Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 47, 23 November 1867 — Ke Kaao o Hesana. [ARTICLE]

Ke Kaao o Hesana.

IIKLi: 22. N*uia aku la o Hesana i ke ano o kela kanaka i hoio uku ai iioko o ke kai, a i kona manuwa i iuu aku ai iioko o ka hohonu o ka moann, oia ka manawa i unuhi ne ai o Hesaria i ka pahiknua a o aku la i ka welau i ka Hikina me ka olelo pu ne 1 keia mau huaoieio. " Ma ka mana o keia pahikaua, ke kauoha ae nei au e hoihoi ia mai keia kanaka i luu nku nei iioko o ke kai," a ia mnnawa no hoi i puoa mai ai na ale o ka moana, a hoopuai inai la i ke kanaka i luu aku ai iloko ona, a hoopa? mai la iaia i kula. Hele aku la u Hesana a kokuke i ona la, ninau aku la oia i kona inoa a me kona wahi i hele mai ai, aka, aole i ekemu iki mai oia, hoomohaia ae la oia i kona mau lima me ka haaluu pono ole, a ia wa i lele ae ai kona kino a pehu ae la me he oopuhue la, nka, hookau aku la o Hesana i ka welau o kana pahikaua iluna oiin, me ka oleio pu aku, " Ma ka mana o keia pahikaua, ke kauoha aku nei au ia oe e pane mai oe i ka'u mau ninau a pau, o lawe aku auanei au i kou ola niai keia honua aku." la wa i lilo koke ae ai ua kino kanaka ia he Bea nui keokeo a hae mai la oia me ka weiliweli launa ole, i kona wa i lele mua mai jai, ua aneane e hahae la ko Hesana mau I iwi aoao e kona mau maiuu nunui, a o ka I hoomaka iho la no ia o ko laua hakaka ikaika ana no na hora eha. Ua olelo inua aku | nei makou he ikaika ko kn Pahikaua e bikj |ai ke hoomake i ka lehulehu o na enemi ijojkookamanawa pokole, aka, i keia eueu hoi ua hamani ka mana o ka pahikaua. Ua noke aku o Hesana i ka hahau īaia me ka ikaika loa a ua loheia ka uina o kana pahi i na pae mokupuni ahi, aka, aole i uhaiu iki iho ka Bea. Ua pa kolu a pa ha la ko ka Bea hoano e ana i kona kino, ua ooki , liiiii aku o Heaana i na kino eha o La Bea. jaka, ua hoomau mai no oia i ka hakaka me | ka wiwo ole. Akahi no akaka loa mai ia I Hesana, he enemi ikaika loa ka kooa e haj kaka pu nei, oiai i kinohi, ua manao oia he j wahi kanaka holuieluie wale qo. No ka lukiuki loa o Hesana, nolaila, hoopololei aku la oia i ka pahikaua i ka puuwai o ka Bea, a ia manawa i hoomaka akuai La iele ana jo ka uila a ku i ka puuwai, aka. aole no i ! hooemi iki ia mai ka ikaika o ka Bea, oia | mau no kona īkaika, a na ke kahe awai o J ke koko i hoopuanoanu mai i kooa kino a : hinaiboia oia ilaio, oiai hoi o Hesana e ■uumi aoa i kona niau eha i loaa mai ka Bea ;mai, a waiho pu aku la no hoi oia īlalo me - ka manao e hoomaha iki aku a oiuoiu. Aka, aole no i liuiiu iho kona moe ana aku, aia |hoi, ua hoaU koke ia mai kona hiamoe aoa |e ke Alii o na Feare, I mai 1« oia, " E ala ■ ae oe, no ka mea. aole i hiki mai ka mana|wa e kuu ai ka luhi, aia oo kou eoemi ke ;ola oei, aole oia i make !oa, mahope iho o kooa waiho 1010 ana no na minoie he iwa* e al« hou mai no ra e hakaka hou me : a 05 hoonuī hou ia mai no hoi kona ikaika i oi ae ka ikaika nmnua o ka manawa

