Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 36, 7 September 1867 — KA MOOLELO O KA AHAOLELO. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA AHAOLELO.

E like me ka 0}e!o HooUb« a ka Moi. r| honpokaū i r r ka ia 30 o luki ibo ne». ua akbarkoftti ka 1A haolelo w* ,< i neh I e kukd ni no ke Kuikahi Haawi Like iwaena o keia Aupuoi'.a «leKeAupwni o Aiuenka Huipuia a me na mea !<i pil» *na i iia Kui* kabi r ' \ ..•■ | | Ua ukalii» ka tt!oi « fcioi>fc rrtao ukal»; I a m* kema Maku* A)ii r »Vm« ka Pual» Koa | Lio;'!ftaV Hftter AH»-ldlamako a i lea Halo| j Hookoloinlla,' i ka hoiii v ke awakea, me I ka. hookiniii o ni pu o Poowalaai Ua ma- | kaukau na Puali Koa, ka Puali KoaKo Maiii ; ka Puoli s Haku o Hawaii : Poobi, a aie ka | Poali Huluoana; do kona kiki ftna mai'ina ! ka Hale Hookolokolo. lit iwno e alra ;. oa &U4iane kn «ie na Luna | Aupuni, a me na Eieie Aapuoio na A>aa E, |a me-na- L«de HanoHano a keīa poe, s ua piha no hoi ke keena Ahaoielo 1 ka poema* kaikai o oa ltufi»iur a ynu. Komo mai bi ie» ftlor rae -ko*a <nau «kaii, a luii naai i kona. maiwo imua o o* 'Lii « me ka PoeikohouL, pmei: ?-">■' ■- • E .HA 'Ll! A XB KA POEIKOHOU : 0a kahea aku nei Au i kefc*Ahao!elo Ku« ■- f: r l. : . , . : ika«ra, malaio o na Pauku 29 a me 46 o Im i £aike *k» f £p ia ookou i ka mea » loaa mai, mahope o ke kokakoka ana o ke'e Aupurt? me ke Aoponi o Amerifci HuipUia no kekahi ICrncAni Haawi Lice. Oa makeinake īioi Aa e loaa jsai ko oukou

hoapeno an* oo ia Kuikahu a :uv k-x Una hoi o io'u manao e kuka pu me oukou no n* < hoololi i in»oao» he kupono m* k* Kanawat 44 iNo na Dute mahtrui o na TPaiir«i i la- . • ' f Km mai." i Na ko'u Kuhioa o ko oa Ama £. e \vaiho : aku imtm o oukou i ke k% JCtdJkak» Uaawi < LUt," i han»Mi ma Bnr»-' Fmno>co m*waen* i 0 fce Kahina N'oho o Amm'ka Hmpuiā ma«- ' ne», a rae ko'u E'ele K u hin.*\. E hoopuka j nku ana hoi niā imua ooukou i ke Kaaawai, ( 1 e hooko i*'» ua olelo o ke»a Kuikah». U ka hookumo »na mni o kekahi mfcu ; wahvai • Amenka Hoipaia ilokoo ke Aupil> nr nei, m'e ka oka 61« i fet? Pute, he kumu ia 1 e nui ai ka emi ana o nu loaa o ke Aupuni. Xa ko'u Hope K u hiu«\ Waiwai c waiho aku nuuii o oukou, i kana J\ipa Hoike oia mau loaa e emi «oa, a nanh iiii e hoike aku ia oukou i na haina n' pau a oukmi e makemake ai e hoakaka ia'ku. Ua maopopo loa i ko'u inanao o na pono a uie aa pomaikai i inanao wale ia e ioan nuii ana noioko mai o keia Kuikahi, «oJe hoi c lona kapakahi ia pwnaikai i kekahi lala hookahi'o ko kakou hooikaika ana, aka, e !aa like mai ana maluna o na hana a pau. Xolaila, ua noonoo Au, oiai i ko kakou hooponopopo hou ana i ua Kanawai imi loaa o ke Aupuni, e kapae loa ia na Kxua« wai Auhau piii i ke nno hookahi, a c koho iho kakou i ke ano o ke kau aiia i keia maa Kanawai i kau liilu ai na auhan, ma ke ano pono a kaulike hoi maluna o keln ano a me keia ano o ko'u mau makaaiuana. O keia Kuikaiii e waihn ia aku ann imua o oiikou. un noonoo Au he kumu hoi ia « hoomou ai i ko kakou noho alolm ana me ke 1 Aupuni o Amenka 'Huipūia, a he komu hoi e pii ai ka pomnikai o Ko'u Aupuni. Me ka hilmai nui i ko oukou noūiu a me ku oukou nloha i ko kikou Aina Hunau, kc kahea nei Au i ka Lanie kokuA n e alakai i ko oukou noonoA ana, n ke kukhla nei Au, ua weheia keia AhuOlelo Kui\iawa. Mahope o ka h;iiolelo atia a ka Moi, ua hoopanee ka Ahaoleio a ka hora umi o keia la. Kia na o ka Ahaolelo : Kiekie M. Kekua^aoa. Ho|w J J ere&idena—Mea Hanohano C». Ivhqdes (hele.) . Kiikauolelo—R. H. Stanley, Es<|. Knhunapule—-Kev. jb. Aneru. Maheleolelo—W. P. Ka^elale. Makni' o ka Hale—Wm. C. Pa'rke. Elele, J. D. Halai. Eia ka Papa Inoa o na Alii a ine na Luna Makaainana. Na Ahli. Mea Kiekie, M. Kekuanhoa. Mea Hanohano, C Kannina, W, C. Lunnlilo, ' ,' 1). Knlakaua, ■ ' K.>! ~ r loane 11, ' " r '"J. kapeiiā/' ' ' 5 ' *». Y/Kaeo, ; fi " P'. Kanoa, ' 1 " ' '" H. A Kahanu» '• P. Nahaolelua, ' . , J. 0. I)ominis, , W. I*l Kamakau, C. C. Haiīaiīi # "(hclp), ' 'S. H. Pilipo,' C. de Varigriy, F. W. rtutrhison, h ' C. R. Kilhopa^" "C. Ci. JHapakinC ' ' * PoKlKoHnlA. '' M'ea Wano. L. kaāpa, Hilo, Hawaii, , L. Kaaiooa. ' lt. Kaunamano. Hāmakua.H.. J. M. kamika, Kohaīa, H , J. H. Kama|o, Kona A.,'H., J. G. Hipapiii, Kona H„ H., ; J. H. keleluhi, Pun«, H., W. J. Kaolia, Kāu, H , C. K. Kakani, Hana, Maui 4 N. Kepoikai, Wailuku, M.., H. N. Kahulu, Lahaina, Sl., Leti Keii ipio, Lahaina,'M m ! A. N. Nahaku, Kaaoapali, M., | KeohoVaua. MakawmO, M., | , l». Aholo, Lanal, ' ' l! 4 D: KahiroU»lib, Moloknl & Lanai, J. 'Kooiaoloa, <Khti. | S. W. Maheldnr, Ehra 8t W. 0. Rho<lfs(Lobe) Honoluh (hele) W. P. W«od fPiwhaWa ) ; : £. H; ttoyd 1 T. C. Heuek (Hoikm.) • J. W. Ke«webof>ah»U, W«ialu». (K' B. Koohiopoko. 1 P. HoUili. Pona, Kattai. H, Wana, H*nale». - « J. H. Knpomai, Waimea. Poau*a, Sepatemaba 3. Halawai ka Ahaolelo »lea hora 10. Pule ia e ke Kahunapule—Rer. L. Aoaru. : Heluheluia ka moolela oka Aba, aua 1 apoooia.

