Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 45, 9 November 1867 — Page 3

Page PDF (1.78 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, NOVEMABA 9, 1867.

HUNAHUNA HUIKAU.

            Ua hai mai ka Nupepa Elele o Mekiko, e hoi koke no ka o Adimarala i Ausetu ria ke hookuu ia mai ke kino kupapau o Makimiliana ia ia.
            —Ua lono wale ia mai, eia ka Makue za ke hunaia nei maloko o ke kulanakauhale o Mekiko.
            —Ke noho nei ka wahine a Samu Samu ma Kueretaro, kahi e noho nei o kana kane malalo o kona hoopai a pau na makahiki ehiku.
            —UA MA RE AE KEKAHI POHU ME KA WAHINE keokeo. Aia ma ke kulanakauhale o Wineketa ko laua whi i noho ai.
            —Wahi a Kauka Holo (Dr. Hall.) Eono mau mea huna o ke ola. O ka mua, e hoopumehana maikai i ka ili. O ka lua, e mahele pono i na manawa ai o ka la, mai ai hoonuu. O ke kolu, e malama mau i na hana pili-kino o keia ao. O ka ha, e ai mama i ka aina ahiahi mamua ae o ke kapoo ana o ka la. O ka lima, e hoomaemae mau i ka ili. O ke ono, e haawi i ka hiamoe lealea i kou mau maka, aole ke ala wale i ka po a hiki i ke aumoe e like me ka nui o na keiki e puana nei a aumoe hoi aku e hiamoe.
            EHA MEA I ANOIIA. Wahi a kekahi olelo maa i na Pake. Ke ake nei makou e loaa neia mau mea eha i na wahine,—E hookahua ka oiaio iloko o kona puuwai, e hoalii iho ka hilahila ma kona mau kuemaka.—
            Ua koho ae ka Meia (Mayor) o Nu Oleana i elua makai kulanakauhale, he mau lawakua pohu wale no.
            He pepa kakau inoa kai hiki ae ma Wa sinetona a me kekahi mau kauhale e ae, i wahi e kakau ai i na inoa a me ka nui o ka na mau dala e haawi ai no ke kukulu ana i hale no Jefa Davis (Ka Peresidena Kipi) ma ka Hema. E aho kona kukulu i hale nona ma Kanada.
            Ina wa mamua, he hana no ka na wahine nika o ka Hema maloko o na mahinaai; i keia manawa ke hoole loa nei lakou, aole e hana pu me na kane a lakou iloko o na Kihapai, aka, maloko wale no o ka hale.
            Ma Iedo ke kulanakauhale nui o Iapana. Ke paiia nei kekahi Nupepa, ekolu puka ana i ka malama hookahi, ua hoopiha nui ia ina mea o na aupuni "hupo a pau o waho," i mea e ike ai ko Iapana i ke ano o ka noho ana o ia mau aupuni.
            Mamuli o ka imi noeau ana mai nei a Prof. Nukomo (Newcomb) ke kumu nana hoku o ka Hale nana i na mea kino lani ma Wasinetona, ua ikeia he 92,340,000 na miliona mile ka loihi mai ka honua nei aku a i ka la. O ka mea mua hoi i manao ia he 95,000,000 miliona mile ka loihi.
            UA MAKE IHO NEI O Gen. S. Paraika (Sterlin g Price) kekahi Kenerala o na Kipi mamua iho nei. Ma ka la 29 o Sepatemaba kona make ana.
            NO KE KINO O MAKIMILIANA. Ua hiki ae ke kino kupapau o Makimiliana ma Vera Ku ruza, a e haawi ia aku ana pahu ia Adimarala Tegetofa.
            HE HOIKE KOA NUI ma Mekiko i ka la mua iho nei o Okato ba, a i ka la elua, a me ke kolu. Ua huipu iloko o keia hookahakaha ana o ua puali koa la o Mekiko, ka hoolewa ana i na Kino Kupapau o ka poe i make i ke Kaua.
            KIAAINA NO PUEBELA. Ua kohoia ae o Rofela Garakia i Kiaaina no Pue bela.
            NO MAKUEZA. Ua lohe wale ia mai, aia ka keia Kenerala ma Iuka tana, he luna nui no kekahi puali Kipi o na Ilikini malaila.
            NO NA GENERALA O MAKIMILIANA. Ua kakau ae kekahi mea kakau manao i ka Nupepa Elele o Mekiko, e i ana, o Casetila a me ka nui o na Generala e ae o Makimiliana, i oleloia he make ko lakou hoopai, e pau ana lakou i ke kalaia.
            MA ROMA. He nui wale na lono inoino i loheia malaila e kue ana i ka Pope.—
            UA HIKI AE KA LONO MA Ladana, ke nauki nei ka ka Emepe ra Napoliona, no ka hoopanee wale o Auseturia i ka hoolako ana i kona mau Koa.
            NO NA POE MAHOPE O Garibaladi. Ua ikeia ko lakou manao, me he mea la e hoihoi ana lakou i ko lakou poe Koa a pau mai Roma aku, me ka waiho mai ia Roma pela, aia no o ka aoao a na kanaka olaila e koho ai.
            NO KA HAKU DABI. Ua loheia e haalele koke ana ka ka Haku Dabi (Lord Derby) i ka oihana Kuhina Nui no Enelani.
