Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 41, 12 October 1867 — Ka Nupepa Kuokoa. KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Na S. M. Kamakal*. imLe 45. NO KA NOHO ALtf ANA Q LIHOLIHO M.ALCJS A O k'E Al t FIT.VI. A CA k'Afaia o Kameuamiha 11. ; O Kapihe ke kauia naoa i \ranatn mai imua o Katriehameha, i ka i an», " E aroo ia ka malo ioihi raai Kuumoo a hiWi i Ho:lua!oa. E hui ana na moku ; e bk>lo ana ' aa kapu, e iho mai ana ko ka lani, e pii aku an?i ko ka honua i ka lani." Ua ko ka wanana a Kapihe, o Kuamoo !ke kahua kaua i heohioloia ai na kapu ka* hiko. O Holaaloa ka m»Io loihi, o ka hoo;hui ana ia i ni aapuni mai Kahiki a Hnwa- : ii nei. Ua iho ntai ke aupuni o ke Akua !mai ka lam mai, a ke pii nei ka poe manao;io i ka iani. A ke hooko ia nei kekohi o ia ' hihu wannna. Ua like no ia me na nianawa |i ka wa i hiki oie mai ai na haole, o Kekio ;Piiakalo, a o Kekiopiio, a o Kaopulupulu a jiue Kila. 0 ka hiolo ana o ke kapu alii, he (uea ku|papaha loa no ia, aole i ike ia mn ka moof lelo kuhiko o na kupuna o Hawaii nei. Uu ; tke iu no hoi ma ka moolelo aiii o Oahu, ua J haalele o Maiiikukahi tx me Kauakahiihlani ! i ka noho alii ana maluna o ke uupuui, a ua 'haawi oku l.iua i ko laun noho ana aupuni ( i na makaainana, a ua ipwe iaua i na keiki wnakahiapo a pau a na makaainana na luua I e inahiina n e hanai hoi. Ua kaulana ko ! laua nianawa i na alii maikai, aka, aole aae |i oleloia. ua haalele i ke kapu aiii. Eia pa'ha kekahi; aole no paha i kapu loa nn aiii |kahiko. O, he wahi kapu no e iike me na ! kapu alii maioko o ka hale. | Ua oleioia, aole no i kahiko loa ke knpu wela o na alii. Ia Kawelomakua a me Kaawthiokalant wale no ka hoomaka nna o ke puhi kanaka ana o ke kapu alii. No Kauai no ia kapu, a oa iilo mai i kana mau poa a hiki ia Kahamaiuihi, a ua hoouna aku hoi o Kauakahinkahoowaha ia Kuaionoehu, e kii i ke kapu o Kauai ia Kahamaluihi, oia hoi I ke kupunawahine. Ua ioaa mai ia Kualo- | noehu ke kapu a me na kanawai, oia hoi ke kapu puhi kanaka a nie ka lumaiumai, a ua | hooliloia maluna o Kualii, a ua lilo o Puo|w;iina i puu puhi kanaku. He akol i haneri 'a keu mukahiki mamua o kakou. A pek i hiki ai i Maui ia Kalanikuihonoikamoku ke kapu puhi ahi. i O ka hnalele ana o Keopuoiani ke alii jhookahi i koe nona ke kapu, oia no ka hiolo ana o ke kapu, rfie ke kokua iike ana o na aiiiapnu. Ka Moolelo o ka Ainoa a.na. 1 ka po i make ai o Kamehameha, a i ke ao.ana ae a ahiahi iho o ta ia, aiuoa iho ia ka wahips i ka ni.u. a ai pu iho la kekahi poe kane uie ka wtjbiuei me ka nlelo ana no t*Qi, 4, Ua make aku ia no ka uiea nana e malama .ke.akup* a ua pono no ko kakou aiuoa ana." Ua Uapaia keia ainoa he kumakena. Ma ke alo nlii waie no keia ninoa ana, «ole no i. lauiaha loa ae ma ua kuaaina. A pau ioa ae ia na la o ke kaa kumakena ana o na aiii a me na makaainana no Kame* hameha, a ua pau eoi i ka huikala ia ka haumia no ke kupiipau alii aimoku rnu Kaiiua, alaiia, hoouna aku ia o Kaahumanu a me Kalaaimoku i aa eiele e kii ia Liholiho» e hoi mai ma Kailua, no ka mea, no ka mea, ua hooknawaleia oia m» Kawaihae, no ka haomia o Kona i kē kupapau. A iohe o Lihoiiho i na oieio a ua eiele i hooana ia ako ai e Kaahamanu toa, niaiia. hookolo iku ia o Liholihoia Kekuaokaiani, i ka i nna, 44 E hoi kaua i Kaiiua, ua kii ia mai nei ia • hoi." Pane inai hoi o Kekua* okaiani, »• O ke kauoha a ko kupunakane, elua wale no kaua i kauoha ia, o ke aupao! kai aoe.oo ke akua hot ko'u kauoha. E nma ako hoi au ia oe, a • naoa roai hoi oe ia'O. E hoOle aku oe i na eiel<l a na kahu ou, ao!e hoi kaua e hoi aku, no ka mea,ke lohe o«i nei kakou, ke ainoa mai ia o Kailoa." Hoi aku )a hoi na eleie a hoole aku !a ia Kaehtjmanu ma, aio ka i ana. "Aoie e hoi niai ke alii, ua aua ia aKekuaokalim.no ka makao i ka ainoa.