Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 35, 31 August 1867 — He Iwi Haiao Hawaii. [ARTICLE]

He Iwi Haiao Hawaii.

PeAKOLIKO, MANUA, KAHEIinNA, ) Augate 20, 1567. ) " Hooholu e ke haa o Aipo, Ka ka i ka waimaka elo ka laau, Kani kaikuwa i ka iau o ke aalii, Hoohaihai i na uka o Lihue, He lea wale no ka iho i ka laula— O—lalo-o-lalo-e—" Ke ani peahi aku nei m lima o Hualalai, ke kahoaka o Mailehahei; eia mai no kahi kulu knhiohio hau o kalena, o ka uhalu niakani a ka waikoloa, eia mai kahi makamn* ka o oukou ke hookoele aku la me kahi kookoo ma ka puka o ko oukou inau hale, a mai uoho a hookananuha, e heahea mai no kekahi ola o ka makumaka ; koeleele no ke kipa ana aku o ka hale heahea enai, i waho wale no ia wahi a lakou la ae i pau aku nei. I na la mamua o na makahiki i lele aku la ma ka lewa, aia paha i ka lewa hoomakua, a ua heheo loa aku Ia paha i ka lewalani. Ua ike pinepine au mnloko o na AhailoI no o ke Kuokoa a me ke Au Okoa a me kona kaikuaana ; ua piha a pala luhiehi: o lo» ko i na ninau puuhuahelu a ko Arabia. Ua hoolilo ia ka puuokoa i na mahele, a o ka puuhapa i na mahele like, a ua !oaa ae la na puuhuahelu ma ka hoohialaai ana a na keiki ihu kaminomino, a ua hoohuinahelu ia kekahi ma ka hoolilo ana i na hua a, a pela aku i loaa mai he puuokoa. Ua hookupaia kekahi i loaa mai ka paailiono, a o ka imi ana i ka ililaumania ma ka hookuea ana, a o ka hoolilo ana i kahi kiekie i huina kiekie kupono e hoopiha ana i kona huina kupono he 90° Uegere a ine na huina oi elua, e like me ka haawina kupono ā ko laua wnha e paina ai—a e loaa auanei na mauna kiekie a me ka huelo o na hokulele a me hokuwelowelo. 0 ka imi ana i ka hora o ke kaawala o ka eooku a me ka ihu, o ka latitu a me ka lonitu o ka moku ma ka imi ana ma ka ehenana holomoku waidala, ma ka la, ma ka mahina, a me na hoku a me na loina o ka aui o ka la i ka akau a me ka hema pa* ha. Oia na kumu e loaa ai ka ihu o kou lelepaueli ana o ka moku ma ka moana no oa degere iatitu a lonitu o ka moku i haalele ai i ke awa ana i haalele ai, a ho(o aku la i ka akau K a i ka hetna, a komohana a hikina paha. O ke kumu iliaina au i ana ai, he ililaumania paha, a be iliaina hualala paha, he okoa no ke ana ma kt woku i ka aina, a he okoa no ke ana ana | me ke kaulahao raa ka aina. Ua ike no aa ' ia oukou, he poe ihu kaeaea oukou e luu «oa i ka moaoa lipolipo, a ua hiki aku ko ookou luu ana i ka n\oana kai popoiohuamea a Kane. j O ka moolelo o-ka poe Hebera, a oia hoi' ka poe ludaio—Ua hoo aku ka oukou mau laau melomelo iloko o keia moana, a ua ike no au ,i ka mikokoi nui mai o ka ia o ka loaloa a me na haleiolelo, a o ke ale i oobo i& e ka iliohalawena, ua kalahu ia e ka oukou laau makalei no ka pikokoi i ka uukou alaala palu. Ua ninau aku hoi au ia Noa. Mahea la hoi i pa mua ai ko hamare i ka halelana ? •* Ua poina ia T u la C wahi a Noa. Olelo aku la au ; he poina ka hoi ka elemakule, hele ka hoi ia o ka alu o na maka a uhi i ka uiuauma, me ka hiu palaka ka hoi ka alu e kaikai ae ai a kau i ke poo. Aole no boi au wahi kapalapala hoomanao. 14 Ao> le! Aole!! be wa kapalapala ole ia. M He pono ia oukou ke hele ae i Hawaii e noho ai, aia kamalii iniiloa la no Hawaii—O ko )a mua i kike ai i ka hamare moa, ua lilo mua i kamalii o Hawaii. O na opea 'mua o ka puaa, ua lilo mua ia lakou, o ke kumeia mua nana i humuhurfiu i mau aleuleu no

