Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 46, 16 November 1867 — Page 4

Page PDF (1.70 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, NOVEMABA 16, 1867.

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka holo ana e Kaapuni ia Hawaii.

Augate 22. A ao ae la. Ua launa aloha me Rev. A. Pali. Oia no ke Kahu ekalesia o Kohala Hema. Ua iho nui mai na kanaka o Kawaihae-uka i ka Ahaaina, a hele nui mai lakou e lohe i na hana ma ka Paeaina o Nunhiva. A pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala he $12.00.
            Augate 23. Ua pii pu maua o Rev. A. Pali e nana i na Luakini elua ma Kawaihae-uka, ua maikai no ia mau halepule. A alakai loa oia ia'u i kahi o Rev. S. C. Luhiau, o ko'u hoaaloha o ke Kulahanai o Hilo, a halawai iho me ka olioli.
            Augate 24. Ua hele mai na kanaka o kona apana e lohe i na hana ma Fatuiva. A pau ae la. Ua alakai oia ia'u i kahi o Rev. E. Bona ma Kohala-loko. A halawai aloha me laua, a noho aku au me kekahi lunakahiko maikai o Mr. Paku.
            Augate 25. He la Sabati keia. Ua piha ka luakini maikai o "Kalahikiola" i na kanaka no ka makemake e lohe i na mea o Nuuhiva. Ua hele aku i ka pule ahiahi ma Makapala, a noho pu iho au me Hon. D. K. Naiapaakai i kekahi la no ka ua e haule ana.
            Augate 27. Ua haawi mai o Hon. D. K. Naiapaakai i lio no'u e holo ai i Waimea, a halawai aloha me Rev. L. Laiana, e mau ana no kona nawaliwali o ke kino, aole i oluolu pono ae, ua nui ke aloha o na haipule o Hamakua ia ia. Oia kekahi o na kumu kahiko i aloha nui ia, no kona oluolu, hookipa i na mea pololi ma kona hale.
            Augate 28. Ua hele mai na kanaka o Waimea maloko o ka Luakini o "Imiola." A hoike aku au i na hana o na aina o Nuuhiva. A pau ka olelo ana. Ua haawi mai i na dala $3.62 1/2. Ma ke ahiahi iho, ua hiki mai ko'u hoaaloha Rev. Z. Poli, mai Hilo mai, a moe pu iho maua ma kekahi hale o Rev. L. Laiana me ka oluolu,
            Augate 29. Ua hele au i Waipio ma ka lio o L. Laiana. Ua inoino ke alanui o Mahiki, he pohopoho ka lepo, a hui aloha maua me Rev. I. Bicknell, oia kekahi hoa hana o ka Pae aina o Nuuhiva. A iho aku au ilalo o Waipio, a moe ma kahi hale o Rev. S. Kukahekahe. Oia ke Kahu Ekalesia o Waipio a me Waimanu.
            Augate 30. Ma ke kakahiaka nui poeleele. Ua alakai o Mr. Pupulenui ia'u i Waimanu, ua lehulehu na kahawai a hiki aku i Waimanu. He 14 na kahawai. He wahi halepule maikai ko lakou, a pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $2.50. A moe iho maua ia po ma Waimanu.
            Augate 31. Ua hoi mai maua i Waipio, he kahawai akea ia ke nana aku, ua hoike ia mai ia'u na wahi kaulana o ka wa kahiko. Ka paepae Kapu o Liloa, a me na Nioi o Pakaalana. Ua malama ia au e Mr. Halemanu, he kanaka ano kuonoono keia, a lako pono kona ohana, a maemae kona hale e noho ai.
            Sepatemaba 1. Ma Waipio keia Sabati. Ua hele nui mai na kanaka e lohe i na hana ma na aina o Nuuhiva. A pau ka olelo ana, ua haawi mai lakou i na dala he $15.37 1/2. Ma Eleio ka pule ahiahi, e kali ana lakou ia'u, a hoike aku au i na mea hou ia lakou a pau. Oia kekahi halepule o Rev. I. Bicknell.
            Sepatemaba 2. Ua noho o Rev. I. Bicknell ma Eleio, a hele aku au i Kapulena, oia kekahi halepule, a pau na hana olaila, ua hele aku au i Kawela, e kali ana na kanaka ia'u, a hoike aku au i na mea hou. Oia ke kolu o ua halepule o Rev. I. Bicknell, a moe iho au ia po malaila. Eia ka $1.50.
            Sepatemaba 3. Ua hele aku au i Paauhau, malaila kekahi halepule, e kali ana na kanaka e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana, ua hele aku au i "Maunahoano." E kali ana na kanaka e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana, ua haawi mai lakou i na dala 2.50—A moe iho au ia po.
            Sepatemaba 4. Hele aku au i Kaala, oia ka halepule i ka pau ana o Hamakua. O Rev. S. Kamelamela ke Kahu oia mau halepule ekolu. Ua piha i na kanaka, a hai aku au i na mea hou ia lakou. O ka walu keia o na halepule maemae o Hamakua, mai Waimanu a hiki i Kaala, i ka palena o Hamakua. A alakai ia uku au a moe i Laupahoehoe.