            UA HAI AE KA NUPEPA MANAWA O Ladana. O Ailuene To retona (Edward Thornton) ke Kuhina Noho ma Rio i keia manawa. Ka mea e kohoia ana i Kuhina Noho no Amerika Huipuia.
            UA HOLO AKU LA i keia mau la mai nei, ka mokuahi manuwa mua o Reri tania i ko Abusinia.
            KA AIE O AMERIKA HUIPUIA. O ka huina nui o ka aie o Ame rika Huipuia i hookaa ole ia iloko o ka Oihana waiwai, he elua biliona a keu, oia hoi, $2,495,277,446.76.
            MAI MADE RIDA MAI. E hooponopono ia ana ka hihia mawaena o Sepania a me Amerika Huipuia no kela moku Kaila (Cauyler) i hopuia ai e Sepania.
            KE ALANUI HAO O KA PAKIPIKA. Ua hoomakaia ka hana ana i keia alanui hao mai Kakarameka aku iloko o ka malama o Feberuali M. H. 1863. A i Ianuari 1865 ua paa ke alanui hao a hiki i kahi i kapaia o Nu Kakela, he 31 mile ka loihi, a he 930 kapuai ke kiekie mai ka ili ae o ke kai. Mai ka 930, a hiki i ka 6,261 ka nui o na kapuai o ke kiekie o keia alanui hao mai ka ili ae o ke kai. E moe ana keia alanui maluna o na lalani Mauna Pohaku. E komo ana iloko o na ululaau loloa, iloko o na pali na wahi oioi o na mauna i pao ia malalo, a maluna aku hoi o na oawawa i hoopihapihaia.
            I keia manawa he 10,000 ka nui o na kanaka e hana nei, a o ka nui o na lio hana a me na bipi he 1,300, a ke manao nei ka poe Hui, e hoomahuahuaia ka nui o na kanaka a hiki i ka 15,000.
            He 15 wahi pao i eli ia malalo o na puu Kiekie a o ka huina nui o na kapuai o ia mau wahi, he 6,262, a ua akea kupono no hoi e hiki ai ke hoomoe hou ia kekahi alanui hou. E paa ana keia alanui hao loihi iloko ae nei o Dec. o ka makahiki 1870. O ka loihi o keia alanui hao he aneane e 3,000 mile.
            NO NA MOKUAHI HAO. Ma Enelani ua kapiliia he kanaha wale no mau mokuahi laau iloko iho nei o ka makahiki i hala, aka, o ka nui o na mokuahi hao, elua hane ri a me kanawalu kumamakolu. Nani ka manao nuiia o ka moku hao mamua o ka moku laau.
            MAI HAVANA MAI. Ua ala ae ke Kipi ma ka mokupuni o Hai ti.
            NO KA AHAHUI HOOLAHA BAIBALA O AME RIKA. Ua loaa mai ia lakou iloko o ka makahiki i hala he $55,000. Ua koho hou ia iho nei na luna.
            UA OLELO AE KEKAHI NUPEPA. E lilo ana o Ame rika Huipuia i mea uwao i na hihia no Kerete.
            UA HAKAKA AE KEKAHI MAU KANAKA no ke kuha ana aku o kekahi i ka maka o kekahi, a hahau mai la hoi ka lua ia ia me ke kookoo.
            KA WAIWAI O GEN. SCOTT. Ua ili iho ka waiwai a pau o keia Alihikaua Kaulana o Ame rika Huipuia maluna o kana kaikamahine, a ka wahine hoi a Kanela Scott, a ua mahele ia no hoi kekahi waiwai no ka lua o kana kaikamahine. O ka pahikaua a Pulasaki ua haawi ia aku i ke Kula Koa o Weseta Poini, a o kana pahikaua ponoi iho hoi ana i hele ai i ke kaua i Mekiko, ua haawi ia ae ia i kana moopuna ia Winifila Socota.
            MAI VIENA MAI. Ua hoolaha ka Nupepa Prese o Viena o ka la 7 o Okatoba iho nei, e i ana. Ua halawai io ae no ka Emepera o Rusia me ke Suletana o Tureke ma o Fuada Pasha la ka Elele o Tureke, i hele aku i Rusia, a ua kamakamailio pu ae no hoi laua no na mea e pili ana ia Kanadia, a me ke aupuni Helene.
            Wahi a ka Emepera o Rusia, he mea hiki ole ia Tureke ke hookuu aku ia Kanadia no Helene. Olelo ae la no hoi oia ia Fuada, e hoike aku i kona manao i ke Suletana, e hilinai mai oia ia Rusia me he hoa aloha la mamua o kona imi ana aku i mau Koo nona ma kekahi welau o ka honua. I hou mai la no hoi ua Emepera la e hiki mai ana no he manawa e hoopau ia ai na pilikia alaila e loaa no ia ia he mana e hiki ai ke hoomalu i kona mau wahi a pau.
            MAI PARI SA MAI. Ua lono lauahea ia mai, ua hoike aku ka Emepera Napoliona i kona manao i ke Aupuni o Italia, e hoolako ia e pono ai he mau puali Koa no ka moku-aina o Roma, aole nae lakou e komo iloko o Roma.
            UA HAIIA MAI KA LOHE. Ua loaa mai kekahi mau leta, e hai mai ana, o ka moku kiakolu Wilihema ua holo mai Ladana mai, i ka la 23 o Mei i hala iho nei. He moku lawe ukana ia no J. T. Halewai o Honolulu nei. Ua holo ae la ia ma ke alanui o Lae Gude Hope. He alanui loihi loa ia o ka holo ana mai he ekolu tausani mile ka oi aku mamua o ke alanui e holo mai ana ma ka Lae o Kepohoni mai.