Hoohik;!» •> fc«? Kuti»uVnna«»'ai e ka Men kn Lunnk*rt»wai Kiekie E. H. AUni. o Hod. <v Pi';ipo a ne Hou. C. G. HapaWioī. Noiia e Hon. S. H. Pthjv*. c knpae i ka Kula 4>. ko«e twe nt Komiu: o>> n* Ama f, 80 ka Y\*;wai, no ko K*jepa, no na Bnke Heio. no I»4 Hooiaio i ua B:U Kan**ra» a tne ke Pai Pa'.ipali. HooMoii. H<H>puk» mai o Hon. T. C. Hoika, i olci«» hooho'o, e koho Ana ja Hon. J. M. Katutka I i Hop? PeiTsiJen.\ na ka Ahaolelo. l'* hoehoioia. Na Hoii. T. c. Hoik<% no, bt' o!»'Jo [hooholo, e koho ana i Komue nana r jxine ( #ku i ka Haioieio a Ka Moi. KohoM o Hon. J. M. Ktniikrt, Hon. J. \V. Keawehunaha!* i» n>e Hon. IV Nahioieiua. i uuiu !ai.i no ua i Ko.nstc l.i. Ma ke noi a Hou. T. C. iioika, iki hoo* holoia, e noho na mea knkau m> na nt:|>epa ma k ihi i h H>knaiv.i!.«ia no ka A!>». i Ma ke noi a Hoo. J. W. ua hooholoia, e ukuia ke K.iknuoklo i umj UaiaHoka.ia, | Ca hooholoia ma le not a Hon. J. \V. ! Ke»webonah.ila, e ukuia ka Maheieolelo i 'im d:ila he umi no ka la, Noiia, e Hon. C. k'. Kakani, e ukuia ke : Kiai Puka a me ka Elela o ka Haie $1.60, no ka U. Hooholoiii. JS'oii;\ c Hpn, J. A. Nahaku, e lawe in«i ; ku Makai o ku lialo i eha kope o ka " Mo» oleio Ahaolelo Puka L i," no keli a me kci«i i hoa o ka Ahaoielo. HfX>loliia e Hon. C. |de V*rini, e Uue maj ka MaU» o ka Halo i |elua kojx' o kela a me keia nupe|vt i hoopuikaia niii l»cin kulanakauh«ile, nokeln a tnc ikeia hon o ka Ahaolelo. Hooholoia mo keia ■ hoololi. Hai nmi o Hon. C. deVarini «a loaa iaia ka, ihanohano, ma ke. kauoha o kn Moi, e \va)|Hi i imun o ka Ah;iofelo ka inoolelo o na hana a 'ka Ahnkuka iwoena o ke Kuhina Nolvu o ko Aupuni o Amerika Huipuia a me k> Elele Kuhina Kuikawa o ka Moi, no ke KaC Upa Kaulike iwaena o na Aupuni eloa. ; Hoolaha o Hon. C. <Je Varii?i i kona ma- ; mo e waiho mai i bila e hooko ana i keia Kuikahi (laawi Like. j Not inai o J. A. N. Nahaku, owi o Ueui j nien, he mea ano nyi « k«ikoi, e hoopaueo | ka Hale a i k« hora 10 o ka la npopo, i hiki ji na l)t»a p ka Ahaolplo ke hejube!u i kfin | Kuikahi, a e ooonoo pono oo ia naea, mamua o ka hapni hou nnai Hooholoin. j I\)*iroLu, Sepntcmr>fca 4. Halri#nf kn Ahaolelo i ka liora !0. Pu. leia e ke k«hunapule. Heluhelula na hartn o ka U i hal.i, a ua hoaponoia. (Ja ntii nwH lee KuMnh o ko na Aina e, e hnokuu nku i ke Kuhinn Kaln'ninn, m:\ kona hele m.iu ana mai no kona omaiinai. lieluhelu tnai o Hon. L'leke he olelo hooMo, e kauohala ka Makai o ka Haie, e hoo« Ukō ttiai 1 na hoa pakahi i na pahi pelu. Helulielu mai o Hon. Heleluhe, Ito Olelo Hooholō, e kaiioha an» i ka Makai o ki Hnle, e hoolako ' f>alrtihi mai i na hoa a pau i kanalima j>oo le{a paUahi. Ua hooholoia. Het6helu tnai ke Kuhlha o ko ha Aina e, C * i*®paia t "He Kanawai e Hookoia'i ke KuiUhi Kaulike me Amenkn Hoipu?!,'* a e hooKolola ma ka heluhelu mua an*. ' Ma ke noi no hoi a VlŌh. Malielona, e hooholoiA no nin ka lieluhelu rfiQA ana. Kū mai ke Kuliin{i o ko na Aina e, n ho* jkv m.ii oia i mau olelo hoak-ika no ke kuikahi tfāulike, |>cnei: " Q kēia men, aole ia ho mea ano liou. Ca hooikaika ia keia mea mai kela \va keia wa i ha makahi* ki he ao|c nae i tuikahi |ike na inanao o na luna «upuni, aka\ iJ<eia wa, ua noouoo pouo /Moi a q>c na no keia rnca, a uu l/ke. A ke noi aku uei au ia oukoo * oo,£ hooho> -pukou e hko iue ko oukun ttoufwo rua>k»i nna. uwj k^»inoiau <( Mai ina* nao oulwu (kaia/kuikahi t\o ua haoie wal© (10. > Ua. maano»a, uf ,oukou e r>a'Lu« m» oa Lunamaloiaioani e ooonoo tke* m«, me ke kapne ni># \ n« .hhai* a ka khnkhu. 0 fc* bū| keia o na meji i kiaaua i kahi mau wfli«»o koUIU tmm hlmkhu—4ioko o ka makahiki 1648, ua baoa o J. J. Jarris« elua maU kuiimhi m« Ile Aupnni o Anwii. ka Huipuia a hiki i kahopean. 1 ka maka* biki 1853« oa koi u tluai ke ioaoui hana tne Ae anore. a «a haawik i ka Moi ka palape- . 1« hoopii i kau mom i» e «m haole a. me na k»naka Hawaii, e »oi'jma,.e ioaa mai ke | Kuikaki Kaoli*©. O ka bof«na • kaia boo* 1 oia ka hiipai «oa i i(nmi oo ka j Hooena anaii ke ko a me ka inakakeke roe ) lr# otp<n# k» hAaleomoia ana i Amenka I HMipuie kipkaih me« ke. a eiolakeke )»oi ' o balreu nei. > o%efa manao oke KuiVnbi KaeHke, he | nwnae fie Hawai» nei m» Da boepoioia e I K»mebanieha 111., Ksitebameha IV a me i Kamebamet>a ; V.,« m* ns'Uf ohkou. Cl' |holii o Hon. fi. H. Ahni i Aiwnka ma Ice« ia hana hookahi, r»o ke ka*ia nui ma Amerfka 4a inahswa, i holo pnrtolfana hana. OkeiaMoi e »oh6 nei, u» akt> O*A i Korm Kohii» Waiwai i Am C ril« Hoipom ma ke «no Eleie Kohina e hana i kt Kuihahi e waihoia okunei i mna o oukOu,

