Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 48, 30 November 1867 — Page 3

Page PDF (1.74 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, NOVEMABA 30, 1867.

mai, ke hele la a "puoa ka lau o ka niu, mohala ka lau o ka naenae," i ka ua mea he kupikipikio o ke kai. O ka uapo hoi keia o Koholalele, ua haohia aku la e ke kai, aole he wahi pauku laau hookahi i koe iho, aole no hoi ke kauwahi apana napa. He uapo hou no keia o ka hana ia ana iho nei, a o ka pulumi koke ia iho nei no ka ia e ke kai. He keu no ka keia o kahi ino nui wale, a malia no paha i hooiloilo mai ai ka poe kahiko, i ka i ana mai,
                      "A Kaholalele pau ka ino a ka makani
                      Hao ko ala ka ino a Keaeloa &c."

Kauai.

                      HE POWA MA KAUAI.—Ua hai mai o M. W.K. Kaopuakauaheahe i kekahi kanaka powa ma Kauai. Penei kana i wehewehe mai ai: He mau kanaka i holo mai Niihau mai a pae ma Waimea Kauai maluna o ka waapa. I ka pae ana ma Waimea moe iho la lakou malaila, a i ke ao ana ae o kekahi la pii aku la o D. Kauanaulu i uka o Makaweli ma kahi o Kunihi k. noho oia malaila a aui ae la ka la, hoi mai a hiki i kahi i kapaia o Kaloulu, a makai mai, he wahi haiki loa ia o ke alanui, no ka ulu ia e ke kikania a popoi i ke alanui, a ua aneane no hui e puka, i waho o kahi kikania ole o ka manawa koke no ia i lele mai ai ua powa nei ma ke kua a paa ana ka puai o Kauanaulu, aole e hiki ia Kauanaulu ke huli ae no ka mea he eke ma kekahi poohiwi a he laau hoi ma kekahi lima. O kona walakua ae la no ia i ka laau, pa ua kanaka nei a o ka wa koke no ia i haalele mai ai ia ia a holo aku la kela iloko o ke kikania. Ua manao wale ia ua ku ka maka o ua kanaka la, a i ole ia o kahi e ae paha o ke kino, no ka mea ua nolu aku ka pa ana o ke poo o ka laau i ke kino o ke kanaka. O ka manao paa o ke kanaka i huli ae ai e hahau ia ia e hopu maoli no i kona kino a paa a lawe i mua o ka Lunakanawai. I pakele oe e ke kanaka powa i ka ike ole ia o kou helehelena, ina oe e ike iki ia aku, ina la ua wi kaniho i ke Aupuni i hookahi au ai ana o ka la, o ka uku la ia o kau hana ino.

Nu Hou Waialua.
NO KEHUKAI O LALO.

                      I ka holo makaikai ana ia Waialua, ua ike ia kekahi mau mea e olioli ai, a e kahaha ai ka naau.
                      1. Ua mau ka waiho wale ia ana o ka uwapo o Piikalauae, he wahi uwapo uuku wale no, aole no nae i paa koke a hala keia wa loihi loa, nani ka hiamoe ana o ka luna alanui!
                      2. Ke hoopiha ia nei ke alanui ma ke alo ae o ka halepule Euanelio i ka papaakea, e pau ana paha ke pohopoho, a me ke kelekele oia wahi. O ka pono ia, e hoomaemaeia ke alanui ma na kulanakauhale a me na kauhale o Hawaii nei.
                      Ua paa ka halekula nui o na kaikamahine o Hawaii nei ma Waialua. He 44 kapuai ka loa, a he 30 kapuai ka laula, a he 18 kapuai ke kiekie o ka paepou. Elua hale, ilalo a iluna, ekolu keena o luna, a hookahi o lalo, ua paa na puka a me na olepelepe, a ua hoike mai i kona ano, he makuahine no ka Lahui Hawaii, e like me Lahainaluna, ka makuakane o Hawaii nei. O ka hua mua oia kula, aia ma Kahuku e hoomalamalama ana, a o ka hua alua paha, e hoi ana i kumu no ke kula o Lihue Kauai i keia mau la iho. E ola Hawaii opio.
Na M.K.

HUNAHUNA HUIKAU.

