Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 47, 23 November 1867 — Page 3

Page PDF (1.77 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, NOVEMABA 23, 1867.

                      NO KA LAI ULU O LELE —Ke holo la no na hana ma ia kaona, ke wili la kekahi wiliko o laila, a ke ao la na kumu kula kaikamahine a keiki kane.---------
                      Ua lohe mai nei makou, he elua wale no mau wahi okohola i hekau loa iho ma ke awa o Lahaina, a ua holo mai la no paha la. He keu aku no hoi a ka nele loa o ua malu Ulu la i ka moku okohola ole ea!
                      HOLO ANA LOIHI O KATE LEE.— I ke ahiahi Poakahi o kela pule aku nei i hala, ua holo aku ke kuna Kate Lee mai Honolulu aku, a i ke awakea Poaha kona ku ana aku i Lahaina. Haalele koke iho la no ia Lahaina, a poluea holo aku la a ku i Makena. Poalua ku hou mai ana i Honolulu nei, ua hele no nae hoi a komo launa ole i ka ukana o Makena. ---------
                      NO ASA HOPU.—Ke haawi nei na Luna o ke Kuokoa i ko lakou mahalo ia Asa Hopu Esq., o Hana, Maui Hikina, he Luna Kuokoa no ia Ai ana, no kona hookaa pau ana mai i na dala o ke Kuokoa no ka hapa hope e hele nei, a ua hookaa mua loa mai no hoi i ko ka hapa mua. O ka nui o na nupepa ma kana puolo, he 50. Ina pela ka hookua pono a me ka miki o na luna e ae, alaila, ua holo mua ka kakou hana. Aole no i hookaa pau mai ka poe lawe, aka, ua lawe ae ia i kona dala ponoi a uku mai, a o ka poe i koe malaila ke hoihoi mai i kana mau dala. E holo mau kau hana.
                      NA MEA HOU O NA WAI-EHA.—Ua lono mai makou, ke hoomakaukau nei kekahi mau keiki he kula puhi ohe ma Wailuku, a e hoomaamaa ana lakou i na leo mele no keia Poaha ae, oia ka la 28 o Novemaba.
                      Ma Waihee, ua malamaia he ahaaina lulu dala no ko lakou luakini, a ua kapaia ua ahaaina la, o "Ahaaina Umiumi." O ka poe nana i hapai, he mamo wale no na Esau, a o na pomaikai i loaa mai, ua hoahuia no ka luakini.
                      Ke pii aenei ka maamaa o na pake hana a C.H. Lui i ka helu i ka A a me ka hele ana aku e hookuikui.
                      REV. W.P. ALEKANEDERO.—I ke ahiahi Poakahi iho nei, hookomo mai la ke kuna Mere Elena ma ka nuku o Mamala, aia maluna ona kela makua e kau ae la maluna. I ke komo loa ana mai o ke kuna iloko o ke awa, e hoopuka aku ana ka mokuahi Kilauea, o ko ua makua hoolimalima iho la no ia i ka waapa, a holo loa aku la a kau ma ke Kilauea, a holo loa aku la me ke kau ole o kona mau kapuai i kula o Honolulu nei, a kau aku la no me kona poniuniu i kela holo ana mai. He keu ka hoi keia a kahi elemakule holo moana. I hoihoi mai oia i kana hunona i Honolulu nei.
                      NALOWALE LOA KE KUNA HELENE.—O kekahi o na kuna holo loa, a i kaulana hoi ma ko kakou nei mau kai, oia o Helen, ua mokio aku la ka opu o ke kai, a ua ale aku la na akoakoa manamana o Maliko ia ia. I ka Poaha aku nei o kela pule, Novemaba 14, ku aku la oia ma Maliko, a hoolei aku la i kekahi hapalua o kona ukana, aka pau e ka manawa hana, nolaila nonoi mai la o Dukeela i ke kapena, e oki a kekahi la ae, hoopau loa ka ukana ika ohi i uka. I ka po ana iho, pa mai la ka makani Malualua ma kai pono mai o ke awa, a hoala mai la i na kua-ale nui, a popoi aku la i ka uapo e hooili mai ai ke ko i ka waapa, a hulei pu ia ae la ia uapo, a hooleiia mai la i kula. Iwaenakonu o ka po o ia Poaha no, nui loa mai la na nalu, a luliluli ano e loa ka moku, a aohe manao pono o ke kapena a me na luina e pakele ana lakou, nolaila imi pono wale aku la no lakou a pau i ka honua. I ka hora 2 o ka po, ale ia iho la ua kuna "Helene" la e ka waha nui o ke kai a piho iho la, a ulupa ia iho la iluna o na pohaku. O keia "Helene" no ka mahiko no ia o Haiku, a o kona kumukuai he $8,000 paha a oi ae a emi iho, aka, ua panihakahakaia oia no na $4,000. O Kakela a me Kuke na Agena.

Olelo Pane S.W.K.

