Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 49, 7 December 1867 — Ke Kaao o Hesana. [ARTICLE]

Ke Kaao o Hesana.

;iki.i j4. 1 Ua nneane ae e hiki i ka ainaawakea, aia , hoi, ike la aku la ka haiii mai a ka noe i na ku&hiwi; a mamua ae hoi o ka hiki ana 1 ka hora 4 0 ke ahinhi, ua honkomo aku la [ ka moku 0 Soda ina iloko 0 ka mokupuni inelemele, a ku iho ia ma ke awa, hookuu iho la oia i kona waapa a holo aku hi i uka ' 0 ka aina. I ka wa e hoomaka ana na mea , nana e hoehoe aku i ka waapa i uka, ua pi* ha loa lakou i Ua niakau, a olelo mai ia lakou ia Soda, u lna eia no ke ola nei na'lii nona keia mokupuni, o niakou no ka lakou . e kii mua inai e pepehi mahope iho 0 ke kii! ana mai e pepehi ia oe." Olelo aku la 0' Soda ia lakou, " Mai hopohopo oukou, no ! ka mea, 0 ka enemi nana e kii mai i ko oukou ola, oia no ko'u enemi, a 0 ka mea hoi e imi nmi ana i ko'u ola, oia ko oukou erie- : mi, a e nana wale mni nooukou maluna o'u. 1 Ma ka mana wale no o keia pahikaua e hi-' linai ai kakou." Hoe aku la lakou a pae i uka 0 ka aina. a lele inua aku la o Soda i! uka, a iaia hoi i keehi iho ai iluna o ka lepo | 0 ka nina, olelo mai la oia i kona poe hoa 1 hoio pu mai ai. u E hele au e imi i na ' waiwai i hunaia iioko 0 keia mokupuni, a mai hahai mai kekahi 0 oukou ia'u," a iaia ! no hoi e kamailio ana pela. ike ia aku la ka i hoea ana mai he mau puulthtausani kanaka a me na moku e holo ae ana ma ka moana. > Aia hoi, hoomaka mai Ia ke nno hou ana o ka nina, o na Nrahi uneoneo neia mamua, ua piha ae ia i na hale hou o kela ano keia ano,; a lohe ia aku la na leo olioli e hookant ana 1 na mea kuolo kani, e hokiokio ana hoi, a ; e hna ana hoi keknhi j>oe. Ku iho la o Soda ma e nana i ke ano o keia mau mea, uole; he mai leo o na enemi kai lohe ia aku, ao-i ie hoi na hooho ana i ka lanakila, a rae ka liuliu ana no hoouka kaua, aka, he innu, leo olioli no ka hemo ana mai ioko maio, ka paa pio ana, a me ka hookuu ia ana mai 0 lakou raai loko nmi 0 ka paa ana maloko oka mana kupua. Ua hai e ia aku ia Hesana ka lono ua, hiki aku 'a o Soda ma na kaiaulu 0 ka mokupuni, a e halawai kino ana iaua he maka. a he maka un ke ahiahi 0 ua ia nei, noiaila.' ua iioi nui loa iho la oia e ike koke aku ia Soda. I ko Soda manawa e ku ana me ko» na poe hoe waapa ma n:i ae kai 0 ka moko* puoi, aia hoi, hiki mni ia kekahi poe me na kaa kaua a me Va hanohano a pau i ike ia iloko o ia mau !a. Kuloo like mai la lakoo ■ imua o Soda & hoomaikai mai ia hoi iaia i Wa i ana, »« E ka Hsltu kaikunane o Va mea 1 hoonele ia i kooa mao pono o keia ola ana,: a e ka hoahanau boi o ka Hoola o keia mao mokuponi, ua hoouna ia mai nei mnkoa e ka Haka Alti Hesana, ka Hiwahiwa oona na Pae Aina Uhane nei e lawe aku ia o# a biki i kooa wahi e noho ki maloko o ka hale KasH Melemele o ke aopuni nei.*' Lohe aho la o soda i keia mau leo makamaka i pone ia mai, a i ka iooa hoi o Heaana : i hoopuka ia mai—Nolaila, ekema aku la ia, '■ Aloha oukoo e oa hoa'loha, e heie aku aa e ike i kuu Hiku. w A o kona wa no ta 1 kau aku ai laaluoa o na kaa i ukali mai * iaia hoi e hoomaka aoa e holo aka !