                      KIKAKO. He elua tausani a elua haneri ka nui o na hale hoahaaina, a me na wahi e kuai ia ai na wai ona, a ma Kapalakiko hoi, hookahi tausani eiwa haneri a me kanaha kumamawalu. Ua lilo nae he umikumamaono paha miliona dala o Kikako i kela makahiki keia makahiki no ka hoomalu ana i ka poe ona.
                      HE HAUMAKAIOLE. Ua make mai nei o Leopolo he kanaka Elemakule no Farani, i ka akahi haneri a me kumamaha o kona mau makahiki. Ua hanauia oia i ka M.H. 1763. He kanaka waiwai no hoi oia.
                      PUU DALA NUI. Ua manaoia he ekolu miliona dala o na Bihopa o Farani i haawi aku ai i ka Pope no ko Petero hookupu hapaumi mai.
                      O KA HOIKE NUI ma Parisa ka mea nana i kauo mai i na poo alii he nui o Europa a me Asia a iloko o Parisa.
                      Ua hoopaaia kekahi lunakoa kiekie o Farani, no ka hoike malu ana aku ia Perusia i ko Farani hoomakaukau ana e kaua.
                      LA EONO O MEI. Ua hoolilo ia ae ka la Eono o Mei i la kulaia maloko o ka Halepule o ka poe Nawaliwali o Parisa, no ka hoomanao ana i ka la i make ai o Napoliona ka Nui.
                      PARISA A ME LADANA. Aole i oluolu o Parisa a me Ladana i keia lanakila, a me na onina a pau o na poe o Garibaladiana.
                      KUBA. Ua hauoli na koa o Kuba no Gen. Pirima.
                      OHIO. Ua kohoia o Hai i Kiaaina no Ohio, he 2,000 ka nui o ka poe koho balota i oi.
                      O ke aha la ka mea i like ai o ka pepa, peni, inika, me na hoku o ka lani? Haina. No ka mea he ano like na inoa o keia mau mea a pau, ma ka olelo Beritania, he Stationerey.—
                      HELENE. Ke mea nei o Helene e kuai i mau moku hao nona elua i ke aupuni Amerika. Ke manao nei o Amerika e hana i olelo ae like me Helene no ka hoopaa ana i kekahi waiwai paa o Helene, i ole ai e poho oia, malia he hoaie paha kana.
                      KA POPE. Ua lono ia mai e holo ana ka Pope i Bawaria ke ikaika loa mai ka hana a ko Garibaladi poe.
                      HOOKAHI ILOKO O KE KENETURE HOOKAHI. Ua hai mai kekahi Nupepa Farani o Ladana, Penei: Iloko o ka Keneturia umikumamahiku, ua oki ia ke poo o Kele I, a o Lui XVI hoi no ke Keneturia umikumamawalu, a o Makimiliana paha auanei ko ke Keneturia umikumamaiwa.
                      KA IKE ALII ANA MA SALSABUOA.—Peneia ka molelo i haiia mai ma ka Eke Leta: Ma ka auina la * * * i ka bala ana ae o ka hora 4, a he hapaha hora i koe hiki ae i ka hora 5, aia hoi, hiki ae la ka Emepera Napoliona a me Emepera Eugenie. Ua hookipa ia aku laua e ka Emepera a me ka Emeperese o Auseturia, a me ke Duke Nui, Ludawiga Vitoa. (kaikaina o ka Emepera) a me na huakai nui o na Kuhina, na Alii-kaua a me na poe o ke kulana kiekie. Mahope iho o ka hui aloha ana o na Emepera a me na Emeperese, kau ae la lakou maluna o ke kaa alii i kauoia e na lio eono, a i ka Hale Alii o ke kulanakauhale a mahope iho i ka Hale noho o ke Alii Wahine Kane make, Caroline Augusata, ka wahine a Farankiko 1. Aole he lole alii ko Napoliona, aka, he lole maoli no kona e like me ko na Keonimana, a o ko ka Emepera Faranakiko Iosepa aahu, ua hao oia a paihi iloko o kona kahiko kaua. O ka Emepera Eugenie hoi, he aahu keokeo kona ka hiko, i hoonohonoho pu ia me na lipine uliuli, a o ko ka Emepera Elizabeta kahiko no hoi, he mau hooluu kona i like me ko Bavarian. I ka wa i holo mai ai ka Emepera a me ka Emeperese, hoouna ae la ka lehulehu o na kanaka he mau leo huro, i hele aku ka wawalo a hiki i ka lewanuu, a i ko lakou hoi pu ana mai me na malihini, he mau leo kualilii wale no kai lohe ia aku.
                      Aohe mau hoohanohano nui i haawiia ae no na Napoleona ma, a pau wale no ko lakou, noho ana malaila, a o ka mea hoohanohano alii wale no i hoikeia mai nona, o na ahi ma-ka-wela i hoaia mai na mauna mai, a me na puu e kuku ana a puni ke kulanakauhale. O ke kuahiwi ku kilakila o Uneterebag, ua hoaia mai la ia i ke ahi, a me he mea la he ula ahi okoa no ia mai lalo aku o ka mauna, a hiki i kona piko, he 7000 kupuai ke kiekie, he uluahewa na maka me ka hoohuoi nui i keia hana kupanaha. O kekahi mau mauna a me na puu e ku puni i hiki aku ko lakou kiekie i ka 5000 a 6000 kapuai, ua ulawena mai la i na ahi: a me he mea ua holapu ia mai na mauna a kauluwela i ke ahi, ka hele a owela ka lani, papaa liholiho na moku, i ka holomoku ia e ka wahine o ka lua-inuhili."
                      He nui na puu i ku mamao aku, he mau mile ka loihi, aka, i ka wa i hoaia ae ai ke ahi, me he mea la ua ku kokoke mai lakou i ke kulanakauhale. I ka wa i ike mua ia ai o ke ahi maluna pono o ka piko o ka mauna Uneterebaga, a me he mea la i ka nana aku, he hoomaka ka ana ia i ke kuni i na makawela o Hohenesalezabaga, a puoho mai ai na ahi a puni na puu, na mauna a me na pakaua.
                      Haawi manawalea no na kanaka o Salaxabuga i ka Emepera Eugenie, he buke kii alabama nani, a maloko o laila na kii o na wahi a pau e hoopuni ana ia Salazabuga.

Ke Kihapai o Kaneohe.

