Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 47, 23 November 1867 — Page 2

Page PDF (1.78 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, NOVEMABA 23, 1867.

English Columu.
FOREIGN NEWS.

NEW YORK, Oct 20.—The trial of Jeff. Davis will probably commence on the 28th, an effort will be made to obtain a jury of whites. The jury now stands nine negroes and three whites.
                      Oct. 24.—Chief Justice Chase had written to Judge Underwood that he will preside in person at the District Court at Richmond, Nov. 13th but will only be present during the first week of the term, owing to the session of the United States Supreme Court, which begins on the following Monday. This is to acromodate Jeff. Davis counsel, who wished the Chief Justice to preside.
                      A tremendous gale was experienced on the coast of Labrador on the 9th Oct. Forty lives were lost by the wrecking of thirty vessels. There was great destruction of property, and over 100.000 people are left deastitute.
                      ST. Louis. Oct. 21.—A special from Medicine Creek Lodge, dated the 17th says the Indian business is progressing finely. There is a good prospect of a treaty of lasting peace being established. The Council commences on the 19th, Runners have been sent to notify the out lying bands of Indians. Between 7000 and 10,000 Indians will arrive here by the middle of the week.
                      NASHVILLE, Oct. 14,—Parson Brownlow has been elected United States Senator. His majority on first ballot to-day was twenty-four.
                      NEW YORK, Oct. 25.—The election of Junrez is confirmed but the reforms he proposed are defeated.
                      FLORENCE, Oct. 19.—A petition signed by 12,000 citizens of Rome was presented to the Pope, praying His Holiness to consent to the occupation of Rome by the Italian national troops. Reports from Rome state that a fierce battle occurred on Thursday, and that the Popes troops recaptured the town of Vevoli, the Garibaldians suffering heavily.
                      Oct. 23.-- Garibaldis escape and arrival at Leghorn is fully confirmed. All efforts thus far on the part of the police to discover his where abouts have proved fruitless.
                      Garibaldi has issued another proclamation exhorting the Italians to persevere in their rightous attempt to destroy the power of Rome and save Italy. She declares that nothing but the utter destruction of the temporal power of the Pope can save the Italians' national liberty and unity.
                      LONDON, Oct. 24.—The Times has a strong editorial on French intervention, it stigmatezes the compulsory course of France as cruel to Italy and perilous to Europe:— declares its eflect to be transient, for the Garibaldians must arise again in a new enterprise against Rome.
                      It is reported that Napoleon has requested the European Powers to unite with France in a General Conference for the settlement of the Roman question.
                      LONDON, Oct. 26.—The intellegence from China is that the rebels have defeated the Imperialists in a great battle, within 30 miles of Pekin, and that that city is in great danger of falling into the hands of the rebels.

NU KOU KUWAHO.
No Amerika.

                      JEFA DAVISA. Ua hai mai ka Nupepa Express o Nu Ioka e hoomaka ana ka hookolokolo ana o lefa Davisa ma ka la 28 ae nei o Novemaba. E balota hou ana na jure haole. O na jure i keia manawa he mau jure negero eiwa, a ekolu wale no mau jure haole.
                      He makani ikaika kai iliki ae ma na kapa kahakai o Labaradora ma ka la eiwa iho nei o Okatoba. He kanaha na kanaka i make ma ka nahaha ana o na moku he kanakolu. Nui ka waiwai i poho a he 100,000 kanaka i hoonele ia i ka home ole, a ua houluulu dala ae ke kulanakauhale o Sana Ioane a hooili aku ilaila e kokua aku ai i ka poe nele.
                      Ua kakau aku ka Lunakanawai Kiekie Keiki i ka Lunakanawai Unedewuda o Rikemona e i ana e hele kino aku ana oia i Rikemona ma ka la 13 o Nov. e noho ana oia ilaila a pau ia pule, a i kekahi pule ae e hoi mai ai oia no ke kau Hookolokolo Kiekie o Amerika Huipuia e hoomaka ana ia Poakahi mai. O ka hooko ia ana keia e like me ko Jefa Davisa i makemake ai.

No Mekiko.

                      HUARE. Ua koho hou ia no o Huare i Peresidena no Mekiko.
                      Aia no o Adimarala Tegetofa ma Mekiko e kali ana a pau ka ialoa ia ana o ke kino o Makimiliana.
                      O ka uku hoopai no Sanata Ana e hoopaahao ia oia no na makahiki ewalu.

No Europa.

