Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 50, 14 December 1867 — Page 2

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Andrew K. Akao
This work is dedicated to:  Analu Akao - Halau Hula`O Kupukalau`ie`ie

KE KUOKOA, HONOLULU, DEKEMABA 14, 1867.

 

maloko o ia wahi a hiki i kona ike ana aku i kekahi muliwai nui e kahi ana e kahe ana, ia wa oia

i unihi ae ai i ka ipu mea ala a ka Barona i haawi mai ai iaia, a kukuni ae la i ke ahi me ka hoopuka ae i kekahi mau huaolelo a Mamiona i haawi mai ana ai iaia e hoopaanaau, a i ka wa ona e poloai ana i ua mau huaolelo nei, aia hoi, ike ia aku la ka maloo ana o ka wai o ka muliwai, a ike ia aku la no hoi kekahi ula e moe ana iloko o na akoakoa, o kona ialau aku la no ia ia mea, a wahi iho la i kona kino, a maloko ua ola nei loaa ai kekahi iwi loihi, a oia kana mea i unuhi ae a lawe mai me ia, no ka mea, ua hahai ia mai iaia, oia ke ki o ka puka keleawe nui e moe ana malalo o na iwi o ke kumu o ka muliwai Nepo e kahe mai la mai ke kuahiwi mai o Aora a iloko o ke kai.

 (Aole i pau.)

                                                             

NA MEA PILI AUPUNI

            Ma ka waiwai o Kakae w.---Poaha la 24 o Dekemaba, hora 10 kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana o ka Mea Hanohano E. H. Alani i ke noi a Nauka k, no ka hooiaio ana i ka palapala kauoha a ka mea i make. Ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu e hooponoponoia ai keia noi.

 

            Ma ka waiwai o Wahineinoa.—Poalima, Dekemaba 20, hora 10 kakahiaka, e hoolohe no ka Mea Hanohano R. G. Davis i ke noi a Manoha w, no ka hookohu ana iaia i Luna hooponopono i ka waiwai o Wahineinoa, o Waikiki, Oahu i make aku nei. Ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu e hanaia ai.

 

            Ma ka waiwai o Kahoopuwai k.---Poaha, Dekemaba 26, e hoolohe no ka Mea Hanohano D. H. Naiapaakai I ke noi a Nalua w, a me Kahulanui k, no ka hookohu ia laua i mau Lunahooponopono i ka waiwai o Kahoopiiwai k, o Honopueo, Kohala Akau, Hawaii i make aku nei, a e hanaia ma ka Hake Hookolokolo ma Kapanu, Kohala Akau, Hawaii.

 

            Ma ka waiwai o Naihe k, a me Mauae w. Poaha, Dekemaba 26, e hoolohe no ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai i ke noi a Pilali w, e hoonoho iaia i Lunahooponopono I ka waiwai o na mea I make me ke kauoha ole. Aia ma ka Hake Hookolokolo ma Kapaau, Kohala, Hawaii kahi e hana ai.

 

            Ma ka waiwai o Olonoheana k.---Poaha, Dekemaba 26, e hoolohe no ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai i ke noi a Alapai k, no ka hookohu ana iaia i Lunahooponopono i ka waiwai o Olonoheana k, o Kaauhuhu, Kohala Akau, Hawaii i make. Aia ma ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, Kohala, Hawaii kahi e hana ai.

 

            Ma ka waiwai o Pipa k.---Poaha, Dekemaba 26, e hoolohe no ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai i ke noi            Maewaewa w, no ka hookohu iaia i Lunahooponopono no ka waiwai o Pipa, o Halawa, Kohala, Hawaii i make. Aia ma Kapaau, Kohala, Hawaii kahi e hana ai.

 

            Ma ka waiwai o Kolii k.---Poaha, Dekemaba 26, e hoolohe no ka Mea Hanohano D. K. Naiapaakai i ke noi a Moku k, no ka hookohu iaia i Lunahooponopono waiwai no Kolii k, o Waipio, Hamakua, Hawaii i make aku nei. Aia ma ka Hale Hookolokoloma Kapaau, Kohala, Hawaii kahi e hana ai.

 

                        Ka ka waiwai o Lehuanui k.---Poaha, Dekemaba 26, e hoolohe no ka Mea Hanhano D. K. Naiapaakai i ke noi a Kawai k, no ka hookah iaia i Lunahooponopono no ka waiwai o Lehuanui k, o Kohala, Hawaii i make. Aia ma ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, Kohala, Hawaii kahi e hana ai.