E ke Kuokoa—Aloha oe:
                      Ma kou Pepa o ka la 2 o Novemaba. Helu 44. Buke VI. Ua ikea ke kukulu manao ana a S.W.K. nona ke Poo. "Kapulu kahana a na Luna alanui o Kona Hema, me Kapalilua."
                      Ke hai aku nei au, o ka mea nona keia kamailio ana, he wahahee no ia. Ua hoohalahala kohu ole oia ma keia ano, no ka mea, i na ia he kamaaina, alaila, ua ike mua no ia, a ua maopopo no hoi ia ia a me na mea e ae a pau i hele ma ua alanui la, o kahi no ia o ke aa ino loa a me na puu pahoehoe i hanau ai-aohe mea nana e mahalo he aina maikai ia, a pehea la e loaa mai ai ke alanui maikai loa? mai loko mai o ka aina a ke ino i noho ai? He nui na makahiki i hala ae nei, a ke aupuni i hana mau ai malaila, aohe no he maikai i loaa mai: a pela no ka hana i keia wa, ua nui ka hooikaika pu ana me na kanaka me ka manao e loaa ka maikai, aole no e loaa ana, aka, i na o ua o S. W.K. ka Luna alanui ina ua maikai io no, a oi aku i na alanui maloko o ke kulanakauhale o Honolulu, me na mea hana uuku loa o ke aupuni i elua kolopa, 2 koi, me na hamale 4 wale iho no. Ku no ho, kauahi o ka Epa a ua mea i ao a ai lolo i nei mea he Kukahekahe me ka hooio.
                      Eia kekahi. Ke mea mai nei oe "o ka hana a keia mau Luna o ka hele wale i o ianei e paikau ai maluna o na holoholona," a o keaha ka? ka ka Luna hana o ka hiamoe ea? o ka noho wale ma kahi hookahi ea? Kai no o kana hanaia o ka hele io ianei o ke alanui e nana'i, i ka pono o ka nana ana a ke kanaka, no ka maa no paha ia hana ea? Hiki mai kou wa kula hiamoe oe, aole nana a makaala i ke kolohe o na keiki, nolaila, e unuhi mua oe i ke kaola iloko o kou maka iho e pono ai wahi a ka Haku.
Me ke aloha. PAAPULIKI.
Waimea, Kohala H. Hawaii. Nov. 11, 1867.

Ia E. Kekaula

E KA NUPEPA KUOKOA; Aloha oe:—
                      Ma ka moena kai inika o ke Au Okoa, o ka la 23 o Augate, A.D. 1867, malaila au i ike ai i na olelo olala a E. Kekaula, kahi kanaka nana na wahi huaolelo i loaa makiloia iloko o ka po o Kulu a me na Laau. Ke kuhi nei au, e loaa pono ana la i ua wahi E. Kekaula nei ka uwiuwiki malamalama o Makalii, nona ka oleloia ana, "aohe e hemo ka pili a Makalii, ua kakia kui nao a ke akamai."
                      No kuu ike, e hele hewa ana na lehelehe o ua o E. Kekaula, i luna o na aina kaulana o Kohala nei, o Kapakai a me Makanikahio, nolaila au e olelo nei; ua pee ae nei kela iloko o ka hoole manawaino, aohe he mau moe akea ma Kohala nei, e like me ka D. Kaihelanakila i olokaa ae nei i luna o ke kahua kaulana o ke Kuokoa.
                      E kuu makamaka o ua aina kaulana nei, ke haawi manawalea aku nei au ia oe e E. Kekaula i ka laau o ke ola, oia hoi keia, e hoihoi mua oe i kau mau olelo i haukae oe nei i luna o ke Au Okoa i kou poli. "Ke noa loa io a e nei ka moe akea ana ma Kohala nei." Ke hoapono nei ka maka o ka'u peni sila i keia la, e like me ka D. Kaihelanakila mau wehewehe ma ke Kuokoa, Helu 33 Buke VI, o ka la 17 o Augate, A.D. 1867.
                      No kuu ike, he oiaio wale no na mea a kuu makamaka D. Kaihelanakila i kamailio ai, nolaila au e olelo nei me ka hookamani ole, ke hanau nei na keiki a ua poe manuahi nei; ke hoomoe nei kahi poe i na hua aole i kiko. He makehewa ia'u ke hoike i na inoa o lakou.
                      I mai paha auanei ua o E.K., he alapahi nau, ua ike no ua oia la, o keia E. Kekaula no ka Luna Makai ma keia apana, nolaila paha kela i holo oe malalo o ka ole, e laa nae la, kolekole ko no'a.
                      Kai no nau ka mana hiki ke ninau, hakilo, makaala mau e like me na makai o ke Kulanakauhale nui o keia pae moku, he lomaloma aihalale wale iho no ka ua nei kau, kau ka-i a e nei oe na D.K. e hoopii i ka Lunakanawai, e laa ko molowa la, e aho ka hoi kela ia he paoo, ike ia kaua la puahi lua kaha, mamua ou e ka mea hiamoe, o E. Kekaula.
                      E hooki ae au, kakali aku o ka leo o ka Malua. IOELA ONIULA.
North Kohala, November 12, 1867.

He waiwai nui makamae.