ma na alanui e moe po!o!ei ana a hiki i ka Ha'e Kft?{el. aia boi. ua piha u na alanui 1 : na ka.naka a me na \rabtne ī ha'mmu rtv*i e ? ike i ke laikaina 0 ka Hiwahiwa 0 Bobemia, ka hooilhu kalaunu hoi 0 ua aupu* ni la. Ua puta pu ka iewa i na leo huro i pae mai la mai kefa pea a me keīa pea. Nioini mai la na kaikamahine no Ukou na m«- - kahiki he umikumamaiuna a keu ae i ko U* kou mau ipu pua ma na alanui i holo aku ai o SoJa. Nana mai la hoi o Heaana a ike f i kona hoahanau e holo aku aoa iwuaoa o • ke anaina e baawi mai ana 1 ko iakou aloha nona, i mai la oia. " Pela e hoonaniia ai ke koa o na koa, e wehe ae i kou mau ku* > kuna e ka ipukukui aladana, a e leha aku . maiuna o ke keiki 0 ke kai e pii mai ia mai ke kai mai, me he opuu rose la i pua mai' maī ka upoi ana iho a kona mau iihilihi." Hoio mai ia o Soda a halawni pu ae ia 1 laua me Hesana ilokoo na puiki a kealoha, a ( na ka laui i hoomanao i ka nui 0 na kulu : wnimaka i hookahe ia mai ko laua mau punawai mai. Nmau inai la o Hesana i ko Soda pakele ana mai loko mai o na luinilu-' mi ia e na uie o ke kai. Hahai aku U no hoi 0 Soda i kona inooielo mai ka inua a hu. ki i ka hopena, a pela no hoi me Hcsana, hahai aku la uia i kona inooleio imii ka mua a hiki 1 ko laua haUwai ana maluna 0 ka . mokupuni. * • * * No ko makou manao e hoopokole i ke; ano o ko laua halawai aloha ana, a ine na olioli i haawi ia ae no ko laua la hanohauo, i nolaila, ke waihoae nei makou ia mau mea j mahope, a e hele aku knkou imua, 1 ka hoo-1 maka ana o ko iaua heie ani aku i ka na 0; na inokupuni kupua. O keia ka mokupuni; Omaomao, a ua hiki aku no hoi 0 Menia • ma īiuna o keia mokupuni kahi i luku ai i, na maua kilokilo he nui, a ua haalele iho, iakou i keia mokupuni, a aia lakou i keia ma-; nawa iluna o ka lima o na mokupuni, oia j hoi ka mokupuni Ulaula. O ka hoomaka ; ana aku keia o ka uiukoiukolu 0 na moku-1 puni ikaika i piha a hookui i nn inpu ino j hooinuinoino n me na inana kilokilo he nui waie, a maluna o keia inokupuni i hoomaka j iho ai 0 Dasi ma e haaleie i ko lakou poe j hoa, a ieie e nku ai lakou i ka mokupuni Ele* | eie, a malaila i iilo pio aku ai lakou ia Majo a me Aitt?jao ma. Muhope iho o ka haalele ana mai 0 ka inoku nana i lawo «Wu i« Ueoana m* » Ua mokupuni melemele, ua kauoha koke ae la o Hesana e hookeie ia aku ka moku i ka mokupuni omaomao, a elua no hoi po a elua ao, qa hiki aku la ka moku i ua mokupum nei, n i ke kokoke nna nku 0 ka inoku i kn aina ; eha paha hanen i-a ka mnmao uiai kuauu mai, olelo ae ia 0 Balada ia Hesana ina, 0 Eia malalo uei o keia wahi a puni ka mokupuui he wahi e lawaia ia ai na papaua, a mai loko mai o na papaua he haneh e ioaa ai kekahi inea e hiki ai ke hoopakele ia oe mai loko mai 0 ka weia 0 ke ahi.