                      ROMA. He umikumamalua tausani poe i kakau inoa o Roma e hoopii aku ana i ka Pope e nonoi aku ana ia ia e ae ia na koa o ke aupuni Italia e noho mai iloko o Roma.
                      Mai Roma mai i lono ia mai ai he hoouka kaua ikaika kai hoouka ae mawaena o na koa o ka Pope a me na Garibaldiana, a ua nui ka make o na Garibaladiana, a ua lawe pioia hoi ke Kaona Vezoli.
                      NO GARIBALADI. Ua pakele aku la o Garibaladi, ua hiki aku hoi oia i Legeborona, ua hooiaio ia mai keia lohe. Ua huli iho nae na makai ma o maanei aohe i loaa iki kela. Ua noho aku la paha i ka ekepue.
                      Ua olelo ae ka Nupepa Monitua o Parisa e kali ana ka holo ana aku o na puali koa o Farani i Italia a e nana aku ana hoi ina paha e hooko pono io o Italia i ka olelo Kuikahi a lakou i hooholo ai iloko o Sepatemaba o ka makahiki 1866.
                      LADANA. Maloko o ka Nupepa Manawa o Ladana ua ike ia kekahi manao pepa ikaika o ua Nupepa la e ku-e ana i ko Farani hoomakaukau ana i na koa e holo i Italia ua like ka ia me ke kumakaia ia Italia, a me ka hoolilo ana ia Europa iloko o ke kupikipikio o ke Kaua, no ka mea he pono no i na Garibaladiana ke ala ae a kue aku ia Roma.
                      UA LOHE IA mai ua nonoi ako o Napoliona i na Mana Nui o Europa e hui pu mai me Farani ma ke ano Halawai Kuka no ka hooponopono i ka hihia mawaena o Roma, a e hoomalu hou aku i ke ala ana mai o na kukahalake ma Italia.
                      Ua huli hou ae na makai ia Garibaladi, aohe i loaa iki ua puhalahiu loa no.
                      FELORENEKE. Okatoba 25. Ua lohe ia ae malaila kekahi nu no Gen. Garibaladi. Ua hala aku ia oia i ka hema, no kona alai ia mai e na keakea o ke aupuni, e hoopuni ana ia ia. A i ka lohe hope ana mai ia ia, aia oia ma Rieta, he wahi kulanakauhale uuku e kokoke ana i na palena o ko ka Pope aina. He mau lonolono wa no hoi i lohe ia aole no i pau loa i ka haalele iho na poe koa o Garibaladi i ka aina o ka Pope, aka ua nui nae ka lanakila o na poe koa o ka Pope ma kekahi mau wahi.
                      LADANA. Okatoba 25. O ka lono i lohe hou ia mai Roma mai, ua eli iho ka na poe koa o Garibaladi i mine hoopahu paula malalo o na hale i noho ai na poe koa Zuawe o ka Pope, a ua hoao ia ka hoopahu ana i ua wahi la. Aohe he mea i make, aka, ua nui nae ka poe i eha i ke pahu ana o ka lua paula, a ua nahaha liilii ka hale, ua hoomalu koke ia ae keia haunaele, a ua maluhia ke kulanakauhale.
                      Ua lono ia ae ma Ladana ke Kaua ma Kina, ua auhee na Koa o ke aupuni i na Koa o ka poe Kipi, ma kahi he kanakolu mile ke kaawale mai Pekina mai, a ke kau nei ka li o ua kulanakauhale alii nei o lilo aku ke kulanakauhale iloko o na lima o ka poe Kipi.

Heaha no la ia?
HE AHA HIMENI!
Aia i Kawaiahao, i keia po Poaono no, La 23 o Novemaba nei.

                      E wehe ia ana he Aha Himeni i keia po e ka poe o ka Papa Himeni o Kawaiahao malalo o ke alakai ana o na Mea Hanohano *

Mrs. Liliu Lilia Kamakaeha Dominis,
A me Mrs, Pauahi A. Bihopa, a me ke kokua
pu ia e Miss Mele Kuke,

Ka manu oo leo lea o Haili nana e maii i ke koana waiono a ka manu, a me Messrs. Kauka Hofamana me M. Fenara.
                      O ka poe oioi keia o Maui Hikina!
                      A ina he makemake ko oukou e lohe i na himeni kamehao o ka lea, e aho e hele ae oiai ka wa i hiki ai ke lohe. O nakui ae auanei mahope,

"Ua hala ka Puulena aia i Hilo,
Ua imi aku la ia Papalauahi."

                      E hamama ka puka i ka hora 7, a e hoomaka ana i ka hora 8 ponoi. --------

Ka uku komo-Malalo, he $1.00,
Maluna. .25.


Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, NOVEMABA 23, 1867.
Ka Ahahui Mele ma Kawaiahao i keia po.