mua." Al.i ae ia o Hfsana, aia hoi, he !a« j naha ma kona pc<o me ka ropc berena pu maiuna olaila, a !he mau popai no!oko mai i o ke one kekahi e Wno pa ana oa moa. 0!e- i lo ae la oia i tra Haku Alii o na Feare, " I i wai oo'u, no ka mea, ua makewai au." Ni* nini iho ia ka Haku Alii o na Feare i keka- 1 hi ofooie wai iloko o ke kiaha, a hoohamu raai la m He?ana i ka ana. " Mahope iho o < kou inu ana i keia wai. aole oe e makewai i bou ana a hiki i kou inu aoa i ka wai iloko o ka malapun a ke alii Sidorao ka mea na* na e maiama la ke kumu o ka wai o Aina Ahi. Ai iho la ia a īnu ae it hoi i ka wai 0 ke kiaha, a o na papai moa kana n, a ua hoi hou mai la kona ikaika iloko ooa. Ku ae !a la iluna a naoa iho la i kona tnau eha, aohe wabi meheu i k>e, aole hei he linaiina 1 ikeia maluna ona. Mahope iho o ka pau ana o kana paina, | aia hoi, uwo mai la ka Ben, he ano kino ! okoa loa ae la kona i ku mai ai, he like ! me ke kino o ka Hipopokamu, a ha*u mai i la kona waha i ka makam me he mea la e i nle okoa aku ann no ia Hesaka ilokō o kona i opu. Akahi no oia a kamailio mai i ka i t ana, 4 *A! o oe ka keia e Hesana. Ina he | nui kou ikaika i keia la, alaila, e loaa no ia | oe o Bitlia—a i na aole, alaila, he mea mao- ' popo in'u e haawi liilii aku no au ī kou io i nana nlii o ka aina Uhane nei. M Ao'e i ekemu iki aku o Hesana iaia, aka, hooma- 1 kaukau koke iho la no i kona kulana, a hoomaka mai la ka Hipopokainu e apu mai laia, a īue ia aku ia ka huila ana ae o kona mau . maka me he ahi la, a o ko laua \va no ia i hakakn ai me ka ikaika loa. Mahope iho o ko iaua hukaka ana no ka hapalua hom, aia, j hoi, ua hoonui hou ia mai la kona ikaika, a ; | ooki liilii aku la oia iaia iioko o na apann ! he iehulehu, mai ka piko o kona poo a hiki i kona kino holookoa, a make iho ia ia kino, | aia hoi, aia inai la ke kino kanaka maoii a| hoomaka mai la e puili ae ia Hesana, nka,; j ua hopu kino ia aku la oia e Hesana a oki*i oki ia ino la ia me ka pahi. A ua aneane' j e make ioa ua kanaka kupua nei, aiuiia," | puana ae la oia ī kann mau hunoleio hope loa penei: •• Ke make nei kuu kino aole ej j liio hou ana keia aina i ama maikai, no ka i i mea, ua pau ae la ka nani," a pela oia i mn* ; | ke ion iho ni, ma ia hope iho, ;>ia hoi, iiiki' | mai la ka Haku Alii o na Feare imua o He-j | sann, a hamo inai la iaia me kekahi laau ■ liamo, a o!a ae la kona mau eha i ka Bea.j j Oielo mai la ka Haku Alii o na Feare iaia. j Maloko o ke kino o keia kanakn kekahi: i waiwai huna i hunaia e in, nolaila, eokii ! iho oe i kona opu, a e nana, maiia aia no, iiokoolaila kahi i waiho ai. Hann iho la o Hesana pela, a hoohuli ae la i kona opu, aia hoi, he wahi ki uuku ke waiho ana i(o* ko. Lalau aku la ka Haku Alii o na Fearej i un wahi ki In a olelo aku la ia Hesana ; 44 Ma keia wahi oee luu nku ai ilaio no na mmute he kanaha n hiki i kou ike ana he pani hao nui, malaila nee nana pono iho ai i kekauwahi puka ki uukU, alaila, e hoo aku oe i keia ki iloko olaila. Alahope iho o kou hoo ana aku i ke ki, aia hoi, e pii mai no ke pani hao a hiki i ka ili o ke kai, alaila, wehe ae ia i kona pani no na minute he umi, a mihope īhoo ia manawa e pani hou ai