Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 46, 16 November 1867 — Page 2

Page PDF (1.74 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, NOVEMABA 16, 1867.

NU HOU KUWAHO.

HE HIAPAI OLE. Ua houpu ia mai nei o Jime Mace, ke kanaka puupuu nui o Belekane a ua hoopaaia, oiai oia e moe ana ma kona wahi moe i ka po, a ua hana ia oia malalo o ka palapala hoopaa i ole ai oia e kue i ka maluhia. E aneane ana ua Jime nei e hakaka me ka Nunui o Irelani ma ka inoa he "Moho" no Beritania Nui. Ua oleloia ae e holo ana laua i Farani e hakaka ai, a i ole ia i Irelani.
            Ua kahea ae ka Emepera Napoliona i kona Aha Kuhina, e kukakuka no na hihia e pili ana ia Italia. O ke kumu nui o ko lakou kuka ana, e lilo o Farani i uwao, a e hookukulu paa hoi i ke aupuni o Roma, aole nae e hoohui pu aku me Italia. Ke mau nei no ka hoomakaukau ana o Farani i na mea Kaua.
            FELORENEKE. Aia ke alakai ana o na poe koa o Garibaladi, malalo o kana keiki o "Menoti Garibaladi Ka Alihikaua oi loa o na puali kaua huliamahi." Ua hoomaka ae ka hoouka kaua ana mawaena o na koa malalo ona a me ko ka Pope ma Ferozone, a ua auhee na koa o ka Pope, he nui ka poe i make a me ka eha ma ka aoao o ka Pope. O ka nui hoi o ka poe i make ma ka aoao o Garibaladi elima, a he umikumamalima i eha. He nui ka poe i lawe pioia o ka Pope, a ua auhee aku hoi ke koena. He nui ka olioli o ka poe ma ko Garibaladi aoao i keia lanakila ana o lakou, a i ka manao wale ia e "maki" loa ana lakou a hiki i Roma.

 

NA MEA PILI AUPUNI.

Ma ka waiwai o Laenui k, o Pauoa, Honolulu, Oahu i make aku nei. Poalua, la 26 o Nov.—hora 10 kakahiaka, ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka Mea Hanohano E. H. Alani i ke noi a P. Naone, no ka hookohu ana iaia i Lunahooponopono no ka waiwai o ka mea i make.
            Ma ka waiwai o Kehau k, o Waialua, Oahu i make aku nei. Poalua, ia 26 o Novemaba—hora 10 kakahiaka, ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka Mea Hanohano E. H. Alani i ke ano o ka hooponopono ana a Amia, ka Lunahooponopono waiwai o ka mea i make, a e hoopau ia kona noho Lunahooponopono ana, a e hoolohe ia ke noi, a e hoihoi aku i ka waiwai i na hooilina.
            Ma ka waiwai o Kanaulu k, o Wailuku, Maui i make aku nei. Poalima, la 29 o Novemaba—hora 10 kakahiaka, ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka Mea Hanohano Robata G. Davis i ke noi a Kailikole k, no ka hookohu ana iaia i Lunahooponopono waino ka mea i make.
            Ma ka waiwai o Heleihonu k, o Waipio, Hamakua, Hawaii i make, Poakolu, la 11 o Maraki 1869— hora 9 kakahiaka, ma Waipio, Hamakua, Hawaii, e hoolohe no hoi ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai i ke noi a J. K. Kaunamano, no ka hooiaio ana i na palapala kauoha a ka mea i make.
            Ma ka waiwai o L. B. Lencoln k, o Kawaihae-uka, Hawaii i make. Poalua, Maraki 10, 1868—hora 9 kakahiaka, ma Waimea, Hawaii, e hoolohe no ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai i ke noi a L. B. Lencoln, no ka hooiaio ana i ka palapala kauoha a ka mea i make.
            Ma ka waiwai o Kumauna k, o A-u, Hamakua, Hawaii i make. Poalua, la 11 o Novemaba 1868—hora 10 kakahiaka, ma Waipio, Hawaii, e hoolohe no ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai i ke noi a Kahea (w), no ka hookohu ana iaia i Lunahooponopono waiwai no ka mea i make.