                      Ma ka olelo hoolaha i paiia ma ka pepa o keia la, ua ikea iho e wehe ia ana he Aha Mele Lealea loa e ka Ahahui Himeni o Kawaiahao malalo o ke alakai ana a Ka Mea Hanohano Mrs. Lilia Liliu Kamakaeha Dominis, a me Mrs. Pauahi Bihopa, me ke kokuaia e Miss Mere Kuke, Dr. E. Hopemana a me Mr. Fenard; aia iloko o keia poe na leo lealea a pau o Hawaii nei; a o na dala loaa a pau, e haawi ia ana no ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao a Miss Lilia Binamu e noho kumu ao nei.
                      He hana maikai loa keia, ka imi ana i ke dala ma keia ano maikai, i mea e kokua ai i ka hoonaauao ana i na kaikamahine opiopio e noho nei ma ke kula i haiia maluna. Nolaila, ke nonoi aku nei makou i na keiki papa a me na kaikamahine papa o ka aina e hele ae e kokua me ka lakou wahi mea iki, i loaa'i ka pomaikai i keia hana maikai e manaoia nei e kokua i keia Ahahui Mele. E hele na kanaka Hawaii oiaio a pau, a me ka poe hoi i komoia e ke aloha oioio i ko kakou aina hanau, a me ko kakou mau Alii— ka poe hoi e ake ana e mau ka io o ka inoa "Lahui Hawaii" ma kona ano maoli, aole ma ka olelo wale iho no.
                      No oukou kekahi kauleo e na keiki Hawaii aukai, ka poe nana e au ke "Kai loa o Okasi," e hele ae oukou ilaila, e hoike ai i ko oukou aloha i ka aina makuahine o kakou, a e hoomanao pu iho oe, aia wale no ma ka maikai o ka hoopulapula ana a me ke anaina o na kaikamahine opiopio o keia hanauna, e hiki ai ia oe ke hilinai iho i ka mau ana o ka holomua o kou aina hanau nei ma ka naauao, a me ka pomaikai, a me ka hoomau ana aku i ka noho Lahui ana.
                      E hele mai no e na makamaka a pau e kokua i ka hana maikai a ko kakou mau haku e hapai nei—E ala lokahi mai e na hiwahiwa aloha Alii; mai ka iho ma kahi mana maua ano kahiko, a i iho. Aia ka ia i ka moana, "Aohe pilipili aina."
                      Aka, hele mai ma Kawaiahao, a mai noho aku i keia ahiahi.

Ka Elele Kuhina Hawaii i
AMERIKA HUIPUIA.

                      O KA Elele Kuhina a ke Aupuni Hawaii i hoouna aku nei i Amerika Huipuia e hana i Kuikahi Haawi Like mawaena o keia Aupuni a me ia Aupuni; oia hoi o ka Mea Hanohano C.C. Hairasi, ua lohe mai nei makou, ua hiki aku oia ma na Mokuaina Hikina, a ua hele loa aku i kona kulanakauhale iho, oia hoi o Potamauka (Pettsmouth), a malaila oia i haiolelo ai, a o na loaa o kana haiolelo ana, ua houluulu iho oia i puu dala no ka Halepule Bihopa o Honolulu nei.
                      Kupanaha! lua ole! ka hana a ke kanaka puu dala nui i hooholoia iho nei e ka Ahaolelo i UMI TAUSANI DALA, no na Elele Kuhina i holo i Amerika a i Iapana.
                      O kona mau lilo a pau no keia hele ana aku la, he oiaio e uku ia no oia mai loko ae o na dala maluna, a o na dala a pau i loaa mailoko mai o kana huakai lilo ole o kana dala, ke malama la oia, a ke hoopiha la i kona pakeke, a e lawe mai ana i Hawaii nei no ka pomaikai o ka Hoomana Bihopa.
                      Pehea ka manao o na makeainana, ka poe i hookupu i ko lakou mau auhau i kela a me keia makahiki, e ae ana anei lakou e hoomaunauna wale ia ko lakou mau dala e na Poo Aupuni, ma ka uku ana i kekahi kanaka e hele paahana no ke Aupuni, aka, i kona hiki ana ma ke kahua o ka hana, e hele e ia ma ka hana pili i kona Hoomana?

Palapala Hookuu Kino.

