Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 39, 28 September 1867 — Palapala mai Maui mai. [ARTICLE]

Palapala mai Maui mai.

I NA :—AUha ewkou : ° ka u pa!afnia hope paha keia ia oukoa. a hoi aku au i Hooolulu. Ehma iho nei pule » bal* ia'a raa Maui nei. He nui na wahi i hele ia e a u, a be nui no hoi na makamak» nana i hookipa maikai m«i. Mahope mai o kuo palapaU bope ia oukou, ua bele au me kekahi poe hoaaloha i ka imi pipi hihiu oia Kapaholei, he aina ia j no fa«oie mahi ko, oia o Kapena Ho- . P®M. A ua iiio aa aina ia i keia wa ia Lui. ka ooa o Waihee. He nuī oa pipi a Uope- ■ °* ma ua aina nei. a he liihiu loa lakoo. Ua hoolimalima ia ua poe makamaka nei o'u e hoohei ia mau pipi a hoihoi aku i kekahi aioa e ae. Mamuli hoi o kuu puni ia ieaiea ua heie pa aku au e naoa i ka hana. L r a lohe kekahi poe e hele ana ke Kabu o Kawaiahao iiaiia i ka hoohei pipi, a manao ■ iho la lakou e hefe pu e nana i kana hana. ' 1 aku la au mai heie oukou o uwa ia oukoo • e Paieka. A no ka makau paha o uwa ia |aole io no i bele ae. J Ma kekahi mau la a makou i heie ai, no ; ke awakea loa a no ka wela o ka la, aole j innkou i iaki. Hooholo ua poe makamaka | nei o u e heie i ka wanaao o kekahi la ae. j Aka, ua pilikia lakou ia'u, no ka mea, he jwahi paniolo hiamoe awakea loa au. Aka, j ma ka noonoo ana ua hoopau ia ka piiikia, ipenei: 1 aku ia au, aia a hiamoe au i keia | po» e nikii auanei au i kaula ma kuu wuwae |a paa, a hoolewalewa i ka piko mawaho o ka j puka aniani o kuu rumi moe, a i hele mai ioukou i ke kakahiaka nui aoie au i ala, e j hukihuki oukou i ke kaula. 1 mai la kekahi i hoa o'u, »♦ nanupo oe, inamuii huki ino ia oe a ieie iwaho." i aku lu au. " neva maina," wahi a ka haole. 1 kuu moe ana ia po ua puoho pinepine ka hiamoe, a ula ana au i k& wanaao, aole lakou i hiki mai, ahaha eo ana iakou la ia'u. Ua laki mnkou ia ia. Ke Kula Hanai. Ua hoomaka hou iho nei ke Kula Hanai Kaikainahine o Maui nei, mahope o ka hoomaha ana no na puie eiua. Ca hoi mai na hauniona a pau me kekahi poe hou mai. Ma ke kanaiima paha ka nui o na haumana i keia wa. Eha a keu na makahiki o keia kuia mai kona hookumu ana, a iloko oia manawa aoie i make kekahi haumana, aoie no hoi i ioohia ia kekahi i ka mai pilikia. O na haumami i hele mai i kinohi me ke ano nawaiiw:ili a omaimai, ua ola maikai a ikaika maoli no hoi. Elua kumu nui o keia pomaikai, o ka maikai maoii o ka aina kekahi, he kupono ke ea i ke ola o ke kiuo; he aina ola maoii no keia. A eia paha ke* kahi, ua maioma pono ia na hnumana e na kumu. He maemae ka noho ana, aoie ka« puiu, aole pelapela. He kupono kahi e noho ai, kahi e inoe ai. He nui ka ai a me ka ia, a he ai maikai no. Ua hoohele nui ia na haumani me na kuinu i ka makaikai, i ke kuahiwi i kekahi wa, i ka auau kai i kekahi wa, ia wahi aku ia wahi aku, e imi ana i ka ike a me ka ikaika o ke kino keknhi. Ua pomaikai ka aina i na Kula Kaikamane o keia au, ma Honolulu, ma Makawao, ma Waiaiun, a ina Kolon i Kauai kekuhi. 0 Hawaii koe. E ku mai oe e Hawaii ! 