** A tobo no boi o Kaahumanu a me na aiii a pau, aole e hoi ma! o Liholiho no I» aoa a Kekoaokaiani o ainoa. A QO kefc loheana o 'i ka aua ia o Liholiho e Kekuaokaiani, no!hiila, hoouna ini» ia oia i kekahi eleie aiti, m3 ka i ann, "E Eeke e, e kii oa i ko haka !e hoi hiai." Ae mai l* no hoi o Eeke. Kii ma j i a o rt i ke iiii. A hiki hoi oia ma Kawaihae, a halawai pu roe Liholiho. Pane aku la oia i kina mao huaolelo imua o Lihoiiho. i ka'i «n», "B Kalani e, i hoouna ia mai nei au e ou kahu e kii mai ia oe e hoi i Kailua, no ka moa, be ahaoleio ka na aii: a me na kahu 0« no ke kokaU •»», • hoike ana i ka waiwai a ko kuponakane, A ihoouna iamiineiekii mai »

oe e feoi." Ae mai ht no toi o LiaoUao !a i aai mai, "Ae. e boi aku ana aa, « bele ee n«e hoi aa e hai ako ia Kekuiokahm/ 7 Hookolo aku !a o Kiholiho ia Kekoaoka!aniJ ene ka j ak», "E hoi kaoa, » kii raai Eeke e hoi. n Olelo mai o Kekuaokalanī,' "E nobo no kaoa, he ai no ko uka, he ia no 1 ko kai; a i kii hou mai ou kahu, he a!o no' he ala, makau wale ka make i ka oahelehe-• < ie." Pane aku hoi o Lihoiiho. "Aole no au e noho ana, e hoi ana no so." Otefo mai boi o Kekuaokaiani. "O hoi, aole hoi oe i ae i« ka'u aua aku, e like me ke kaooha a ko ku- i punakane. Ke hoi )a oe i Kona, a i poe roai : tm alii iioee ainoa, mai ae aku oe." * A ku ae !a o Liholiho a ee aku la malūna ■ o ka waa, a hoi mai ia a pae ma Kaiioa. A - ; i kekahi ia ae. kukaia ae la o Kaahumano i ■ j ke aopuni no Liholiho, e like me ke kaaoha ; !d K*tmehameha, a ooho ae la o Lthoiiho ma ' |ka neho alii. A pau ae la ke kukala ana, a!a- ■ I ifa, nana'ae !a o Keopuolani ia Liholiho. a 1 1 hapai ae li i kona lima i ka waha e amoa ! i [He ahi kapu kupanaha. nana no i hoo*| [ pau i ke kapu alii a me ke kapu akua, a o |ke kumu ne hoi ia i !oaa mai ai ka pomai-1 kai ia kakou. Ua makehewa nr> hoi ka hu • I hu aua aka o na kanaka ia ia, no ka mea | hoi, aole no o lākou kuleana, a o ia wale no! ka mea kuleana iloko o ia mau kapu.] ' | Ai ke ahiahi ana ola la, hanai hoainoa | i aku la o Keopuolani ia Kauikeaouli, a nana ponoi no i hoainoa. O KeopuoUni no hoi, aole no ona mau hoaai, uole no hoi he mou I alii e aa aku e ai pu me ia no ke kapu, a o ka po wale no ka Wa e kanahai mai ai ke k»pu. O Kauiehameha hoi ame kana m&u i kane e ae, i ka hale e no hemo ke kapa a ! me knhi malo i ka hope, a hele kohana waI le aku la no, no ka mea, ua maahli ke knpu | ua poeleele. ! Ua loaa hoi ka mea kupanaha, o ka pau ana o keia mau kapu ia ia, aka, aole nae i ainoa o Liholiho, ua hoolohe no paha i na olelo a Kekuaokalnni. I A hala ae la ka la i kukalaia ai, hoolana | mai ia 1»e alii nui a me na olii i ka hooluolu | m;i Kawaihne, a no ka noho ana no hoi kej kahi o Kekuaokalani ilaila. Ai- ka -noho | ana malaila, e noho ana no o Kekuaokalani ika haipule. A ike hoi na alii kme na ka«aka, haipule hou iho la ilaila, a ai kapu hou iho la na alii ame na k'anaka. OWa j iuu rama upe a me na hana lealea he nui loa, ka hana a na alii ma Kawaihae. {Aoīeipi v.)