ko« na waha a hiki i kona emi hou ana iho ilalo ma kona wahi mau. Nolaila, e pono oe e komo mua aku iloko o ka puka hao maniua ae o kona wa e pani hou iho ai, o pna aua- ; nei ka puka nou, e lawe pu aku no hoi oe i | ke ki me oe, no ka mea, aohe au manao hou ! ae e laka laia a paa, he paa wale no ka puj ka me k« ki ole ia. I kou iho ana nku ilo* 1 ko olaila, e nana aku oe i kahi a ka mala--1 inalama e papa mai ana, a e hele pololei aku | ilaila. I kou pii ana aku i kekahi alnnui | anunuu e ku mai ana, oia hoi ke alanui pii ! e pii aku ai i kahi o ka ipukukui a!adana | ka mea nana e hoomahuualama ana ia loko | o ka rumi, e malama ioa oe inai hoopn iki J aku la mea, a e nihi hoi kou hele ana aku a i hiki i kekahi pani keleawe, malaila e ku iki | iho ai, a kikeke aku i eiua kikeke ana, a mahope iho i ekoiu, a mahope iho i eha, alaila, e kikeke wikiwiki aku a hiki i ka wa I e pane ia mai ai, E*ra*ra, alaila, e pane pu | aku oe E*ra-ra, alaila, e pane hou ia mai no I E-ra-ni, alaila, e pane hou aku oe £ ra-ni, | a mahope iho e webe ia mai ai ka puka noo, ; a i kou wa e komo aku ai, e ike aku no oe i . kekahi manu nui keokeo, oia ka mea i kai inaiiio mua mai me oe, alaila, e hopu ako < oe iaia a paa, a e lele ako no ia ma luna o i ka hale towera kiekie e ku ana ma kekahi ; aoao, a i koia la wa i lele aku ai, ua moku ; mai la kekahi huiu o kona kioo ia oe, a oia ; wale oo kau mea e puhi ae ai īlona oke kukui aiadana, a na ka hoheno oia mea e hoah mai | i na kiai o ka aina, a ala mai lakou a boohuli i ka mokupuoi iluna kona alo, aiaila, ; • pau ai ka ioo o km aina, a o keia poe hoi oaoa i kiai ka aina, aole lakou he poe enemi nou, aka, o ko'u poe alii kiaaioa lakou, ka poe nono poooi ka aina mamua, a no ka makau ia Anejao a me kona poe Uhaoe ino, nolaiia, i hoolohe wale aku at no lakou mahope o ko lakou leo. E malama pooo ; loa oe i keia roau olelo a'u ia oe, no ka mea, | pela wale no epakele ai oe me |ca pilikia ole. Eia hoi, i kou ike ana aku i ko lakou ala

ma mai me ke kuhea pu tnai e ol* it Alh Hn&na, aiaiia, e UUu a* oe i ka ipukukui iia<iana a iairr ma kou no k» nea, aohe p:i>kia e hiWi mai maluna ou, oi> it ua iiio i( li o o« *vaie r>o ke «(n holooko?* •iona ka mokupuoi, omi ua iohe la aku !a U eo hooaiii roai ka pof non® mai ka mana o ja ipukukui ia. \lahopc iho oia manawa ; hele mai no iakou a pau e kukuli mai la ye. a eia waie no knu o!eio e pane aku at. • E hooponopono oukou i ka aina e hke me ka pono >ko oukou noho mua ana." 1 kou wa e ike ai oe ua maikai kn wmho ana o k*a aina, aiaila, e anai ae oe i ka ipukukui i :ha manawn, & e ike ia aku no na knnaka paahana he nui wale e kapili mai ana i na hale, a e hoomakaukau m.n ana hot i na mw lako hale a pau, a o kekahi pe* ? i«we mai ana i na pua kanu o ke kihapai, a e ike mai no iakou ia oe e iike ine ka Ue ana he Moi no ke Aupuni, a e heie mai no hoi n.i poe Haku o ka aina a e kukuii m»\ mu'a ou me ka waiho mai i ko lakou aioha uut i oi ne niamua o na nloha a me ua hwiani ana au i ikeai mamua, a o nn kaikamahlne mnka nohea a pau e lawe mai no