I ka wa c noonooia nei e hooi' anA iiu a me kuu mau boa e hooiaio a^u j mU4 0 oukou, he pomaikai c loaa rnai im ja kakou, kc hooholoia kei» Kuikahu I ka w* mamua aku nei, n a Uanalua io no iu i la pomilkii ok. ik j #no, aot»e o*u kanalua. Hoopuka moi oHa flt Ukeke aohe ona e ~ {Ripoab diu j keia h*oa. a aole no hoi oia e o linva |f A mv>popo ole. - Olelo tnai o Ho *. Maheiona b« Bila Nui keia, a be kooi e paiia a haawi mai i na lima «j na hoa. Aoie i kue<4 ka Bila mn ka Ueluhelu mua ana. Uoopuk a mai o Hon. Pi'ifyo aole e hoopaapa& eia * hiki ika wa e paiia ai ka Bila. Ua manao iana oia apopo ka wa e wrehewehe maop opo aku ai i mua okn Hale i ke emi ana « na loaa o keAupuni ma keia Kuikahi. Noi mai o Hon. Pilipo, apopo e hapaiia. l/eia Hila. Kohoia ke Komiie Poi Palapal*; o Ke Kuhina o ko Na Aina e a me Hon. Pilipo. Ma ke kauoha h ke Kauka Inpan n o ke Kuhin.i Kaloiaioa. aole e hikii ke Kuhina ke hele i ka Ahaolelo no kekahi wn, nolaila ua nol ma» ia e hookuu aUu ia »a no ka noho ana lala no ke Komlte. Hoopaneeia apopo hora 10 A. M. Poaha, Sepateinnba 5. Poaiu, Sepatemaba 5. Halawai ka Aha ika hora 10. Puleia e ke Knhunapule. Heluheluia na hana o ka la i hala, a ua aponnia. Kohoia na Komite mau e ka Peresidena. Kninitc Kiiwnho. —Hon. P. Nahaolelua, Hon. T. C. Hoika, Hnn.l. H. Kapuniai, Hon. L. Kehipio a me Hon. L. Kaapa. Komitc Wniwmi—Hon. C. R. Kihopa, Hon. Hoika, Hon. E. H. Boyd, Hon. Aholo a me Hon. Kamalo. Komile Kalepa—Hon. Kahanu, Hon. Pinehasn, Hon. Kahnulelio, Hon. Kupahu a Hon. Wana. Komlte Helu—Hon. J. W. Keawehunafin!n, Hon. Kalakaun, Hon. N'nhnku, Hon. Ki&inamnno, a me Hon. Kakani. Komile Bila Kanawai—Mea Hanohnno J. O. Dominia. Hon. W. P. Kamakau, Hon. W. C. Lunalilo, Hon. S. W. Mnhelona, Hon. J. G. Hoapili.

