Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 35, 31 August 1867 — NO NA KANAKA MANAO PAA EKOLU. [ARTICLE]

NO NA KANAKA MANAO PAA EKOLU.

Ma Kanndi, i kc nu e noho Moi ana na Kanniiiana no ka mokupuni o Kelona, e noho ana kekahi mau kanoka ikaika ekolu ma* waho iho o ku lanni o kekohi hole hoolunna, iloko o keknhi nhinhi huihui o Dekemaba. j Oiai ua poe kanaka nei e wnlea ana malaila i. ka 6 ano mai ana o ka liu in, aia hoi, manlo ae la kekahi wnhine kane make i kahiko in me ke kapa eleele kaniknu. Ko like ae la na poe kanaka nei iluna, a haawi aku la i ke uloha ia ia ma ke kunou poo ana, a o ua wahine la no hoi kekahi i haawi mai i hookahi kunou nna. " la'u wale no ia i kunou ia mni la," wnhi a kekahi \annka maniio hankoi. Wahi h6i a ka lua, ,4 Aole nou, n»'«i ka ka wnhine kunou nna mni, M Pane ne la hoi ke kolu o ko kanakn, "Aoleno olua, no'u wale no knnn kunou ana mai, nole hoi e hihi o ko kakou ku pu ona ne nei iluna." A no ku like ole o ko lnkou mnu manno, 0 ka hoopnnpna iho la no ia o ua poe kanakn a Uu-a haknka mholi tio hoi; a hoo* holo like iho.la Inkou e alunlu mnhope o ka wnhine a loaa ia, alnila, ninnu pono nku hoi 1 ka mea nona ke aloha ana i kunou mai ai. 0 ke nluulu no ia o ua poe kanaka nei a loaa ka wnhine, a ninau ann i ka mea nona ke nlokjti nn« i |(unpu,maijtv). niai la ka wahine : ll No k$ kftnnktV* oi lcra o ka manao pna iwaena o oukou, nona ke alo* h» n'u i kt»\io« nku ai." Hoi like mni ta ua poe kanaka nei a kahi o lakou i nol«o ni, a hoomnka hou iho la i ka hoopanpan ana. I ne la hoi kekahi, "'Aole anei au i olelo aku in olua, no'u wale no ka ka wahine ku-nou-awwnw. no owau hookahi wale no ke (Wn trtn keia wnhi. M ■ Pane nmi'/iwi; koknhi, •* Aole ,no olua, no'u wale no len mea, owau ka oi o ke knnnkn manao paa. H Pela no ka u hoopaapaa leo ana no kekahi inau ininu(e, a kuikui puupuu inaoli : hakaka aku a haknka mhi, a hiki wale i ka wa i hookaawale ia ne ai lakou e ua mnkai, e hwe i ka haiepaahao o paa'i. Ma ka halepaahao lakou i hoopaa ia ai ia po, a ao ae. lawe ia ana imua o ka Lunakana\>*ai e hookolokoloia ai. Ua iohe mua nae ka LunaknnnWai i ke kumu o ko lakou hoopaapaa ana, nolaila oia i olelo «uni ai, e wehewehe itiai kela a me keia nona iho i ka moolelo nona iho e manaoio »a nk\J ni, oia ka oi o ke kannka manao paa. Olelo nkn ia kekahi, »» E kuu Haku, » ' , kou \*tv ho 1S na makihiki, |os vrae ae kuu * * maVukkari<* a ine kub \nKtiahifte i lekah» wahine opiopio i «-ahipe u\ore na'y. r Ua manao laua he , waUine kupna oia, he aloha a ino ka IwiKi wau, a he wahine waiwai hoi, i Jike konn ohnna me ke kulana*o ko makou ohnnn, Ua holo ka hoepalnu .ina mawaeni o nīaua. A i leekahi la, manao iho l;> wau o hele o ike i kuu makuahunowai \rahine, e like me ke nh'o mau o ko inakou noho ana ; nolaila, hele aku la nu a hiki, hookipa mai* kni loa mai ia lakou ia'u. A no ka loihi no hoi kekahi o ua wahi ia niai ko makou hale ponoi mai. nolaila, kaohi mai !a kuu mau makuahunowai ia'u e moe a kekahi ia ae aiaila hoi, nolaila au i moeai a hiki i ke knkahiaka nui o kekahi la ne. puoho n.e la au a hele aku la e holoi i ko'u mau maka. Ma« hope iho o ko'u holoi ana, nlawa ae la au i hopo, a ike nku la au i kekahi wahine ui opiopio e hoomaemao iniki ana no kn ainak*k*hittkft; n» k:\ hiehie lua ole o koua miu hiohioun, u me ka luino aka pu ana /wai o kona mau papaliua, i kono nwi ia'u e