Pane ia S. Anapu.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:
            Ua halawai mai me a'u na olelo hoohalahala a S. Anapu, o Kaanapali nei, i haiia ma ka Helu 41 o Ka nupepa Kuokoa, ma kahi o na mea hou o Maui. Nolaila, ua oluolu au kekahi mea lawe nupepa o keia apana ke pane aku iaia, oiai ua hoike kela ma ia Helu penei:
                He minamina loa au no ka manaka o ka Luna o keia wahi i ke kii ana i Lahaina i na nupepa a makou. A ke lohe nei hoi au i
i ka olelo ana a kekahi poe e haalele i ko kakou nupepa, no ka hala ekolu pule a i ka ha loaa mai."
            O keia mau olelo a pau loa a S. Anapu, o Kaanapali nei, aole he oiaio, no ka mea, he 7 ko makou nui o Honokohau i lawe i ke Kuokoa, aole au i lohe i kekahi mea o lakou e hoohalahala mai ana, i ko'u wa e haawi aku ai i na nupepa ia lakou, aole no hoi makou i kakali a hala na pule ekolu a i ka ha loaa mai, e like me ka S. Anapu e hoopunipuni nei.
            He mahalo makou i keia luna, oia hoi o J. D. Kanehoa, i ka mikiala i na nupepa a makou, mai ka hoomaka ana o ka Helu 1 a hiki i ka Helu 44 o keia makahiki, aole he hookahi Helu i haule; aole no hoi pela i na luna mamua aku nei, elima a oi aku na Helu e haule, alaila puni ka makahiki. Aole no hoi au i ike ma ka nupepa, a lohe pe peiao mai la hoi, ua hoohalahala ko Kaanapali poe lawe pepa, aka, ua pono hoi ia'u ke hoakaka iki aku no keia kanaka, a penei no ia: O keia S. Anapu, aole oia kekahi o ka poe lawe nupepa o keia apana o Kaanapali nei, no ka mea, i kuu nana ana i ka papa inoa o ka poe lawe pepa, aole au i ike o keia S. Anapu kekahi. Me ke aloha no.
S. K. POIKAOHU.
Honokohau, Maui, Nov. 7, 1967.

Ua hoopaneeia ka holo ana o ka mokuahi Laekawanna i Hilo no ka lehulehu ana mai nei o na okohola e ku nei ma ke awa.

KA LUNA HOOPONOPONO, - - L. H. KULIKA.
KA HOPE LUNA HOOPONOPONO, J. KAWAINUI.

POE HAKU MANAO NO KE KUOKOA.

  C.J. Laiana, (Lyons.)
S. M. Kamakau.
Rev. M. Kuaea,
Rev. C. B. Anelu.
G. W. Kanuha. (Oniula.)
D. Malo, (Lokoino)
  Rev. L.Laiana (Lyons)

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, NOVEMABA 16, 1867.
He Pepehi Kanaka, a me ka lawe i ke ola.