NO HILO.

Sepatemaba 5. A ao ae la: ua hele mai e lohe i na mea hou na kanaka o Laupahoehoe. O Mr. Hanaloa ke kiai o na haipule olaila, ua mahalo au i ka halepule hou o Laupahoehoe, ua maikai no ka hana ia ana, a makepono loa no, ho $1,050, ka uku hoolimalima a pau loa. Hele aku la au ahiahi hiki aku au i kahi o ko'u hoa-lawehana o Rev. T. Pohano i Hakalau.
            Sepatemaba 6. A ao ae la: ua hele mai na kanaka e lohe i na mea hou, a lohe no lakou. He halepule maikai no keia, ua kaawale nae na kanaka ma kahi loihi no. A hele aku au i Onomea i kahi o Rev. Pahio, ua piha ia halepule maikai i na kanaka, e kali ana e lohe i na mea hou. A pau ka'u olelo ana. Ua haawi mai lakou i na dala $5.75. Ua koi ia mai au o Alapati Kalaka a me Iosepa Emesona, no ko laua makemake e lohe hou no i na mea o na aina o Nuuhiva.
            Sapatemaba 7. A ae ae la: ua hele aku au i Pahoehoe i kahi o Hanai, e kali ana na kanaka e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana, haawi ia mai na dala $2.15.
            Sepatemaba 8. He la Sabati keia ma "Haili." Ua piha no ia halepule nui i na kanaka, a hai aku au i na mea o Nuuhiva. Ua hele aku au i ke ahiahi ma Haaheo, ua piha i na kanaka, a pau ka olelo ana. Ua haawi mai i na dala $5.25.
            Sepatemaba 9. Ua hele au i ka halawai ahiahi ma Ohele, ua piha i na kanaka ia hale uuku, a hai aku i na mea hou, a pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $3.25. Ua mahalo no i ke kulanakauhale o Hilo i ka eleu o na kula Sabati, a me na hana Kuwaho, a me na hana halepule Kuloko. Ua ike au i ka Hale Kula o na keiki o Hawaii, maikai maoli no. O Rev. D. B. Laimana ke Kahu oia Kula e noho la, ua poohina iloko o kana oihana maikai.
            Sepatemaba 11. Ua haalele au ia Hiloone, a hele aku au makai o Puna, a halawai ma Keaau 13 ka poe i launa mai. A hele aku ia ahiahi a moe ma Makuu.
            Sepatemaba 12. A ao ae la: halawai ma Matuu, a awakea ae halawai i Puula, a ahiahi iho, halawai ma Opihikao, he apana makaala ia, i ka lohe ana i ka pu e kani ana i ka po, hele nui mai lakou e lohe i na mea hou. O Mr. Makuakane ke kiai o na haipule o Opihikao.
            Sepatemaba 13. Hele aku maua o Makuakane a halawai ma Kalapana, ua akoakoa mai na kanaka e lohe i na mea hou. O Balenapa ke kiai ma Kalapana a me Kaimu. A loaa mai ka lio no'u e hele ai i Kealakomo, aole nae he kanaka nana e alakai ia'u ilaila. Olelo mai kekahi wahine. "Ea. He lio ike i ke alanui keia, ma kona wahi e huki ai, oia ke alanui e hiki ai i Kealakomo." He oiaio loa no, ua huki au mauka e pii ai i ka Mauna, a huki no ka lio i kai, a pela ia i alakai ai ia'u iloko o keia aa uliuli e huhewa loa ai. Eia ka o ka lio ke alakai pololei o ka malihini o Fatuiva mai. Aloha no keia lio, ua makau no wau, i na e lalau ka lio, e moe ana maua i waena o ke aa. A hiki pono aku maua i Kealakomo, a pau ka halawai olaila, moe iho ia po no.
            Sepatemaba 14. A ao ae la: ua haalele au ia Puna, ua alakai aku ke kanaka nana na Hoki ia'u i Keaiwa ma Kau. He alanui inoino keia, aa, loihi no hoi a ahiahi hiki aku ma kahi o ko'u hoa aloha o Rev. J. Kauhane.
            Sepatemaba 15. He la Sabati keia ma Keaiwa. A hoike nui aku au i na mea hou, a pau ka hoike ana, ua haawi mai lakou i na dala $7.00.
            Sepatemaba 16. Ua alakai o Rev. J. Kauhane ia'u i kai o Punaluu, oia kekahi halepule ona, e kali ana na kanaka e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana, ua haawi mai lakou i na dala $6.25. A alakai loa aku oia ia'u i uka o Waiohinu, a moe maua ma ka hale o W. Toma, Matina. Ua malama