Komite Pai Pnlapala—Ke Kuhina o ko na ainn e, o ka Loio Kuhinn. Hoike mai o Hon. S. \V. Maheiona he olelo hooholo, penei : E hookanwaleia i 57,000. no na lilo o keia Halawai ana. Noi inai ke Kuhina o ko na aina e, e waiho ia kn olelo hooholo i ke Komite waiwai, no m ka hoololi, a ua apoooia ke noi. Noi mai ka Hou. C. R. Rihopa, e Komite ka Hale no ka noonooana i kn Bila. Kohoia o Hon. H. A. Kahnnu i Lunahoomalu. Heluhehiia ka Bila, a noiia e ka Hon. C. K. Bihopa e heluhelu alua ka Bila. Noi mai o Hon. C. K. Kaknni e hoopanee loa ia ka Hila a kahi wa aku. Ku mai ka Lo:o Kuhina Hon. S. H. Pilipo,—ua hooikaika nui la, aole nae i makaukau ka Papi Hoike no ka eini ana o na lonn nnn*i mnnao ai e hoike i keia la. O l>ein kuikuhi me Amenka i manaoia, aole ia he mea e hooponopono ana i ke Aupuni wale no, aka, he mea no ia e pono ai ke knl"p& kuloku a kuwaho hoi. Aole np e loan ana ia Amerika Huipuia kekahi mana, Aupuni mnanei, aole hoi e loaa ana ia Kainehnmea V., kekahi mnna Aupuni ma An>erika ma koia kuikahi ana. He mea pono kn hina ana i k«ia Kuikahi iwaena o keia mau Aupuni elua. 0 ke Aupuni o Ameiika Huipuia, ko kakou hoalannn kokoke |oa. O ka nui p ko knkou kalepa kuwaho nna, aia no ma Kapnlakiko. Ua hooano e loa ia ko kakou kalepn ana iloko o na mnknhiki he &0 i hala. Mnmua, noMekiko kela knpakai a pnu, aka, inahope inai f lilo ia An?erika Huipuia,a loan ia ke guln, n ua okoa ne la kela aina ia kakou i kei» mannwa. Man:ua f o na inoku ko kakou waiwai nui, i keia mnnawa aole. Nolaila he pono ia kakou e hoololi de i ka kakou mau hana me ka noonoo pono ann. Ua oluolu no na han«i o keia Aupuni ia Amerika, & ua waiwai no hoi kakou i na moku okohola. A ua oluolu mai no hoi o AmeriV« ia kakou, ina na mea he nui \ra!e. llnko 6 keia makahiki no i hala, ua hoihoiia mni ko kakou Moiwahine e kekahi moku manuwa i oi ka nani o Aoierika Huipuia. Ke lioōpuni mai nei na pono he nui o ia lahui hoolaana ku kokoke ia kakou. I ka weheiH ona o ka pa kimi o Kalipooia, ua ike ia kn nUi o kana hanā ia kakou. Ua koai m:ii Inkou i na mea a pau a kakoo i hoahu ai, O kn pa kuai mua i weheia, oia ka pn kuai no na mea ulu o k«ia mau mokupuni— ko, rtiki v a me ke kope. O ko lakou mau lilo mamua O ke kaoa Mia titai nei o Araerika, heouku loa. a uuku no hoi ua dute—ki, kope, a ine ia mea aku, ua mama loa ka auhau % ua hoole loa ia ka auhau kuumaha ana e na makaainana. Ina ua like keia mnnawa ene kela, ina aole i loea ke kumu e hoohalahala ai no na dute kaumaha. . Aka> no ko lakou kaua weliweii.ua auhau kauoMha ia kela mea keia ooea. He ineii hiki ole ke paleia. A nolaila, ua auhau kaumaha ia bo kakou mau mea ulu, oia hoi ke ko, akolu kenela; kope.elima keneia ; raikī, elua a nve elua me ka hapa ke* uetn ; malakeke. ewala keneta i ke kaiani. A oolaila, ua hookaumaha loa ia na mea mahiai o na dute kaumaha loa ma Amenka, a ke makemake nei ko kakou Moi e imi i alaoui e pakele ai kakou oiai keia auhau wia mao. Aole o ka i&ahi ko wale no ka i uanaia. Ua hoopilikia loa ia oa oihaua mahiai a pou o kakou, a e make ana lakou