He pepehi kanaka manaonao kai hanaia maluna o ka moku okohola Amerika Aeko, Kapena Makenezie ku nui ma ke awa i ka po Poakahi Nov. 11. I ka Poaono aku no o kela pule ke ku ana mai o keia moku. He keiki Pukiki o Manuela Dala kona inoa, he 14 na makahiki o ua keiki la. E hiamoe ana no oia ma ka puka waena, a ooki ia ai kona puu i ka pahi umiumi e kekahi negero i hoomauhala loihi iaia. O J. M. Dalei ka inoa o ua paele pepehi kanaka la. Mahope iho o kona oki ana i ka puu o ke keiki Pukiki, hoi aku la oia ilalo o ka moku a ooki iho la i kona puu ponoi. I ke kakahika nui ana ae o ka Poalua e waiho ana na kino make o keia mau heana maluna o ka moku me ka manaonao lihaliha, ua uhi ia iho i ka pea maluna o laua, a e kakali wale iho ana no malaila no ka wa e apu mai ai ka lua kupapau e moi aku ia laua a i elua ilalo, i ka lua pau, a i ka lua mihi ole hoi. Kahi nana e kinai aku i ka mapu ana mai o kela leo karaima imua o ke ao nei.
            Mai na olelo hoike mai a na poe oluna o ka moku, i hai ia ae i ka Ilamuku i lono mai ai makou, ma ka hora 3 ka o ka wana ao ua hoala ia mai la ka Bokia, Mr. Leura, e ka uwe a Dala. Holo aku ua Bokia nei i kahi a Dala e moe ana, loaa aku la ia ua moku kona puai, malalo iho o ke kumu pepeiao akau.
            O ke kuke no hoi kekahi e moe pu ana me ke keiki, a i kona wa i lohe ai i ka uwe o ke keiki, ala ae la ia a kokolo aku la me ka hopuhopualulu ma kahi kaawale aku, no ka manao o ili pu iho ia alina a ka make maluna ona. I ka wa i hiki aku ai o Mr. Leura, olelo ae la ua keiki nei, "Ua oki ia iho nei kuu puu e Dalei, a e make ana au."
            Ua lawe koke ia aku la oia e ka Bokia mahope, a he iwakalua minute o kona ola ana mahope iho, make iho la ia. Ua hoala pu ia mai no hoi ka malamamoku, a hoouna mai la oia i ka elele e kii i ke Kapena iuka nei a me ona mau Kauka pu, e holo aku ai iluna o ka moku. Ua make e nae ke keiki mamua o ka hiki ana aku o Kauka Bufama, Kenede, a me ke Kauka Kenede mai o luna o ka manuwa Lakawana.
            Mamua ae no hoi o ko Dala make ana, ua olelo hou ae no oia, "Ua hele mai o Dalei io'u nei, olelo aku au iaia, e hele aku oia ma kahi e, hoi koke mai la oia a oki iho la ia'u."
            Mahope o ka make ana o Dala, ua imiia o Dalei, a loaa aku la oia ilalo o ka moku ua aneane e make. Lawe ia ae oia iluna o ka moku e ola ana no, a ua kamau no pela a hiki i ka hora 6 o ke kakahiaka, make loa iho la ia. Ua mokumoku kona kaniai. He pahiumiumi ka mea i oki ia ai ke keiki, ua pepee nae ka maka o ka pahiumiumi i ka loaa ana o ka iwi-a o ka auwae.
            Ua hoao mua ua negero nei e oki malalo iho o ka pepeiao, nolaila ua weluwelu ia wahi; o ka lua ma ke alo pono o ka puai, a o ke kolu malalo iho o ka auwae.
            Aola i ekemu iki ua negero nei i ka wa i ninau ia iho ai oia i ke kumu o kona pepehi ana ia Dala, oiai he hiki no iaia ke kamailio mamua o kona wa i make loa ai. Ma ke ahiahi o ua la nei, elua ona mau hoa'loha i hele mai no kekahi mau moku e ae, aole nae oia i hoike aku i kona manao opuinoino, e hiki ai la hoi ke manaoia, e hana ana oia i kekahi hewa pepehi kanaka. Ma ka hoohalike ana nae me kana mau hana i hala o na la mamua, me he mea la ua ane hoopupule ia kona manao no ke keiki Pukiki—oiai ka wa e ku ana ka moku ma Kawaihae, iloko o ka malama o Aperila, ua hooweliweli aku no ua o Dalei ia Dala, a ooki aku la iaia me ka pahi, o kahi palule nae kai moku, aka, holo aku la oia a lele iloko o ke kai. Ua pakele nae oia ia hana ana ana, a no ka maopopo ole o kona kumu i ukiuki ai ia Dala, nolaila, ua manaoia ua loaa paha ka nika i ka mai pupule, nolaila, ua hoopaa ia oia i ka hao no kekahi mau pule elua a ekolu.
            No ka manaoia ua pau ia hoi ke ano pupule, nolaila hookuu wale ia oia e hana i kana hana, aka, i ka malama mai o Augate, ua hoopaa hou ia no oia i ka hao, no kekahi hana pono ole ana i hana ai, a no ka manao hou ia no, aohe la he mau pilikia e ae e hiki mai ana mai iaia mai, ua hookuu hou ia no oia e hana i ka hana a hiki wale i ke ku ana mai nei.
            He nui wale no na manawa ana i hooweliweli ai ia Dala aole nae i manaoia, ua olelo pu no hoi oia e pepehi ana oia ia Dala, aka, ua kuhi ia he mea lealea kalakalai olelo wale iho no eia ka he hana io loa no.
            Ua lawe ia ko laua mau kino e kanu ma ka Poalua iho nei, a o ka lua paha keia o na pepehi kanaka i hanaia e like me keia ma Hawaii nei. O Kaleo ko Manoa, a o ka lawakua pohu hoi ko Honolulu nei.

I ke kakahiaka Poaha iho nei ua holo aku ke kiapa J. W. Seaver i Kapalakiko me na ukana no keia awa aku, a he mau ohua uuku kekahi maluna aku nei ona.

NU HOU KULOKO.

Oahu.

Ua loheia i ka po Poalua iho nei, he ekolu mau wahi i pae mai ai na leo mele nahenahe. Ma Aikupita, Kaumakapili a me Maunakiekie. ---------
            NA KANAKA KIURE.—Ua akoakoa pau mai nei na kanaka kiure o ke kaona nei, a ke lawelawe nei lakou i ka lakou hana uhai hele, he kepa kanaka. Ae aohe no e ole ka loaa o na poohina a ia poe, oiai he kamaaina.

Ke hooili nei ke kalepa Centurion i ka aila mai luna mai o na okohola, a iloko o ka wa pokole paha e piha ai oia, a holo aku i Nu Bepeki e kuai ai.

Ke ike nei makou i ka hoomau ana o Mr. Lyons i kana hana holoi lole makai o Kaholoakeahole, a oiai no hoi ke nui mai nei na moku, aole aku la no e ole ka uli o kana wahi kilu. ---------

PAAKAI O PUULOA.--I ke kakahiaka Poakolu iho nei, ku mai la ke kiakahi Wailele mai kahi hana paakai mai o Aikake ma Puuloa, me na eke paakai he 425, no ka pomaikai o na okohola e ku nei.

I ka Poaha iho nei, ua holo aku ke kialua Kamehameha V., i ka mokupuni o Puakailima, i lawe aku nei he mau kanaka paahana hou a me na lako ai no ia mokupuni. Ua ae ia aku no hei o J. Puheekai e noho luna no ke Kuokoa ma Puakailima.