maikai o Toma, Matina ia'u i na mea e pono ai ke kino i na la ekolu.
            Sepatemaba 19. Ua aua mai o Rev. J. F. Pokue a hiki i keia la. Ua hele nui mai na kanaka e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana ua haawi mai i na dala he $11.
            Sepatemaba 20. Ua haalele au ia Waiohinu, a haawi mai o W. Toma, Matina i kona Hoki maikai, a hele pu aku la maua, a noho oia me ka poe hana alanui, a alakai ia aku au e kekahi mau kanaka e hele ana i Kailua. Ke hana ia nei ke alanui pololei ma Kau. Ua alima paha mile i pau. O W. Toma, Makina ka mea hooponopono, a hele aku a moe ma Pahoehoe Kona Hema.
            Sepatemaba 12. O ko Rev. S. W. Papaula apana keia. Aole oia, aia i Napoopoo. A hele iki mai na kanaka e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana, a hele loa aku a moe i Kuapehu i kahi o Rev. J. D. Parisa ma a moe malaila.
            Sepatemaba 22. He la Sabati keia o'u ma Kealakekua, a lohe i na mea hou. Ma ke ahiahi iho ma "Papaopiia." A pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $3.62 1/2.
            Sepatemaba 23. Ua alakai o Hon. Hopili ia'u i Kealia, e kali ana na kanaka e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $8.37 1/2.
            Sepatemaba 24. Ua aua mai o J. W. Kupakee a me Hon. Hoapili ia'u e noho pu me laua i Kuapehu, a noho pu makou me ka olioli no.
            Sepatemaba 25. Ua haalele ia Kaawaloa, e manao ana e holo e Kaapuni ia Maui, a pii iho maluna o Kilauea, a ku iki ma Kailua, a ku i Kawaihae, a ku loihi ma Mahukona i ka hooili bipi.
            Sepatemaba 27. Ua ku ma Kalepolepo i keia la, a lele aku au i uka e noho ai ma ka hale o kekahi Luna Ekalesia Olono. KE KAAPUNI ANA IA MAUI.