{inm e mau Leia 4ate k&Hoiaha o Aflßerika. £ pililem pu ana n* irr.hi ko. raiki, ( kope, i ine oa hoa »i.' ? Ke ik»i no e hoomiopopo len 1 na mea a pao ī Veia e piiikia hke ana na m«*tpiti. Ke nianao nel na kanaka. o na* haole wale oo ka poe kanu ko. a nolaila. ! le wahi lihi iWi o ke kanaka Hawai?. He W- 1 « hihew* iHii-lieni. Oke kwoo kope kekahi i hana nui a n*. kanaka maoli. Aole mn ka , Otti wafe r»o o ke dala e hiki ni ke hoala ia ; mea, aka, rje kahi dala uuku no. O na hoa mai Kona mai, e pono e ōoonoo pono i keia. He hiki i ka raiki ke honuluia a nui bewa- | bewa ▼, t ate, a pefa no boi na hua mea kano <eae inaanei. Oka hooulu oui aoa na i ; hua ai no ka wa e hiki mai ana, he mea nui ino ia. Ikawa i hala, nole no he mea nui | keia no ka nele i ka mea e hiki wawe ai, a ' lawe mau in, aka, e loaa ana ia kakou he I mao mokuahi. 1 keia li no. hookahi paha ! hor» i hala ae nei, ua baafe)e aku ka moku* ahi mua ia Kapalakiko* a holo mai i Honolulu nei. O Amerika Huipuia ina ke ano hoa aloha lou i keia Aupuni, ua kokun oia i keia Laina Mokunhi i na dala i oi ae ke poho o ko oukou loaa Aupuni mamua o keia Kuikahi. O ka oukou mau maia, alani, iemi a rae na hua ai e oe, e hoounaia auanei ma keia inau mokuahi, aka, he dute kaumaha ma Amerika no ia mau hua. Oka hana iwa ihoia mai maluna o kakou, ina he mea hiki ma ka hana pono ana. oin ke hoopaa ia keia dute kaumaha. Ua hoouna aku nei makou i lapana he Elele e imi i na pomaikai kau iike. oko makou lia n*ii ka loan mai o na! pomaikai he nui ia kakou mai na lahui e mai a pnu o ka honua nei. O knhi knlepa pili koke mni in kakou nei, f o Amenka Huipuia, n o kahi maikai no ia' a ko kakou mau waiwai e lawe ia aku ai. j O ka ninau nui, pehea knkou e hiki ai ke noi ia Amerika e haawi mai ia kakou i keia pomaikai ? He Aupuni nui kela me na miliona kanaka he lehulehu wale, a o ko lakou mau auhnu, ua kau like ia ma kela a nie keia Mokuaina. Ina e ae o Amerika Huipuia e kapaeia na dute maluna o na ko a pau, aloila e hiki aku | no ka nui i 515,000,000. ina e laweia mai j keia mau mea mai na aupuni e mai, aiaila aole o kakou wahi pomaikui maluna ona' aina e ae ; akn ina e ae ana o Amerika Hui-1 puia e Inwe aku i ko kakou mau ko, aole o ; na ko mai o na aina e, aiaila he pomnk.n ; nui ko kakou. Ke olelo nei kakou 'ia Ame*| rika Huipuia, ua makeuyike kou mnu o\vaj ma ka noao Pipika nei i ke ko. i

Ina oulfou e ae ana e hookomo i ko makou mau ko iloko o ko oukou mnu awa me ke duie ole, alaila ke ae aku nei makou i kooukou innu mea e komo mai mnanei me ke dute ole. makemake nei iakou, a e hui nna me kakou ma ka hapalua o ke ala. Ua hoouna aku kakou he 15 a 20,000,000 paha paona ko—ma ka 3 keneta no ka paona no ke dute—he 8450.000'n hiki ika $600,000 ka lilo ia mnu dute. O ko makou makeinake ke kaawale ae mai iamau nuhau mai, a peia no hoi ko Kaleponi poe, he makemake e kau ole iho ia auhau. Aohe keia he puu dala nui ia Amerika Huipuia. He mea ole keia, oka o ko lakou noho aloha tnau ana me kakou ka lakou mea i manao loa ni. Aohe o lakou manao e ae, o ka noho aloha launa wale ana no. E ike auanei oukou i keia pono nui ma keia hoololiloh ana. Qa hoopilikia ia ke kalepa ann mnmua maanei, a nolaila, ua pono no ke hooponopono houia. O ke emi ana o na kumukuai mai ka manawa mai i oau ai ke kaua, ua lilo ia i mea poho nui maanei. Hookahi no ponu, e kokua i keia pilikia iwaena o kakou, a o keia Kuikaihi ka meae kokua ana. Aole no e ioaa ana ia kakou na pono a pa*i a kakou i manao ai paha. Ina nae ua loaa ka inea a knkou i imi nui ai, aole no hiki ke hoohalahula. G loaa ana no ka pomaikni i na ano a piu.

Ke olelo mai nei paha kekahi ; " 0 ka hulu i\ole kela \ komo dute ole. E nele ana paha ka poe hanai hipa i kekahi pono iloko o keiii Kuikahi." Eia nae, ina ua mahuahua na ainn mahiko. pii ana no ke kumukuai oka bipi ame ka hipa. Mainua ae oka hoomaka ana o ka hana o na mahiko, ua emi loa ke kumukuai o ka io pipi a ka hnpalua paha o ke kumukuai e kuaiia nei. Pela no e poiio ana no kela ano imi \\;aiwai. ke : a ano imi \vanvai. , A heaha ka kakou e Uku aoa do keia mau poenaikai nui ? Ke ae nei kakou e komo mai na i oleloia ma ke Kuikahi me ke dute ols. Aole e hiki ia'u ke hai aku i keui ia \ka nui o kfc' poho n me ke emi ana o ka loaa oke aupuni. Ika la apopo paha e mnopopo l<?a ai, nlea i kuu ike pono ani oole no e nui lun ana e like me ka m?a i manaoia ; ua.hiki paha j ka 560,0(K). . , la wai ka uku ana o kei* tsau ilaia h« $60,000 mainua ae nei ?_- Ua maopopo loa 1 na mea a pau, na ka inei kuai mai i na pono kino nona iho, nana e uku nei i keia auhau. Ua auhauia na ioie kukaenalo, kalekoa, ahinahina, a o ke kaoaka ilihune, e kuai ana i keia. umu iule oooa iho, nona keia poho. Ina e komo wale mai keia mau mea me ke tlute ole, aiaiia, e hoi ana keia poho aī na <nea a pau. Ina e aohauia keia lahui ma kekahi ano e ae, ke lana nei ko'u mauao, tm makaukau loa lakou e hapai ae me ka iokoino ole. Ke manao oei no hoi au, ina i auhau mnoli ia na waiwai a pau maloko o keia Aupuni, ua like pu paha, a ua oi aku paha ke kau iike, mamu* o ka auhau ana i na roea i lawe nui ia e ke leanaka ilihune. Ma ke Kumukanawai. aole e hiki ke auhauia, aia wale no i keia Aha ke kau i kanawai no ka auhau ana. Na oukou ka olelo no ke ano o ka auhaa ana.