(I NA LUNAKANAWAI APANA.)
                      Ma ka Poakahi iho nei o ka pule i hala, ua hoopukaia he Palapala Kuu Kino e ka Mea Hanohano R.G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, no ke kuu ana i ke kino o Wala (Pake), he mea i hoopaahaoia hookahi makahiki, no ka hoopuka ana i kekahi mau olelo hooweliweli, e kue ana ia Issac Montgomery, ma ka la 2 o Novemaba 1866 ka hoopaiia ana; a ma ka la 30 o Oct. 1867, hoouna hou mai ka Lunakanawai Apana o Ewa & Waianae, he palapala hoopaa hou no ua Wala nei; a penei ke ano o kana palapala hoopaahao hou:
"Mea Hanohano, W.C. Parke Ilamuku,
                      "Aloha oe:—Ke kauoha aku nei au ia oe, ua hoopii hou mai o Issac Montgomery imua o'u, no kela pake o Wala ka inoa, e hoopaahao hou iaia, no kona makau no o hana ino ia kona kino, a pilikia kona ola. O ka nui o kona manawa e hoopaahao hou ai, eono malama, aka, ma e loaa iaia ka hope e like me ke Kanawai no ke kinai ana i na hewa e like me ka Mokuna 48 o ke Kanawai Hoopai Karaima. Oia ka mea hai aku ia oe.
"Me ka mahalo
"J.P.E. Kahaleaahu,
                      Lunakanawai Apana o Ewa & Waianae."
                      I ka loaa ana mai o keia palapala hoopaahao, ua hele na makamaka o Wala ia A.F. Judd Esq. (Alapaki) i Loio nona, (Wala) a na Mr. Judd i noi i ka Aha Kiekie, a hoopukaia'i ka "Palapala Kuu Kino" i hai mua ia ai.
                      Ekolu mea kupanaha i hanaia e ka Lunakanawai Apana o Ewa & Waianae, a eia no ia: O ka mua, o kona hoouna ana mai i ka palapala hoopaahao hou, me ka hookolokolo ole ia o Wala, no ka mea, aia no kela ma ka Papu o Kawa kuhi i paa ai, mai ka la elua mai o Novemaba 1866, a hiki wale mai i ka la 30 o Okatoba 1867, oia hoi ka la i loaa mai ai ka palapala hoopaahao ma ka lima o ka Ilamuku, nolaila, ua kue maoli ka Lunakanawai i ka pono pili paa o ke kanaka ma ke Kumukanawai. No ka mea, he kuleana ko kela a me keia mea e halawai he maka a he maka me ka hoike, a mea paha nana i hoopii iaia; a penei no na olelo o ka Pauku 7 o ke Kumukanawai:
                      "Aole e hookolokolo ia kekahi kanaka no kekahi Karaima a ofeni paha ke ole ka palapala hoopii kupono, e hoomaopopo lea ana i kona Karaima a ofeni paha, (koe nae ka hoopii Luna nui ana, a me na ofeni kupono i ka hookolokolo ia iloko o na Aha Hookolokolo Hoomalu Kulanakauhale, a me na Aha a na Lunakanawai Apana, a me ka hoopai koke no ka hoowahawaha i na Aha Hookolokolo.) a ma ka hookolokolo ana i kekahi kanaka no kona hewa, e ku no ia imua o na hoike no kona hewa he alo a ke alo; a e hiki no iaia ke kii i na hoike kokua i kona aoao, a me na mea e maopopo ai kona pono; a e hiki hoi iaia a i kona kokua paha, ina pela kona manao, a e ninau no hoi i na hoike o kela aoao, a me ka hai aku i na mea e akaka ai ka pono o kona aoao * * * *."
                      O ka lua hoi, oia no keia: Aohe i kakauia ka la o ka malama a me ka manawa e hookumu aku ai o ka hoopaahao hou i olelo ia ma ka palapala hoopaahao hou, mai ka wa hea aku la e hoomaka ai ka hoopaahao ana o Wala?
                      Alua ae la hemahema nui, a eia ke kolu: Aole i haiia ka nui o na dala e hana ai ma ka palapala hoopaa, ke loaa ka Hope e like me ke Kanawai; aia no paha kekahi hewa ma ka hooko ana i ka Mokuna 48. Pauku 1 a me 2 o ke Kanawai Hoopai Karaima, no ka mea, penei ka olelo o ke Kanawai i oleloia ua uhaiia e keia pake:
                      "PAUKU 1. Ina i maka'u kekahi kanaka i ka manao o kekahi o hana ino ia i kona kino a i kona waiwai paha me ka lima ikaika, e hiki no iaia ke hoopii imua o ka Lunakanawai Hoomalu Kulanakauhala, a o ka Lunakanawai e ae paha, a nana no e palapala i ka olelo a ka mea hoopii, me kona hoohiki i ka olelo a ke Akua, a ina i maopopo ke kumu no kela maka'u, alaila, na ka Lunakanawai e hopu i ka mea i hoopiiia, a i laweia mai oia imua ona, e like me ka palapala kena.
                      "PAUKU 2. A laweia ka mea i hoopiiia imua o ka Lunakanawai, e lohe no oia i ka olelo a me ka hoomaopopo ana o ka mea hoopii; a ina ua maopopo malaila, ua kuhihewa ka mea hoopii, aole hoi he kumu no ka makai, alaila, e hookuuia ke pio. A ina hoi i maopopo ole, he mea kumu ole keia hoopii ana, alaila, na ka Lunakanawai nana i kena i ka mea hoopii imua ona, e haawi i palapala hoopaa e hoohiki ana e uku i ke dala he nui e like me ka nui o ka hewa a me ke kanaka kupono i Hope nona ma ua palapala hoopaa nei, i mea e hana hewa ole ai oia i ke kino a i ka waiwai paha o ka mea hoopii."
                      Nolaila, he mea maopopo, aole no i waiho i ka palapala e hoike ana i na kumu o kona maka'u ana, a mahope o ia mea, alaila, hoopuka ka palapala hopu, a e laweia ke kino o ka mea i hopuia imua o ka Lunakanawai nana i hoopuka i ka palapala hopu, me ka aeia hoi o ka mea i hoopiiia, e lawe mai i na hoike e hoole i ka oiaio o ka hoopii, ke manao oia e hana pela. A nolaila, ua maopopo loa, ua hemahema loa ka hana ana a ka Lunakanawai Apana o Ewa a me Waianae; a ina aole he mau makamaka o keia pake, ina la ua paa mauwale iloko o ka Halepaahao me ka hookolokolo ole ia, a me ka maopopo ole o ka manawa e pau ai o kona hoopaahaoia ana, a ua lilo, aole o Wala ka mea i uhai i ke Kanawai, aka, o ka Lunakanawai o Ewa a me Waianae, a ua uhai pu oia i ke Kumukanawai o ke Aupuni.
                      Mahope o ka wehewehe ana a me ka hoonohonoho ana a ka Loio o ka mea noi i na kumu i haiia maluna, ua hoopuka ka Mea i Hanohano R.G. Davis, Lunakanawai i kana olelo hooholo e hookuuia o Wala; a ua kauohaia ka Makai Kiekie e hooko ia mea.
                      Ua kakau makou i keia mau mamala olelo, aole me ka manao ino, aka, me ka manao e hoolaha i keia mea, i ike ai na Lunakanawai Apana a pau, hookahi wale no mea pono a lakou e hana ai ma ka lakou Oihana, oia hoi ke alualu pololei i na olelo o ke Kanawai, i ole ai e hoohokaia ka lakou mau olelo hooholo, a hooliloia ka lakou mau palapala hoopaahao i mea ole, me ka hoopilikia wale aku i ka mea naaupo. A nolaila, ina he naaupo a hawawa paha kekahi Lunakanawai, ua like no ia me ka haawi ana mai i ka pahi oi iloko o na lima o ke keiki uuku ike ole he mea make a he mea paha ia e eha ai. Pela hoi ka haawi ana i ke Kanawai na ke kanaka ike ole e hooko. E hoomaopopo oukou i keia mau olelo e na Lunakanawai Apana, a ike hoi, o ka oukou hana ka malama a me ka hooko i na kanawai i haawiia na oukou e hooko, aole o ka uhai, a hoolilo i ka hanohano o ke Kanawai i mea ole.