t : hele akn au i o na ]a. A ia'u i hookokoke | iku ai a kamaiiio oko ia in. a kamaiiio pu j mai ia no hoi kela me ka 010010 loa. A ia ! ! maua e kamailio ana pela. lalau ho<rpaani ! iho la au i ka raiti i hookahi piha o k* {t-, | ma, a hahao ae Ia i kuu waha. A oiai au i j ' hookomo ne ai i k*a raiki iloko o kuu waha, \ |aia hoi, boea koke mai ia kuu makuahuno», \ wai wahine ; a hoohele loa aku la aa ma o I o ke me o hilahila po, aole nae he manawra no*u e nau iho ai i ka raiki j | a moni aku, no ka mea, e haka pono loa mai! !nna no na maka o kuu makuahunowai ma- ! luna o'u, a ua puuheku ae la ka raiki ma ; j kuu papalina, me he poo mai*hehe la, nota.| i ila, kuhrhewa io mai la kuu makunhunowai' ! wahine he mai-hehe io ko'u. Olek> mai la '[ I ia, " Auwe ! ua moi-hehe ia poha oe i ka ; po nei ?** Pane ako la aa, M Ae, aole nae ! ' he hni, a ke manao nei au la, pela no e waiho ni a pala, alaila hoopahu ne." Ulelo hou mai la ua makoahonowai nei o'u. "Aole pela e pono ai e kuu keiki, e kii koke ae ke kauka e hele mai e nana a hoopahu ae." ; "Aole, M wahi a'u, "aia no o ko makou kau- j ka ke kauka akamai, a pela no e waiho ai a ] hoi aku au, a nana no e Inpaau maiia'u."* "Aole, e kii koke ae ke knuka," wuhi a kuu • makunhunowai. O ke kii koke ia no ia o ke kauka a hiki mai, nana no hoi ia i kana : ike, a olelo ae Ia i kuu makuahunowai, ' He ■ mai eha loa ko ia nei e pilikia ai ke ole e ■ lapanu koke ia." I keia manawa, aia no na maka o kuu makuahunowai wahine e haka pono ana maluna o ka puu me ka menemene pu ; a owau hoi, noho hoomumule iho la , au me ka hllahila no kuu hoopunipuni ann, a me ka inakau pu i ka hana a ke kauka. Mahope iho o ko ke kauka hana ann i knna mnu inea paahana, hele mai la ia io'u la me ka hno kekee i hoowela ia, a pahu iho Ia mnluna pono o ka puu. Aole no hoi i kana nini o kuu eha, a kupaka ae la au me ka lele ana i o a ia nei, a hiki wale i ka mnnnwa ' . . 1 i puka ai kuu pnpalinn, a pahu ae la no hoi ; ka raiki ma ua puka la mai loko aku o kuu j waha. I ka wa i lalau iho ai ke kauka i ka • raiki a lomilomi ae la iloko o kona mau ; manamana, a olelo mai la ia penei : 11 He, keu oe a ke kanaka manao paa ! Eia wale | no ka hoi he raiki ko loko o kou waha, no ke i aha la hoi oe i hai mua o!e mai ai ia'u, ina j la aole e puka hewa ko ili." j No keia mea i hilahila loa ai au, a haale-! le aku la au i ko'u home a me kuu wahine j hoopalau, a hele auwana aku la au ma keia ; | iionua, me ka manao owau hookahi wnle iho < j no ke kanaka manao paa i hanau ia- mai e i I na wahine." j j 1 ka lohe ana o ke anaina a me ka Luna-| kanawui no keia inau olelo, nkaaka iho la I Inkou a pau ka alu o na papalinn, alaila, hu« i li ae i:i ka Lunakanawai i kekahi kannka me ka i aku ia ia, " E hai mai hoi oe i kou ; i moolelo, i mea e lilo ai ka pono ma kou ao- ; no. M I inni la j K.A LUA 0 NA K'ANmKA, !" He pokole no ko'u moolelo, aka, he ku no I nae i ka i-i ke hoolohe akahele mai no oe ! me ka noonoo pono, alaila, e ike no auanei |oe In, owau hookahi no ke kanaka manno { pna ; a ma o'u la i kunou mai ai ka wahine. 