0 oe no ka oi, o oe no ka nui o na mokupuni! Mai loko mai ou e Hawaii, na'lii kaulana ! No ioko ae ou o Kamehameha ! Nou ku inoa i hoohuiia ai na moku ! E kukulu iho 1 pa mea kanu nou, e kanu iho i na anoano no ka Lahui, i Pulapuia no ka aina ! Ua pomaikai ko Maui i ko lnkou Kuia. A eia ko'u paipai i na kamaaina, e hoopaa iho i ka pono a paa ioa. E hookanaka ! E haawi i ka ike i na keiki ! E hookoino i na kaiknmahine i ke Kulahanai! E haawi i ka hnnn i na keikiknne ! E hele imua ! E ola ! Pili Kino. 0 Kekaha kekahi o na kanaka Hawaii kuonoono ioa a'u i ike ai ma Makawao. He nm kona aina. A be kanaka mniama aina no hoi ia. Aohe i waiho wale ia ka aina me ke kapulu. He kannka hana ia. He nui konn mau eka ko e waiho nei. O J. W. Kapihe kekahi kanakn hana o keia wahi. He nui kona mau kaa bipi, a he kaa wnhie kana hana. O P. Nui ka Lunakanawi Apa* na o keia wahi, he kanaka ia i kupono i ka makemake o na kupa Hawau' a ine na haole. O David Crowningberg kekahi kaūaka hana o keia wahi. He luna ia no kekahi mahiko o nei. O ka poe ano like me iakou la i hoike ia ae ia maiuna, o lakou no ka poe hoohanohano i ka inoa o ka Lahui Hawaii. O Keoki Mahina kekahi kanaka onkikiaia i ka hana ma ka'u naua ana. He kaoaka kuonoono maoiino hoi; he nui na kaa a me na bipi kauo i hooheie mau īa ma kana hana. 1 waena o ka poe panioio o keia uka ua ' ukiukiu, o Puaakuni a me Paakahi ka oi. 1 Ua oieio oaai na haoie, aole e ioaa ko Puaa* kuni iua ma Maui Hikina nei; a he haumn. 1 na o Paakahi nana. O ke makau oie ka'a ' i ike ; me he la aole pali, aohe aa, aohe pa, 1 aohe ululaau ia iaua ; nohe iio owala, aohe ' bipi ha3 i pakele ia loua. He hala oie ke kipuka. He nui no hoi na hana ana a iaua ( i pakeie ai ke ola ; ua eha ka lio a pakele t nae ke kanaka. Ua makaukaa au e hoi aku. Ua hai mai o Parek& ia'u i ka imi ana mai o kekahi poe , o Waiahao iaia. I ka mnnao paha ua aea loa ua Kahu nei o lakou, imi okoa maī nei keia mao kanaka, o Moo me Kiha, ua loaa, a e hoihoi ia ana. He makemake ko'u e 1 haawi i kuu aiohame ka inahaio ia William ■ Coope, a ia Poaakuni no ko laua mau hana i lokomaikai ia'u. No iaua mai na lio a «oe i ka noho paoiolo a me na kaula i iealea ai I koa nohe ana maanei. A i k& poe a p«u iu\ au i hoakipa * malama boi ina ka mo-

kopaoi ne» o Kima. ke b«wi r.ei aa i kau ; maoao maikai a me kuu aioha. Jle ka mahaio. H. H. P. i Maui Hiinna, Aog. 30. 1967. ; Halemai Lepesa. Kalih:-*.*j. ) 1 Aog*te 26. 1867. { > i E rA Lc?CAHOOPOSOPOSO ; Alohj, OS: j £ hīipoi mai aoa no paha oe ke iobe i ke ano oka nobo aoa o ioko nei o keia Halemai Lepem ma oeū | He olooiu loa au i ka hahai aka ia o« ia \ j noho na. Ma ka U 22 ihe nei o keia maia-: ;m»,haalele aku ia aa i na ae-kai i aioha; | noi ia o kuu aina haoau, oia hoi o •• Kahu- ; j iui kai hoiahola i ka makani, " e hoio ana i: Oahu ma ke kuna Ka Moi y mai Makawaoi mai nae ko'u lawe ia aoa mai, ka Pal«eti-! na hoi a'u i noho ai a kupa. Iko makoo \ haaleie ana i& awa a hoio mai, he nanea wa- \ ie oo ia hoio ana la po me ka makani kolo-; nahe.aohe wahi mea a pii kai mai, be bau-j loii no ka manao no ka maikai o ka moana ' Ima ia hoio ana mai, aka, he kukuholuku nol nae loko a ane okaokai mai no na manao j lana ke boea mai, o kekumu no oia hokuku, aole no ka waiea oie i ka holo moka ; aka, no ka wehe ana'ku i ka piko o na hoa'loha a me ka iuana ana o kahi Home ponoi, i noho ai a ewe. Ike kakahiaka okala 23 komo ana makou iioko o ke Awa kaulana o Kou, kahi i oielo ipau ia. 14 Hui aku na maka i Kou" ke koeie aku ia no la a komo ana ma keia wahi a'u e palapala nei, o ka 10 paha ia o ka hora. He nui no ka hakoikoi o loko e pauma hoomaha oie ana ka puuwai i ke komo ana mai iioko o keia iiina i kinohi, no ka nui o na iono i wawa waie ia mamua, manao iho ia, un iike ia me ke kanaka aiahua e iawe ia nna i ka Haiau e kau ai i ka lele, nolaila, leie e wale inai ia no na iepo manu iiuna. Eia ka hoi aole, he palau wale iho no ia, he maikai no ka noho ana ma keia Halemai, he nui ka ai, a me na wahi moe, ka wai a me