                      Ua loaa mai ia'u kekahi Leta mai Kalifonia mai, a i ko'u wehe ana elua leta e waiho pu ana iloko o ka'u Leta, a ike iho la au o na Papa Moi. A nana iho la au i ka inoa o ka mea nana i kakau ka leta, a ike iho la au o kekahi o na haku kanu o ka aina; alaila, lele ae la o loko i ke aloha me ke paiauma me ke kaumaha, o ka waiwai iho la no ka waimaka, o kana ukana ia ke hanini nei-e-Alaila, hoomanao ae la au i ke ahonui o ke Akua i ka malama ana i ke ola o keia Keiki Alii, no kona noho auana ana ma na aina mauna o Kalifonia, a eia no ka oia ke ola mai nei me ka minamina. Ua kuhi paha ua haku nei he mai hiki ko'u ke kolo aku me na koko alii ona e kamailio pu nona. Aka, i ka loaa ana o ka Palapala i ke kaikuahine, ua hoouna koke mai oia i mau elele e ninau pono i kahi i loaa mai ai keia mau palapala, ua lohe mai au ma ka waha o na elele, e kauoha koke ano ma ka palapala e hoi mai.
                      I ko'u lohe ana pela, ina he oiaio, aohe wahi hoohalahala, ua ohi ka po i ka nui o lakou, a e pono e kauoha aku i ke kaikunane, a e hoi mai e noho kanaka aku, oiai o ko laua koko ia.
                      Ina paha meia ka lei ihiihi o ke Kalaunu e like me ko ia nei, alaila ua pomaikai no, no ka lehulehu mai o na alii Papa o ka aina, a malia paha o maliu mai ke Akua a piha hou ke aupuni Hawaii i na mamo alii—Ua kupono maoli no nae iaia ke kauoha, ua kauoha maoli ia no laua e na kupuna o laua nana i hanai. He ole loa hoi ka hulu haoe me ka hulu lepo makaainana, e aho hoi kahi ma-na e hanai aku ai i ka pili koko hookahi a na kupuna i hanai pu iho ai i kahi ma-na ai hookahi. E ko ka lai ulu o Lahaina, e na elemakule, e na luahine, a me ka poe opiopio, ua make o Hoapili kane a me Hoapili wahine, ua kanu ia ko laua mau kino kupapau ma ka hooilina o Wainee. A o ka mikomiko o Nakolu a laua i kanu ai iloko o kakou, eia no ke ulu nei iloko o kakou. O na moopuna a laua i hanai ai, ua kauoha ia kakou e laua, "Eia ka oukou mau keiki e ko Lahaina o kuu mau moopuna." Pela o Hoapili wahine e hele ai ma kela pea ma keia pea o Lahaina iloko o ka halawai. E nana iho oukou i ka Palapala a kekahi keiki a kakou. O Fanny Kekela a me Hana Kaunahi, o laua wale no na hulu makua i koe iho, a o kakou iho o na makua a ka Uhane Hemolele no ua mau keiki nei. He hauoli ko'u me ka olioli nui. O ka pule a ko Maui kai hoomaliu ia mai ke Akua—O ke Keiki a ko Maui ke Kalaunu o ke Aupuni o ka Nohoalii. A eia no ka lua o na keiki a kakou. Aloha no. S. M. KAMAKAU.
Puakoliko Manua. Nov. 4. 1867.
FRENCH BAR. STANISLANS Co.}
Califonia, October 7. l867.
                      HON S.M. KAMAKAU; Aloha oe me ka mahalo nuiia, kuu makua o ka wa uuku i noho ai i ka la panoa o Lahainaluna, i ke ao ana i ka naauao a me ka pono o ke Akua, o oukou no na kaikuaana, a o makou no na pokii.
                      Eia no au ke noho nei ma keia aina makua ole, hookahi no makua nana i malama o ke Akua Nui ma ka lani, he nui na makahiki i kaahope ae nei o ka noho ana ma keia aina, a ua hala e aku ka wa opiopio, ua hiki mai ka wa a-o-o o ke kino; a he omaimai no ko'u e noho nei. Nolaila, i keia wa hu mai ia'u ke aloha o ka aina hanau, a me na Haku, na makua, a me na hoaaloha, ua ulua mai lakou a kokoke i kuu maka, kau a mea he aloha.
                      Nolaila, hoomanao ae la au i kau Haku Moi R. Kapuaiwa Kamehameha V. Ua poina paha ia ia keia kauwa paalepo ana, i hanai pu ia ai i ka wa uuku e na kupuna o maua, i kauoha mai ai laua e nana kekahi i kekahi, nolaila, i lana mai ai ko'u manao e palapala aku i ua Moi la o'u, a me kuu kaikuahine Haku. Ina he manao aloha ko laua e hoihoi aku i ka laua e noho nei ma ka aina e.
                      Nolaila, ke waiho aku nei au i ka laua mau palapala iloko o kau, e nana iho oe, ina ua pono i kou manao, e haawi aku oe ia laua, ina no hoi aohe pono, alaila, oia iho la no, aka, i ike he pono ke haawi aku, alaila, e uepa iho oe a paa, alaila haawi aku oe. Nolaila, ke kauleo aku nei au ia oe, "e kokua pu mai oe i mea e holo pono ai keia wahi ukana imua o kuu mau Haku," i nui ke aho i kau keiki. Nolaila ke hookomo nei au i na Poo Leta elua, a nau e kapili iho mawaho o ka laua mau palapala, ke pono nae ia i kou manao. O ke Akua pu kekahi me oe.
                      Ke kauoha aku nei au ia oe, mai hoopoina i ke kau palapala mai ia'u i kau keiki i noho ai iloko o ka naauao.
LEVI K. KALANI.