KA HALE WAIHO PAUDA.—Ke malama loa nei ke aupuni i ka hale e hoahuia ai o ka pauka malalo iho o ka puu o Puowina. Ke ku nei na koa kiai i kela a me keia hora o ka la a me ka po. O ka mea a mau mea e hookokoke mai ma ia wahi, aole i ikeia ka hopena. ---------

KULA HAOLE O WAIALUA. —Ua hoi mai nei ke kumu o ke kula Beritania o Waialua mai kona hoomaha ana aku nei, a ua hoomaka paha kana kula ma na la mua o keia pule. E oluolu ana no paha na haumana a me na makua no ka hoomaka hou ana oia hana naauao ma ko lakou apana.

MAU MAKAI HOU.—No ka hiki ana mai paha i ka ulu moku, nolaila, ua hoopuipui hou ae ke aupuni i mau makai hou no ke kulanakauhale nei, a ke ike nei makou ke lawa loa mai nei na makai i ka hoonohoia ma na huina alanui. Ua pono ia hanu ana pela, oiai aohe i ike ia aku ke kawa po.

I na la hope o ka pule aku nei i hala, he hakaka nui mawaena o kekahi o na luina o ka manuwa a me kekahi wahi haole hoonahoa e iho, a no ko makou makemake ole ia hana o ka hakaka, nolaila, ua haalele aku no makou e u kuikui ana.

No ka nui loa ana mai nei o na alani o Kona, ua hele na hale pake kuai mea ulu a piha pono i na hua alani e kakau mai ana. I na e hoohele iho i ke ahiahi ma na huina alanui, aole no hoi e nele kou lohe aku i na huaolelo e pane mai ana, "pai alani keonimana."---------

KA HALE PAPAA HOU O KE AUPUNI.—Ua paa loa ae nei ka hale hoahu waiwai o ke aupuni makai o Ainahou, a ke hoomaikai nei ia loko. I lawa no nae i ka paa ana o ka hoahu e no ia o na waiwai. Ua akea no keia hale i ka makou ike a ua nui no hoi. Aole no i poho na laukani dala i hooliloia no ia hale, oiai e hoihoiia mai ana no ke poho mahope.---------

KE KAA WAI HELU 4.— No ka mea, ua poina i ka lehulehu o keia Puali ka lakou mea i hoololi ai, no ko lakou po halawai mau, nolaila, ua poloai mai ka Puuku oia kaa wai ia makou e hai aku i na lala a pau oia kaa wai, e halawai ana i keia po, hora 7 ponoi ma ko lakou hale halawai mau.

KATE LEE A ME KONA MAU OHUA.—Ma ke ku ana mai o keia kuna i ke ahiahi Poalima aku nei i hala, ua hului pau mai oia i na ohua he nui mai ke awa mai o Lahaina i hiki aku ko lakou nui i ke kanahiku a oi. Ua kau pu mai hoi maluna o ia moku Ka Mea Hanohano A. M. Kahalewai, a ma ka holo ana aku nei no a ua Kate Lee la i ka Poakahi iho nei, ua hoi aku oia.

KA MOI.—He oluolu maikai loa ke ola o ka Moi e noho mai la i Molokai. Ua ike iho makou maloko o ka nupepa haole a H. M. Wini, ua haawi ae la ua Lani la i ahaaina ma kona wahi e noho mai la ia Molokai, a he elima haneri ka nui o na kanaka i hele aku, a me kekahi mau haole pu. Nani wale ka ike ana aku i kona noho mai i Haku no kana papaaina, aole aku la no hoi e nele ko lakou haawi aku i ke aloha kiaha wai huihui me ka i ae "E ola ka Moi i ke Akua. ---------

MAU IAPANA.—Eia ma ka Hale Luina nei, elua mau Iapana, he mau luna oihana aupuni ka laua, a i hoounaia mai nei e ao i ke o kohola. Me ka laua pahi kakiwi no laua e hele nei. I mea ia aku ka hana e wehe e nana, luliluli ko laua la poo. He mea mau ka ma ko lakou aina, a he rula hoi i haawiia mai ia lakou, aole e ae wale aku e nana ia ka lakou mau pahi. Mai Oregona mai nei laua maluna o kekahi o na okohola.

HE HUAKAI HELE NUI.— Ua ike iho makou i ke awakea Poakolu iho nei, i kekahi huakai hele ma na alanui o ke kaona nei, a o ka poe a makou i hoomaopopo aku ai maloko oia huakai, he poe lalakoa, polapola, a he mau Hawaii no hoi i holo aku i ke kai a hoi mai nei. Malia paha ua ohi ke kaki oia poe, a nolaila, ua haawi lakou i ahaaina, aka, he kumu no nae ia e mau ai ko lakou holo mau ana i ke anu.

AIA KILAUEA I KE KAI.—Ma ka olelo hoolaha

i hoolaha akeaia ma na huina a alanui ua ike iho makou, e holo hou ana ke Kilauea i keia Poakahi iho, la 18 o keia malama, ma ka hora 4 1/2 oia la. Ua hooliloia o Walker & Allen i mau Luna Hooponopono.