NU HOU KULOKO.
Oahu.

                      KE KUHINA KALAINA.—I ka Poalua iho nei, ua kau aku ke Kuhina Kalaiaina maluna o ke kuna Kamaile a ua holo aku i Molokai.
                      KA MOI.—Ua lohe mau ia mai no ka oluolu o kona ola kino, a ke maikai mau la no. E hoi koke mai ana paha ia maluna o kona kuna i keia mau la iho.
                      Ma ka aoao eha o ka pepa o keia la e loaa ai i ka poe heluhelu kekahi palapala ano nui a naauao nona ke poo "Ka Baibala ka Lunakanawai Kiekie."
                      MAKE EMOOLE.—I ke awakea Poakahi iho nei, ua loaa aku la maloko o ka hale noho o J.B. Aneru ma Nuuanu, ua make oia, a i ka hiki ana o na Kauka Makibine a me Hopemana e nana i kona kino make, ua ikeia, ua pehu kona aakoko a ua poha, a nolaila ka hiki wawe o kona make.
                      KE HOLO LIILII NUI NO.—Ke puka liilii nei no na wahi okohola, a ke hoi mai la ua awa nei e like me kela mau la mua iho nei. I keia pule ae paha, alaila e neoneo loa mai ana. Ke holo nei ka hana a na keiki kepa, a ke lawe nei no na keiki o ke kai i na dala ohi mua. Ke holo nei na okohola i ka laina wahi a na luina, a me he mea la paha he mehana wale no ia holo ana.
                      AHAAINA LA HANAU.—Ma ka Poalima aku nei i hala, Novemaba 15, ua malama ae o Hu a me kana wahine he ahaaina la hanau no ka laua moopuna hanai. Ma Kalaepohaku kahi i haawiia ai ka laua ahaaina, a ua nui a lehulehu wale ka poe i hele aku e ai ma ia papaaina, a ua hoopiha pono ia ko lakou mau waihona ai. Ua manawalea mai ka poe i hele aku i na dala $18.50. He wahi luna lawe Kuokoa, keia wahi Hu no ko kakou pepa.
                      KA MOKUAHI IDAHO.— Inehinei, la 22 o keia malama, ua haalele aku la ka mokuahi Idaho i na kapakahakai o Kapalakiko, a eia oia ke eku mai nei i na ale kupikipikio o ka Pakipika, a nolaila ke paipai e aku nei no ke Kuokoa i kona mau makamaka kuaaina a pau i ulu na wahi hua ai, a i makaukau hoi i na ahui maia, na alani, na lemi a me na hua ai kupono e ae no e kuai ia nei, e ku mai ana oia i Honolulu nei i ka la 4 o Dekemaba ae nei, a e holo hou ana no i ka la 10 iho, nolaila ka makou a hai e aku i ka lono i na makamaka kope nui a alani nui o Kona.
                      HALE PAU AHI.—Ma ke ahiahi Poalima i hala aku nei, mawaena paha o ka hora 7 a me ka 8, ua ike ia aku la ka pii ana ae o ka ula weliweli o ke ahi ma Alekoki, a ua hooho nui ae na kanaka, a ua kani pualu mai na hele, a emoole a puka aku la na keiki o ke ahi, a holo mama aku la me ka lakou mau kakaiapola luuluu i ke kahua o ka popilikia, aka, ua waiwai ole ko lakou mau hanu nui i hele a nae iki, a o ka eleu a me ka miki ka makou e mahalo nei i na keiki o ke ahi. O ua hale la i pau ai i ke ahi, no Kumalae no o keia kulanakauhale, a ua hoolimalimaia i ka haole hana waiona. O ke kumu i pau ai i ke ahi, aole no i akaka; ma ka manao o kekahi poe he ahi puhi baka, a i ka kekahi poe hoi he okoa loa. O ka nui o ke poho, ma ka elua tausani paha a oi aku a emi iki mai paha.
                      MAI PAU KE OLA.— I ka huli hoi ana mai o ke Kaa Kinai Ahi Helu 4, e hoi i ka pau ana o ka hale i ke ahi, pakika iho la kekahi lala o ka Helu 4, a palaha ilalo o ka lepo a ae mai la ka huila mua o ke kaa maluna ona. Ua hoihoiia oia i ka hala, a ua kiiia o Kauka Hopemana e hele mai e nana, aole nae i nui ka poino. O J Kaaiai ka mea i loohia i keia poino.
                      NA BIPI MOMONA,—I ke awakea Sabati aku nei i hala, ua ku mai ke kuna Kamaile mai Molokai mai, me na bipi momona, mawaena o ka iwakalua a me ke kanakolu. Maloko o ke kai ka hoau ia ana mai oia mau bipi a ma Kaholoakeahole hoopaeia i kula, me ka paapu i na paniolo ma na aoao. Ua maikai ka hana ana pela, no ka mea he wa lehulehu loa keia o na kanaka ma na alanui, a e pono ka hoookaawale e ia mau mea hihiu hae e pilikia ai ka lehulehu.
                      KA HELU ANA I NA OKOHOLA.—Ma ka helu ana i na moku okohola i ku ma ke awa o Honolulu nei a me Hilo, ua hiki aku ka huina nui i ke kanaonokumamahiku, na moku okohola, aka, aole nae i helu pu ia me na moku i ku ae ma Lahaina no ke akaka ole. O ka moku okohola laki loa o keia kikina, oia hoi o Reinadia, he 1700 pahu aila, a o kahi moku oki loa no hoi a pakalaki loa i ka makou ike iho, o Courser, he 140 wale no pahu aila. Ua ku ae keia moku i Hilo.
                      NA PALAPALA MAI NUUHIWA MAI—Ua loaa mai ia makou na palapala mai Nuuhiva mai, ma ke ala o Tahiti,a ke ola maikai la no na misionari a pau. Eia na palapala i loaa mai ia makou, na Rev. S. Kauwealoha, kakauia Okatoba 16—na Rev. J.W. Kaiwi, kakauia Oct. 11—na Rev. Z. Hapuku, kakauia. Oct. 14—Ke kaua la no kekahi mau awawa, a ke hoonuu la no i na io kanaka. Auwe aloha ino lakou. E hoopukaia aku ana na palapala i keia pule ae.
