Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 33, 17 August 1867 — Na ninau Helu a M. E. Keakahiwa. [ARTICLE]

Na ninau Helu a M. E. Keakahiwa.

EIAM i' PEpa Kroiol E; J/a&» <* •— M» ka Hela 29 iho nei i ike hou ako a» w» M. K. Keakahimi, e okalakala mai aoa oa hulu, nie he kanalA la iloki» o oa la m«kaoi, i ka hele ona hola o ka onuku a kuoahihi iua kela ; ua kuhi au la o Golii krl«, kanaka nui hilahila ole, ka inea i manao e fanakila ana ia maluoa o kahi kaoaka iki Darida, n i ole ia 0 M. E. Kukahaoa p.iha, ka mea i holo a haalele i kaoa liki ma ke kahua kukini. Ke i mai ne» 00, "O oa haioa a elua a S. P. K. ma ka Helu 24, he lalau loa ia. M Aahea oe e ka makamaka, aia ma ka la a'u i halawai mai ai me au mau ninau, ma lune la 1, Helu 22, a ua kupu mai no ka manao iloko o'u no na hana a kamalii liilii, aia a loaa ka ai paa ia ia, haawi no oia oa kona Mama e mamn, a hoomanao ae la boi au, like loa no oe me kekahi oia poe, nolaila, i mea e maopopo ai ua loaa ia oe keia mau ninau, he ponoia'u ke hoao ia oe ma ia mea, nolaila, aia ma ka Helu 24, ua hoikeike aku au ia oe i ke aka 0 kekahi mea au i mnke* make ai, me kuu manao e hopu mai ana oe ia ia me he mea io la, eia ka aole, akn, he hoole manawaino wale ihb no paha. Nolaila, eia mai na haina 10 oua mau | ninau Ia au, he 497.2 iniha mai ke kalepa a ia Meie Htfo % a he 2,110 iwilei mai ke kikowaena ab a i ke kikowaena 0 dc. A i hoole hou mai oe i keia, alaila, inaopopo ae !a m'u, he hoole awahua Uau ma ka Helu 29 iho nei, alailn, haele aku kaua i ke aiwaiwu ole, pipipii a kaua i ka lapamanu> ole, No ia ninuu elua. Ua kue aku au ia oe ma ia mea, no ko olelo ana "i ka hiki pono ana ae no o Kauakanilehua iluna o na lehua o Mokaulele, loaa mua hona kiekie ia oe, he 29° " me kuu aoao aku no ia oe i ka huaolelo "huina kiekie," alaila, u loaa no ka olelo maikai ana o ko ninau elua, oia hoi "he 29 0 kona huina kiekie." I iho la nae paha oe, "heaha auanei ka heinahema 0 ka ninau ke hookomo ole m ia huaolelo huina kiekie iloko o ka ninau ?" Ina paha oe e hoopiha i kekahi bola i ka wni maeinae loa, a komo kekahi huna iki 0 ka opiuina, ke i aku la au, ua haumia ka wai a pau 0 loko 0 ke bola. Ke i hou mai nei oe, "Ina aole oe i ike i ke ana ia 0 ke kiekie a me ka loa o kekahi mau mea me ke quadrant, e aho no oe e noi aku i ka poe o ia ano, e no mai lakou ia oe 1 ike oe." Ke pane aku la au ia oe inulai* la. E aho ooe ka'u eao aku i īke oe, no ka mea, ua manao oe, ma ke ana me ke quadrant, aohe e loaa ka huaole huina malaila, nolaila, e pono oe e nana aku ma ka aoao 443 0 ka Buke Astronomical and Geographical (of the quadrant and its uses), a ina aohe au huke oia ano, e nana aku oe ina ka wehewehe 0 ka Nanehai—o ke ana kiekie a ine ke ana loa 0 ka Mathematic i onuhiia ma ka olelo Hawaii no ke Kūlamii hoi o Lahainaiuna, a e ikeia n>ai auanei e ka lehulehu, e ku ana oe imui o ka hoka, n e wauwau ana i ke poo, i ia mai oe he kanaka poopiele. Hilahila ino ! Ke i hou nmi nei oe, "E nana hoi oe ma na fiuke Ao Hoku, i ike oe i ke ana ia 0 ka loihi 0 ka huelo 0 na Hokuwelowelo ina na degcre." Eia hoi ka'u pane ninau ia oe molaila. E manao ana ka paha oe, ua like kou ana ana, ine ke ana ia ana o na huelo o na Hokuwelowelo ? Aia ma kou ana nna ma ke ku alua ana, ua loaa ia oe he 33 0 degere oia huinn, a auhea hoi ka huina iloko o ke ana ia ana i ka loihi 0 na Hokuwelowelo ? Nolaila, mai kii wale oe ina mea pili ole i kau mau olelo hooio, me ka manao hoi e kokua mai ana ia ia oe, 0 like oe me ke kanaka hana hale pohaku i nele i ke one e kawili pu ai me ka puna, a kii i ka lepo, me ka manao he kokua ia i ka puna ma ka hoopili pu ana i kekahi pohaku me kekahi pohaku. Eii kekahi mea e akaka ai he pono ka'u olelo ia oe, e hookomo i ka huaolelo "huina kiekie." Ma ka oielo ana ma ka hapa waena 0 ua ninau hemahema la au—"l ka hiki pono ana ae no o Kauakanilehua iluna o na lehua 0 Mokaulele, loaa mua no kooa kiekie ia oe, he 29 0 , a nee aku la oe imua, he 96 iwilei, loaa hou ia huina he 33 0 no ia." Na kela mau huaolelo, loaa hou ia huina 33 0 no ia, a nana au i koi mai he pono ke hookomo i ka huaolelo "huina kiekie" ma ka hapa mua, no ka mea, aohe he wniwai o ka huaolelo, "loaa hou ia huina he 33 0 no ia." Ina aohe huina i loaa mua. Aole no au e hoouoa aku ana ia Keahilele 0 Kamaile ma i keia Kelu, 0 iia mai hoi auaoei he hoopaapaa kamalii ka kaua, oiai aohe i pau kekahi mea i ka. hoopooopoooia, komo wale aku do hoi keia ; aia a pau ae ke kupikipikio aoa 0 ke kai o Alenuihaha, alaila, lawe aku kahi waa 0 Kuapakaa i na aahu o Nualolo, aka, 0 ko i mai, hookahi no auneke poppy oil pio &c. Oka lalapa loa ae ia. Ua kubi oo boi paha oe oko kii nui aoa i na roea ona buke haole, e hohe iho no ia oe. Aia la hoi a ike ka papai ina lima, alaila, hoikeike mai oia i na niho i makau ia aku. Me ka mahalo. S. P. K. Kaakopua, Aug. 12, 1967.