AHAAINA LA HANAU—I ka Poakolu iho nei, ua malama ae o Mr. Davidson a me kana wahine i ahaaina hoomanao no ka la i hanau mai ai ka laua makahiapo. Ua haawi laua ma ko laua hale noho, kokoke i ka Halemai Pupule ma Kapalama.

KANAKA MAKE EMOOLE.—I ka Poakahi iho nei, ma Maunakiekie, make emoole iho la o Pihenui me ka mai ole, aole i akaka ke kumu, aka ua loaa e oia i ka mai i Honuakaha, a i ka hoihoi ia ana a hiki i Maunakiekie make iho la.

NA KOKUA MAHINA HOU O KAWAIAHAO NO KA MALAMA O OKATOBA.—Honolulu $31.60 ; Maunakiekie $2.35 ; Kaakopua, $1.75 ; Kapalama, $3.25; Kunawai, $1.35; Maemae, $1.50 ; Puiwa, $1.00; Makiki, $2.35 ; Manoa, 11.50; Kamoiliili, $11.50; Waikikikai, $3.25; Pauoa, $6.00; Palolo, $1.00. Huina pau loa, $78. 30.

NA HALE LAAU LAPAAU A ME NA KAUKA O HONOLULU.—Eia ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, he eono mau hale laau lapaau kahi e loaa mai ai no na mai. Eia maloko oia mau hale, he umi mau Kauka nana e lapaau. He ekolu i lona na oihana mai ke aupuni mai, a o ke koena iho, ma ka imi ana mai a na mai e like me ko lakou makemake.

POE PUHI OHE O HONOLULU NEI.—I ka po Poalua iho nei, ua puka ae keia Poe Puhi ohe mai ko lakou mau hale ae, a ua hele huakai ae ma na huina alanui me ka lakou mau ohe keleawe, a iloko o ke konane launa ole mai o ka mahina, ua kuu pau iho lakou i ka lakou mau leo mele, a ua lai no i ka hoolohe aku a na pepeiao a "ka poe puni mele." ---------

KA PAPA HIMENI O KAUMAKAPILI.—Ke loheia nei na leo mele o keia Papa Himeni i na po a pau o ka pule, e ake ana o ka paa pono iho o na leo mele, alaila, uniki ae i ka maka kanaka, nawai hoi e ole ka makemakeia mai, oiai o oukou no hoi na huluhulu i ka puka ihu. Oi, iliki ae hoi oukou i ka oukou mau mele, a pau ae no hoi ka koluna mele ana, alaila, hoehu koke ae no hoi ka oukou. ---------

I KE AKUA KAKOU E HILINAI AI.— Ua ike iho nei makou ma kekahi hapalua dala ulaula i ka hua kumu o Amerika Huipuia i kakau ia me kela mau hua ma ke poo maloko o ua hapalua la. O ka maka mua keia o ko makou ike ana i na dala oia ano. Ua hanaia ua hapalua ulaula la i ka makahiki 1866. Pehea la na dala keokeo, ua kau pu ia no paha me keia hua, aole paha.

MAHINA KONANE MA HONOLULU.—I na po mua o keia pule, ua hiki ole i ko makou mau kiionohi maka ke paweo ae i ka nanaina aku i ka mahina poepoe, e haawi mai ana i ka malamalama nui maluna o ke kulanakauhale holookoa, a ua hiki ole i ko makou mau iini ke uumi iho i ka hoike ana aku imua o ke akea, oiai aohe ala po e mahalo ole ana i ke konane maoli o ke "'lii wahine o ka po." Aka, he mea mau no nae ia ma ka poai oluolu aku, kahi a na moku kanu a Kamehameha e ku nei.

KONA PAKEKE.- I ka liula Poaono aku nei i hala, ua selo ia mai la ke kuna Kona Pakeke, a no ka pohu loa a me ke aheahe makani ole nana e ahai koke mai iaia ma ke awa nei, nolaila, ua kuoili oia mawaho o ke awa a kahiku wale ka la komo mai ana. Ua piha pono kona mau kuono a me kona mau kihikihi i na ohua a me na ukana. O ka ukana nui no nae a makou i ike aku maluna ona, oia no ko Kona ukana palahu o ka alani. ---------

HALE KULA KAIKAMAHIME O WAIALUA. Ua wehe houia aenei he hale kula hou no na kaikamahine Hawaii ma Waialua, aia no malalo o Rev. O. H. Kulika ka hooponopono ana. He mau manawa i hala iho nei no ke kapili ana i hale, a me he mea la paha, ua makaukau, no ka mea, ke komo liilii mai nei na Hawaii wahine opio. Ua hala aku nei kekahi i Waialua, ke kaliia nei kekahi poe, a ke makaukau nei kekahi no ka hele aku. ---------

UA POINA PAHA.—Ua poloai aku makou i ko makou poe heluhelu i kela mau pule aku nei i hala, e hoouna e mai i ko makou nei keena i na palapala no ko lakou mau makamaka e noho mai la i na Pae Aina o Nuuhiva, aole nae lakou i hoouna iki mai, a hala wale aku no ka moku e holo ana ia Nuuhiva i ka Poalua, Nov. 12, oia o Elmira, Kapena Osborne. Aia maluna ona ko makou mahalo, no kona lawe aloha ana aku i na nupepa Kuokoa a me na Alaula no na misionari e noho hana mai la. Malia paha o loaa hou ae ua moku e holo ana ilaila, nolaila, ke paipai e aku nei makou i na makamaka, e hoouna koke mai no i na palapala.