lakou i ou la i na makana a me na mea aaia wai. nnuhea e mapu ana no na makahiki he nui iiokp oka lakou inau ipu moa aia. A e hooiakolako mai no hoi lakou ia oe he nhaaina nui loa e olioli pu tii oe me lakou. • • * Aka, mahope iho o ka pau nrm o keh m.iu mea a pau i ka hookoia, a ! hiki mai i ko lakou \va e kena mm ai ia oo no ku ahaaina olioli pu ana «ue iukou, mai «e iki aku oe e noho iho e lealea me lakou, aka, e nana aku nae oe i ke ano o ka ial ou mnu mea e hana mai ai, a e hiki mai no nn manao maikai iloko ou, au e olelo iho ai. l'a makepono kuu luhi, no ka mea, he nuu tausani uhane ka'u i hoopakele mai nei in«» loko mai o ka paa ana malalo o ka muna kupua o keia poe uhane ino. Alaila, e helo hou aku no oe i ke kolu oke mokupuni, Knmailio hou mai ia no hoi ka llaku Alii o na Feare e iike me kana kamailio mua ana aku. Palun a pakoiuia kona kainailio nna mai i men e poina ole ni ia Hesana knna mau mea e hana aku ai, hanw» mai la oin i ke nlohn no Hesunu, a l?le hou nku no oia i ka lewa iu anonno, i kahi no n ke akun i noho ai. Hooninopopo iho la o llesana i ke nno o knna mau mea e hana aku ai, nl.iila, knliki ne In oin i kan»t pahiknua a pna, hawele niai la no hoi i kona mau wahi ioie a p;ia, nluila, luu aku ia oia iloko o ka hohonu n hiki i kn loaa ana o ke pani hao iaia, unuhi ne. la oiu i ke ki a hoo aku ia iloko o keknhi walii puka uuku, a ia manawa no i pii pono ne oi ke pani hao maialo o Hesana n hiki iluna o ka iii kai, kiola ia ne la o Hesnna e ke pani iloko o ke kai, n hamama ne la kn waiio o ua puka nii. Au mai In no hoi o Ht-snna a hiki ma knhi o ka puka, wehe ne la no oia i kona mnu wahi kopa pulu kni n pau, uwi ae la ia i ka wai, uko, la mannwa koke no, ike aku la oia he paa lole hou e waiho mai ana, o kona wikiwiki ino aku la no ia a kono iho la, kiola aku la oia i kahi knpa ! pulu kai ona, a iho aku la ia ilalo o ka ho» | nua. • * • • • I Mahope iho oka hooko ia ana onn mea a pau a ka Haku Barona i oleio mai ni i* Hesanu, aia hoi, ua emo ole a paa inai ia i e kulanakauhale nui nani. ike la aku la he mau tausnni knnnka e hio mni nna i o n in oei. Hele mai la he mau haneri ona Ha« ku Alii o ka nina a nloha mai la ia lle»aria, a he mnu tnusam kaikamahine hoi kai ku puni mai la iaia a lulu mai la i ke ala o ka mum a puia pu kf kula ike onaona. Hoomakaukau ia mai la he ahaninn nui a he mn;i nono i knpiliia ine kn pulu ulaula a me ke guia ko iakou mau noho f»ina * • He mau I mea kupanaha oo i hoike ia mai ni imua o I ko Hesana mau maka, oiai iioko o ka mann|wa pokole wale no, ua ike ia aku la he ku. ! lanakauhale nai, he mau kumu iaau nunui e ulu ana me na mea no a pau e oluolu ni ko ke kanaka noho nna kai akoakoa ne mn> Inila, he muliwni niai ko kniie maiie mai ana mai na kuahiwi mai a iloko o ka wioana mawne» akonu o ke knlnnakauhale, a ina ; kapa hoi o ka muliwai ** ku ana na kumu laau hua e luluu ana i ko lakou m*u hua 1 melemele pala kahuki. £ paa no he mau i buke nunui i na moolelo a me na mea ku* ; paianaha o keia kuianakauhaie hou, aole ! nae e pao i ka hoakaka ia. [ (Aoleipau.)