na iako e ae no. Ahe oiuoiu maikai kahi Luna kiai, nolaila aole no hemahema ma ia m»u mea, aka, ma ka iapaau ana, aole hiki ia'u ke hoakaka lea 'ku ma ia i keia wa, no Ika men, aoie i liuliu iho iioko nei, he wahi paakai waie no kai haawi ia mni ia inakou i«i wunaao ae a makou i kome mai ai, i mea e hoomaemae ai i ko inakou mau puu aiai, a aole no hoi i hoea hou mai ke Kaukii a hiki i keia la, a mahope paha e hoakaka hou \ | aku wau ia oe no ka lapaau ana, a ke lapa-1 i au ia nei. E 9 wale no mea mai maloko nei i ko makou komo ana inai, hui mai me makou 13 like 22, oia ko inakou nui a pau e noho aku nei, uuku maoli Ka ! no ke ah>i la, no ka poe mai ole anei i koe ? ke emi nei ka paha? U ! hoi. Ao e o!e ke emi. Me kuu hoo- \ kamani ole ; ua inaopopo no ia ia oe he mai I ino loa keia, he mai ola ole, nolaila, o ke | aha ka pono, makehewa ka inanao ana nol kona lele ole. Ina no e lole wikiwiki ole, aka, he ino loa nae, e pono no e lawe koke i pakele ai ka Lahui holookoa. Aoie no he mea hoopilikia ka hookaawale ana i ka poe ī loohia i keia mai ma kahi e, ke lapaau ia i mai nae, a he makehewa hoi ka hookaawaie nna me kn lapaau ole ia mai. He mea maikai nui ka hooko pono ana i na ruia a ka Popa Ola no keia Kanawai i apono ia i kn ia 3 o lanuari M. H, 1865 i | mea e iaha ole ni keia mai. ! Aoie o'u kaulua ika hai akea aku, ua nui | loa ka poe i loaa i keia mai e hoopue mai I nei nolaila, e aha ka pono ? e imi pu i mea e j maka'u ai, ka mea nona ka hale ke ioaa 'ku jhe inai Pake ma kona wahi, a e papakema j hou i na luna kokua mua e noho nei ma ka i oihana hopu i na Lepera, no ka mea, ma ka j Apana a'u i lawe ia mai ai. aia no malaila ikekahi mau kanaka eiua i loaa i ka iepera, a ua kaalo mau no i na maka o na iuna hoI pu, aoie nae hopu ia, no ka manao paha i ko iiaua Haku hana he haole, maiia paha ua 'aie, a lawe mai, poho ka hoa'loha, ua ike 1 mhku wuu i ka lawe ia ana ae o kekahi o ,iaua i Waiiuku, he lepera maoli, a ua kuu j ia aku nae e na kiai iahui, a peia no hoi ke- , kahi poe e hoopue ia mai nei, ao-e e uihi o .ke kaa o ka mana ia lakou la. E pono e | lawe ia na mea a pau i loaa nui a ioaa iki, ao.'e pono e waiho a oo ka hua oki, o heleiei 'nuanei, ulu na kawowo. No lakou ka poe i > koe ko'u aloha, aoie hoi au ua huaelo ae nei. i Ko ke Akua ke hookoia. | W. H. UWELEALEA. i —. I He wahi kanaka aa hou. Mawaena ona mea hou i hiki mai nei mni Nu ioka ua ike iho makou he wahi kanaka aa hou o Kale. R. Deka, (Decker) kona inoa, he 31 iniha kona kiekie a he 45 wale no paona kona kaj umaha. He 19 kona mau makahiki, Ao i | nei hoi ke keu o na kanaka pokon a pau e oia nei. He maikai no kona mau heieheie- ' na ke nann aku, a he miko hoi i ke kamaiiio, a he wahi peke puni-puhi kika e like loa no me Gen, Grant. 1 Hooikaika kino. Aia maioko o keknhi ha- , le hooika ; ka kioo ma Bosetona, he6o kanaka i hiki ke hapai i 600 paona pakahi: be 30, i hiki ke hapai i SOO paona p&kahi; he ! 10, i hiki ke hap&i i 100 paona p&kahi; & hooknhi hoi i hiki ke hapai i 123 o paoo&. O k& hapanoi o kei& poe kaoaka ikaik& 0 Boseton& he poe hoopaka Nupepa, he poe Kahunapule, a be poe ioio, poe kalepa ; & be poe kakauoieio. Ejiepeeese Kaloie Un hoike akaka m&i kek&hi Kiuka i kon& manao. o Kauka Buliena, (Buiiens) kona inoa, aole he mai pupa» le maoli ko Kalote ka wahlne & Maikmiii&* . n&, i hanai i& i ka ia&u m&ke mamu& ae, ,& i kon,\ w& p&b& i haalek ai ia Mekiko, a ■ he lana no kona manao e oia no ia ia, aka, |he iohi nae. Ua hooiaio i& mai keia e ke« ' k&hi p«e e he nui.