Ka Aha Olelo Nui o na Ka tolika Roma.

                Ua kahea aku ka Pope i na Aki bihopa, na Kadinale, na Bihopa a pau, a me na poo kiekie o ka Ekalesia Roma o na wahi a pau o ka honua nei, e hele aku lakou i Roma. Ua kapa ae no hoi ka Pope i keia halawai nui o lakou, o ka Ahaolelo o na Kadinale. Ina e maopopo lea ana keia, alaila, o ka umikumamaiwa iho la keia o na Halawai nui ana o ka Roma. O ka halawai a na Lunaolelo ma Ierusalema, i ka M. H. 50. O ka halawai mua o ko Nike ma Bitinia, i ka M. H. 325. O ka halawai mua o Konesetanito i ka M. H. 381. O ka halawai mua o Ekeso i ka M. H. 431. O ka Kaledonia i ka M. H. 451; Konesetanito alua i ka M. H. 553; Konesetanito akolu i ka M. H. 680; Nike alua i ka M. H. 787; Konesetanito eha i ka M. H. 869; ka Ahaolelo eha o Laterana ma Roma, ka Ahaolelo mua a me ka lua o Laiana i ka M. H. 1245 a me ka M. H. 1274, o ko Viena ma Daupine i ka M. H. 1311, o ko Konestaneke i ka M. H. 1414, o ko Basila i ka M. H. 1431, o ko Terenete i ka 1545, a eia hoi paha auanei ka hope o keia Ahaolelo nui—Ma keia Ahaolelo, ua kukalaia na wahi a pau o ke ao nei.
            Heaha la ke kumu hana nui o keia Ahaolelo ana, no keia haunaele kuloko paha, nolaila, koi kela e hele mai ko kela aupuni ko keia aupuni ilaila e kuka ai.

Ka hookahuna ana ia Mr. H. Kauaihilo.

E KE KUOKOA E; Aloha oe:—
            I ka la 29 aku nei o Okatoba. Ua akoakoa pau mai na Komite i koho ia no ka hookahuna ana ia Mr. H. Kauaihilo, o Rev. H. H. Pareka, Rev. A. Kaoliko, Rev. Z. Poli, Rev. S. N. Holokahiki, Rev. E. Kekoa, i kahu no ko makou Ekalesia nei, e like me ka makou noi ana i ka Ahahui Euanelio o Oahu nei, ma Waialua. Ua hoomaka ka hana ma ka hora 10 A. M., ia Z. Poli ka Haiao, 2 Timot. 2:3. Pule hoolaa ia Kaoliko, olelo ao i ke kahu hou, H. H. Pareka, lima akau aloha, S. N. Holokahiki, olelo ao i ka ekalesia, E. Kekoa, pule hookuu i ke anaina, H. Kauaihilo. I ko makou ike ana i keia anaina a pau i keia hana nui, Eehia, Kiekie, Anoano, i kau ia maluna o ko makou Kahu opio, pau makou i ka eehia, me ka weliweli, a mahalo aku no hoi me ka hoonani like, i ko ke Akua lokomaikai ia makou i ka haawi ana mai i Kahu opio haahaa, a makau no hoi ma ka hana, oiai e noho auana ana keia poe hipa. Aole paha mea o makou e aua iho i ka hoohanini ana iho i kona mau waimaka ma keia anaina no ka eehia ano e, a haalulu no hoi, me he la aia no ka Haku me kana mau kauwa, a me ka lakou mau hana a pau.
            A maia hope koke iho no, ua malama ia ka ahaaina a ka Haku, ia H. Kauaihilo ka bapetizo a hookomo i ka ekalesia i ka poe hou, ia Rev. H. H. Pareka ka wawahi belena, ia Rev. A. Kaoliko ke kiaha, a hoopau ia ka hana me ka pule, me ko makou pumehana i ka hana a ka Uhane. Piha no hoi ka naau i ka hauoli i ka hana a ka Haku.
D. MALUAE.
Hauula, Koolau-loa, Novemaba 2, 1867.


Me Palapala mai a Pere sidena W. D. Alekanekero mai.