Ke ioaa oei ia kakou keia nlo pooo & paa roa ka ae aoa e aohaa ia kakoa i&o ma kek»bi aao auhau i haoa ole ia. mamoa. O ko kakoo mau waiwai, e koom wale m i na awa ku moko o Amenka Hoipuia, ona waiwai o oa~Taboi e ae, oa* aohaliia. Ua oi ko kakoo pono mamua oko lakou. He S Veneta o ke gaUni o ka Malakeke. a 3 kenet» ma ke Ko, 2} kenet« ma ka Railri. oia m oi o kakoo mamua o oa laOui e ae; *o ka uku o keia oi nna, oia ,wale oo ka'o e hai »ku nei la ookou. E o hoohaule kakoa i keia pomaikai loaa ole i oa wa a pau. He koai make pooo keia, ao!e pooo ke haalele. He Lahoi oui kela o Amenka, aobe mea loaa wale ke kuai makepono me oa Lahui la. Oiai he uuko keia Lahui. Aole lakou e hoopau vsale ana i ka manawa ia kakoo. Ke ninauia poha wau. " Aole aneī 1 poa e ko kakou mau lima i na Kuikahi me oa Aupuni e aku, e hoole ana i keiaano kuikahi me Amerika f M Aole. Ma na Palapala Aupuni i hoolahaia iho nei ma ko kakou mao nupepa, ua maopopo aole e hiki ia lakou ke hoole i kekahi Kuikahi Haawi Like. Ina ua makemake kekahi lahui e ae e hoo* komo mai i ka lakou waiwai me I:e dute ole ia, e ae lakou e komo aku ko kakou waiwai i o iakou la me ke dute ole. Aole no lakou e noi i kekahi pono malalo ae o keia Kuikahi. Ua wehewehe aku nei au i na pomaikai nui e i!i mai ana i keia Aupuni ma keia Kuiknhi. oka uku a kakou e uku ai no keia pomaikai, eia wale no, e hoololi ae i ke j ano oko kakou auhau ann. O keia kuikahi, he mea ia e ala hou ai na hooikaika ana ; a pau oka aina. He mea ia e hookemo nui mai ni o ke da!a a me ka waiwai paa iloko j oka aina. He mea ia e ulu ai na manao oluolu iwaena o kakou nei a me kekahi Lahui Nui. O ka holo pono ana o na hooikaika mahi- j ni, he mea ia e hooiaio loa ai i ka Laina Mokuahi Holo Mau. Aohe e ole ka mahuahua ana ae o ka waiwai a me ke ano nui o keia mnu Mokupuni. Ua lohe iki au i kekahi mnu nanu wale mai, o ke keehina mua j keia o ke komo nna uku a hoohuiia me ka i Repubn!ika Nui o Amen'ka Huipuia. Eia ka'u, o ki mea keia e hoohui ole ia ni kakou me ua Aupuni la. Ke lana nei ko'u manao ua wehewehe pono au i keia mea imua o ke Komite. i He haaheo lahui no ko'u, me ke aloha maoli i ko'u one hanau. aka nae, ua ike pono au, o keia mea a kakon e kuka nei. e hua nui mai ana ina pomaikai i ioeia lahui, He ninau nno nui, e pono e noonoo nui, a e hooko me ka malama a me ka makaala. A ke manao nei au, e like me ka olelo ana i ka wa a'u i hoomaka ai, aole ano nui pili nupuni e ae o keia mee, aka, o ko kakou pomaikai wale no. Noi mai o Hon. D. Kalaknua e hoopau i ke Komite no keia kumu, oiai ma ka hoakaka a ko kakou hoa ua maopopo loa ua pau ke kanalua o kela a me keia hoa o kakou. Ua kunalua kahi mau lala no ka heluhelu j ana i kekahi mau manao i hoopukaia ma na nupepa e pili ana i keia Kuikahi. A o keia inau knnalua, ua pau ia.

Noi nmi o Hon. L. Aholo, e hoopanee ke Komrte a hiki i ka wa e waihoia niai ai iimni o ka Hale ka papa hoike a ke Kuhina Waiwai. Noi hou mai o Hon. D. Kalakaua e hoopau i ke Komite. Noi mai ke Kuhina o konaAinaE,e woiho ia ka olelo hoik'e a ke Komite a ka la upopo, hoike hou. Ninau ka luna o ka Hale i ka waiho a ka laapopo aiaila hoike hou. Hooholoia. Hoopaneeia ka Ahaolelo a ka hora 10 o ka la apopo. Poalima, Sepatemaba 6. Hahiwai ka Ahaolelo i ka hora 10. Puleia e ke kahunapule. Heluholuia na hana o ka la i hala, a ua hoaponoia. Hpike mai o Hon. C. R. Bihopa, ka Luna Hoomalu o We KomUe no ka Wawai, no ko lakou m.uiiio no ka Bila e haawi ana i S7OOO no na hlo o keia Ahaolelo. Ua oi loa keia $7000, mamua o kn nui kupono, he pono e hoomoe i kela bila, a e hapai i bila e haawi ana he 1 86,000. > Noi mai o Hon. C. De Varigny, e hoapono »i*n i ka hoike a ke Komile. Hoike mai o Hon. Keawehunahaia, no ke Komite no kn pane ana i ka Haiolelo a ka Moi. A > • Noi o Hon. J. A. N. Nahaku e hoapono i keia.oiela hoike. Hooholoia. Noi 0 Hon. J. A. N. Nahaku e kakau poepoe ia ka Oleio Pane. Hooholoia. Heiuheluia keia Qlelo Hooholo: " £ haawiia oa dala>eono tausaui no ka uku ana j na lilo o kft Abaolelo Kuikawa 0 1867." Noi ke Kuhioa o ko aa Aina £ e hooholo. Hoohoioia. Noi 0 Honi G. B. Ukeke e hodako mai ira īMnkni 0 kn Haie i na boa o ka Aha i mau pahu barena paa elua. Hoole koke kekaAi roaa lala 0 ka iiaie aole pooo e maheieia keia noi. Hoihoi aku la 0 Hon. Ukeke i kaoa olelo hooholo. Hoike inai ia o Hon. S. H. Pilipo i kaoa palapala e hoomaopopo ana i ka emi aoa 0 ka loaa o ke Aopuoi i ka wehe dute ana. Hai inai la ia he palapala loihi keia ke heluheiuia. Noi mai o Hoo. C. de Varini e haawi i.ke Komite Paipalapala e paiia ua paiapala ia. Hooholoia. Noi mai 0 Hon. C. de Varini e hapai i ka hana o ka (a. Nor o Hoo. J. W. Keawehunahaia e hoopaneeia. ka hana o km la, oiai, aole no i loaa i oa hoa 0 ka Aha ka nana pono ana me ka