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:—
                      E oluolu oe a me kou Lunahoponopono, e hooili iho i kahi ma-na iki o na pali Koolau ma na kowa kaawale o kou kino puipui, i ike mai ai na kini oiaio ma na kihapai e aku.
                      Ia'u i hiki aku ai ma Kaneohe hora umi me hapa, ka hana mua a'u i ike ai, Kula Sabati, pau ia, Hosana i ka inoa o ka Hiwahiwa a ke Akua, pau ia, ka huinahelu o na haumana me na me na Kumu 42, mahope olaila ku mai ka mea Mahaloia J.W. Kea Esq., a paipai manao no na makua mea keiki hele i ke Kula haole, pau ia, ku mai ke Komite E.W. Pii, a hoike mai i ka nui o na dala a lakou i lulu ai i na Sabati i hala ae, he 43 dala, no ka aie o ko lakou luakini i ka hana hou ana, pau ia. Ku mai o J. Manuela ka haiolelo, ma Luka 15:18 ke poolelo, nana aku ea, kapakahi manuia o Keokoi ka moku, i kuhi kanaka, kahe ka wai ma ka aoao, pau ia, lulu dala na hoahanau he 36 dala ka nui, huina pau 79.00 dala ekolu Sabati i lulu ia ai a ua ikaika no ka Ekalesia pau ka pule, launa aloha me na hoa, ma ka lulu lima a kunou poo ana, a hookipa maikai ia aku la e H. Daniela (hapa haole) ma kona wahi Home olu i ka makani, me ke aloha a me ka mahalo a hoi mai la ia nei o Waiohole. ZIMOTEO KAEHUAEA.
Koolaupoko, Oahu. Nov.20 1767.

No ka mai Colera.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:
                      O oe ke kukini mama nana e hai ae iwaena o ka lehulehu mai Hawaii a Kauai i kela mau hua e kau ae la ma ke poo, oia hoi ka mai Colera, o keia mai, oia no ka Liti, ua loaa no kekahi mau kanaka Hawaii i keia mai a me na haole ma Califonia nei i ka makahiki 1852, a ua pau no i ka make. A nolaila, ke hai aku nei au i ke ano o ka hiki ana mai, a me na laau kupono i ka wa pokole o ka hiki ana mai, oia no ka wela a me ka ona, a mahope poniuniu mai na maka, a o ka waiho no ia ma kahi moe, alaila, e hoea aku auanei ma ka elemu he hana lepo hehe, a o ka pii mai no ia o ua liki nei, mai na wawae a i na lima, ina elua a ekolu liki ana i ka wa hookahi, alaila, o ka pau no ia o ke ola a waiho iho ke kino.
                      NO KA LAAU. Ina e hoomaka mai ka wela mai lalo aluna o ke kino, alaila, e nini iho i Makeke iloko o ke puna ki liilii a hapalua, e pai iho me kahi wai uuku a e inu aku i elua a ekolu paha hana ana me ia, alaila, e oluolu no, a ina ua pii koke ka liki, e paila i ka wai a wela iki e hookomo iho i huluhulu iloko o ka wai wela a huki ae, aole hoi ka wela loa, a e poi iho maluna o kahi e poakiki ana ke kino o ke kanaka, ina ma na wawae, malaila aku no, a ina ma na lima, malaila aku no e poi ai, a mahope o ka pau no ia, a oluolu. Eia keia no ka poe aole i loaa koke i ua mai nei, e inu mua i ekolu pana ki liilii i hookomo ia ka laau Penikira, hookahi i kakahiaka, a awakea, ahiahi e hoomau ana i ke kino holookoa i ka wela, a pela e hana mau ai ka poe i loaa mua ole, alaila, ua hele loa ae ma kahi e ua mai la.
                      Eia hou no keia no ka poe no aole i loaa mua, e o ma ka lima i pau mai ke koko ino i waho, alaila, aole e ikaika loa ka hapuku ana mai a ua mai nei i ke kino holookoa, no ka mea, ua maikai ke koko oloko, e malama loa mai hele mawaho, mai noho ma kahi makani, mai inu i ka wai koekoe, mai ai nui i ka ai i ka wa e loaa ai i keia mai.
                      Aia a nui ka hoolohe o ka mea i loaa i keia mai, alaila, e ola no, oia iho la ka'u wahi ike i ua mai nei ma Califonia nei, e hai aku la ia oukou e ka poe makau ma Honolulu, he maikai no ke hoolohe i na rula, e like no me ka fiva a me ka bebela, ma no aole e hoolohe e make no auanei. Ua pau me ke aloha i na makamaka.
J. KAPU.
Vernan Sutter C. Califonia, Oct. 15. 1867.

Manao Pane ia Ioseve Kahuna
Katolika o Waialua.