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:—
            Ma ka heluhelu ana i kau moolelo o ke Kalaia ana o Kekoa, ke kanaka Hawaii nona ka inoa haole George Lee, ua ike au ua haule kekahi mau mea e hiki ke hoikeia, aka o ka nui o kau olelo ana ua pololei loa no.
            O ka mea i pepehia e Kekoa, i ka makahiki 1859, aole he haole, aka he kanaka Hawaii no, a oia no hoi kona hoa e noho pu ana iloko o kekahi hale ma kahi eli-dala. Eia malalo iho nei ka'u moolelo ilohe ai mai a H. Dal y mai ka Loio Apana o Waripoza ia manawa.
            O keia mau kanaka a elua ua inu rama like no a ona, nolaila ua loaa ia laua ka hakaka a me ke aumeume nui ana maloko o ka hale hoohainu rama. I ka hoi ana o Kekoa i kauhale, hoopaa iho la i ka ipuka o ka hale me ke ki, a moe aku la. I ka hoi ana aku o kona hoa, mai ka Hale Hoohainu rama aku, i ke aumoe, ua ike i ka paa o na puka, ua kupilikii kona manao no kona pani ia ana e ku i ka ua. Wawahi aku la ia i ka puka, a alualu aku la e hopu ia Kekoa, a hoomaka iho la laua i ka hakaka weliweli mainoino; a e like me ka olelo a ua Kekoa nei i mea e pakele ai kona ola, pahu aku la ia i kela kanaka me kana pahi kakiwi a moku iho ia me ka manao ole ia e ola ana, a pela ia i make ai iloko o na hora he 24. Aohe mea e ae i ike i keia hana weliweli e noho mai ana, a o ua Kekoa nei hoi, aole he hiki iki o kahi olelo haole ia manawa imua o ka Aha Hookolokolo. Pela oia i hoahewaia ai a hoopaaia i 20 makahiki ma ka Halepaahao me ka hana i na hana oolea.
            I ko'u wa i ike ai ia ia, ua hala he ewalu makahiki o kona hoopaahaoia ana; a o ka poe luna o ka Hale-paahao, ua hooiaio mai lakou he kanaka maikai keia o ka noho ana i ka Hale-paahao, a ua kakau lakou he palapala hoomaikai no ua Kekoa nei, a oia palapala pu kekahi a'u i hoike aku ai ia Gov. F. F. Low. O ka Lunakanawai nana i hoopai ia ia o Mr. Burke Esq. oia ka Hope Luna Dute o na Hale Papaa o ke Aupuni i keia wa ma Kapalakiko. Ua palapala pu aku no hoi oia i ke Kiaaina, e noi ana e kaa ia Kekoa, a ua kakau i kona inoa malalo o kana palapala.
            A e like me kau hoike ana ma kau pepa, e hoolaha e ia hookahi malama mamua o ka hookuu ia ana, kekahi olelo hoolaha e ke Kiaaina nolaila, ua waiho aku au i na palapala a me na hooponopono o keia hihia maluna o kekahi o na keiki i hanauia ma Hawaii nei, o Pake Limaikaika, ka mea i ike nuiia ma Kapalakiko no kona aloha i na kanaka Hawaii.
            He nui wale kana mau hana aloha i na kanaka Hawaii i loaa i na poino a me na pilikia. I ka manawa a ka moku powa Sanadoa i puhi ai i kekahi mau okohola ma ka moana anu Akau, he nui wale na luina Hawaii i haalele ino ia iho me ka nele loa ma Kapalakiko. Nolaila, ua hoolilo o Pake Limaikaika iaia iho i kokua no lakou, a ua hoihoiia mai lakou i keia aupuni malalo o ka lilo o keia aupuni Hawaii.
            No keia kumu, ua hooko pono o Pake Limaikaika, a ua hoouna mai i na palapala a pau, a ua malama pono no hoi i ua Kekoa nei i kona puka ana ae mai ka Halepaahao mai, a ua haawi aku he palapala ia Kekoa, e hoike mai ia'u ma kona ku ana mai maanei.
            I kona ku ana mai, ua hele loa ae oia i ko'u hale e hoike i kona olioli no kona hookuuia ana mailoko mai o ka Halepaahao. W. D. ALEKANEKERO.
            Punahou, Novema ba 4, 1867.

PUAKOLIKO, HANUA, KAHEHUNA,
Augate 20, 1867.