                      HE MOKU KAUA BERITANIA.—Ma ke awakea Poalima aku nei i hala, ua komo mai ma ke awa o Honolulu nei ka mokuahi kaua Beritania Chanticleer (Kanatikilia.) iloko o na la he 42 mai Varapariso mai. E ku loihi iki ana paha ia maanei no kekahi mau pule, a mahope iho o laila, e holo aku oia i Vikoria. He mokuahi keia e like me ka Lakawana, aohe mau pu aloha kona, a nolaila, ua haawi ole mai oia ma ke kani ana o kona mau pu, aka ua ku mumule iho e like me kela. ---------
                      AIA I KA EHUKAI O EWA.— I ko kakahiaka Poaono aku nei i hala, ua ulele aku Ka Mea Hanohano Mrs. Lilia Kamakaeha Dominis a me kona muli alii Likelike i ka lepo ula o Ewa, a ua ukaliia ka laua huakai e kekahi mau lala o ka papa himeni o Kawaiahao; a i ka lawe ana aku o Lehua i ka la, ua hoea mai lakou i ke kaona nei, e kainepu like ana na lio, ua paihi no ua mau alii la.
                      HEAHA KA MANU I LELE MAI a ike i ka wai la luhe ka manao? Oia paha ka mea a ka poe kahiko i olelo mai ai, "aole i pau ke aloha, ke ka wele ka wele ka nei no." Ia Kilauea i hoomaka ai e haalele i ka uapo, ua kuu akea ae la kekahi mau ipo aloha a ka noe i ko laua mau laau ihu, oiai kahi kane e kipaku ia mai ana mai ka moku mai, ua puiki loa mai la kona wahi koolua. He keu a ka hilahila ole maoli no.
                      HE HOOPAAPAA MA WAIKANE.—Ua haiia mai ka lono ia makou mai kekahi mai o na "pali hauliuli mai o Koolau," he hoopaapaa pili hoomana mawaena o S.E.K. Papaai o ka aoao Euanelio, a me F. Pomaikai o ka aoao hoomana Roma. E ulele ana laua ma ka Poakahi la 2 o Dekemaba ma Waikane. O ke kumu o ko laua hoopapaa no ka Ekalesia Oiaio. E paio aku me ka paio maikai, aka ke lele e wale e nei no ko makou hauli, o ka waha ko na wahi moho e kole aohe hua e loaa mai. ---------
                      WAHI KUKULU LIO MA KOLOPO.—Ua ike iho makou i keia mau ahiahi aku nei i hala, ua hoomoeia he laau loihi me na pou i eliia ilalo o ka lepo ma ka aoao ma Ewa o na huina o Alanui Nuuanu a me Hotele, a eia malaila na lio kahi i nakiikiiia ai me na kaulawaha. Ua maikai no keia noonooia ana, aka eia kahi hewa, o ke kukuluia ana ma kahi alanui ololi, a ina e hiki mai na la nui, e hookeke ana na lio a me na kaa, a e loaa mai ana ka poino. Aole makou i poina i ka la 31 o Iulai i hala iho nei, ua nahaha kekahi kaa lio mauka koke iho no o ua huina alanui la, oiai ka wa e waiho ana na pohaku akoakoa. O ka pono loa ka hookaawale i kahi o na lio hoolimalima ma kahi akea.
                      AIA KILAUEA I KE KAI.—Ma ka holo ana aka nei o ke Kilauea i na ale hauliuli o na kai eono o Hawaii, o makou kekahi i hele aku e hakilo i kona mau ohua ana e lawe aku ai, a me ke aloha hoi i ko makou mau hoaaloha maikai i hoau ako la maluna ona. Ua piha o o luna o kona papahele i na kanaka, a me ka uapo no hoi. Mahope iho o ke kani ana o ke oeoe mua, ua ike aku la makou i ka hoi hou ana mai o kekahi poe me na huhui poipu mai lana mai o ka moku. Ninau aku la nae makou i ke kumu o ko lakou kaiehu ia ana mai, i mai la lakou, "Elua hoi dala mai nei a hiki i Lahaina." Elua no wahi dala, o ka hoi luuluu no ia i ke one o Kahualoa—Pehea la ka auanei e holo mau ai keia mokuahi iwaena o ko kakakou nei mau kai, ke ole e hooiia kona mau loaa mamua o na kumu lilo. Aole no i malihini loa oukou e ko Lahaina i kona uku mao. Aia a loea he manawa kupono e hoemi ai na Agena i kona uku moku, alaila, e ike no oukou mamua o kona hoomaka ana e haalele ia Honolulu nei.
                      NA KUMU A ME NA HAUMANA — Ma ke ahiahi Sabati aku nei i hala, ua ku mai ma ke awa o Honolulu nei ke kuna Haleakala, a maluna mai ona na kumukula o ke Kulanui o Lahainaluna a me na haumana o ka mokupuni o Oahu nei, a me ka poe i hele makaikai mai. Ua lohe mai makou, e hoomaka ana ke Kulanui ma ka Poakolu la 11 o Dekemaba, a ua makemake nuiia na haumana a pau e hiki ae mamua o ka manawa.
                      PAPAIA KA HOOLIMALIMA LIO I KE SABATI.— I keia mau pule aku nei i hala ua nui ka hoolimalima ana a na kanaka i ko lakou mau lio i ka la Sabati, aka mamuli o ka hoomakakiu ana a kekahi mau kaiko, ua loaa kekahi poe e hoolimalima ana i ka la Sabati, a ua hopuia a hooukuia. Ua lolo paha ua poe hoolimalima lio la, no ka mea ua hapa hoi na holo lio, aka o kekahi poe no nae o kakou ke unoke nei no i na la Sabati. Ma na kuaaina, he nihinihi loa ka malamaia ana o na la Sabati, ma ke alo alii, aohe malu loa. E pono i kela a me keia e lilo i mau makai, a e pau pu hoi a pau i poe makee la Sabati, aole e hehi wale ia.