Ka hele Malihini ana ma Honolulu,

                      I komo aku kuu hana, aole i kanamai o ua kanaku o loko, a ano hio wale ae la no au no ka akahi a ike ia loko oia luakini anoano. Maikai o loko, maikai na noho, hookahi puka nui ma ke alo, a elua mau puka uuku iki iho ma na aoao. Komo aku la no kuu kaikuahine a owau aku no hoi. Ia komo ana aku no o maua, lohe aku la no au i ka pane ana ae a ia mea, "o kahi malihini la." Eia ka o Nihiaumoe ma, a i kuu noho ana iho, a i alawa ae kuu hana e noho mai ana ua hoa kamaaina la o'u. Noho pu wale iho la no au, a aohe i liuliu ku ae ana ka poe himeni. Ea, nana'ku no hoi i ka leo o ke mele nui ana mai, kani mai no hoi ka piano. He poe nanaina maikai no ia poe, he poe kane a he poe wahine. Ma ka aoao iho mauka o ke alanui mai ka puka aku a ka awai, malaila ua poe nei i ku ae ai a himeni. Hookahi wahine a kuu kaikuahine i kuhikuhi mai ai me ka olelo mai o Kamamalu ka inoa, he kaikamahine alii, a nana pono aku la wau me ka hoomaopopo io aku no he hiohiona alii kona. O ko'u ike mua ana no hoi ia i ua Kamalei Alii la a kakou, iaia e himeni ana me kona mau hoa himeni.
                      I keia wa nae hoi, aohe ua Kamalei la, aohe ku hou mai ma kahi a'u i ike mua ai, aohe hookani mai i ua piano la, aohe lohe ia aku o kona leo, ae, e o'u mau hoa kuaaina, ua hala ua Alii la a kakou. Ke noho iho au iloko o Kawaiahao a nana aku i kahi ana e himeni mai ai me na hoa ona, hu wale ae no ke aloha me ka hoomanao ae hoi i ka la Sabati a'u i ike mua ai i ua kaikamahine alii la. He alii okoa no keia e himeni nei me kona mau hoa, a he nani okoa no hoi ko keia wa, oiai aia iluna ka poe himeni.
                      Ke hoomanao nei no au i ka inoa o ke Kahunapule i ua la Sabati la a'u i komo mua ai o Kalaka, a o ke ano o ka Awai, aohe i like me ko keia wa. O Hanale Pareka iho nei ke Kahunapule o keia wa, a ke puiki nei oia i na kanaka me ka paa ana mai ia lakou mai ka iho ana i kahi nona ka olelo ia, "He ahi a mau."
                      Ua hoonanea loa ia wau i ka noho ana iloko o Kawaiahao ia la Sabati, aka, aia no nae ko'u manao ke auwana hele la mawaho aku oia heiau o ke Akua Mana Loa. Hookahi wale no mea nana wau i hoohoihoi loa o ka leo o ka poe himeni, aohe o'u hoolohe pono i ke poolelo, he molowa loa, a aia no a himeni mai alaila hoihoi ae la. Pinepine no ko'u hele ana iloko o ka halepule i na la Sabati, aka nae, aohe i hele no ka manaoio maoli ma na mea e pono ai o ka uhane, aka, hele wale no au no ka lealea, no ka hoikeike i ko'u mau aahu me ka manao aku e ike ia mai a makemake ia mai hoi. O kekahi mea lealea loa a'u iloko o ka halepule, o ka walaau me o'u mau hoa, o ka akaaka ana hoi ke ike aku i ka mea ku i ka aka. He hookamani wale no ka'u mau hana imua o ka poe maikai, aka, o ko'u ano maoli he lapuwale. Ua pinepine no kou hui ana me na hoahanau, a ua kamailio pu no hoi me na Luna Ekalesia, aka, he mau hana hookamani wale no ka u o ka hana ana aku imua o lakou. Koi pinepine ia mai au e komo i ka hooikaika, aole no au i ae koke aku, a mahope mai o kuu ae no ia a hana au mamuli o ke koi ia ana mai. He mau mahina iho mahope o kuu komo no ia i ka hoahanau, a ai au i ka balena ma ka Ahaaina a ka Haku. He nui no makou o ke komo ana i ka hoahanau, a o kuu mau wahi kaikaina kekahi i komo i ka hoahanau, ma ka Ekalesia o Kaumakapili ko laua komo ana. Paapu okoa no hoi ia poe o ke komo ana ma ia Ekalesia, na kane opiopio me na wahine opiopio. Keu aku no hoi makou o ka hookuoo i oa wa a pau a makou e hele ai i ka halawai, a aole no hoi o makou hoopilipili aku ma na hana lapuwale. Pinepine no hoi ko makou koi ia mai e hele iloko o na hale inu rama, aohe no o makou ae aku, eia ka uanei he hoopa wale iho no. He mau pule pokole wale iho no mahope, a lohe mai ana wau ua hookolokolo ia kekahi poe o makou ma Kaumakapili no kekahi hewa i hana ia. Aole no hoi au i huhu iho a hookolokoio ia no hoi au ma ko'u Ekalesia, no kuu inu rama ana. Ua ike iho no au no ko'u puni lealea lou no, a nolaila no ko'u mea i kapae ia ai mawaho o ka Ekalesia, e hele malu ana no au i ka inu rama a me kekahi mau hana e ae. Pinepine no hoi ko'u hoohenehene mau a no ko'u kapu maikai ole e hele ai i ka pule, aka, aohe no hoi o'u manao nui loa, ma ia mea. Eia no a mahope mai, komo au iloko o kekahi anaina maikai i maa mau i ka hookano a me ke kahiko ana a maikai, alaila, hoomaka mai la wau i ka haaheo ana. Ua pau loa no ia'u na ano lole i ke komo ia, a ua mahalo nui no au, a hookahi wale no a'u mea i hoowahawaha ai me ka hilahila loa, oia ka mikinalima. I na la Sabati a pau, aohe o'u komo mikinalima, no ko'u hilahila o olelo ia mai i ka hookano. Nui no ka poe kanaka komo mikinalima, a nana aku la wau he maikai no, eia no hoi ka hewa o ka henehene mai o kau haole, aohe no hoi he naio iki o ka eleele o na lima, puka mai no ka mea olepolepo o na makiao. Kupono no paha ka mikinalima no ka poe lima meeau i nalo iho ai, aka hoi, he mea kohukohu no ka mikinalima. Ka! He kohu no i ka haole, aka i kanaka la, aohe wahi mea a kohu, keokeo ae la no mawaho, a i na e wehe ae ka mikinalima, a he eleele ka na lima, nolaila, hilahila loa wau. E huna wale no i ka eleele o na lima aohe e nalo, aia no ia wahi e ike ia mai ai o na papalina he eleele. I hoowahawaha no nae hoi au no ko'u maa ole, a i maa iho kuu hana, ka, he mea maikai loa ka.