KUU PAU HOU NO.—I keia Poaono ae, la 23 o keia malama, e mele hou ai ka Papa Himeni o Kawaiahao maloko o ia luakini no ka pomaikai o ke Kula Kaikamahine ma ia inoa. Me he mea la no paha, aole e nele ana ka naue nui ae o ka poe puni hoolohe mele, oiai o ko lakou meomeo ia. Na oukou no e hele mai e hoolohe no oukou iho, a na makou ka hoolaha ana aku i na leo mele e oliia ana ma ia po. O na Kamalei Haku Alii a kakou, o na Mea Hanohano Pauahi a me Kamakaeha na alakai, a e kokuaia ana e kekahi mau puni mele e ae, oia o Mere Kuke a me Farnard ma ke mele ana i kekahi mau leo.

Maui.

HALEHAKU A ME LAIE.—He mau wahi maluhia ka keia, aole he ona, aka, he hele no nae kekahi poe i na wahi ona e inu ai, a me na Ahaaina lealea.

MAI WAIAKOA A KAMAOLE.—He panini a me ka uala ka mea inu o keia wahi, a o ka wahie ka waiwai nui e oki nei a lawe i kai o Kalepolepo e kuai ai me Keoni Liilii (G. Halstead.)

MAI LAIE A WAIAKOA.—He mau wahi inu uala no keia, aka, he poe mahiai no nae, aole Palaualelo e like me ko Keokea poe. He kua wahie ka hana nui a koonei kanaka, a he alualu kao no hoi i luna o Haleakala.

PUAAHOOKUI.—O keia kahi ua ino o keia mau wahi, he hakukele ke alanui, pakikakika a hina hoi na lio no ka pahee i ka ua.
            (Mamuli o ka lokomaikai o Ioela Kamauliolono i loaa mai ai keia mau mea hou o Maui mai Hamakua a hiki i Kalepolepo.)

KULA SABATI A ME KE KULA IMI.—Ua hoala ae o Rev. A. O. Polepe, i mau kula elua i ka la Sabati. O ke kula Sabati, ua hoomaka ia no mai ka poe hapauea loa a hiki i ka poe opiopio. Mahope o ka pau ana o ka pule kakahiaka, hoomaka ke kula Imi ma ka hora akahi o ka auwina la pule.

MAI KAMAOLE A KALEPOLEPO.—O na aina hope loa keia o keia Apana. He ia koonei waiwai nui. Hookahi no la loaa ka haneri dala ke ku mai ke Akule a me ka Hahalalu o ua wahi nei, a poha no ka waha o koonei keiki i ia ae ai la, "he hoohihi noho kahua hale wale no aohe lihi hoihoi o ka noho ana." Ole no paha ia oukou i ka malihini, i kamaaina no la he kaha aloha ia keia.

KULA KAHUNAPULE O WAILUKU—Ua palapala mai o S. N. Kaaiohelo o Wailuku i kekahi o makou penei: "Ua hoomaka hou ke Kula Kahuna a Rev. W. P. Alekanedero i ka la 4 o Novemaba nei, a iloko o keia hoomaka ana, ua komo mai elima mau haumana hou, oia o Daniela Kaaiokalani, Kekahuna, Haalilio a me Paaluhi no Molokai mai lakou, a o kahi Ohaiula no hoi."
            — Eia hou no, he Kula ku i ka wa ma Wainee no na Pake o C. H. Lui, e ao ia ana lakou i ka palapala Hawaii. I na po lakou e ao ia ai, a na L. W. Papalimu e kula.

ONA MA HAMAKUALOA.—Mai Huelo a hiki i Halehaku he nui loa ka ona, inu uwala, inu pinika i hana ia e ke kanaka Hawaii i mea e lealea ai lakou, o ka Poalima. Poaono, a me ka la Sabati. Mahope o ka ona ana he hula ka hana, he olioli, a me na hana ino wale he nui.
            [Mahope iho o ko makou lohe ana i keia manao iho la makou e hana i Olelo Hoolaha no na makai, ua kuhi makou ua nalowale la lakou, eia no ka auanei o lakou no kekahi e huikau pu nei iloko o keia hana lealea me na kanaka. Auhea la ka mea i koe i ke Aupuni? Ke hele nei ko lakou mau Luna kiai i ka auwana, a ke hahaki wale ia nei ka maluhia o ke Aupuni. L. H.]