Apana o Kalepolepo.
            Sepatemaba 28. Aole i nui ka poe i hele mai e lohe i ka hana ma na aina o Nuuhiva, no ka uuku no o na wahi kanaka, a pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $2.75. He halepule maikai kela ia Rev. D. Malo, i keia wa ua naha na puka aniani, na noho, ua nui ka lepo o loko, ua nui ka hana lepo o na moa, a malaila paha e moe ai na moa i ka po. A hele aku maua o Rev. H. Manase i Makena i Honuaula.
            Sepatemaba 29. He la Sabati keia. Ua nui na kanaka i hele mai e lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana, ua kokua mai i na dala $6.37 1/2.
            Sepatemaba 30. E hele ana au i Kaupo, ua haawi aloha mai o Rev. H. Manse i kona lio ikaika, oia hookahi ko'u lio a pau ka puali o Maui Hikina. Aole ona nawaliwali iho. A moe ma kahi o Rev. P. W. Kaawa.
            Okatopa 1. Ua hele mai na kanaka o Kaupo e lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $3 00. A hele aku au a moe me C. K. Kakani ma Kipahulu. A launa pu me ke aloha.
            Okatopa 2. A hele nui mai na kanaka e lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana. Ua haawi mai lakou i na dala $3.12 1/2. A ahiahi ae la hele au i Hana. A halawai me ko'u mau hoaaloha, o Asa Hopu a me Kahananui.
            Okatopa 3. Ua ike pono ia Hana, he aina maikai no ia, oia ka mea i makemake ai o na 'lii i ka wa kahiko.
            Okatopa 4. Ua hele nui mai na kanaka o Hana e lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $10.50. Ma ke awakea, ua hele pu maua me Kaiwi, oia kekahi i noho pu me a'u ma Hivaoa, a lawe ia mai eia o Ruta Amutini he wahine no Hivaoa. Ua uwe nui kela wahine i ka ike ana ia'u, a lohe na kanaka i keia leo uwe, holo nui mai lakou a piha ka hale. A hai aku au i na mea hou. A hele aku au a moe i Nahiku.
            Okatopa 5. Ma Nahiku i Koolau au. A hele nui mai na kanaka e lohe i na mea hou. A hele aku a moe i Keanae ma kahi o Rev. S. Kamakahiki.
            Okatopa 6. He la Sabati keia ma Keanae, ua piha ia halepule i na kanaka, e makemake ana e lohe i na hana ma Fatuiva, ua hai nui ia aku.
            Okatopa 7. Ua haalele au ia Keanae, a hele pu maua o S. Kamakahiki, a moe au ma Huelo, aole i loaa ia'u o L. Kaiwi ma Huelo, oia ko'u hoaaloha o na aina o Fatuiva.
            Okatopa 8. Ua hele nui mai na kanaka e lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana, ua alakai ia wau e kekahi hoalauna Mr. Puawaina a launa me P. Nui, a me Rev. Gelina ma Makawao. Oia ka kekahi o na kumu kahiko e ikaika ana. Aole i loaa ia'u o Pota Kelina, ua hele i kai e nana ia Kilauea, aka, ua aua mai na kumu wahine ia'u e moe me lakou.

NO KE KULA O MAKAWAO.

Ma keia po no. Ua akoakoa mai na kaikamahine e lohe i na mea hou, na oluolu lakou ma kekahi, ua hoopailua ma kekahi, ua kaumaha ma kekahi mea. He poe oluolu keia, kuoo, aole he hoohilahila, olelo maikai e like me na makua i na keiki, a noi mai lakou e hai nui aku i na mea o Fatuiva.
            Okatopa 9. A ao ae. Ua hele nui mai na kanaka e lohe i na mea hou, a pau ka'u hoike ana ia lakou, ua hoopau ia ka halawai. A hoi aku au i kai o Wailuku, a moe ma kahi o Hon. W. P. Kahale, e noho ana o Rev. M. Kuaea, H. Manase, Kaawa, a me J. H. Moku.
            Okatopa 10. Ma keia la. Ua halawai makou me na Kahu Ekalesia o Maui. Ua akoakoa mai na Kahu i Wailuku no ka Ahahui Lunakahiko oia mau mokupuni. A ma ka hora 4 ahiahi, ua hai aku au i na mea hou i ke anaina i akoakoa mai. A pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $10.00. Ua waiho ia aku no ia Rev. T. Tatina ia mau dala. A hele aku ia ahiahi i Waihee, ua piha ia hale i na kanaka ia po, e kali ana e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana. Ua haawi mai lakou i na dala $4.37 1/2.
            Okatopa 11. Ua pau ka Ahahui Lunakahiko