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:
                      E oluolu oe a me kou Lunahooponopono, e hookomo iho i keia wahi puolo mea ono, a nau ia e hoaiai aku ma na huina alanui kahi au e hele ai, i ike mai na makua hanai ike o ke kino a me ko ka uhane; e noho ana mai Hawaii a Kauai, i ke kumu, ke kahua, kahi i kupu mai ai kuu manao pane ia Ioseve Kahuna Katolika o Waialua. Aia ma ke Kuokoa, Buke VI, Helu 46, o ka la 16 o Novemaba nei, aoao mua o ka pepa oia la, malaila na olelo pane a ua Ieseve nei ia J.B. Kaehukai, a ma ka manao pane elima o ka lalani elua oia manao, a mamua aku olaila, e olelo ana, "aohe paha oe i hanau, ua pau e ka Palapala Hemolele i ka heluheluia e ia'u,'' malaila, ke haliu aku nei kuu alo ia oe e Ioseve a ke pane aku nei.
                      A ina no paha i heluhelu pinepine ia ka Palapala Hemolele e oe, alaila, heaha la kou mea i alakai makapo ai i ka lehulehu uhane e pule ia Maria, aole ia Iehova, ke Akua nui mana hooweliweli, ia ia ka pepehi a hoola, hoeha a hoola i ke kino, a me ka uhane, aole ia Maria.
                      A ina no paha oe i heluhelu pinepine i ka Baibala, alaila, heaha kou huna malu i ka pauku elua o ko ke Akua mau Kanawai i hoikeia ma Pukaana 20:4, a ma Oihk. 26:1, 2., aole anei ia o kou lalau i ka ike ole i ka Palapala Hemolele, ke hai aku nei au, o kou lalau ia a me kou ike ole i ka Palapala Hemolele?
                      A ke ao nei oe i kanaka ia Umikii-e lei ma ka ai, a kukulu a kulou, a hoohalike me Iesu ka mea o ka lani iluna, me ke kino kii laau, pohaku, pohaku, kala, keleawe, ka mea o ka honua i lalo, a penei hoi ka Iesu, Mat. 5:19. Nolaila o ka mea e uhai aku i kekahi hua iki o keia mau kanawai, a e ao aku i kanaka pela, oia ke oleloia he mea ole iloko o ke aupuni o ka lani; Aia la, lilo oe i mea ole e na kanaka, e ua haole heluhelu pinepine i ka palapala Hemolele ike ole nae hoi.
                      Eia hou, ke olelo aku nei oe ia J.B.K. "he mau Baibala okoa no ka'u Latina, Parani, Helene, aole he mau Baibala mumuku e like me kou." Ae paha ka mumuku, o ko Buke nui piha opala no anei e paepae aku ana ma na wawae o Umikii kau e kaena mai nei he mau Baibala okoa, ka Buke Baibala olelo pohihihi, i unuhi oleia ma ka olelo a ka lahui i maa, a me ka aha ekalesia, a penei ka Paulo manao; "Ua oi aku kuu olelo ana i na hua elima me ke ano maopopo mamua o ua hua umi tausani me ka maopopo ole." A, ike ole hou oe i ka Baibala, a auhea hoi ka Baibala mumuku olelo pohihihi? i mai paha oe o ka Baibala iho a Kalavina, ke hoole aku nei au me ka i ana aku, o kau Baibala iho no ka mumuku, a me ka piha welu, i hoa mai pana oe, ina iho i ka Manuale, Katesimo, Epikome, Pelopelome, &c., ka oiaio a me ka okoa, he ole loa ia wahi a'u ia oe, e aho ka A. & W. Ua lawa me ke aloha, ke hoi nei ka eueu o Imiloa, ua malu na pali-uliuli. Owau no iho no ia o
ZIMOTEO KAEHUAEA.
Waiahole Koolaupoko. O. Nov. 20, 1867.

Make i aloha nui ia.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:
                      Ua make iho nei he keiki i aloha ia e ka lehulehu ma ke kino, oia hoi o Lodana Alapai, i ka la umikumamahiku o Novemaba nei. M.H. 1867. Ua lawe aku ke Akua i kana o ka uhane, ua hala ka huina o na makahiki wahi a Ioba, ua hoi aku ia i ka poli kawau o ka honua, a me ka hale makamaka ole. Ma ka hekuawa o Wailuku nei kona wahi i make ai.
                      Ua hanau ia ia ma Makapala i Kohala Akau, Hawaii, i ka makahiki 1861, Mei 14, na John Kipi a me Mrs. Mere, penei kana olelo i kona wa e ola ana, "E pule oukou no'u, e papa, e mama, a me na lehulehu o kuu kino, e hoomanao oukou i ka Makua Mana Loa ma ka lani no'u." Kupanaha ka naauao lua ole o ke keiki i ke kauleo mai i ka papa e pule nona, oiai hoi, eia no keia keiki i ke kulana naaupo, he eono no makahiki a oi aku, pela auanei na pokii o'u, mamua o kona pilikia ana, e hoomanao aku ia i ke Akua, oia hoi kuu lahui aloha o Hawaii nei. A make aku la ia, ulu kana mau hana pono, pela i olelo ia ma Halelu 92:12. E ulu no ka poe pono e like me ka laau Pania, a pela aku, mamua o kona hoolewa ana, ua kameo mua ia ae makou na keiki kula kahuna, a me kekahi mau keiki o Lahainaluna, a me na keiki puhi ohe o ua malu Hekuawa nei, eia nae, ua ane kanalua iki no kahi manao no ia mea, huli ae la a'u a kilohi iho la i ka Ledina ike o ko'u mau maka ma ka Baibala, ike iho la eu ana Kekahuna 7:2. Ua oi aku ka maikai o ka hele ana i ka hale o ke kanikau mamua o ka hele ana i ka hale ahaaina lealea.
                      Hoolewa ia kona kino kupapau ma ka Poalua, hora 3 ahiahi, a ua hoonono ia ka huakai penei: Mau keiki hookani pahu, eha poe keiki puhi ohe, no Lahainaluna, na keiki kula kahuna, na keonimana, na lede iho o ka aoao palupalu me na hupa e kaiue kolani ana; ua kai aku a komo ma ka luakini laa o ke Akua ma Wailuku nei, ua haiolelo no o Rev. Kakina a pau ka halawai, hookuu ia ke anaina holookoa me ka maluhia no, ia makou nae e kai huakai ana, ua hoopulu ia iho na kuluwaimaka a ke aloha o ka lehulehu holookoa. Hoomanao ae la au i kekahi lalani mele a ka poe kahiko penei no ia:
                      "Kulu ka waimaka uwe ka opua.
                      He waimaka pu-a ia ia na ke Koolau,
                      Eia ua aloha la ke aloha nei,
                      E aloha ae ana i kuu pua laha ole ua lilo."
                      O ka uwe kanikau kumakena mai a na makua me ke aloha no, a aloha ia la hoi o Kaunuohua he puu ia, he hua ka hoi keia mai loko aku S. PAALUHI.
Kula Kahuna, Wailuku.