                      NA MAKAI MAWAHO O KUMAKAPILI I KA PO LA PULE.—Ua ike iho makou e malama ana na makai o ke aupuni i ka haunaele mawaho o ka luakini o Kaumakapili i na po pule, oiai e halawai pule ana o loko. Ua kena ia no hoi na poe e kuku wale ana mawaho o na ipuka e komo iloko o ka halepule, a ina aole lakou e komo iloko e kipakuia lakou e hoi i ko lakou wahi, a i oleia e hele loa ma ke alanui, me ke ku ole iho ma na paepae kapu o ko ke Akua hale. Ke mahalo nei makou i keia hana, no ka mea, aole ka hale eehia o ke Akua, he wahi e kiei wale aku ai no ka nana ana i ke a anaina, a me ka nani o ke kane me ka wahine, aka, he wahi ia e hoolohe ai, i ka leo o ka lani e pae mai la. "E huli e kanaka auwana nei."
                      KA HALE HOOIKAIKA KINO.—No kekahi mau pule i hala ae nei, ua kapiliia iho nei keia hale a ua aneane e paa loa. Ma ke ahiahi Poalua ae nei e wehe ia ai ua hale la no ka hoolohe i ka haiolelo a ka Loio Kuhina S.H. Pilipo. E awili pu ia mai no he mau himeni kekahi mai kekahi mau puukani mai o ke kaona nei. A he uku no hoi ko ke komo ana iloko, a o na loaa a pau no ka pomaikai no ia o ke kukulu ana i ua hale la. O kahi e ku nei o keia hale aia ma Peleula, ma o pono mai o ka pa o Hon. J. Kapena. Ma ka aoao e pili ana i ke alanui, aia he hale kiekie me ke galare pu, he wahi e noho aku ai no na lede a me na poe e ae a nana aku i ke keena akea loihi, kahi e hana mai ai na poe kuwala poo, a me na hana hooikaika kino a pau, a ma ke kihi hope loa o keia hale he wahi e auau ai mahope iho o ka pau ana o na hana lealea a lakou. He keena heluhelu no hoi kekahi i hoolakoia i na nupepa a me na buke o ka oihana gimenasatika, a me na buke e ae. O ka mua keia o na hale o keia ano i kukulu ia ma Honolulu nei. O ka nui o na dala e lulu ai ka poe Hui nona keia hale no ka makahiki mua, $3,000, a mahope o ke kaa ana o ka aie o ke kukulu ana, alaila, e hookupu lakou $500 i ka makahiki. ---------
                      KANELA HOKINA I HONOLULU,—Mamuli o ke koi ana a na Kapena moku a me na haole kamaaina o Amerika ma Honolulu nei ia Kanela Hokina, (Hawkins) kekahi o na koa kaulana a wiwo ole o ke kaua huliamahi o Amerika Huipuia, ma ka aina o Tenesi Hikina, e haiolelo imua o lakou maloko o ka Hale Pohaku o Kimo, i ka po Poalua iho nei, nolaila, ua haiolelo ae oia imua o ko anaina ilikeokeo like a pau o na puuwai Amerika. Ua hoomaka kana haiolelo ana mai ka wa mai o ka hoomaka ana o ke kaua kuloko, a me ke kupaa ana o na kanaka o Tenesi Hikina, malalo o ko lakou hae aloha kahiko, oia ka hae hoku o Amerika Huipuia. Ua komo pu keia Kanela Hokina iloko o na kaua malalo o Generala Toma, Generala Rosecarana, Generala J. Hooker a me Generala Keremana, ke koa wiwo ole nana i ulupa i na papu paa a me na kahua kaua o ka aoao Hema i hoolakoia i na koa. Iloko o kana haiolelo ana, he oiaio, o ka poe a pau i komo iloko i ua po nei e hoolohe, he poe Amerika aloha hae hoku lakou a pau, oiai ua pai-pai, hehihehi, ua Ewa, a ua huro lakou me ka olioli nui. Ua komo pu hoi iloko o ia haiolelo ka hoinoino ana ia Jeff Davis, ke alakai nui o na kipi o ka Hema, ka mea i ulupa me ka manaonao ole i na kanaka aloha aina o Tenesi, a waiho wale ia lakou maluna o na alanui kaahao, a holo mai la na kaa hao, a hehi wale iho la i na kino mainoino e waiho mokaki ana. He oiaio wahi a ua Kanela la, ina e hookuuia na alakai kipi e ae a puu, aka, o Jeff Davis, aole oia e pono e hookuuia. I ke kokoke ana e pau, ua kuu mai oia iloko o ka leo hoalohaloha no na tausani kanaka he 15,500 i make ma ka Halepaahao o Anesonavila no ka pololi a me ka ilihune, a me ka 5 000 i make ma Rikemona no ia ano hookahi. O lakou a pau, he poe aloha aina wale no, a aloha hoi i ka hae hoko. I ka pau ana, ua haawi lakou eono huro ana.

Maui.

                      AIHUE PIPI MA MAUI.—Ua lohe mai ma kou, ua hopuia a ua hookolokoloia ma Lahaina, he iwakalua kumamaono ka nui o na kanaka i manaoia ua aihue a pepehi malu i ka pipi o kekahi kula hanai holoholona he iwakalua kumamalua o lakou i hookolokoloia a hookuuia, a he eha aohe i maopopoia ko lakou hopena. Ua hoopaiia mai la paha a hoopaahaoia. A ke laulaha mai nei hoi ia hana ino ma Maui. He lewalewa no paha no na lima malalo o ka la, a manao o ka luhi o kekahi ka kona waha e ai ai. Kupanaha no na mamo a ke keiki kaulana e noho mai la i Kawa.