pau au e makemake ai e ike."

            Olelo aku la o Hesana ia ia. "Mahea la oe i ike ai he mea hiki no i ka mea i kiola ia iloko o na lima menemene ole o ka make ke hoolilo hou ae a like me kona ano mua?"

            Olelo hou mai la ke kanaka liilii. "Ina ke hoomanao mau nei oe i ka Mamiona mau olelo ao a pau ia oe, alaila, e ike no auanei oe i ke ko ana o kana mau wanana a pau; no ka mea, o ka mea hiki ole i ka mana kanaka ke hoao, aole ia he mea aue hiki apuepue i ka mana o na Kupua ke hana. E nana oe, Owai la ka mea i moeuhane mua he waiwai makamae kahi i huna ia maloko o keia wahi? A o na rumi a me na kikee a pau o loko nei, he mea anei i hana ia e ka lima kanaka? Ma ka mana o na mea iloko o kou lima e hiki ai ia oe ke hana i na mea a pau, a hoolilo, a hoano e e like me kou makemake. Aole loa kekahi makemake ou e hiki ole ke hookoia mai me ka hiki wawe loa, e na kauwa o loko o kena mau mea huna. Koe nae na mea i papaia mai ia oe e Mamiona, Ina he makemake nui kou e ike kino aku oe ia Mamiona, a me kona mau helehelena, e kahea iho oe i na kauwa o keia pine daimana a e hoike ia mai no ia ia oe, iloko ka manawa pokole loa."--

            Nalowale aku la ua wahi kanaka uuku la; aole no hoi i upuupu mahope iho o ia manawa, aia hoi, e ku mai ana o Mamiona imua o Hesana me ke kulou hoomaikai mai ia ia. Olelo mai la ia, "Aohe manawa nou e kali hou iho ai oe maanei, e wikwiki aku oe i ka piko o ka mauna o Kirakasia, a e hoopuehu aku i na Nunui a pau loa me kou ikaika ponoi iho., aole hoi e hoohopohopo, no ka mea, aia lakou a pau malalo o kou lima. Ua aneane e po keia la, aole e hiki i ka hana nui ke hoopau ia iloko o keia hapa la i koe, e hoi wikiwiki aku oe i ka hale e hooluolu iho ai ia oe iho no ka la apopo, mahope iho o hou hoomakaikai ia ana mai e na puali uhane ikaika malalo ou."

            Hoomaikai mai la o Mamiona ia ia, me ke kalokalo pu ae no ka hooloihi ia mai o kona mau la, a me ka hoopomaikai nui ia mai o kona noho aupuni ana mahope aku. A i ko Mamiona haawi ana mai i ke aloha ia ia, o kona manawa no ia i nalowale aku ai; a huli hoi ae la no hoi o Hesana iwaho o ka rumi. A i kona manawa e hele ana iloko o ka rumi kupinai, lohe aku la oia i ka nunui o na leo, i ka hehe o na aka, a me ka halulu o ka makani. Wikiwiki aku la ia e puka aku i waho o ka pohaku, a i kona manawa no hoi i puka aku ai iwaho o ka pohaku Kupua, hoea koke mai la no na kauwa ekolu o loko ke komo, a me ke pine daimana, a kukuli mai la imua on a, me ka i mai. "E ko makou nei Haku, ua makaukau makou e hoike aku ia oe i ka nui o na anela ikaika o ka make me kakou, a me na kauwa hoolohe pono i kau mau olelo a pau."---