o Maui i keia la. A hoi aku au ma Kahakuloa, a poeleele hiki ilaila.
            Okakopa 12. Ua hele mai na wahi kanaka o Kahakuloa e aloha ia'u, a hai aku la au i na mea hou. A pau ka olelo ana. Ua haawi mai i na dala $3.00. Me ia awakea no i halawai ai ma Honokohau, ua nui ka poe i hele mai e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana. Ua haawi mai i na dala 7.37 1/2.
            Okatopa 13. He la Sabati keia ma Kaanapali, ua hele nui mai na haipule e uwe me a'u, a lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana. Ua haawi mai i na dala $42 37 1/2. A hoi au ma Lahaina e moe ai me Rev. J. H. Moku. A imi i ka waa e holo ai i Molokai.
            Okatopa 14. Ua loaa ko'u waa e holo ai i Molokai a pae ma Kaamola, a moe au ma ka hale-pohaku maikai o Lokomaikai, e ola maikai ana o Mrs. Kapuuhonua, o Rev. Lota Kuaihelani ka mea mai lolo, ua oluolu ae no.
            Okatopa 15. Ua piha o "Pupukanioe" ma Kamaloo i na kanaka, e kali ana e lohe i na mea hou, a haawi mai i na dala $8.50. A awakea ae, ua halawai ma Kaunakakai makou, a ahiahi iho halawai ma Kawela, a poeleele hiki ma Kaamola.
            Okatopa 16. Ua piha na kanaka ma Kaluaaha, e kali ana e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $7.50—E kali ana na kanaka o Honomuni e lohe i na mea hou. A pau ka olelo ana. Ua haawi mai i na dala $10.00.
            Okatopa 17. E ola ana ma Waialua i Molokai ko'u poe pili-kino, e ake ana e lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana, ua haawi mai i na dala $5.25. A awakea ae, e kali ana o Honouli maloo ia'u, a pau ka'u olelo, ua haawi mai i na dala $2.50. A ahiahi ma Moakea au, e kali ana e lohe i na mea hou, a haawi mai i na dala $2 00. A hele aku au ma Halawa e moe ai me Rev. Nueku ma, a launa me ke aloha.
            Okatopa 18. A hele nui mai ko Halawa e lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana, ua haawi aloha mai i na dala 10.37 1/2. A hoi aku la wau i Waialua. Mai Halawa a Kaunakakai ka'u wahi i hoike aku i na hana ma na aina o Nuuhiva. Aole au i hele ma kela aoao o Koolau i Molokai.
            Okatopa 19. O ka Poaono keia. Ua noi mai o Rev. J. H. Moku e hoi au i Lahaina, ua iini ikaika au i ka waa-pa, ua loaa no, elima dala ka uku a hiki i Lahaina, ua ae no au ia uku.
            Okatopa 20. Ua lilo ia'u na hana ma Lahaina i keia Sabati. O ka hai aku i na hana ma na aina o Nuuhiva, ua mahele hapa ia i kakahiaka a me ke ahiahi. Ua like ka piha oia mau pule elua, ua olioli lakou e lohe i na mea hou, a pau ka olelo ana, ua haawi mai lakou i na dala 47.37 1/2.
            Ma ke ahiahi no. Ua hoike aku au i na keiki o Lahainaluna i na hana ma na aina o Nuuhiva. Ua oluolu no lakou i ka lohe ana ia mau mea hou.
            Okatopa 21. Ua loaa na waa-pa e holo ana i Lanai, a poeleele e holo ai o Mrs. Kapuuhonua a me Luku, ua kauoha mai o Lota Kuaihelani ia'u e malama ia laua ma Lanai. Aole no he lalau o laua ma keia hele ana, a aumoe kau ai ma Manele, a malama ia e ke kaikaina o Mr. Pualewa.
            Okatopa 23. Ma ke awakea, ua lawe ia mai na lio ekolu no makou, a pii aku makou i uka o Kihamanienie, ua mahalo au i-a uka o Lanai, he aina maikai ia he lepo o uka, aole he aa nui, he maikai wale no. O Lanai ka oi o na mokupuni uuku o ka maikai loa.
            Okatopa 24. Ua hele nui mai na kanaka e lohe i na mea hou, a pau ka'u hai ana, ua haawi mai lakou i na dala $4.00. Eia ko'u kahaha. Aole he halepule maemae ma Lanai, ua nahaha o Kihamanienie, he moe ia e na kao i ka wa ua. Aloha nui me Rev. N. Pali a me S. Kahoohalahala.
            Okatopa 25. Ua hoi makou i Lanai, a launa aloha me J. H. Moku ma. A hoi mai i Honolulu maluna o "Kekeli," no ko'u hoi loa i Kauai. Oia ka pau o keia Kaapuni ana.

KAHI I LOAA MAI AI O NA DALA.
NO HAWAII.