"Nani halo i ka ua waahila,
Halo na lima o ka hau o Kalena,
Hoeu ka pola paa a ka waiopua,
He—pu—e—Heaha ia mea lena i ka uka o Kahui."
            Iloko o ko kakou mau la e kaianuu nei, a e alo nei iloko o ko kakou ea o milumilu e mauleule ai, a kunewa mai nei na la kulolia o ke aloha, a me ke aloha ole: a he wauke ko kakou mau ea mauliawa e kunewanewa nei no Kulolia.
            Maloko o keia mau la e nee nei i hope, ua hoea mai ka manao hohonu, a naauao maoli o ko'u mau hoahanau, a he mau hoa luakaha e kuili ana i ka manao lokahi ma ke kahua hoouka kaua o ke kuikahi o ke Kuokoa a me ke Au Okoa.
            Ma ka Helu 43, aoao 3 o ke Kuokoa, o ka 26 o Oka toba iho nei, a ua ikea ka manao hohonu o kekahi poe i kapa ia lakou iho o ka "Lahui Hawaii;" ua nonoi mai lakou i ke Kuokoa, o L. H. Kulika paha ia, a o na kokua paha ona, a na lakou paha e hai aku i ka lakou mau ninau i makemake ai, a i manao nui ai hoi he waiwai nui ka i loko. Aka, owau no kekahi mea kuleana iloko oia kulana, a no ko'u inoa kekahi e kau ana, a nolaila, e kala mai ai oukou ia'u, aole hoi e kapa mai he "mahaoi."
            Ma ko'u manao ana i keia mau ninau ehiku, a ma ko'u noonoo ana iho i keia mau ninau, a eia ka mea maopopo loa ia'u, he lanakila loa ko'u, a e hiki ia'u ke wehewehe e like me ka makemake o ka poe nana ka niole. Ua noonoo iho au i ko lakou makemake, a ua kunihi ia ka waiwai oiaio, aohe i alualu ia ke kulana maikai, e like me ka ko'u manao i makemake ai a i anoi ai hoi. Heaha la ka waiwai o ia mau ninau? Aole maopopo ia'u. Heaha la ka waiwai o ka hai ana i ka aoao kiekie a me ka aoao haahaa? E hoohilahila anei me ka hookumakaia? He Kumukanawai anei ko ke Aupuni Hawaii, e hiki ai i na Lunamakaainana ke koho i mau Hooilina Moi? O ka Mana Lei Alii Kalaunu wale no, oiai oia e noho ana maluna o ua Noho Alii la; a oia wale no ke hiki ke koho i Hope, a i mau Hope paha nona e like me kona makemake. O ke Kumukanawai anei a Kanelaauli? Eia no kekahi, o ka huna i ko lakou inoa ponoi, a hoike mai o "Lahui Hawaii" ka inoa. Owau kekahi mamo a ka Lahui Hawaii, a o L. H. Kulika &c kekahi i hanauia i Hawaii nei.
            Ma ka Helu 44, Aoao 4, o ka la 2 o No vemaba nei, ua hoea mai imua o'u ka haawina aloha maikai a ko'u makamaka a Punimoolelo, o Palolo, nolaila kamalii hoowaha, a he mau wahine noho i ka ua puanaea, o Kuialauahi me Huewa, a he puolo nui ka laua i haawe mai a haawi mai la na ke kaikunane. I kuu halalo ana, hoi opeope kuu makuahine i Kau.
            Ua haawi maoli ia mai keia puolo na'u, aia no ia'u ka haawi a me ka ole, aka, i kuu wehe ana e nana, he puolo welu me ka palaholo, a ua hiki no ia'u ke kaana iho e like me ka makemake o ka mea nana ka puolo, aka, aohe nae he waiwai a me ka hanohano e loaa ana.
            Ina no he makemake ko Punimoolelo i kana mau mea i makemake ai, e hele mai no ia me na lako kakau, a na'u no ia e hahahai aku, a e loaa no he Buke okoa, a nana no e huli aku kahi e ko ai kona mau makemake a hoolawa iho.
            Aka, ina ua kapaia kekahi kanaka kuaaina loa o Kanepuu; a no Kanepuu o Waialua kona inoa i kapa aku ai, aia oia ma kuu iwi hilo. Ua hiki no ia'u ke kuauhau aku ma o Kumuuli, Kumulipo, Kapaliku, Milipomea, o Puanue a me Ololo, o Laka me ka Paialeka, o Kanikekaa me Kapaiaalani. O Kanepuu, e loaa no ma o Liloa Nui a Kiha, a ma o Keeliiokaloa, a ma o Hikaalani la, a ma o Hou a me Kaninaualii la, a o Kauakahelaikaiwi ka makuahine o Kanepuu, a o Kaweloiki a Aila ka makuakane; aia ma o Auakahinu, a ma o Kahinukela, a he Lonoikamakahiki, a he Kakuihewa, a he Kauai, no Kahakumakapaweo.
            O ka puhenehene ka Kanepuu hana, a ua noho oia ma Kula i Maui, a ma Wailuku no hoi. Ua puhenehene o Kanepuu me Kekaulike ka Moi o Maui. Ua pau o Kekaulike i ka lilo ia Kanepuu. Ua kapa mai no hoi o Kekaulike ia Kanepuu, "He wahi kanaka akamai i ka puhenehene kaikuahine ole." A nolaila, ua haawi o Kanepuu i kona kaikuahine ia Kekaulike, oia hoi o Holau la no Puuloa, a o Waiulili ke kahakai e holoholo ai, a o Kauanui a me Kaiaka na nalu e hee ai o Holau.
            Ina no Lahui Hawaii a me Punimoolelo, e hele nui mai e halawai pu me a'u, ua oi loa ka pomaikai o laua e like me ko lakou makemake. Ina he ike ko ke Kuokoa, nana e kokua i ko laua makemake, aia no ia i ka hikapalale ana aku. Aloha no.
S. M. KAMAKAU.

Kahaha.

E KE KUOKOA; Aloha oe:—
            Ma kou puka ana ae i ka pule i hala, ua ike iho au i ke kope o ka palapala a ke Kahuna Roma i kekahi o na Lunakanawai o ka mokupuni o Oahu, e noi ana aole e hoohikiia na ka tolika ma kana Aha ma ka Baibala Kalavina, ka mea i maa mau ma na Aha a pau.
            Ke kahaha nei au, no keaha la i keia mau la hope, i manao ai na Kahuna Pope e hoololi i ke ano i maa mau i na Aha Hookolokolo ma keia Pae Aina; a o kekahi poe ka tolika naauao hoi, aole o lakou kue i ko lakou hoohiki ana imua o na Aha Hookolokolo, maluna o ka Baibala Hemolele a ka poe Euenelio Hoole Pope i unuhi ai.
            Ina ua hoohalahala na Kahuna Pope i ka unuhiia ana o ka Bai bala e like me ka mea mau e ikeia nei, no ke aha hoi ko lakou mea i unuhi ole ai i ka olelo Hawaii, i hiki ai ia lakou ke hooiaio, a i kue oleia ko ke Katolika hoohiki ana.
            Aka ma na nupepa hope mai nei, ua ike iho au, ua ano loliloli ka manao o na Kahuna Roma mawaena o lakou iho no ka Baibala a na Hoole Pope i unuhi ai, e like me ka mea i ikeia malalo nei, mai loko mai o kekahi nupepa Amerika.
            "Ua hoopii aku ke Kahuna Ka tolika Roma ma Northampton, Mass. i ka Pope, e ae mai e hoolaha akea ia ka Baibala a na Hoole Pope maloko o kona Ekalesia." Ina pela e lanakila ana ka Baibala. O ke kapaia aku koe he kipi, aohe kipi, he ike maoli no ko ia la i ka oiaio o ka Baibala a ka poe hoole pope i hoolaha ai. E aa mau ana ka malamama o ka Hoomana Kristiano a hulihia ka honua nei.
            Honolulu, Okato ba 30, 1867.