 

Pane aka la T. Hoomaha

 

            Ua ikeia iho o T. Hoomaha e ekeeke mai ana, ua pau ka na lima i ke ahi, a i ka nana pono ana iho i ke kumu o koua wela ana i kea hi, a loaa iho la na momoku ahi i wela ai oia, eia la. O ke kapaia ana aku ona he Kuhikuhi puuone; He mea Akamai i ka hahai ouli ke kuai olo kahi makuakane i ka palaoa mea ono pokeokeo nana. O keia mau opala iho la oia kana i lele paukiki mai nei me ke okalakala kunahihi launa ole, a o na mea io i waiho ia aku imua o kona alo, oia kana i kapao ae me he opala la. Heaha la ka hewa ke kapaia aku oe he kuhikuhi puuone, a he mea Akamai i ka hahai ouli, no ka mea, ua ikeia maloko o kou kumumanao, o kau hanaia i hooluhi ai i ka noonoo o kou poo, a hoopuka akea ae ai oe maloko o ke Au Okoa o ka imi i ke kumu i emi ai keia lahui. Ke i mai nei oe he hoohenehene ka, a me ka lele paumako wale aku no. Heaha la ka henehene ia oe a me ka lele paumako? O kuu ninau pono aku anei ia oe I na kumu e pau ai ko makou kanalau no kau mau mea i hoopuka mai ai, no ka mea, o kekahi mea nui hookahi keia a kakou e noonoo ai o na kumu i emi ai ka lahui, a ina o loaa na kumu alaila, e hoolei aku ku pono mai ka aina aku, i ulu hou mai ai ka lahui.

            Aole o ka hoopaapaa ko makou makemake, a me ke kiko olelo pinepine, aka e hai mai i na mea i ninau ia aku, a ina he iki ole, e hole mai no. Ke olelo mai nei oe e hai aku i ka inoa, alaila hai mai oe i na haina o ka makou mau ninau; Ke hai ia aku nei oe, o Hoomaha ole ko makou inoa, no ka mea, nole makoa i hoomaha iki i ka imi ana i na kumu e ulu hou ai keia lahui.

            E malama i na huaolelo kupono a pane mai, aole ka pane kikoola i kea hi Helene, ke kuanui a me ka ohikau. Aole hoi ka akena wale.

Oniula & `o.

 

Ka Luna Hooponopono, L. H. Kulika.

Ka Hope Luna Hooponopono. J. Kawainui.

                                    Poe Haku Manao no ke Kuokoa

C. J. Laiana, (Lyons.)  S. M. Kamakau

Rev. M. Kuaea                                                            Rev. C. B Anelu.

G. W. Kanuha                                                                                                 (Andrews.)

                                                                        (Oniula.)                      D. Maio,

Rev. L. Laiana (Lyons)                                                           (Lokoino.)

 

Ka Nupepa Kuokoa

HONOLULU, DEKEMABA 14, 1867

 

Ka La 11 o Dek, ma Honolulu nei!

 

            O ka Poakolu iho nei i hala, oia ka la hanau o ka kakou Moi Kapuaiwa e noho nei ma ke Kalaunu o Hawaii; he la laelae maikai ia ma ke kulanakauhale o Honolulu nei. i ke kakahiaka

nui, i ka wa a ka malamalama e holo mai ana e hoomalamalama i kea o holookoa, aia hoi, haawi mai la nap u aloha o Puowina i na kani he 21.

            Ua olioli makou, a ua hauoli hoi, i ka hikiki ana aku o ko kakou Moi ke kanakolukumamahiku o na makahiki o kona ola makai ana ; a o ka malama ia ana o kona la hanau, ua kupono, aka, ua oi aku nae ka pono o ka malamaia ana ma kekahi ano e ae e hoohoihoi ai I na kanaka, aole ma ka hoala aoa i ka heihei a hele piliwaiwai ma ia oihana. Ua maikai ke ola o ko kakou Moi i keia manawa, a ke ake hou aku nei makou, e hooloihi ia mai kona ola ana a me kona hoomalu ana i kona lahuikanaka iho.

            I ka mehana ana ae, mahope o ka hora 9 paha, ike ia aku la na kapaka o kela a me keia ano, e hele ana i ke Kulu Heihei Lio o Kahua, e kakahe ana na elemakule, luahine, na kamalii a me ka poe ui, e ike paha i na lealea, na ohe luli i ka makani, a me na poo la welawela o ua kula la o Kahua.