                      I kekahi ia Sabati, ia'u i hele ai i ka pule, halawai aku la wau me kekahi kanaka me na mikinalima, a nana pono aku la wau i kona ano. O maua pu no ka hele ana a komo iloko o ka halepule, a ma kahi hookahi no maua i noho ai. Ia'u e noho ana ma ka aoao o ua kanaka nei, alawa iki iho la wau e wehe ana ua kanaka nei i na mikinalima ona. Hoohuna ae la ua kanaka nei i na lima ona, aka, kiei loa aku la no au, eia ka he kanaka lima huluhulu, paa no hoi na lima i ka huluhlu, ua hele no hoi na makiao a piha pono i ka lepo. Noonoo wale iho la no au no ka lepo a me ka huluhulu o kona mau lima kona mea i komo ai i ka mikinalima. Aole no nae oia la hilahila iho, komo mai la no kela i ua mau wahi mikinalima nei ona, a hookau ae la i na lima me he lima lepo ole la. Aohe no hoi he hilahila iki i ka henehene ia e Nohoaekai ma i ka wa i pau ai ka pule.
                      He mau wa loihi no hoi mahope mai, ike ia no hoi ko'u wahi kee iki, Oiai au e noho ana iloko o ka luakini i ka la Sabati me ko'u kahiko maikai. He mau kamaa buti ma kuu mau wawae, ua noke ia no e au i Ua palaki a hinuhinu, a ia'u e nanea ana, wehe ae la au i kuu mau kamaa buti no ka wela o kuu mau wawae. Aole wau i manao iki no kuu mau kakini, a hemo no na kamaa, a ike ia mai la kuu mau kakini ua hele a nahaehae. Pupuka aku la na manamana wawae iwaho, a akaaka ia mai ana wau. Mamua aku ua hookohukohu loa wau no ka hinuhinu o kuu mau kamaa buti, a kau mau wau i o'u mau wawae maluna o kekauwahi kiekie e hoikeike ana i ko laua hinuhinu. Eia nae hoi i kuu wehe ana me ka manao ole ae he mau kakini nahaehae, ike ia mai ana he hoohinuhinu mawaho a he ekaeka aku ka maloko. Ina no hoi o ka nahaehae wale e aho no la hoi ia, aole o ka lepo okoa no ka ua nei, a aole i kanamai ua mae o'u, a hoomeamea wale iho la no au. He mau wahine ui kekahi e noho ana ua ike mai paha, eu hookuoo wale ana no laua, o akaaka mai paha o hilahila wau.
                      Owai hoi kai ike aku ia oukou e ka poe o kuaaina, he hewa mai o Honolulu nei he komo lole mau, nani mau ke kino no ka paa mau i na kahiko maikai, heaha la ia, hinuhinu mai na alu lilina, na kuka paina, na kamaa buti, a ekaeka aku maloko.
                      O ka lepo mau wale no ko oukou e ka poe o kuaaina, pelapela ka noho ana, e okuu ai me kahi paupau ua hele a weluwelu, waiho wale no na wahi wawae aohe mau ka maa, he hewa paha ke kamaa he wela ka wawae, o ka waiho wale no paha ka maikai e kuaaka hele ai na wahi wawae, hele kela a nakakaka, kohu mea inu ana, e naku ai iloko o ka lepo. Aole e, mai komo kamaa oukou o lilo auanei oukou i poe hookano; pono no ko oukou ano e noho mai la, a mai manao oukou ma ia mau mea hinuhinu, o ike ia auanei ka ekaeka o loko aku. Ke hele ae kekahi keonimana ili ulaula mai manao kuhihewa wale aku oukou he pukapuka paha a he ekaeka paha, o kuamuamu ia mai oukou i ke kuaaina. He maika okoa no oukou kuaaina, a he maikai okoa no hoi makou o ke alo alii nei. He hookalali nae makou ke ike aku ia oukou; aka, aohe oiaio, aohe i kokolo iho ke aa, he manana wale no iluna, a eia no ka'u ia oukou, e hamau na leo, a mai olelo kikoi wale aku i na kamaaina hanohano o Honolulu, a i na oukou e henehene ia mai, e uumi wale iho no me ka naau hoohaahaa.
                      A i hinuhinu mai ka piwa o ke keonimana, mai manao wale aku oe he ohule aku maloko.
                      A i palile mai ke kuka paina me ka puliki, mai koho wale aku oe he nahaehae no kahi palule.
                      A i muo iki mai na lole wawae, mai kuko wale aku oe he nohaehae no kahi palemai wawae.
                      A i hele mai na kamaa a hinuhinu a lilelile, mai noonoo aku oe he nahaehae no na kakini.
                      Pela hoi na mikinalima keokeo ili kao. mai olelo iho oe he mau makiao lepo aku no maloko.
                      A ke kaiue ae na hupa la, he lede ia me na kahiko nani, a mai noonoo honua aku oe aia maloko aku oia nani he manao pelapela. E malama oe o pane hewa oe pai ia ko lae e ke keiki o Hooolulu.
AHAHUIKU.
(Aole i pau.)