ooonoo oo keia mea. Ke olelo tm na kuhina oa aoonoo oui > keu H*ea i ke» ; w» loihi ī hai» *e oe). a ot% B»na« m*i nes! he roe» pow> ltevt kuiWahi. he met keia i loihi ioa ai ko bkoo raanavra o ka £Bs, e p<mo e has«ri )wbm rt kakou iwl In • pianawa e nana a uooooo aL. Aole e hikij īa'o'ke o !itni me ks ise pono «le. ma kl ae* psbai ioa fca ote ph*. ■ {

Ae mai o Hon. Hoika, be kuma keia n t kakoo e ūooooo noi ai. Eia oae, ovake«: ia Aha poba kabi pooo e ooonoo ai ma ka : hoolohe ana i oa maoaoe pUr ana ma ka: waha ona hoa. E nioaa roaane? oa hoa i loaa i kekahi kanaloa. a maanei e paoe ia ai ko lakou mau oioao. A jhe pono nui ! e loaa mai ana ma ka hoopanee maa i kela ; la keia la, e irai ai ika B«hiroalama mai waho mai. Aole no ao e kokua ana ika ' hoopanee, he hoololi ka o. e noinna e !ilo ka Hale i Komite, e kuka m> keia bila. Hoo-; holoia, be 22 i ae, a 9 i hooie. Lilo ka Aha i Komite. Kohoia o Hon. i W. P. Kamakau i Luna Hoomala. Noi mai o Hon. D. Kalakaoa, e pau ke Komile. XJa makemake ia a naekeknhi mau hoa, e ae, e nina'u a noono oo na pooku pa-j kahi o ke Kuikahi. ; Hoike mai o Hon. C. ps Varml- i kona makemake e kamailio imua oka Hale. O na pauku pakahi o ke Kuikahi, aohe he mea ; ninau a kuka. Aole e hiki ke hoololiia kekahi pauku e keia Hale. K hooholo ina ke ano holookoa, a i ole, e hoole n«. ; Hai mai o Hon. D. Kilakaoa, aele oia, wale no kai manao, he pono e kuka no na pauku pakahi. Ku mai ke Kuhina o ko na Aina E, a pa- j ne mai, O keia manao a ka meti Hanohano i hoopuka ai, he kumu ia e kuka nui ai i keia mea ma keia Keena. Hon. S. H. Pilipo. CJa olelo nu inehinei, ina e hooholoia keia Kuikahi. e pamia ana ka emi o ka loaa Aupuni ma kekahi ano auhau e imi hou ia. Ona hoa o keia Aha, o lakou ka poe kuka no ke ano auhau e kupono ana ika lakou nana ana. Ua koho ka Peresldena o Amerika Huipuia, a me ka Aloi, i mau aoao elua e hoomakaukao i mau Palapala Aelike. Oua Palapala Aehke la, oia kn mea i waihoia mai imua o kakoo, ia kakou ka ae ame ka hoole. Oua palapala 1 hookahi la no ke waihoia ana imua oka Ahaolelo ma Amerika Huipuia, ia lakou ka