HE NINAU?

O ka pule ana i na kanaka hoano a i na
anela no hoi, kupono anei ia i na
Kanawai o ke Akua?

                      Ma keia mea i ninau ia mai maloko o kekahi Buke Huliano o ke Akua, i unuhiia mai loko mai o ka Baibala, Na Rev. W.P. Alekanedero A.D. 1861. A, ina paha ia he mea oluolu i ka manao o o'u hoa opiopio ma ke kulana o na mak. 22, ka nui a oi aku a emi mai paha, e noho anai loko o na aoao hoomana pule i na kanaka hoano a i na anela no hoi, a me na haipule e na kau i hala, e noho ana no hoi iloko o ke ao ia mai, e hana i kii i kalaiia a lei kii paha a kulou kii, a kuhikuhi lima hoi, e hoike aku au i ke kupono o ka pule ana i na kanaka hoano, a i na anela no hoi ma ke kanawai o ke Akua a me ke kupono ole. A no keia mea i ninau ia mai i ko oukou hoa nei, ke hai maopopo aku nei au me ke kanalua ole. Aole loa i kupono i na kanawai o ka ponoio maoli oia hoi i na kanawai o ke Akua a me kana mau kauoha, i mea nae e maopopo loa ai ke kupono ole, eia keia: 1, e nana ma Pukaana 20:3, 4, ka pauku akahi o ko ke Akua mau kanawai, pela hou no ma Oihana 10:26. a ma keia kuhikuhi, e ike kakou i ko Petero ku-e kino ana mai i ka poe hoomana aku ana ia ia, a hoakua wale aku hoi: pela no ma Hoikeana 19:10—22, 9, e ike hou kakou ma keia mau kuhikuhi i ko Ioane, e hoka ana i mua o ka anela me kona manao e hoomana aku i ka anela me he Akua la, eia nae ua ao ia mai oia aole e hoomana hou i ka anela, i ke Akua Kolukahi Hemolele ke Akua hookahi wale no e hoomana aku ai, a pule ana aku no hoi, a ua oioaio malaila ua hookaakaa loa ia ka maka o ko Ioane naau, a pehea la hoi oukou e o'u hoa o ka ua-lanipili pouli-po-loloa o ka-hooilo; ke moe na hoa o ka nalu-mua-kau, o na kuluna-kai o ke kaulua, mai hookaulua kakou, e pii koke e pua i na pea o ka malama, e huki i na kaula ritini o ka pono i-o maoli, a hoonoho i ka pono i Kapena a o ka naauao me ka makau i ke Akua i malamamoku, a nana aku ka maka o ka naau i ke Keikihipa kina ole a ke Akua ka mea nana e lawe aku na hewa o ke ao nei, ke panana a pairata hoi nana e alakai i na waa uhane mihi, a pae pono aku ma kela aoao o ke awa lani, ke aupuni hoi a kona Makua i hoomakaukau ai no kona poe kanaka; ka poe malama i kana mau kanawai a me kana mau kauoha e hanana ana hoi i ka me aku i kona makemake, a no lakou auanei kahi maha a Paulo i olelo ai—(ua poina ia'u kahi i kau ai) e nana no nae ma ka Baibala, a pela ka Petero mea hoike i olelo mai, a komo oukou i kona aupuni, aole ke anu o ka-ua malaila me ka hui o ka makani, ka wela hoi i ka la me na mea like-e nana no nae ma ka Baibala a i pau ke kuhihewa, eia hoi, ua ninau aku nei au ia oukou maluna ae, i ka hookaakaa ia o ka maka o ko oukou naau like me Ioane & Kolonerio. Ua like anei oukou me laua? Eia ka'u imua ke alo e na pokii a pa ka lae i ka laau ua pono, no ka mea hoi pela ka Iesu, mea ao mai ia kakou. Mat. 5:20—&, a i na paha ua like ole, a, aole no i hookaakaa ia ka maka o ko oukou naau, alaila ua ike au i ke kumu i hookaakaa ole ia ai o ko oukou naau, oia keia: 1, no ka papa ia mai e na kumu alakai makapo aole e heluhelu i ka Baibala, a Kalavina, wahi a na kumu alakai makapaa-o ia ano. 2, ua papa hou ia mai no aole e pule ia Iehova, he mea weliweli ka wahi a lakou. Alaila, ina io pela o ke kumu ia i hokaakaa ole ia ai ka maka o ko oukou naau, a o ka pule ia Maria ka pono &c, Petero &c. Ioane &c. Paulo &c. Mitaela ke 'lii anela a me ka hoakua wale ana aku ia Umikii kekahi akua o ka poe hula Pegana, Hawaii, o na la i aui ae, alaila ua oi nui a ko ka pono o ka pule aku i na i-a o ke kai, na manu o ka lewa, a me na holoholona o ke kula, wahi a lakou, no ka mea, he mau mea kino i-o ai ia ko lakou, aka aole kuu makemake e alakaiia kuu lahui, e hoino aku i ke Akua o Abelahama, o Isaaka, o Iakobo, ke mau aku ka malama ana i na mea i ao hewa ia, a hawanawana malu ia mai paha, me ka i ana, mai komo oukou ma kela aoao hoomaha, he lilo wale ke dala, he poho; a pela wale aku, alaila o ko oukou hana ole ana i kekahi mea liilii o keia mau mea, ke hai aku nei au, aole auanei au i ike ia oukou wahi a ka Haku, a ke hai hou aku nei au ia oukou. O ka mea a mau mea paha oia ano e papa mai ana ia oukou, aole heluhelu Baibala, aole pule ia Iehova, aole kokua manawalea i ko oukou waiwai no ka poe ilihune &c. alaila ke pane aku nei au ia oukou a me na kumu ao pohihihi o ia ano.