1 | Ua mare ia au i ka wahine iloko o ko'u mau | la opiopio, aka, no ka pau pono ole o na he-! ! mahema o ka hnle i ka hann ia ke ole au e : | kokua pu aku, nolaila au i mare hou iho ai ! i wahine na'u, e like me ke kanawai i hoo-, | holo ia ina ko makou aina. Mnnno iho la • ! no au ua pau po'no la na hemnhema o ka ' • hale i ka hana ia e a'u mnu wahine elua, a, i ! i aole In hoi o'u luhi i koe mn na inea o loko; J o ka hale, nolaila, hoopau iho'la au i ka ha- j ! na ma ka waena a me na hana lima e ae. a I 7 ! hoi aku he hooinaha wale no ka hana o ka ] 1 hale ; aka, ua kuhihewa loa nae au i ka ma- j ' nao ana pela, no ka mea, ia'u i hoi aku ai i; , ka hale, n kamailio pu me kekahi wahine ! Vu, hookeekee hoi kekahi no ke knmailio| i ole aku ia ia. Aohe o'u wa e aloha aku ai j i kekahi, me ka lili ole mai o kekahi, a nana j :aku hoi i kekahi, oia hewa a i ka po, j uiohe o'u moe oluolu iho, no ka mea, ina au ' ! e hulf aku i kekahi, huhu hoi kekahi; a no 1 I ka huhu mai hoi o kekahi i kuu huli aku me kekahi e moe ai, nolaila, huli iho la kuu j alo ilalo e moe ai, pau pu laua a elua i ka ; : huhu mai ia'u, kui mai a iniki pu. No ke-; ( ia mea, i aku la au ia (aua, ua ana ae nei : au ia olua e na wahine, nolaila, eia wale no; ka pono i koe ia olua, e huki kahi ma keka-1 hi wawae, a pela no hoi kekahi, a hiki «ale | i ko'u wa e mahele ia ai na olua. Aole no I i iiuliu iho kuu kamailio. ana pela, o ko la» ( i ua la ala koke ae la no ia a huki ia'u me ka | ' ikaika loa. Iloko o ko laua la waehuki| ana, ua hele au a eha loa, a aole nae au i j • kahea aku i kekahi mea e hele mai e kokua 1 ■ ia'u, a he u wala iho no ka'u. Holo inai la { i nn hoa launa a pau o'u, a me na piliknna, a ; olelo mai la ia'u i ke keu o ke kanaka ma*j i nao pn«,! kn haawi ok&i 'no i ko'u kino ; j e haehae ia mai e na wahine a'u. A no keia j - kumu ko'u haalele ana i ko'u one hanau a \ me ko'u waiwai, a hele auwana mai nei ma • I ka honua nei, me ka manao ole e hoi hou i ka aina ; a ke lilo nei au he kanaka hoopi- ' limea ai a me kii makilo hele i kauhaie ma keia wahi. A mni ia manawa mai a hiki i : keia la, ke kapa mau nei lakou m'u he ka- - naka manao pea." ; I ka wa i lohe ai ka Aha i ka olelo a kei ia kanika, huli ae la ka Lunnkanawai i ke i ; kolu o na kanakn, rue ka olelo aku hoi, e • : hoike mai oia i kona moolelo, i hoolohe aku ; «i oia a me ka poe e akoakoa mai ana. No I , keia mea, ku ae la i KE KOLO o NA KAKAKA iluna, a olelo mai la, u Ua inarc au ine ke- , ■ kahi wahiue opiopio waīwai nui, a no ko'u

\ iilo ana h? kane n.i ka %vahioe waiwai nui, t { uolaila, ao iho au ika noho waie rue be < aiu oui la, a hiki i ka wa i poamaoa ai niaua a liikoie. Ano ko maua nuke ana īka , pololi, hele uku la au i ka imi hana maiaio| j o kekahi kanaka waiwai, a haawiia mai U. • no boi ka'u haoa, he maiama i na pua kanu | . o ioko o kona po. Ai ka wa i ohi mai ai ■ ko'u uku, kuni iho ia au i ka niki a nui. aj : hoihoi ae ia ika hale. Ua hoomoa iho kuu ; ► ekoīu raau pai raiki t a noho ibo;ia | ' hoi'maua me ka manao t *>; aka,noh i ko*; mo ae ka mana i Wa waha. o ka hoomakaj ' koke no ia o ka hoopanpaa ma waena o ma- ( , ua. no ka mea ku pono o maaa e hiki Ve ai j i eiua pai miki. Oielo aku la aa, owaa kaj mea pono ke ai, no ka mea. owau ka mea i; ( !uhi i ka la a j»o, a no ka mea, na'u no hoi i j imi ika raiki a ioaa. I maī la hoi kuu wahine ia'u, oia ka mea pono ke ai i elua pai raiki, no ka mea, he nui na makahiki ana i { hanai ai ia'u me kona wniwai, a na kona li- , ma ponoi no hoi i hana a hoomoa i t;a mau pai raiki oei. Pela ko maua hoopaapaa ana ; a hiki i ka manawa i hai mai ai kuu wahij ne i oleio paa, e noho mumuie wale iho no ; maua pela aohe inake kamailio, a ina o ka j mea e kamailio mua o maua, oia ke ai i hooi kahi pai raiki. Ae aku ia au ika manao o ī kuu n'ahine, a noho mumule iho la maua a I hiki wnle i ka wa i pauhiaia'i e ka hinmoe. i.lok i pau )