ue ame ka hoole. O keia bila, oia ke ano kupono o ka waiho ana i ka hana imua o ka Hale, a ma ka Bila ka kakou hooholo, aole ma ke Kuikahi. Hai mai o Hon. D. Kalaknua, ua maopopo keia wehewehe ana. Ke hoihoi nei au i ka'u noi, a ke noi nei au e hooholo ka heluhelu alua ana. Ua maopopo ke ano o ka bila, ina oia ka kakou e kuka nei, aole no e make kuka loihi. Aohe hana no ia mea, eia wale no a ninauia ke ano o na Auhau hou, alaila e ikeia ka pilikia. Oka Auhau ka ninau nui. Makemake o Hon. J. Kamalo e noonoo. ina e hiki i ka heluhelu alua ann, nie keia wikiwiki ino, aohe hana i koe. O ke kakau poepoe ia wale no, a heluhelu akolu ia, a kau inoa ia eka Moi. E aho ka ninau, a e hoopau ina la elua a ekolu īke kuka ana. E loaa auanei i ka pilikia no ka hooholo ana. E huikau ana na mea hou me na kanawai kahiko. Ua oleloia i kela kau Ahaolelo iho nei e hooholo kanawai, e hoole ana i ka Inwe mai ina tiga a me na liona e pau a\ na keiki a kakou ika ai ia. Ina e holo keia bila, e lawe mai auanei na Amerika i mau liona a me na tiga, a i hoohalahala aku kekahi o kakou, eia auanei kana. He Amenka au, a aia ma ke Kuikahi Haawi like ko f u mana e hana ai peia. Hon. G. B. Ukeke. Aohe au kannlua no na pomnikai e hiki niaiana i keia Lahui ma keia Kuikahi. oka mea e imi ana ika pono o ka Lahui, e kokua no ia i keia Kuikahi. Eia ka'u mea i ikeai : Ika makahiki ISSO pii loa ke kumukuai o ka papa hale a me na pUi. lUa M. H. ISSI he \n\a wau no keia hale, a ua noi au e wehe ke dute maluna o ia mau waiwai. Eia ke īke nei kakou he ahn wale na hale laau ia kakou. O keia Kuikahi e hooemi ana i ke kumukuai aole o ka papa waie no, aka, o na mea a pau, o ka lole a'u e aahu nei. Ona mea a pau i oleloia ma ke Kuikahi, e emi ana ke kumukuai. Aohe kuinu e mauoa ai no ka hoohoholo o keia Kuikahi. Ke olelo nei kekahi poe ooa mahiko wale no e pono ana ; aole peja. Mahea e waihoia ka dute e weheia ? Ma Kaleponia? Aole, e lawe koke ia mai i o kakou nei. Ke nana minamina nei paha kekahi poe i keia 564,000n kakou e hanwi nei no keia pomaikai mai ia Amerika mai. He wahi elemakulē Avale no au, ua rfiaopopo nae ia*n, E ole la hoi keia poe opiopio. fna he ninau ka lakoo pehea e pani ai kakou, owau no ka metk hai aka, Aahau i na pipi kaoo kaa 50 keneka o ke poo ; pipi e ae keneka. Kaa lio 85. Kaa Kikane $6. Kaa lima 51.50 Etiekini maha wili ko, SlOO. Huila wai 870. Huila holoholona $20. Na Kuhina o ka Moi $100. Kooohiki o na pono lawaia $50.00. Kiaaina $50.; Lunakanawai Kiekie $IQO. Lunakanawai Kaapiini $50.; Lunakanawai Apana $10.; Lele liilii aa $64,000 nei.

Hon. Keawehunahaia ; 0 oa raea a pau i oleloia maaoei, he kok«a wale do i ka biln. He Diau manao kue ko'u. Eia ka mua : £ nui ana na mahiko. Mai hea mai hoi na paahana ? I mau Pake hou anei ? Me ko lakou mau pupuka ino ? O na dute i weheia, he mea e pono ai na haole wale no, aole 0 na kanaka maoli. E hoomahuahua i na mahiko, a aia mahea ka aina ? E kuai ana anei na kanaka maoli i ko lakou mau kuleana ? Pela anei e haawi ai i na aina a jau 1 na lima o na haola l £ auhauia aoa na

kaoaka a p«u e pani «i > ke poho o ka loa* AopooL Oka raea aoo noi o keia koikahi» 0 ka hoMMU ana ī ka maoao olooK iwaeiia a keia lahui ame ka lahoi Amerik*- Aol« •nei e hoohihhala m m»k»ko ke «uhao hoo Ako n fa*oo ? Ao»e ē kmi i* ke kuai oka lole ika leholeho. Oke kalepa ka mea e pooo ana. e Hke mf ka ooi o ke dote.wehe«. Aafce i iwowoo oa 4— •ka Abt ina ano a pao o keia b»la. lna » hooemiia na ioaa dute. e ike hooia aoa»ei iwaeoa o kakoo oa haoa Aopooi e pooo ai ka nina ? Pehea eolaai oa oihana Aopooi ? Inakakooe hooko i k*ia KuiUhi, e po»w> ano oa kaoaka cr.aolt, taakett»ake loa nei ao e hoopooee i keia hila. Hon. S. W. Mahelona. Mamua o ka*u baiolek> aoa e ikeia owau kekahi koe loa j kuikahi. Aoie ao i mawio be kaulike ke ano o keu kuikahi. Malio o hooholo ole ke Kenete o Amer*ka ; he kumu paha »a e hooholo oie ai kakoo. Ina poha e hooinaoawanui ae oa Kuhina i ko'o mao ninaw t * e p«ne mai, a e wehewehe mai, araiki paha hoololi ao i kou manao. 1. Pehea Hi e poni ai ka hakahaka o oa loaa Aupuoi ? 2. Ipa ma ka auhau aoa, owai ka poe e auhauia ana ? 3. Ina e nut mai ane o« molihm», pehea fa lakou e ola ai ma ko kakou aio» mooi»na. (Akaakaia keia a hoihoiiai^ E pone ma» nn Kuhina i ka'n mau niwni. Pane ae la o Hon. S. H. Pilipo i ka nmau mua. Pane ae In ke Kuhina o ko na Aina E i ka nkinu elun. £ nuhauia e like ine ke kauoha mai a keia Ahaolelo. Ina e ninnuia mai makou, pehea ka auhau kupono ? Hilei no ia makou ke hoike aku. He mnu kumu ko mnkou no ka hai i keia manawa, a he mau kumu e hai ole ai. Aola no ikeia i keia manawa ka hooko a me ka ole o ke Keneke o Amerika i keia kuikohi. Aia ma na aina e ke Kuhina Waiwai, aka nae, ina 1 mnauia makou, hiki no ia makou ke hoike ike ano auhau. E hiki koke mai ana nae ke kau Ahaolelo o Aperila, ilaila pnha e kukaia'i keia mea; inn nae e knuoha keia Aha e waiho iinua o oukou i ke nno o keia nu» hau ī manaoia, aia no ia oukou. Hon. S. H. Pilipo. Ua like no pela ko'u manao. Ina i kauohaia mai eka Ahnolelo, alaila, e waiho no makou i keia mea imua o oukou. Aole nomakou e hookueini i hope, anoai aole no me kakou ke Kuhina Kalaiaina ; n he mea maopopo ole ka hooholoia o ke Kuikahi ina Wasinetona. Ade i pau.