FOREI GN NEWS.

                PA RIS. Oct. 15.—Events in the Papal States create great uneasiness. It is reported here that the Pope is all ready for flight, and that as soon as affairs become critical in Rome, he will take refuge in Bavaria.
            NEW YO RK, Oct. 14.—The steamship New York, from Southampton, has arrived.
            The ratifications of the treaty of commerce between the Papal Government and France have been exchanged.
            No t less than 50,000 people have left Candia, in French, Russian and Italian vessels.
            A Time s special says, that some of the leading Radical Congressmen declare themselves in favor of Gen. Grant for President. The name of Gov. Andrew, of Massachusetts, is mentioned in the same connection for Vice President.
            CHICAGO, O ct. 15.—A Washington special to the Times of this city, gives the details of an interview with the President, who declared that the current reports about Cabinet changes were wholly unauthorized. The War Department he considerd virtually vacant. He said he should make no change in haste. There had been a tremendous pressure upon him for a change. He had been urged by telegrams, letters and delegations of politicians to remove all but Welles and Stanberry.
            In regard to the recent elections he said the results did not surprise him. Ohio had rebuked the two extremes by defeating Shurman and Wade. Negro suffrage, which was the only national issue involved, was defeated by 50,000, which he regarded as a repudiation of the Congressional reconstruction policy. He hoped the example would be followed everywhere, and that the people would avoid dangerous extremes, and both parties look only to the welfare of the country.

Nu Hou ma Puakailima.

                O ka nui o na moku kalepa i hiki mai maanei. Elima, a ko lakou mau inoa pakahi, a me na Kapena, a me na kana o kela moku keia moku. Oia malalo nei.
            Capt. Brown, Ship, Kenilworth, 1,900 K. Doan, Rive, 1,200. Culenton, Stuart Lane, 1,800. Laws, Sea Chief, 1,600. Terly, George Green, 1,300.
            LA 4 O IULAI.—Ua malama ia ka la 4 o Iulai e na haole, a me makou, ua kahiko ia ko makou pahuhae ina hae ma kela aoao keia aoao, me na wai hooluu like ole, a o ka hae Amerika maluna iho, e pulelo ana i ka makani, a hookahi hae i mahaloia, oia ka hae i like pu me ka lupe e kau hoolai ana ma ka lewa e pulelo ana i ka makani, a ma ka ho ra eono me ka hapa, ua hoolele ae ka moku Amerika i ke ahi kao, e oili ana i ka lewa, a mahope ona ua haawi ae ka moku Pelekane i kana ahi kao, a ua huro aku na kanaka a me na haole no na hana lealea a lakou, a ma ka hora 8 ua hana ia ke kua hao Amara i pu, ma ke akamai o W. R. Johnson, a ua lu ia ka bauka iloko, a makia ia a paa me ka poke laau, a ua wiliia a puka, a nininiia ka lu ma ia wahi puka, a kuniia i ke ahi, a o ke kani aku la no ia aole i kana mai, nawai no la e ole ke akamai o keia haole, he Kapena Koa kana hana iloko mai nei o keia Kaua Huliamahi o Amerika Huipuia.
            LA 31 O IULAI.—Ua hoomanao ae na keiki o ka ehukai o Puakailima nei, i ka la i hoihoi ia mai ai ka Ea o ke Aupuni Hawaii, ma ka mea kupono no ka hoomanao ana ia la, oia ka halawai haipule, a me ka hana ana i wahi ahaaina, a ma ka lokomaikai o na haku hana i ka hookuu ana mai ia makou e lealea ia la, me ka waiho aku i na hana a pau o keia aina, nolaila, kupono loa ai ko makou hauoli ana, a ua poloai ae makou i ka Makua nui o ka Lani. E mau ka Ea o ke Aupuni Hawaii i ka pono.
            MOKU KU MAI.—Ma ke ku ana mai nei o ka moku kalepa o I vinhoe nona ke kapena Thirle ma ka la elima iho nei ua lawe mai oia he mau paahana hou he 10, eono pake, a 4 kanaka, a o ka ha o ke kanaka ua hoihoi hou ia aku, no kekahi mai kupono ole ke noho maanei o ia ka Lepela, i hea la ka maka o na jure i ike ole ai i keia mai ino. No ke ake nui paha e loaa kahi heluna, nolaila, hopu hewa i ka mea kupono ole i ka noho ana ma keia aina. E na jure mai hana hou oukou e like me keia, o poho auanei ka mea nona ka waiwai.
            Ua hiki mai ka moku Kamehameha V. maanei, i ka la 9 o Sepatemaba, me ka ai, a me na paahana elua, hana ku i ka mahaloia. Ua hoomaka o W. R. Johnson i kekahi mea e mahaloia ai, oia ke kukulu ana i kia maluna o ke kaa lawe lepo manu, a hukia ka pea, a poho i ka makani, a hookuuia aku la ke kaa, a o ka holo aku la no ia me ka hikiwawe loa, a ua huro na kanaka no keia mea hou.
            MAU MAKA ALOHA E HOI ANA.—Ma ka hoi ana o Kamehameha i keia la, ua hoi aku kekahi mau maka aloha o makou i ka lai o Honolulu, o ko laua mau inoa, John Puheekai, a me Jones haole kamana, a me kekahi poe iho no o ka hele ana mai e loaa ke dala, ua pau nui aku i ka hoi no ka mai.
            Oia iho la na wahi mea hou a'u i ike ai ma keia Ailana. Me ke Aloha.
J. W. MOLIA.
Puakailima, Bake
rs, Island, Sep. 11, 1867.