Kona Akau, $36 87 1/2. Kohala Hema $16.37 1/2. Hamakua, $21.87 1/2. Hilo $13.50. Kau, $24.25. Kona H. $12.37 1/2. Huina $125.25.

NO MAUI.

Kalepolepo a Kipahulu, $15.25. Hana, 10.00. Waihee, 4.37 1/2. Kaanapali, 53.00. Lahainalalo, 47.37 1/2. Huiia $130.00.

NO MOLOKAI.

Kamalo a Honomuni, $26.00. Waialua a Halawa, 20.12 1/2 Huiia $46.12 1/2.
NO LANAI $4.00.

NO OAHU.

Na dala mua, $37.62 1/2. Kamoiliili, 6.50. Waianae, 14.74. Manoa, 6.62 1/2. Huiia $65.50
            NO KAUAI $66.62 1/2.
                NO NIIHAU $8.25.
E hoouluulu a pau loa mai Hawaii a Niihau.

            Hawaii, $125.25. Maui, 130.00. Molokai, 46.12 1/2. Lanai, 4.00. Oahu, 65.50. Kauai, 66 62 1/2. Niihau, 8 25. Hui pau $445.75.
            Oia na dala a'u i malama pololei ai, ua ai no au, ua kuai, hoolimalima i na moku, a haawi i na hoalauna. Ua waiho aku au ma ka lima o ka Papa Hawaii ke koena $300. Ua pau i ka lilo ia'u ponoi $145.75. Hui pau $445.75. A. KAUKAU.
Honolulu, Novemaba 1, 1867.

Haule mawaho o ke "Au Okoa.''

NA KA NUPEPA KUOKOA ; Aloha oe: —
            Ua hoounaia mai Waialua aku kekahi palapala e pili ana i ka moolelo o ke kipa kuaaina ana o ka Moi Wahine Kaleleonalani, i kakauia mawaho o ka wahi leta penei:
J. M. Smith Esq.,
Luna Hoopuka o Ke "Au Okoa."
Honolulu.

            A o ia palapala, ua kipakuia paha mawaho ae o na palekai o ke Au Okoa, a puka mai la he wahi moolelo na F. Kaawaloa. A mahope mai, Helu 27, 28, he moolelo na H. maloko o ua nupepa la; a ina aia kela palapala ke waiho la ma ka lima o Mr. Smith, e oluolu oia, e hoihoi mai malalo o ka lokomaikai o ke Kuokoa, a e hookauwa aku no ka mea nana ia palapala minamina, nona ka inoa ma ke Au Okoa, Aoao 2, Kolamu 6, ma kahi o na Luna o keia pepa, a e hele pololei ilalo, a e loaa "Oahu," a e nana i ka inoa i hoopiliia mahope o Waialua, oia ka mea nona kela palapala; a o ia inoa, e oluolu no oia e hookomo ma ke Kuokoa, ke hiki mai ka wa kupono. A oia moolelo, aneane like ia me ka H. i hoopuka mai nei ma ke Au Okoa, Helu 27, 28 i hala ae nei, a o ke koena, oia kai makemake ia e hoikeike ae oe; no ka mea, o ka H. hoakaka ana, ua poina loa ia i ka lokomaikai o na hunahuna iliulaula holookoa, a haawi ae la ia e lilo ka hoikeike ia ana ma ka inoa o ka poe ili-hapa, a ili-keokeo, no ka mea, o H. ke kanaenae ae nei ke kuaaina iaia ma keia wahi lalani mele: "Lio lua ka maka o Kalani, I ka hukia e ko la waiwai." A poina iho la ia i ka lokomaikai o ka mea iaia na wai, a me ka hooikaika mao ole ana o kahi kuaaina mahaoi, nana no hoi i alakai mai kekahi puali aloha alii mai Waimea mai, he ahupuaa ia ma ka akau o Waialua, e waiho kaawale ana i na mile elima, i hele wawae ia mai, a i hele hapa ia maluna o na lio, a kulalani ae la ma ke alo o
            " Maikai Waipio alo lua na pali,
                E poai puni a hapa makai,
                Pihoihoi ka piina o Koaekea &c,"