Nona Makika.

                      E hookolo aku kakou i ka hoomaka ana mai o keia ao, a i ka hoomaka ana mai paha o ka makika e laha ma ka honua nei. Aia he wahi hua na ka makuahine o na makika i hana. O keia makuahine o na makika he wahi holoholona no e noho ana maloko o na wai, a mailoko mai o keia hua he wahi waa liilii minomino me kona wahi ihu no, a he hope no hoi, a ua hooili pono ia no hoi keia wahi waa i ka ukana. O keia ukana maluna o ka waa he mau hua no ia, a he ilo paha kekahi inoa. He 250 a 350 paha ka nui o na hua maloko, he mau ilo no lakou i wahi ia ae mawaho i ka iwi o keia wahi waa. Ua kukuluia keia wapaa maluna o ka wai a ua paa kupono no e poino ole ai i na ale o ka moana a me ka makani. Ua paa loa keia wahi waa aole e naha wawe, aole hoi e poho, ua oi ae kona paa ina o ke keleawe nei la kona mau pale malalo ae. Ke hoomanao nei no paha oukou i kona ukana, he mau io ola he 250 a 350 paha, aole nae he io ola e like la me ko ka leho. I ka hala ana ae o kekahi mau la o kona hookelekele ana maluna o ka wai, aia hoi, hemo mai la keia iwi, a noha no hoi ua wahi waa la. Aka, o keia ilo iloko i hemo mai, aole no lakou na makika, he mau ia liili paha he nai o paha, a he mau moo liilii paha. Aia a nana pono iho a kokoke, alaila e ike ia he mau "wikala" he kuna paha kekahi inoa o lakou na makua ponoi o ka makika. Mahope iho o ka ulu hou ana mai o ko lakou ili, elua a ekolu paha manawa, alaila e kahuli ae ke ano a he tumala, a o keia ke kolu o na Kino o ka makika, a o ka makua paha nana i hoohanau mai. Hookahi pule mahope mai a i na paha he maikai loa ke ea, alalai, e hoomaka no ka makika e ike ia ma ka ili o ke tumola, aole e emo, a oili aku no ka makika mai loko aku o kona halepaahao, a lele aku i ka lewa e hoolahalahai ai, a mai laila mai, a i kou pepeiao e hookaawili ai i ka mea kulikuli.—
                      HE HAAWINA MAIKAI. Ua ike au i kekahi wahine, he haipule no Kristo, a ua aloha io hoi ia ia mamua o na mea e ae, i aahuia i ka lole silika nani, he $75. dala, no ka hana ana a me ka hooponopono ana he $40. no ka papale he $35. no ka uhi weleweka he $50; no ka wati, a me ke kaula wati a me kekahi mau hoohinuhinu e ae he $500 dala, o ka huina a pau loa he $1,100—Aia keia puu dala nui a pau, he laulau ae no waho o kahi enuhe e make ana i kekahi manawa. Ua ike ia keia wahine haipule maloko o ka halepule o ka poe hune ma Nu Ioka, e holoi ana i kona mau waimaka me ka hainaka lilina puu i ka wa i lohe ai oia i ka moolelo o ka poe hune o Nu Ioka; aka, i ka wa nae i hiki mai ai ka luna paa papale helu dala no ua poe hune nei imua ona, he wahi hapaha wale no kana i kiola aku iloko. "Auwe!" "he umi dala no na ribine welowleo he hapaumi wale no ka no Kristo."
                      ABUSINIA. Maloko o ka palapala a Rev. H. Setena, o Sepatemaba 11, i kakauia ma Magedala. Ua hai mai oia: Nana aku ka oe i ka hoomakaukau nui ana o na 'lii o Abusinia i ke kaua; liuliu launa ole. Ua lohe ia na akena ana, na liki no a pau, na haakena, he lanakila wale no ka olelo nui i pae mai, mai na puu, na oawawa, na mauna mai, a me na papu.