            "Ae-e hoike mai ano." ---Olelo mai la lakou. "E alawa ae oe ma ke komohana, a e nana aku ia lakou oiai lakou e hele mai nei." ---I ko Hesana alwa ana aku ma ke komohana, ana hoi! ike aku la oia i keia poe nunui he kanaha e nee hele mai ana. Aole he ike ia aku o ko lakou mau kapuai, me he mea la aia iloko o ka lepo, a o ko lakou mau poo hoi aia iloko o ka lewa i kahi a na ao kaalelewa e hoholo ai. I ko lakou ike ana mai ia Hesana kukuli iho la lakou i ka honua a hoomaikai mai la ia Hesana. Mahope iho o ia manawa, ike ia aku la ka pouli ana mai o ka lewa, a lohe ia aku la no hoi ka nunui o na leo, me he mau leo la o ka hanehane kaua; a ike ia aku la na puali uhane e hele mai ana, a i ko lakou kokoke ana mai, he poe kino ano e wale no lakou a pau. Aole i kana mai ke anu e o na helehelena o keia poe, puka ma no ke ahi a me ka luai pele ma ka waha o kekahi poe, a puka mai no hoi na ihe wela ma na pukaihu o kekahi poe; he kino Liona ko kekahi me ke poo kanaka, a he kino kanaka hoi ko kekahi me ke poo elepani. Aole i loaa kekahi mau uea like loa o na helehelena iwaena o ua pukuikui nei a ke akua. E like me ka lele okai ana o na nalu meli, pela iho la ko lakou ano ke nana aku. He mea ane hiki ole no i ka maka kanaka ke nana pono aku i ko lakou mau helehelena weliweli, a ua ane hoomakau maoli o Hesana ia ia e nana pono ana ia lakou. Aka, i ko lakou manawa i kokoke mai ai i kahi a Hesana ma e ku ana, haule like iho la lakou a pau ma ka ili o ka honua alole loa kekahi o lakou i oni ae, aole hoi i kupaka ae kekahi, a ua ulupa loa ia iho na kumu laau nunui a pau malalo o kahi a lakou i haule iho ai e moe, me he lau nahele hou la i momoe aku i ka wa a ka wai kahe i uhi aku ai maluna o lakou.

            Aohe mea e hiki ke ku imua o keia poe kaeaea, he ikaika ko lakou aole i hoao mua ia, no ka mea, akahi no lakou a hoomaka e puka iwaho mai ko lakou kaa ana malalo o ka mana o ke komo a me ke pine, a hiki wale i ka loaa ana ia Hesana. A o lakou nei no hoi na hoa kaua a Hesana i hilinai nui ai, no ka la e hoouka aku ai me na puali kaua o na Lii Uhane, nolaila oia i iini nui ai e ike maka aku i ko lakou mau helehelena a me ko lakou nui; a mai hoolelele loa ia kona oili e ko lakou mau helehelena hoomakaukau e ole e haule e lakou i ka honua, pau koke ai kona ano hoomakaukau. Hoomaikai aku la no hoi o Hesana i na Haku o loko o ke komo a hookuu aku la ia lakou me ka mahalo aku i ko lakou makaukau mau e kokua mai ia ia, a hoi ae la o Hesana e hooluolu ia ia iho, a hele aku la no hoi na Uhane kupua ma na ala huua no o lakou.

            I ko hesana ala ana mai i kakahiaka nui, hoomakaukau iho la oia no ka hele aku i ka piko o ka mauua o Kinikasia e hoouka aku ai i na hakoko o ke kaua nui me na Nunui o ua wahi la. Lalau aku la oia i ka pahi kaua kupua, a me ke keike mana a hele aku la oia imua o kona makuakane Moi e hahai aku ai i na mea a pau ana i hana ai, a me kana mau hana nui i koe e hele aku ai e hooko. I ko ka makuakane lohe ana i keia maule iho la kona naau i ke kaumaha, a kanalua iho la kona manao i ka hiki pono ole ia Hesana ke kaua aku i na kaua i maa ole ia ia mamua, uka, mahope loa iho, ae mai la ia ia Hesana e hele aku e luku i na Pilikua a pau a me na Lli Uhane hoomainoino, a na ka mana o na lani e kokua mai ia ia.

            A haalele mai la o Hesana i ka hale o kona makuakane iloko o na apo pumehana a ke aloha---la Hesana i hele aku ai a komo iloko o la laau loloa, unuhi ae la oia i ke pine me ke kahea pu iho i ka inoa o ke kauwa o loko o ke pine a kukuli mai la imua on a me ka i mai. "Heaha ka mea a ko'u Haku i makemake ai; e hoike mai, a e hooko koke ia aku no ia iloko o ka manawa pokole loa me ka hikiwawe."

            Olelo aku la o Hesana ia ia, "Ina he oiaio kau mea e olelo mai nei, alaila e hoike ia mai no ia ia'u mamuli o keia hooko ana mai i ko'u nee o nakui nei. E hiki koke aku au i ka piko o ka mauna o Kirakasia iloko o ka manawa pokole."

            Pane mai la ia, "Pela no e hooko ia ai." Ia manawa noha ae la ka honua malalo pono o Hesana, a oili ae la o Dasana mai loko ae o ua nakaka la a ua komo pono ae la kona hokua malalo o Hesana, a o ka manawa no ia i oni pe ai o Dasana iloko o ka lewa me ka mama nui. O na Dasana la he akua oia a kekahi kauwa hoi o loko o ke pine.

(Aole i pau.)