—ea ua lalau oukou no ka ike ole i ka Palapala Hemolele. A i mea e kaakaa ai ka maka o ko oukou naau. Oia keia 1;—E kuai i Baibala a heluhelu a noonoo, i na he nele ko oukou no ka papa ia mai. 2. E noho pono haipule. 3. E noho aloha i ka hoalauna. 4. E noho manaoio i ke Akua a me ke kokua i ka pilikia o kona poe kanaka, &c, a oi aku.
                      A i manao oukou e malama i keia mau hoike ana. Eia hoi ka'u, mai pule oukou ia Maria, Petero, Ioane, Paulo, Mitaela, a me Umikii, a mai kalaikii oukou, a kukulu, a hooku i kii pohaku, Kereawe, Gula, Laau, a Dala hoi, a mai hoohalikelike iki oukou i kekahi kino kii pohaku ka mea o keia honua ilalo me Iesu ka mea o ka lani i luna, ua-oki mai hana a malama, aole lakou e hoomanao mai ia oe, i ka la o kou, popilikia, no ka mea o Iehova ka Puuhonua a me ka ikaika o kakou, he kokua kokoke loa i ka wa popilikia, ke hilinai, a haipule kakou ia ia hookahi. A i na paha e hilinai ana kakou ma ia mea i ao lauwili mai, e pule i na kanaka hoano a me na anela, alaila ua kaawale ko oukou hoa nei, i ao lauwili ia mamua i na makahiki i hala, a ua noho maloko oia kuhihewa ekolu makahiki, ua nana. a kiei a ua halo, a ku-ia, ka manao me ka-i ana e hoi ana au i kuu makua la, no ka mea he nui kana ai, e ai iho a maona, inu a kena. Owau la e make ana i ka pololi, (keiki uhauha) Nolaila ua kaupaona iho nei ko oukou, makamaka i ke kupono a me ke kupono ole.
                      O ka pule ana i na kanaka hoano a me na anela, ma ke kanawai o ke Akua. Ke hai aku nei au, aole i kupono, a i na paha ua kupono, alaila, mahea la auanei o ka Baibala ua kupono ia hana i ke kanawai o ke Akua? aole! aole!! aole!! aole loa no, he ole ma kekua o ka Baibala, he ole loa aku hoi ma ke alo, aia la auanei mahea ka mokuna, ka pauka o ka Baibala e hooia mai ana he kupono ka pule ana i na kanaka hoano, a me na anela, ma ke kanawai o ke Akua, mai Kinohi—a Hoikeana?
                      A ma paha ua ike na keiki kula o Ahulimanu he olu kuu manao e hoike mai, a pehea aku la hoi na keiki a Kakuhihewa e noho kahunapule ana i Lahaina Maui. A ke manao nei au ua lawa keia kamailio ana, a malia paha o pane ia mai e o'u hoa luu i ka mau o Kina, alaila e hoolawa aku no au i ka makemake o ka lehulehu ma kahi mea iki wale hoi i loaa mai, a ke hoomaha nei ka maka o ke Sila i kona anaanai kuolo ana me kuu hapa pulima. Owau no o
Z.M.K. HOOLEPOPE.
Waiohole, Koolaupoko, Oahu.Ok. 6, 1867.

HANAU.

                      Nov. 13, ma Kapuukolo, hanau o Kaioe w., Naluukia me Keaoe.
                      Sept. 10. Ma Kalaoa, Kona Hawaii, hanau o Makawai w., na Kala me Pipipi.
                      Oct. 23, Maia wahi no hanau o Solomona k., na Simeona me Mere Kamakani.
                      Nov. 9. Ma Laie-maloo, Koolauloa, Oahu, hanau o Saderata k., na Kuhi me e Kulaia.
                      Oct 31. Ma Kaa Lanai, hanau o Keliikipi k., na Ohua me Kaaiakala.
                      Nov. 10, Ma Maunalei Lanai, eanau o Kealoha w. na Kahue me Kaliko.
                      Oct 21, Ma Keokea Kula Maui, hanau o Samuela Kapuni k. aa Hakuole me Lebeka Kekuewa.
                      Oct. 21, ma Kaluaihakoko, Maui, hanau o Miuamina w., na Hapuku, o ua keiki kamehai.
                     