Olelo Hoolaha.

KE KAUOHA AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei i ka poe a pau i aie mai ia laua, e hooponopono i ko lakou mau aie mamua ae a ma ka la 1 o Ianuari 1868, i a manawa e hoopau ai ko maua hui ana.
KAISER & REINHARDT.
Hilo, Nov. 18, 1867. 312-6t

Hale Hoomoa Palaoa ma Hilo!!

KE HAI AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei, i na kanaka a pau o Hilo nei, ua wehe ae nei maua i Hale Hooohainu Kope a Hoomoa Palaoa Hou, kahi hoi e hoolakoia ai na ohana i na palaoa i kela a me keia la, a me kahi e hana ia ai ka mea Ono ki i na aluna ahiahi a pau. Na mea Ono a me na Pai o kela a me keia ano. e hanaia no na mea Ono a me na Berena ma ke kauoha. He wahi no e paina ai i na hora a pau. Owau no o
312-6m L. SEBASTAIN a me J.C. BLACK.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoike aku nei au ma keia Olelo Hoolaha, ua lilo ia'u ka Halelaau o ka wahine mare a Naea o Kumumauu, Moanalua, Oahu nei, nona ka inoa Holau, i na $28 00, ma ka la 12 o Novemaba o keia makahiki, a ua hooiaio ia i ka la 20 o ia malama i olelo ia ae la maluna, imua o ka Luna Aupuni nana ia oihana, - ka Palapala Kuai a maua. Nolaila, ua makaukau au e lawe i ka ahle ma ko'u wahi i ka la 2 o Dekemapa o keia makahiki.
J. KUAILIAHI.
Halawa, Ewa, Oahu, Nov. 20, 1867 312-2t*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai, aole loa e hoaie mai kekahi i kuu wahine mare oia o Holau (w) me kuu ike ole, a o ka mea a mau mea i hoaie mai iaia, ke hai aku nei au, aole au e hookaa aku ana ia aie, a maluna ona ko oukou poho. Oia la i lohe oukou.
NA KAEA.
Kumumauu, Oahu, Nov. 21, 1867. 312-2t*

HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau:
RAIKI no Waimea. Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula.
AILA Honua! AILA Kohola.
KOPE—PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI—

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

                      Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e like maka no oukou i keia mau mea i laila ae la maluna.
Me ka mahalo.
I. BATALETA.
286-3m

E HOLO MAU ANA KA
Moku Ahi
"KILAUEA"
I ke koena o keia Makahiki, e like
me keia malalo nei.
E HAALELE ANA IA HONOLULU

Poakahi la 25 o Novemaba.
Poakahi la 2 o Dekemaba.
Poakahi la 9 o Dekemaba.
Poakahi la 16 o Dekemaba.

Ma ka hora 4 1/2 o ke ahiahi, a e ku ana ma

LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu.
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha.
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA.
                      Ma ka Poaha la 26 o Dekemaba, e holo ana i KOLOA a me WAIMEA KAUAI ma ka hora 4 1/2 ponoi, a e ku hou mai ana i ka Poaono la 28.
WALKER & ALLEN
Honolulu, Nov. 16, 1867. NA EGINI.

KAUKA LAPAAU.
O
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.

AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, maikai iho o ke Alanui Hotele.
Honolulu 245 ly

MAU LAAU LAPAAU OLA A
UPAMA (UPHAM).

E OLA KOKE AI O KA MAI HANO A ME ka NAENAE iloko o na minute 5, a e ola hou ai hoi ka mai mahope iho o ua hana maikai ana.
                      HE LAAU NO HOI no ka hoola ana i na uhae a me na puupuu o ke kino.
                      HE LAAU MALAKELA. (Maraeheiia) no ka hooulu ana i ka umiumi olehelohu iloko o na pule eono. E kuai ia e
C.F. PULUKA,
296-tf Ma ka Halekuai, Honolulu, Alanui Papu.

OLELO PAPA.

KE PAPA IA AKU NEI NA MEA A pau loa, aole lakou e hele wale a ki lealea i na manu maluna o kuu aina e waiho la ma KALIA, oia hoi ka aina o

MAKIPILE (MARSHFIELD.)