km hapaoea, ua loaa no i ua kamalu 1«. | " Makemake ino! Makemake ino !! Makemake ioo ko Ukou akaaai. CJa ike no nae paha aa po€ kamslii imiloa Ia o Hawaii i ko Iakou mooielo, o ko lakou U iho." U* kaikuakea i ke alo o ka ala ka mooleio o ko Ukou aioa ibo i« lakou. " Ka! Ka!! Kahaha!!! E v«raiho aku au i kekahi mau ninau o kom aina iho ; a e hai mai! A e hai loai!!" Eia ke kanawa» o ka loaa ana o ka hailoaa. E heluhelu pu ia ka «nnana o keU Haiao o keia HaUo, a o na Nanehuna a pau» oU na aouli oiaio e maopopo ai ka loaa oiaio. Na Iwi Haiao Nanbhc»X4 Hawau. 1. Uwii ke alu o ke Aupuoi Hawan he Biteuma kona aupaoi. 2. Owai ke alii o ke aupuoi Hawaii he Bitereura kona aupuni. 3. Owai ke alii o ke aupuni Hawaii he kaaikananuu kona aupuni. 4. Oa-ai ke aiii o ke aupuni Haū*aii he papahoUhoia kona aupuni. 5. Owai ke aiii o ke aupuni Hawaii he uaalakawai kona aupuni. 6. Owai ke alii o ke aupuni Hawaii he hakualamea kona aupuni. 7. Owai ke alii o ke aupuni Hawaii he ahiiauahea kona aupuni. S. 0\vai ke aiii o ke Aupuni Hawaii he onomoku kona aupuni. 9. Owai ke aiii o ke aupuni Hawaii he kaiewaiu kona aupuni. 10. Owai ke aiii o ke aupum Hawaii he laulilii kona aupuni. 11. 0>vai ke alii o ke aupuni Hawaii he Niaupio kona aupuni. E na keiki o Puna, ai opihi kauwewe lehua o Hopoe, ai-na-ka wekaweka a pau. £ na keiki o Napaii, mikolekoie la ka opu o k'a oopu kianhimanu. Aia mni oia nei ke heie aku in. aa kamaaina me na wahi kupuna o oukou. 1 na no iioko o na wahi hokeo a oukou, iuai ia iho. Aia no a loaa hoomahua hou ka pono o ko kakou aupuni. S. M. Kamakai . Kawaiiiae, Kohala, Hawaii, ) Auoate22, 1867. { Rev. L. H. Gulick e ; Aloha nui oe:— Ma ka la 12 o Augnte nei. Ua haaiele au ia llonolulu. Ua lele au ma Kaawaioa, a )nuna wau me Rev. S. D. Parika ma. Ua kan* hele mai wau ma Kona Akau a pau aku In. Eia au ma Kawaihae nei i keia U 22 o Augate. A heie aku mamua i Kohala, Hainnkua, a peia aku no. Ua piha pono no na kanaka e lohe i nn oieio o Fatuiva. E hoomaka nna ko'u hele nna mai " Lannkila " mai, he hnle pule in ma Kainaiiu Kona Akau. Ua kokua mai i na da1a he S36. Ua mahalo wau i na haiepule i ka maikai. O Lnnakila, Helnni, Holunloa, Haleoln, o Ponomau, ma Kiholo, o ka Luakini kahiko o Mokuaikaua, ka mea Nu-knhiko no, o na Punee kahiko a me nn halii moemi kahiko loa no a J. A. Kuakini i hnna ai. Aoie i ano hou ae. A. Kaukau. Ka Hoomana ma ke Kulanakauhale o Roma.—Ua oleloia mmnua iho ne», ua pnpa ia na Hooiepope inn Koma, itaiia, aole hoi i hiki ia lakou ke haiawai maloko o ke kuia* naknuhnle mahope ua hooleia e na nupepi, ke maopopo ion mni nei i keia wa, he oiaio no ua papaia e ka Pope. O na knhunnpule Sekotia ua pnpaia nole loa e hiki ia Inkou ke hui me ke nno halawai. O kn halehalawai Amerika, mai pani i;i e ka Pope, e ole nae e kauia e ke Kuhina Amerika i kona hoaiiona ma ka pukn o ua hale halawai nei, a ma la knu ann ua hoomaluia ine he U aia maialo o ka hne Amerikn. Nolailn makau ka Pope i ka mana Amerikn,a aole hoi i ki ia ;a ke hana aku. A i kera inanawa, ua makemake kekahi poe Amerika he omi komamalua pnha ehuie pule, aia wale no ma kekahi hale halawai Epikopo ko lakou halawai ana.