MARE.

                      Nov. 10. Ma Palawai Lanai, Mare o Kauhi me Kela, na Rev. N. Pali laua i mare.
                      Nov. 26, Ma Honolulu, Oahu, mareia e Rev L.H. Kulika o Autone Maria k , me Ulaula w., no Honolulu nei laua a elua.
                      Nov. 26 ma Honolulu, mareia e Rev. H.H. Pareka o Keku k., me Harieka w. No Kalihi laua.
                      Nov. 28 ma Kapuukolo, mareia e Rev H.H. Pareka o Kauakaha k., me Mohouea w. No Kikihala Honolulu iaia.

MAKE.

                      Nov. 6, ma Halawa, Molokai, make o S.P Kualawa k.
                      Nov. 3, ma Manoa, make o Kalama w
                      Nov. 17, ma Aala, make o Puunui k
                      Nov. 17, ma Kalaepohaku, make o Uhu k
                      Nov. 17, ma kauapo Ahaaliliamanu, make o Hoolana k,
                      Nov. 17. ma Keoneula, make o Apuakehau k

Nanahu maikai o Lanai!

UA LOAA MAI NA NANAHU MAIKAI loa o Lanai ma Honolulu nei no ka aiana ana i na lole, a e kuai makepono loaia ana e WALKER & ALLEN.
313-3ts

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa ke nana mai i kela, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa loa aku nei au i ka poe mea holoholona, lio, bipi, hoki, miula, hipa, kao, puaa, aole e hele maluna o kuu aina o Kealahewa 2, Kohala Akau, mokupuni o HAWAII, ina i loaa na holoholona i hai ia ae la maluna ia'u, a i ole i ko'u hope paha a i ko'u luna paha, e uku no e like me ko'u poho, a i ole e uku mai e hoopii no au. GEO. F.B. HOAPILI.
Halaula, Kohala A., Nov. 8, 1867. 313—4ts

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai, aole loa e hoaie mai kekahi i kuu wahine mare oia o Holau (w) me kua ike ole, a o ka mea a mau mea i hoaie mai iaia, ke hai aku nei au, aole au e hookaa aku ana ia aie, a maluna ona ko oukou poho. Oia la i lohe oukou.
NA KAEA.
Kumumauu, Oahu, Nov. 21, 1867. 312-2t*

Hale Hoomoa Palaoa ma Hilo!!

KE HAI AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei, i na kanaka a pau o Hilo nei, ua wehe ae nei maua i Hale Hooohainu Kope a Hoomoa Palaoa Hou, kahi hoi e hoolakoia ai na ohana i na palaoa i kela a me keia la, a me kahi e hana ia ai ka mea Ono ki i na aluna ahiahi a pau. Na mea Ono a me na Pai o kela a me keia ano. e hanaia no na mea Ono a me na Berena ma ke kauoha. He wahi no e paina ai i na hora a pau. Owau no o
312-6m L. SEBASTAIN a me J.C. BLACK.

HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau:
RAIKI no Waimea. Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula.
AILA Honua! AILA Kohola.
KOPE—PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI—

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

                      Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e like maka no oukou i keia mau mea i laila ae la maluna.
Me ka mahalo.
I. BATALETA.
286-3m

E HOLO MAU ANA KA
Moku Ahi
"KILAUEA"
I ke koena o keia Makahiki, e like
me keia malalo nei.
E HAALELE ANA IA HONOLULU

Poakahi la 2 o Dekemaba.
Poakahi la 9 o Dekemaba.
Poakahi la 16 o Dekemaba.

Ma ka hora 4 1/2 o ke ahiahi, a e ku ana ma

LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu.
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha.
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA.
                      Ma ka Poaha la 26 o Dekemaba, e holo ana i KOLOA a me WAIMEA KAUAI ma ka hora 4 1/2 ponoi, a e ku hou mai ana i ka Poaono la 28.
WALKER & ALLEN
Honolulu, Nov. 16, 1867. NA EGINI.

KAUKA LAPAAU.
O
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.

AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, maikai iho o ke Alanui Hotele.
Honolulu 245 ly

MAU LAAU LAPAAU OLA A
UPAMA (UPHAM).

E OLA KOKE AI O KA MAI HANO A ME ka NAENAE iloko o na minute 5, a e ola hou ai hoi ka mai mahope iho o ua hana maikai ana.
                      HE LAAU NO HOI no ka hoola ana i na uhae a me na puupuu o ke kino.
                      HE LAAU MALAKELA. (Maraeheiia) no ka hooulu ana i ka umiumi olehelohu iloko o na pule eono. E kuai ia e
C.F. PULUKA,
296-tf Ma ka Halekuai, Honolulu, Alanui Papu.

Olelo Hoolaha.