A haawi aku la lakou i na hua ai o ke one kapu o ua o Kalani ma, a hoi aku la keia poe huna lepo makaainana ona me ka olioli, e hauli ae ana ka manao, a puana ae la i keia huaolelo, "He iki kahi kihapai, o ka ike ka paha ia Kalani, ka wahine aukai o na moana nui elima." A no ke aha la i poina ai ia H. ia apana palahalii o ko ka Moi Wahine kipa kuaaina ana mai. Ua paweo paha i ka like ole me kona kulana, a haawi kela i kekahi mau inoa lalawai, i ku like ai ko lakou mau kapuai ma ia awarika, no ka mea, he mau pua lehua kela i ike ia e ka nui manu, a hookahi ke kikiko'u ana, a loaa like ae la ka ono o ka wai, a hoehaa iho ia ka mea kakai ole; aole no nae e lilo ko'u aina o ka "mahaoi."
            Ma ka la 10 o Oct. P. M. hiki aku la i Kahuku ka Moi Wahine, a kipa iki ma kahi o Mr. Moffitt, a mahope i kahi o J. Kaluhi Esq., he mona ai, he mona ia, ua ai a ua inu, a lawa ka huakai a ka Moi Wahine, a o na enemi, ua pau i ke kipakuia, iniha ka lua o ka inaina,) a waiho aku la iloko o ka hooluoluia. A ma ka la 11 ae, haalele iho la ia Kahuku paia ala, a o ka Lunakanawai o a me ka Lunaauhau o Koolauloa, o laua ka i ukali pu aku i ka huakai a ka Moi Wahine, a hiki ma Kahana, e like me ka H. i hoike ai, a o ke oki ia. A. ano, ke hawi aku nei au i ke aloha a nui nou e ka J. Kapakuakini, ke kamaaina maikai o ko ke kuaaina keiki. S. M. KAWAILOA.
Waialua, Nov. 7, 1867.

 

E kokua i ka hoalauna.

Ua ike paha ka nui o kakou i kela lalani mauna kiekie ma Europa, oia hoi na Mauna Alapa. O ko lakou mau piko, ua paa mau i ka hau, me na aoao no kekahi no ke anu loa. He pakika loa ka hele ana maluna o ka hau me ka malama ole, he nihi ka hele, alaila pono. O ka hiamoe nae ka mea makau loa o ko laila hele ana; ina ua loaa ke kanaka i keia hiamoe o na wahi anu, o kona make no ia.
            Ua lohe au he kaao no kekahi kanaka i hele ma kela kuahiwi, a e hai aku paha au ia oukou e ka poe heluhelu.
            Iaia e hoomaka ana e hele, kauoha mai la na makamaka o ua kanaka nei; E makaala, mai noho a hoomaha ke maloeloe mai i ka hele ana, o makahiamoe auanei, a mania, a hiamoe, a o ka make no ia, no ka mea, he mea mau ia o ka poe hele mauna, ina hiamoe i kahi anu, o ka make no ia. Nolaila, e hoomanawanui oe a hiki i ka hale ma ka mauna.
            Hele mama aku la ia, pii ae la ma kahi o ka mauna e hiki aku ai ma kela aoao o ka lalani puu, a naue aku la ma kona alanui mehameha. Iaia no ma kahi kiekie anu loa, a paa loa o ka hau, aui loa ae la ka la, a napoo iho la, a o ka uhi mai la no ia o ka po, me ka pa mai o ka makani e maeele ai kona kino holookoa. O ka hiki mai no ia o ka makahiamoe, a luuluu iho la na lihilihi maka, me he la aole no e hiki ke pale aku i keia mea o ka hiamoe o na hele mauna. Hoomanawanui loa nae ua kanaka nei, no ka makau o hiki pu mai ka make me ka hiamoe.
            Ia manawa, kuia ae la kona wawae i kekahi mea ma ke alanui. Heaha ia mea? Aole no i like loa me ka pohaku ke oolea. I haha aku la ka hana, eia ka he kino kanaka, ua uhiia e ka hau, a ua aneane pau ka hanu a me ka mehana o ke ola.
            O ka pau no ia o kona makahiamoe; a kaikai ae la oia i ua kanaka la iluna, a lomilomi aku la iaia, a noke ae la i ka anaanai i na pulima i mea e hoopumehana ai iaia, a hoi mai la ke ola. A ua papalua ka pomaikai o ia hana ana, oiai ua hiki hou mai ka ikaika i keia hoalauna hou, a ua hoopumehana like ia kona kino iho i keia hooikaika ana. Nolaila, hele kokoolua aku la laua, a hiki koke ae la i kekahi hale hookipa malihini i kukuluia ma ia mauna e na Moneka o Sana Berenadino.
            Mai hiamoe loa maoli kela kanaka i ka hiamoe ma ke alanui; ina no ua loaa i ke anu a me ka make, me ke ala ole mai o ua hiamoe la. Mai make no hoi ka lua o ua mau kanaka nei, e ole ka hiki ana mai o kela kanaka mahope mai.
            Ke hele nei paha kakou ma ke alanui nihinihi o ke ola. Me he la paha e paupauaho ana i kekahi manawa, a lilo loa i ka hoowalewale a me ka make. Ina paha e loaa ia kakou kekahi mea i haule iloko o ka hewa, e kokua paha iaia, a e hoola a e alakai aku i ke ola. Pela e loaa hou ai ia kakou iho ka mehana o ke ola, a pela e pau ai ka mana o ka hoowalewale e kolo mai ana me he hia moe la.