*' Oielo ae la 0 Hesana ia Soda, u Ua hahai ia mai nu e ka'u kumu aloha eia malaio nei o keia inau kai he mnu papaua nunui, kahi e loaa ai ia knua kekahi mea nina e hoopakele i ko kaua oia mai loko mai 0 ka enaena 0 Ua ula 0 ke ahi e hoopuni la i ka mo-' kupum ahi. Nolaila, ina he mea pono ia oe, e luu iho kaua iloko 0 keia inau kai e hoiiiili ai i mau papaun, a o ko lakou momona ke hoohpaiapaia iiuna 0 ke ahi a hiki i ki pilia ana 0 ka omoie hookahi, no ka mea, hookahi omole oia mea, e laua no ia no ko kaua hele ana iioko o ka umu enaena okooko o ke ahi n pau ka makahiki okoa." Ae aku la no hoi 0 Sod«, nolaila, auau lealea 1110 la laua iloko o ke kai, n luu iho la iloko o ka hohonu 0 ke kai, a i ka hoiliili aua ae i na mea i loaa ia iaua, aia hoi, ua 1 lawa na hanen papaua elua a me kaoa-1 lima. I aku la 0 Hesana, ua nui ioa paha j keia i oi ae mamua 0 ka men e lawa ana no; kaua, a ia laua no hoi i ka kn kau ae ai | iluna 0 ka moku, aia hoi, ea mai b na ao hakumakuma, a me ka eleele ino, •* E wi-1 ki" wahi a Hesaua, e hoomoa koke »ku i; na pnpaua, no ka mea t ei ae ka ino nui e hiki tnai ana." Aole i liuliu iho, aia hoiJ kawewe mai la na ale o ke kai i ka makani,' a okaikai mai la no bot 0 uka. a 0 ka nou | koke m&i la no ia o ka makani ikaika mai' ka Hikina Hema mai, aole i kanamai ka ( ino, a li ia ae la na pea 0 ka moku, me ka 1 hookuu ole ia o ka pohaku, a ia wa i hoo- \ huh koke ia ae ai ka >hu 0 ka moku i ka mokupuni ulaula, kahi a <Menia ma e no- • ho la me aa puaii k&ua o laua. He oi nui - aku ko Soda makemake e lele i uka 0 ka! mokupuui omaomao e hoomaikai hou ai i 1 ke aoo o ka aina mamua ae o ko lakou ma* nawa e holo aku ai 1 kekahi mokupuni e' aku, 4ka, ua koi oui ia n»ai ko Hesana manao e holo aku i ka mokupuni ulaula a me ' ka mokupuni eleele, e hoopakeie mai ia Da» u si a me kona poe koa mai ka paa pio ana r maialo 0 na enemū ] Alahope iho o ka hala ana ae o na hora! | he iwakaluakumam&ha, ua hiki aku la |a- 1 keu 1 ka mokopuni ulaula, a o ka koke 00 ia i ike k oaai ai o Heaana ma e £fcasana a me \\eoia, a o ko laua manawa J, no hoi ia i ieie mai ai a haule iho la iluua o i

k.\ moku «:e ka htx>puk.i .te i kckaht m*u huao,-:!o pu.o no ka man»wa |o?ht. a rmhi>« ne ih.-» oWa rau »n» <» ka !*k.u l»aniaiit<i ana no «a «īei <» a<f». oa bw"v kok? u aku o He*ana • rae S*.hl4 e Ibwna nu uua mo Mpnu i uka ok« aina. a ia lau* ; ik<? i\ mai ai o ko uka pw. a:;* »i,v. he rt.au t;»us4« ni ieo huro kai hocunt u ae e likou r>o !lt i * ma. a bt«luiu at' lt ka houaa i ko Ukou mau leo wra*va!j. Ao:c aiwi oiu o-w ini keknhi i heoh.k-.ie'o :\ iv.n e ko bkru leo wnn-alo ano e. a nu* na kupinai lo.h. o \ot ana i na j>\foaa o kn mokopum Kieoio. Va haohno nui lakon n»> k<fia mea, a umau ao la o Majo, Hoaha h koia haunaole nui .105 kahi oru jh* Impo o waho !" Aka. ao« ie i iiuliu iho ko iakou «une ana jpoU. a:;\ f ho». ua hoike mni la na hiuhioua oko Hesana hiki ana aku i ka mokopum u'aula, a oia ko Anejio niniuwa i kahea aku ai i ko« Ina P OO koa ika i aiu, K īkaika oukou e«4 |lapumana oka mo!