KE KAUOHA AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei i ka poe a pau i aie mai ia laua, e hooponopono i ko lakou mau aie mamua ae a ma ka la 1 o Ianuari 1868, i a manawa e hoopau ai ko maua hui ana.
KAISER & REINHARDT.
Hilo, Nov. 18, 1867. 312-6t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoike aku nei au ma keia Olelo Hoolaha, ua lilo ia'u ka Halelaau o ka wahine mare a Naea o Kumumauu, Moanalua, Oahu nei, nona ka inoa Holau, i na $28 00, ma ka la 12 o Novemaba o keia makahiki, a ua hooiaio ia i ka la 20 o ia malama i olelo ia ae la maluna, imua o ka Luna Aupuni nana ia oihana, - ka Palapala Kuai a maua. Nolaila, ua makaukau au e lawe i ka ahle ma ko'u wahi i ka la 2 o Dekemapa o keia makahiki.
J. KUAILIAHI.
Halawa, Ewa, Oahu, Nov. 20, 1867 312-2t*

OLELO PAPA.

KE PAPA IA AKU NEI NA MEA A pau loa, aole lakou e hele wale a ki lealea i na manu maluna o kuu aina e waiho la ma KALIA, oia hoi ka aina o

MAKIPILE (MARSHFIELD.)

A ke papa ia aku nei no hoi na kanaka mea puaa a pau aole lakou e hookuu wale i ka lakou mau puaa maluna o kuu aina, a pela ano hoi me na holoholona e ae a pau e helehewa ana maloko o laila. A o ka poe malama ole i keia olelo papa, e hoopii ana au ia lakou e like me ke Kanawai o ka Aina.
LUI KUPA (J.L. LEWIS.)
Honolulu, Nov. 5, 1867. 310-1m

Ua Nee aku i ka Hale Kuai Hou.

O KA HALE KUAI HAPA PERE I IKE mauia a i maa hoi i na kanaka, ma Alanui Maunakea, ua hooneeia aku i ka Hale hou maikai, mauka iho o ka Hale Kuai mua, malaila e loaa ai ka mea nona ka inoa malalo nei me ka makaukau i na wa a pau e kuai aku i ka poe e kipa mai ana, no ke kumukuai i kupono no ia wa. WILLIAM RYAN.
Honolulu, Sepat. 6, 1867. 301-3m

HALE KUAI LOLE HOU!
MA KALUAAHA, MOLOKAI!

E NA HOA ALOHA KANAKA O UA AINA makani nui nei a Kuapukua i kapa inoa ai, ka mokupuni kui laau hoi o Molokai Nui o Hina, e elele mai oukou e kuai i kau lole hou ma kuu hale kuai. E lawa ana ka holoku mai ke $1.37 a i ka $2.00. Na ano Ululii he $2.00 no ka holoku. E kuai makepono loa ana au mamua o na makepono a pau o Molokai nei. E kuai mai no hoi i na Likao, Pepeiao Laau, Moa, Pelehu a me na mea ulu a pau a kanaka. Na ko oukou wahi makamaka haole aloha.
R. NUKANA (NEWTON).
Okatoba 26, 1867. 309-3m*

HOOLOHE MAI!
KA HALEKUAI O C.F. PULUKA

OIAI KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka inoa malalo nei e haalele iho i na kaiaulu o ke Aupuni Hawaii iloko o ka wa pokole, nolaila, ke hoike aku nei au i na makamaka Hawaii a pau loa. E hooemi ana au i ke kumukuai o na mea kuai o kuu Halekuai, ma Alanui Papu, malalo o ke kumu lilo, e like me na Hale Kulaha mai keia la aku. Nolaila, e oluolu oukou e hele mai e nana i kou waiwai, mamua o kuu naue ana aku.
C.F. PULUKA.
Honolulu, Mei 23, 1867. 286 3m

HALE KUAI!

O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE Parani ma ke Alanui Maunakea, ma kai iho o Lepekahoe (Liberty Hall), ua lilo iho nei i na mea nona na inoa malalo nei, na mea nona ka Halekuai ma Moonikahaae. Aia maloko o keia Halekuai na lole o kela ano keia ano o na kane a me na wahine, a he hiki no hoi ke kuai ia aku me ke kumukuai oluolu i na makamaka a pau o kela ano keia ano.
GRUNWALD and SCHUTTE.
296-6m

HALE KUAI HOU!

UA WEHE AE NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei he HALE KUAI HOU ma Monikahane, mawaena o ka Hale Kuai Bipi a me ka Hale Kauka o Dr. Kenedy ma ke Alanui Papu. O kekahi o maua, oia hoi o SCHUTTE, ua maa no na kanaka iaia, ma ka Halekuai o Painapa. Eia hoi maloko o keia Hale na ano LOLE he nui wale, e lawa ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he mau lole kane a he mau lole wahine maloko o keia hale. A e kuai aku ana no maua me na makamaka Hawaii a pau i na mea i makemakeia.
GRUNWALD & SCHUTTE.
292-6m

PAPA
PAPA
PAPA

MA KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA
OIA HOI NA UKANA O "JANE FALKINBURG."

NA PILI Hale ulaula,
NA PAPA Noweke 1 a 1 1/2 iniha

NA KAOLA HALE O KELA ANO KEIA ANO

NA PAPA palahalaha
NA PAPA hele a me na

Papa Paina oolea, Paina keokeo a me ke Koa

Na PENA a me ka AILA
Na PEPA Hoonani Hale
AILA Hoomalo a AILA Hoowali
NA KUI a me
NA LAKO HALE NO A PAU E PILI ANA i ke kukulu hale o kela a me keia ano, a e kuaiia ana me ke kumukuai haahaa loa e

L. L. HULIPAHU (TORBERT,)

Ma ke kihi makai o na huina o Alanui Moiwahine a me Papu
300-3m