He Paio Kamalii no na Hoomana oiaio.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:
            E oluolu paha oe e ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii e lawe hele aku i keia wahi puolo, i ike mai na kini aloha oiaio o kaua, mai ka pukana a ka la i Kumukahi a ka welona a ka la i Lehua. Eia ua wahi puolo la, ma ka la 10 o Novemaba nei, ua komo ka halepule Katorika ma Waikane, malaila kahi i hoomaka ai keia paio kamalii, na na wahi keiki o ka Hoomana Roma, me kahi kamaeu o Imiloa, e i mai piha auanei o'u hoa, owai la ia mau keiki, o Pomaikai, o ka Hoopii, Z. Kaehuaeu, eia ka lakou kumu paio. Mataio 5:19, ma ka hapa mua, ma ia kumu paio, ku mai o Mr. Pomaikai a hoole mai, aole pono o keia kumu paio ua hemahema, maopopo aku la ia'u ua ku aku la i ka io, a nui ka hoopaapaa ana me ke alu pu mai o na kahuna a lakou, a hoololi ia ke kumu paio. Auhea la ka Hoomana oiaio i hiki mai i Hawaii nei, o Kalavina paha, o Katorika paha, na Pomaikai keia kumu? Ku mai kahi keiki o Imiola, o ke Kalavina ka oiaio, o ka Hoomana Roma, he alakai hewa, eia mai hoi ka ia la, e hai mai i ke ino o keia hoomana, eia ka ia nei. 1. O ka pale ia Maria, heaha ia, aole mea na na i hai mai, akahi maa a Davida. 2. O ka hoopiha ana i na kii iloko o ka halepule a kulou ia lakou, heaha ia, nui ka hoopaapaa ana. Eia mai hoi ka ia la ma na kii kala kahi i lalau ai, kuhikuhi ia Solomona i ka hoopiha ana i na kii i ka luakini, ku mai na kahuna a lakou a hoopau mai, eia ka ninau? Owai la o lakou kai hoka, ma kau haina, o Katorita kai hoka, eia ka olelo kauoha i na hoa e noho nei i ke kuhihewa, e haalele i na kii, e hoi mai i ka makua nana e alakai i ka oiaio o Kristo, ka Hoomana Kristiano oiaio, ke hoopau nei au maanei. Me ke aloha no. G. M KEONE.
Waikane, Nov. 11, 1867.

 

LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui.
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
A DR. JAYNE.

 

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai na mai e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
                O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
                Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.
                Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
                Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka puna ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
                E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

 

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne.
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

 

  He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono ole i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
                Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
                Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a elua paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
                Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
                A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e inu ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
                I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
                Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waho malie no hoi ka laau ma ka opu.
                Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

LAAU KUNU O KAUKA JAYNE

hoike aku ai i ka ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua laau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI kou me ka NAE?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA ma ka QMAUMA?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HUI ma ka Iwiaoao?
                A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola keia LAAU KUNU a Kauka Jayne.

 

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake.
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

 

                 (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

 

He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka

HUAALE OLA A DR. JAYNE.

Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hana ia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

 

DISIPEPESIA.

 

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowalipono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

 

O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE,
Like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.

NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
                 Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
Hanene,
Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.