POHO KA HUI HALE-KUAI o HAIKU.—Ua loaa mai kekahi palapala mai a J. S. Kaleiwohi mai o Makawao Maui, e hai mai ana oia i ke poho ana o ka Hui Halekuai o Haikuuka Maui. A e papa mai ana hoi i ko Kauai poe mai noho lakou a puni wale i ka olelo hoomalimali a kekahi poe e koi mai ana ia lakou e hoohui pu aku ma ka hoouluulu dala Hui Kuai lole ana, o poho auanei e like me ko Haiku. O ka nui o na dala i poho o keia Hui he $1,200.
            [Auhea oukou e ko Kauai, o ka pono paha ka Kaleiwohi e kaua mai nei oiai oukou, aole i hoomaka ka Hui ana. Aole o keia wale no kai poho o ko Honolulu nei no kekahi, a o ko ke kauwahi e ae no hoi—Nolaila e noonoo pono oukou i ka "Kuokoa" e kauleo wale aku nei no, no ka mea, o ka oiaio kana. --------- L. H.]

MAHALO IA KE KAPENA O MOI.—Ua mahalo nui na ohua i ke kapena, no kona hookuu wale ana i na pahu o na ohua aole i uku ia. Aole pela na moku e ae.

KA HIKI ANA MA WAILUKU.—O Wailuku he kulanakauhale mahuahua iki keia ma na wai-eha nei, i ko'u ike ana i na hiona o ko Wailuku Kulana, he oluolu no ka noho ana, a he lana ka manao o ka poe haipule ma ka lakou mau hana, a ke hauoli nei no lakou ma ia mau mea.

KA HAALELE ANA IA HONOLULU.—Ua haalele aku au ia Honolulu i ka la 4 o keia malama, a kau aku la maluna o ke kuna Kamoi, a i ka hiki ana ae i ka hora 5, o ka holo mai la no ia, a haalele i ka huikau o Honolulu, i ka hau-kawewe hoi a na keiki o ke kai, a hao mai la o Moi i kana hana o ka eku i na ale o ka moana, he elua po o ka noho ana ma ka moana, i ke kakahiaka Poakolu o ka la 6 o keia malama, a ikeia aku la na ae kai o Kahului, ia wa i hoholo ae ai na kanaka mai uka mai o Wailuku maluna o na lio, a mumulu ae la mauka, a lele aku la na ohua a pau i uka. J. A. KAOHAIULA.
Wailuku, Maui, Nov. 8, 1867.

 

No ke Kula Kahuna o Wailuku.

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:
            He nui ko makou hauoli iloko o keia mau la, no ka hiki hou ana mai nei o na haumana o ke Kula Kahuna o Wailuku nei;—no Molokai mai 4, no Honolulu mai nei hookahi, no Wailuku nei hookahi. Huina 6.
            Ua komo mai ko Molokai a me ko Wailuku nei i ka la mua o Novemaba nei, a o ko Honolulu hoi, ua komo mai nei oia i ka ia 6 o Navemaba nei.
            O ko lakou mau inoa, eia no ia:—Paaluhi, Haalilio, Kekahuna, Kekiookalani, Kanoho a me Kaohaiula. A hui pu hoi me na haumana kahiko eono, ua like me umikumamalua ka huina pau. Nolaila, e na keiki opiopio, e ala oukou a e ku iluna, a e hele mai ma ka inoa o Iesu ke ola.
J. KALANI.
Puuohala, Wailuku, Nov. 7, 1867.

 

Hawaii.

NA KULA AUPUNI.— Ua hoomaka iho nei ke kula ana o na kula aupuni i ka malama o Sepatemaba a hiki i ka la hope o Dekemaba.

OPELU KU MA POHOIKI.—Nana aku ka hoi i ka opelu o keia wahi ku-ka-ma-ka-ia. "He noho wale ae nei no hoi a kani moopuna, aole i ikeia ke kau opelu nui wale e like me keia." D. KAMAHALO.

KULA HIMENI ma Kaalaea, malalo o ke alakai ana a J. W. Keoni o me Rev. A. Pali. A ke laoa nei ko makou manao e lilo io ana lakou i mau puukani nolaila.

KAWAIHAE-KAI.—Ua loaa mai ia makou kekahi leta mai ia John Kaikai mai, a ke mahalo aku nei makou i kona hai ana mai i na mea hou o Kawaihae. Ua hoomaka ae ka o Rev. A. Pali he kula Baibala ma Kaalaea a me Kawaihae-kai.

KAAHELE NA HOAHANAU.—Ke kaahele nei na hoahanau o keia apana i na kauhale e hoohulihuli ai i na poe hoomaloka, a e paipai ai hoi ia lakou. Ma keia hana ana, ua huhu kekahi kahuna pule Katolika no ka hele o keia poe hoahanau e paipai i na poe ma kona aoao. ——

NA AILA KOLI.—I na poe kumeka kamaa a pau a me na poe i makemake e mau ka maikai o ka ili. E hamo i ka ili me keia aila, alaila, e mau no ka maikai no ka manawa loihi. Aole nakakaka koke ka ili ke hamo ia me keia aila, aole hoi mokumoku wawe ke ole e hana ino ia.