A ke papa ia aku nei no hoi na kanaka mea puaa a pau aole lakou e hookuu wale i ka lakou mau puaa maluna o kuu aina, a pela ano hoi me na holoholona e ae a pau e helehewa ana maloko o laila. A o ka poe malama ole i keia olelo papa, e hoopii ana au ia lakou e like me ke Kanawai o ka Aina.
LUI KUPA (J.L. LEWIS.)
Honolulu, Nov. 5, 1867. 310-1m

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU KE NANA mai i keia, owau o ka mea no na ka inoa malalo nei, ke hoolaha aku nei au ma ke akea, e lilo ana ia'u ma ke ano hoolimalima ka Lokowai ma ke Ahupuaa o Moanalua, mokupuni o Oahu, nona ka inoa o Aliamanu, ke hiki aku i ka la mua o Ianuari, M.H. 1868, ma ka ae ana mai o na mea nana e malama nei i kona mau pono. J. KUAILIAHI.
Halawa, Ewa, Oahu, Nov. 12, 1867. 311-2ts*

Ua Nee aku i ka Hale Kuai Hou.

O KA HALE KUAI HAPA PERE I IKE mauia a i maa hoi i na kanaka, ma Alanui Maunakea, ua hooneeia aku i ka Hale hou maikai, mauka iho o ka Hale Kuai mua, malaila e loaa ai ka mea nona ka inoa malalo nei me ka makaukau i na wa a pau e kuai aku i ka poe e kipa mai ana, no ke kumukuai i kupono no ia wa. WILLIAM RYAN.
Honolulu, Sepat. 6, 1867. 301-3m

HALE KUAI LOLE HOU!
MA KALUAAHA, MOLOKAI!

E NA HOA ALOHA KANAKA O UA AINA makani nui nei a Kuapukua i kapa inoa ai, ka mokupuni kui laau hoi o Molokai Nui o Hina, e elele mai oukou e kuai i kau lole hou ma kuu hale kuai. E lawa ana ka holoku mai ke $1.37 a i ka $2.00. Na ano Ululii he $2.00 no ka holoku. E kuai makepono loa ana au mamua o na makepono a pau o Molokai nei. E kuai mai no hoi i na Likao, Pepeiao Laau, Moa, Pelehu a me na mea ulu a pau a kanaka. Na ko oukou wahi makamaka haole aloha.
R. NUKANA (NEWTON).
Okatoba 26, 1867. 309-3m*

HOOLOHE MAI!
KA HALEKUAI O C.F. PULUKA

OIAI KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka inoa malalo nei e haalele iho i na kaiaulu o ke Aupuni Hawaii iloko o ka wa pokole, nolaila, ke hoike aku nei au i na makamaka Hawaii a pau loa. E hooemi ana au i ke kumukuai o na mea kuai o kuu Halekuai, ma Alanui Papu, malalo o ke kumu lilo, e like me na Hale Kulaha mai keia la aku. Nolaila, e oluolu oukou e hele mai e nana i kou waiwai, mamua o kuu naue ana aku.
C.F. PULUKA.
Honolulu, Mei 23, 1867. 286 3m

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA haole me na pake, ke papa loa aku nei au ia oukou, mai hoaie ooukou ia KAINALU ka'u wahine mare, e noho la ma Wainiha, Kauai, ina hoaie oukou iaia, maluna ona ko oukou poho. Ke papa pu aku nei no hoi au i na makamaka o ua o Kainalu, mai hookipa oukou iaia, a mai malama no hoi ma ke ano hoowalewale, a ina e hana kekahi ma ke ano hokipa hoowalewale, e hoopii no au no ko'u poho. W. HOODGE.
Wainiha, Kauai, Okatoba 22, 1867. 309-4t*

HALE KUAI!

O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE Parani ma ke Alanui Maunakea, ma kai iho o Lepekahoe (Liberty Hall), ua lilo iho nei i na mea nona na inoa malalo nei, na mea nona ka Halekuai ma Moonikahaae. Aia maloko o keia Halekuai na lole o kela ano keia ano o na kane a me na wahine, a he hiki no hoi ke kuai ia aku me ke kumukuai oluolu i na makamaka a pau o kela ano keia ano.
GRUNWALD and SCHUTTE.
296-6m

HALE KUAI HOU!

UA WEHE AE NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei he HALE KUAI HOU ma Monikahane, mawaena o ka Hale Kuai Bipi a me ka Hale Kauka o Dr. Kenedy ma ke Alanui Papu. O kekahi o maua, oia hoi o SCHUTTE, ua maa no na kanaka iaia, ma ka Halekuai o Painapa. Eia hoi maloko o keia Hale na ano LOLE he nui wale, e lawa ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he mau lole kane a he mau lole wahine maloko o keia hale. A e kuai aku ana no maua me na makamaka Hawaii a pau i na mea i makemakeia.
GRUNWALD & SCHUTTE.
292-6m

PAPA
PAPA
PAPA

MA KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA
OIA HOI NA UKANA O "JANE FALKINBURG."

NA PILI Hale ulaula,

NA PAPA Noweke 1 a 1 1/2 iniha
NA KAOLA HALE O KELA ANO KEIA ANO

NA PAPA palahalaha
NA PAPA hele a me na

Papa Paina oolea, Paina keokeo a me ke Koa

Na PENA a me ka AILA
Na PEPA Hoonani Hale
AILA Hoomalo a AILA Hoowali
NA KUI a me
NA LAKO HALE NO A PAU E PILI ANA i ke kukulu hale o kela a me keia ano, a e kuaiia ana me ke kumukuai haahaa loa e

L. L. HULIPAHU (TORBERT,)

Ma ke kihi makai o na huina o Alanui Moiwahine a me Papu
300-3m