OLELO PAPA.

KE PAPA IA AKU NEI NA MEA A pau loa, aole lakou e hele wale a ki lealea i na manu maluna o kuu aina e waiho la ma KALIA, oia hoi ka aina o MAKIPILE (MASHFIELD.) A ke papa ia aku nei no hoi na kanaka mea puaa a pau aole lakou e hookuu wale i ka lakou mau puaa maluna o kuu aina, a pela no hoi me na holoholona e ae a pau e helehewa ana maloko o laila. A o ka poe malama ole i keia olelo papa, e hoopii ana au ia lakou e like me ke Kanawai o ka Aina. LUI KUPA (J. L. LEWIS.) Honolulu, Nov. 5, 1867. 310-1m

OLELO HOOLAHA.
MEA HAULE!


MA KE AHIAHI O KA POALUA, OCT. 15, Ua haule kekahi puolo ma ke alanui mawaena o Lahaina a me Waikapu. Maloko o ua puolo nei, he huluhulu eleele, he lolo wawae eleele, he kuka eleele, a me kekahi mau mea liilii e iho. Ua holaha aku au ma na Halekuai ma Wailuku nei, me ka olelo e haawi i na DALA ELIMA, ke loaa mai ia puolo, aka aole nae i loaa mai, nolaila, ke hoolaha akea nei au, e ka mea nana i paa ia puolo i keia wa, e hoihoi koke mai la ia'u, ina aole i Wailuku, alaila e haawi ia WM. Halstead (Bila Keoniliilii) a e loaa no na dala e like me ka hoolaha, aka, ina aole, alaila, ua ike no au i kekahi hana e hoopilikiaia ai ka mea e paa ia puolo, no ka mea ua manao au ia kanaka. Na'u na KINI PAI KII. 310-2t

HALE KUAI LOLE HOU!
MA KALUAAHA, MOLOKAI!

E NA HOAALOHA KANAKA O UA AINA makani nui nei a Kuapakaa i kapa inoa ai, ka mokupuni kui laau hoi o Molokai Nui a Hina, e ulele mai oukou e kuai i kuu lole hou ma kuu hale kuai. E lawa ana ka holoku mai ke $1.37 a i ka $2.00. Na ano Ulalii he $2.00 no ka holoku. E kuai makepono loa ana au mamua o na makepono a pau o Molokai nei. E kuai mai no hoi i na Likao, Pepeiao Laau, Moa, Pelehu a me na mea ulu a pau a kanaka. Na ko oukou wahi makamaka haole aloha. R. NUKANA (NEWTON). Okatoba 26, 1867. 309-3m

HOOLOHE MAI!
KA HALEKUAI O C. F. PULUKA

OIAI KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka inoa malalo nei e haalele iho i na kaiaulu o ke Aupuni Hawaii iloko o ka wa pokole, nolaila, ke hoike aku nei au i na makamaka Hawaii a pau loa. E hooemi ana au i ke kumukuai o na mea kuai o kuu Halekuai, ma Alanui Papu, malalo o ke kumu lilo, e like me na Hale Kudala mai keia la aku. Nolaila, e oluolu oukou e hele mai e nana i kuu waiwai, mamua o kuu naue ana aku. C. F. PULUKA. Honolulu, Mei 23, 1867. 286-3m

OLELO HOOLAHA.

O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, ke papa loa aku nei au i ka poe mea Halekuai a poe waiwai e ae paha, mai hooaie mai oukou i kuu wahine mare o PONO w, no ka mea, ua haalele mai oia ia'u a me ko maua wahi moe, a ua hele aku mamuli o kona makemake, a no ia hele ana, ua hopu ia oia a hookolokolo ia, a ahewaia no kona hewa moekolohe, imua o H. J. Wana Esq. A o ka poe a pau e hoaie mai ana iaia ma keia hope aku, maluna o lakou ko lakou poho, aole loa au e hookaa ana ia mau aie. HALE (W. H. STEPHENSON.) Hanalei, Kauai, Oct. 15, 1867. 307-4t

OLELO HOOLAHA!

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA haole me na pake, ke papa loa aku nei au ia oukou, mai hoaie oukou ia KAINALU ka'u wahine mare, e noho la ma Wainiha, Kauai, ina hoaie oukou iaia, maluna ona ko oukou poho. Ke papa pu aku nei no hoi au i na makamaka o ua o Kainalu, mai hookipa oukou iaia, a mai malama no hoi ma ke ano hoowalewale, a ina e hana kekahi ma ke ano hookipa hoowalewale, e hoopii no au no ko'u poho. W. HOODGE. Wainiha, Kauai, Okatoba 22, 1867. 309-4t

KE KUNA MALOLO!!