KA HANA A KA HAKU NA PUNALUU KAU.—Ua hai mai o J. W. P., i ka hiki ana mai o ka Uhane o ke Akua ma Punaluu. I keia mau mahina, ua hoopiha pono ia ka halepule i na hoahanau, na hoomaloka, na poe Katolika a me ka poe e hele auwana ana. Ua hele nui mai lakou e hoopiha pono i ko ke Akua Hale i na la Sabati a pau, me ka hauoli o ka naau. ---------

HE MAU LA INO KEIA.—Ma keia mau la i kunewa iho nei, he nui ka makani a me ke kaikoo, ua oalaala mai na nalu o Kapuailima, ua kunahihi mai na keiki auau kai o Pahonu. He ikaika ka makani mai kai mai. Ua lohe ia mai ua naha ka loko ia ma Puako. Ua hui aku hui mai, pau ka ia o ka loko i ka lilo i ke kai, pau no hoi ka paakai i ka hehee i ke kai. Ahu ka hoka i kapakai.---------

MAHINA HOU MA OPIHIKAO.— Ua loaa mai ia makou kekahi palapala mai a Mrs. D. Makuakane mai, e hai mai ana i ka holo o ka hana o ka Mahina Hou ma ia Apana. Akahi no ka a ike ia ka hookupu nui loa ana malaila ke hele la a hiki i ka umikumamaiwa dala ka nui. No Opihikao eiwa dala, a no Pohoiki he umi. Iloko iho nei o ka malama o Okatoba, i ka la eono keia lulu dala mahina hou. Wahi no hoi ana, malia no ka i mahuahua ai keia lulu dala ana he poe wahine wale no na Luna nana i paipai.

KOKUA MAHINA HOU.—Ua kokua mahina hou ae ko Kaalaea. $3.62 1/2; ko Kawaihae-kai, $3.75; o ka huina he $7.37 1/2. Nele o Puako a me Makela, hoopupu mai kahi poe, hooauwaepuu hoi kekahi, nana aku a he okipau okoa no hoi lakou nei e noho mai nei. Hoomaniha maoli ko Puako kanaka, i ka holo ana o na kumu Rev. E. Bona a me Rev. C. S. Luhiau ma a me kekahi poe hoahanau e ae i ka halawai ma Puako, aole lakou i hookipa ia mai e paina, o ka nana mai no ka a na maka. He keu a ke kamaniha.

NO KA WI O HILO.—Ua loaa mai ia makou he palapala mai a S. T. Piihonua o Halai, Hilo, Hawaii, e hai mai ana ua ola ae ka ka makapehu wi o ko lakou wahi no ke oo ana mai ka o na wahi kalina pa-o-o, a me ka hua ana mai o na wahi holina ulu a lakou. Ola io aku la ka wi oia aina hakukele i ka ua.O ka makou e kauleo aku nei ia oukou, mai manao aku ke ola i na wahi hua ulu, eia iho no ka lepo, eli no a nui, kanu no a Ku ka ma-k-a-ia, aohe i ana ae e he wi kekahi e loaa.

KULA HIMENI.— Ke hoomaka ia la he kula Himeni ma Kalapana malalo o ke alakai ana a Mr. Kapiioho, a ua holo no ka ka hana o kana ao ana, a ke hoomaamaa nei lakou i pahee pono ko lakou mau leo. Wahi no hoi a ka mea i kakau mai ia makou he hookamolamola ka kekahi poe. I ke aha iho la la hoi ka mea o ka hana ana pela? E hooikaika oukou i keia hana, no ka mea, o kekahi no keia o na naauao maikai e loaa i ke kanaka. Haalele ia aku na wahi himeni kahiko a kakou e hoononolo ai.

NA KULA AUPUNI O PUNA.—Ua haiia mai makou no ka malama ole ia o na Kula Aupuni ma ka Apana o Puna. A ma ka la 23 o Sepatemaba iho nei, ua kauohaia aku ke kumu kula o Kalauonaone o Puna e hoomaka i kana kula malaila, eha wale no la kula, a o ka papa hou ia aku la no ia alia e hoomaka ke kula, aia a hiki aku iloko o Aperila o ka makahiki 1868, alaila hoomaka hou. Heaha mai nei la hoi keia o ka Papa Hoonaauao. E hoolilo ia ana ka paha o Puna i Apana no ka Moi o Butaritari. O keia wahi i kapaia o Kalauonaone, oia no o Kalapana a me Kaimu i Puna Hawaii.

Kauai.

Ua lohe mai makou, ua hooliloia o A. Wilikoki makua i Kahukula no ka Apana o Waioli a me Kalihiwai, a ua olioli pu no hoi makou i ka lono ana mai, ua hoala houia na kula la ma ia apana e ke Kahukula Nui, i kona wa i hele aku nei e hoike i na kula oia mokupuni.