>t:pv»m E cvi»\ »> inea. aia ka enonn ko hookokoko uni U\ kn ipuka o ko oukou hal»\ a oia hook«iht ks\ wa i hoouua Uke nut ai Ukou t ka leo hoo» kahi pouoi : "I ka ni;»na kup :a Kleo!» 1 a mo , Anei io, aohe makau lioko o ua ūiamo ;v ka ;inokupuui Kleele. * * » la Hesana tna i ku iho ni iluna o ka ho- . nua, aia hoi. ike i:i aku la ka pouli ctu n:ai oka 'ewa i kekuhi poe e lele mn ni.a, Na» jna like aku ia o l)asatia mn, a ike oku l \ 1 :ko lakou ano, aole uhe mau onomi, aka, jO ka Haku Alii o na Ftare a me konn |00 jkoa, a ua hoohauoli nui ia mni lakou e ka i hiki hou vna mai ona mau k»»kua im lakou. I Halawni Jike no la lakeu, a hoopuehu koke :ia aku la na enemi 1 k< o maluna o k i mo|kupum ulaula, a ia \va i unuhi ae t\i o Hes;ma i kana pnhikaun, a iulu aku l.i ho t ka : Haku Alii 13arona i kekahi mea ala iua kap;\ Wlliakai 0 ka mokupuni, me ka mmuna* jniu iho 1 keknhi :nau hua i luhe oie ia, a m mannwa i pii mai ai kekahi nalu nui a kif« |kie a popoi 1 iho la inaluna 0 kahi a Baj rona i luiu aku ai i ku moa aln, a i ka wa 1 miuiiki aku ai ke kni muhope iho o ke | poi ann o k?» nalu, ua haohia ia aku la ko ione a mp ke aa. a ike ia nka la ka huiali |Biia mai 0 kekahi puka keleawe nui e wai» ho ana ma ka papu ku olalo oko kni, a o ka wa no ia i knuoha ae ni ka Hnku Alii Barona 0 na Feare ia Hes,vna e iho aku iloko olaila, ine ke aoao pu mai iaia i na inea a pau ana e hana nku ni. M,fhope iho 0 kono aoao ana mni ia He«\t\a, iho aku ia o Hesana a ku ma ka puka, unuhi ee la oia i ke kauu'nhi ki n hookouio uku la i ka puka ki a wili ae ia ia i kauakoiu wili ana, a ma ia manawa i lohe ia aku ai keknhi ieo e ka< hea mai ana iaia i ka i ana, '• Uinula a me ka Eleele," pane aku ia no hoi 0 Heeana, 4 Ulaula a me k« keokeo/' « 0 ke ano 0 ke» ia mau huaolelo i jvaue ia aku e Hesann f •' oia kft koko nt;n, kaua a me ka hakaka ana, a 0 ke "Keokeo" hoi, e hoike ana in mahope iho o ka hookahe koko ana, he maluhia a me ka pomai. kai ko hope aku. Ika lohe ana oke kiui maioko mai i keia mnu oielo a Heaana, wehe mai )a oia i ka puka a kulou hoomnikai mni la oia imua o Heiana i ka i aua, » B hoomaika» in ka Hoola o n.i mokupuni Uha. ne. M aku la 0 Hesana mni ona aku la a hiki 1 ke kauwahi ala ololi mawaena o na ohuku pali elua, maiaiia e koo oua keka. hi n\au kauaka nunui i ka inuu n»au pahi. kaun i na kihi o ka paii, a 1 ko Hesaun ike ana aku 1 ko laua ia kulina, paa pono ae la oia i kana pnhikaua i kona aio me kn puana ae i keia mau oieio, ka enemi, auhea kou lapakila nna ?' a i kona wa 1 puana ae ai pela, aia hoi, huii ae ia ua mau kanaka iu a naiowaie aku ia iloko ona pali. Heie |aku la o He*ana mawaeoa o ia wahi me ka |hoopilikia ole ia inai, n i kona hala aua aku Ima o o ke nia ololi, aia hoi, ike aka li oia il.e rumi poe!eek\ a e moe aku an i mawaena lohila ko Hcsana kuamoo e heie aku ai. iO kahi hoi keia i oie.o ia inai ai iaia. maiwaena aku oiaila e ike aku ai oia i kekahi lua hohonu, a he wahi kahulihuii wa. jie no kahi aianui e heie aku ai a puka ma ikeh aoao. a ina e puiwa iki no oia i na leo knpinai e wawalo mai ana mni na paia mai |o ka rumi pooii. ahiia, 0 kona hulihia no ia a h»ule ilalo o ka !ua hohonu e waiho ana maialo ae. Hoopaa mua ae U o Heaana i kona mau pepeiao «le ka puiupulu, n heie aku ia oia maioko o ua poe!ot-ie ia, aoie nae ona ike pono iho 1 ke ano o kahi «hnui, no ka mea, be poulioli loa, e hke me ka po 1 (Aoie i pttK.)