E HOLO MAU ANA KEIA KUNA ma na Awa o KONA, HAWAII i hui like me ke kuna "KONA PAKEKE." No na ukana a me na ohua, e ninau ia KAPENA RATHBUN ma ka moku, a i ole ma ka Hale Oihana o C. A. WILLIAMAS. 308-tf

MAU LAAU LAPAAU OLA A UPAMA (UPHAM,)

E OLA KOKE AI O KA MAI HANO A ME ka NAENAE iloko o na minute elima, a e ola loa ai hoi ka mai mahope iho o na hana maikai ana. HE LAAU no hoi no ka hoola ana i na OHUNE a me na PUUPUU o ke kino. HE LAAU MALAKELA, (Marachella) no ka hooulu ana i ka umiumi olohelohe iloko o na pule eono. E kuai ia e C. F. PULUKA, Ma ka Halekuai Honolulu, Alanui Papu. 296-tf

HALE KUAI!

O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE Parani ma ke Alanui Maunakea, ma kai iho o Lepekahoe (Liberty Hall), ua lilo iho nei i na mea nona na inoa malalo nei, na mea nona ka Halekuai ma Monikahaae. Aia maloko o keia Halekuai na lole o kela ano keia ano o na kane a me na wahine, a he hiki no hoi ke kuai ia aku me ke kumukuai oluolu i na makamaka a pau o kela ano keia ano. GRUNWALD and SCHUTTE. 296-6m

HALE KUAI HOU!

UA WEHE AE NE I NA MEA NONA na inoa malalo nei he HALE KUAI HOU ma Monikahaae, mawaena o ka Hale Kuai Bipi a me ka Hale Kauka o Dr. Kenedy ma ke Alanui Papu. O kekahi o maua, oia hoi o SCHUTTE, ua maa no na kanaka iaia, ma ka Halekuai o Painapa. Eia hoi maloko o keia Hale na ano LOLE he nui wale, e lawa ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he mau lole kane a he mau lole wahine maloko o keia hale. A e kuai aku ana no maua me na makamaka Hawaii a pau i na mea i makemakeia. GRUNWALD &SCHUTTE. 292-6m

Ua Nee aku i ka Hale Kuai Hou.

O KA HALE KUAI HAPA PERE I IKE mauia a i maa hoi i na kanaka, ma Alanui Maunakea, ua hooneeia aku i ka Hale hou maikai, mauka iho o ka Hale Kuai mua, malaila e loaa ai ka mea nona ka inoa malalo nei me ka makaukau i na wa a pau e kuai aku i ka poe e kipa mai ana, no ke kumukuai i kupono no ia wa. WILLIAM RYAN. Honolulu, Sepat. 6, 1867. 301—3m

PAPA
PAPA
PAPA
MA KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA

OIA HOI NA UKANA O " JANE FALKINBURG." NA PILI Hale ulaula, NA PAPA Noweke 1 a 1 1/2 iniha, NA KAOLA HALE O KELA ANO KEIA ANO, NA PAPA palahalaha, NA PAPA hele a me na Papa Paina oolea, Paina keokeo a me ke Koa, Na PENA a me ka AILA, Na PEPA Hoonani Hale, AILA Hoomalo a AILA Hoowali, NA KUI a me NA LAKO HALE NO A PAU E PILI ANA i ke kukulu hale o kela a me keia ano, a e kuaiia ana ma ke kumukuai haahaa loa e L. L. HULIPAHU (TORBERT.) Ma ke kihi makai o na huina o Alanui Moiwahine a me Papu. 300-3m

HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau! RAIKI no Waimea, Kauai mai, PALAOA maikai loa, KAMANO io ula no Keamolewa mai, BIPI uahi no Kaleponi mai, KOPA keokeo—KOPA ulaula, AILA Honua! AILA Kohola, KOPE—PAAKAI, AI no na lio me na Moa, Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano. PIA NO HAWAII MAI, PIA AI— A he nui loa no na mea ai maikai e ae. Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e ike maka no oukou i keia mau mea i haiia ae la maluna. Me ka mahalo, I. BATALETA. 286-3m

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA KANAKA A pau ke nana mai, aole loa e hoaie mai kekahi i kuu wahine mare oia hoi o MRS. D. M. KAMAHALO, me kuu ike ole, a o ka mea a mau mea e hoaie mai iaia, ke hai aku nei au, aole loa au e hookaa aku ana ia aie. S. KAMAHALO. Nawiliwili, Okatoba 2, 1867. 309-3t

HE KANAKA MAHUKA!

E UKU IA ELIMA DALA I KELA A me keia kanaka e hai mai ana no ka hopu ana ia KAMA, he kanaka maoli. Ua holo malu oia mai ka Mahiko aku o Kualoa, Iulai 3, 1867. O kela KAMA, he 25 makahiki paha, he poupou puipui, a he ano maikai no. SAMUELA G. WAILA (WILDER). Honolulu, Oct. 17, 1867. 307-4t

OLELO HOOLAHA.

KE PAPA IA AKU NEI NA KANAKA a pau, aole e hoaie wale mai a hookipa paha ma ke ano kolohe, i kuu wahine mare oia hoi o KAHOHOLO, no ka mea, ua haalele mai oia ia'u, a ina o ka mea hoaie iaia me kuu ae ole, maluna iho o kona poo kona poho. IOSEPA KEAWEOPALA. Keaiwa, Kau, Hawaii, Sept. 27, 1867. 307-4t