            Mamua koke iho o ka homaka ana e heihei, komo mai la ka Moi Kapuaiwa, a ma ka lanai i hoomakaukauia nona, e ku kiekie ana kona lanai imua o ko na lanai e ae. A mahope koke iho, o ka hoomaka no ia o ka heihei kaa lio, elua ia mau haole. Elua holo puni ana o laua i ke kahua heihei, a ua heo aku la ka Haneri Dala ia A. N. Tripp.

            Mahopeiho, o ka lua ia o na lealea, he heihei lio, a ua eo aku la ka makana a na Luna Aupuni i ka lio o Keoni Kamaki o Waimanalo, aka, ke hoopaapaaia nei.

            O ke kolu o na lealea, he poe kanaka ua hooia iloko o na eke, a holo, a ua eo ka makana, he $20.00 ia Kama.

            O ka ha o na lealea, he heihei lio, he elima mau lio, hookah mile ka holo ana, a ua lilo ka makana ia Keoni A. Kamaki o Waimanalo.

            O ka lima, he kukini wawae, he aluka okoa no kai holo mai, aka, o Kaneai ka mea nana ka $20.00.

            Elua a ekolu kukini wawae ana, a ua hala aku la ia Walaka Balaki a me kekahi wahi hapahaole iho kekahi mau pili.

            O ka eono, p ka pii i ka laau i hamoia i ka aila a pahee. He umi dal aka makana ke hiki iluna lilo. He nui ka poe i haoa, a ua ike ia aku, he wahine kekahi iloko o ia poe, i hoao e pii, a ua hilahila maoli i ka ike ana aku, e oki loa ana kona holoku nani i ka aila, aole nae i loaa iaia. Mai hiki ole no i kekahi ke pii, e ole ke kau ana iho o kekahi maluna o kekahi.

            O ka hiku, he heihei lio hoolelele maluna o na pu, he eha paha a oi ae na kapuai ke kiekie o ka pa, a ua eo aku la no i ka lio o Keoni Kamaki o Waimanalo.

            O ka ewalu, he alualu i ka puaa i hamo ia a pahee i ka aila, a ua holo loa aku ia i ke poho o Kewalo ; a ua lono mai makou, ua loaa i ke kanaka.

            O ka eiwa, he heihei hoki, he eono ka nui o lakou. A ua liko ka makana i ka hoki o Keoni Kamaki.

            Aohe i ike ia aku ka heihei kekake, pau e ka nui i ka hoi, a hoi aku la ka poe nana ia hana.

            He mau paina liilii no maloko o na lanai ina Kula o Kahua i ka auina la, aka hoi, ua hauhili pu ia mau ahaaina me ka lealea no kela mau haua.

            Hookahi wahi luahine i ku ia i ka umauma o ka lio maloko o ka pa heihei, a ua eha iki no. Hookahi hoi pake i haule a pohole pu—hookahi hoi wahine i haule ma kula, aohe nae i eha, aka, poniuniu no nae. He mau haule lio e ae no kekahi aohe nae i poino nui.

            Aohe nui o ka ona i ke kakahiaka a me ke awakea, oiai e pau ana na kanaka i ka nana heihei lio, a me he mea la nae paha, ua ona no kekahi poe i ke ahiahi, mahope iho o ka hoi ana mai Kula o Kahua mai.

 

            Na Lunamakaainana no ke kau Ahaolelo no 1868. Aole makou i lohe mai i na inoa o ka poe e hana ana i mau balota no lakou no na apana koho o keia aupuni, oiai e koho ia ana na Lunamakaainana ma ka pule mua Feberuari, a nolaila o ka wa kupono wale no keia a na makaainana e wae ai i mau luna kupuna no lakou iho. Aohe make koho i mau Lunamakaainana hoowalewale a hiki mai i Honolulu nei, alaila kahuli ae la ka pono mua, a kuai ia aku la ko oukou pono e na Luna a oukou i koho mai ai. He nui wale o lakou e kakale ana wahe e hoohuli i ka manao o ka poe koho, aka na oukou ka ike ana i ka pono o kela a me keia mea e komo ana.

            Mai koho mai i na Lunamakaainana inu rama, o komo auanei iloko o ke kau ahaolelo a hoopoluluhiia kona mau manao e ka wai ona a ike ole i kana mea e hana ai.

            Mai kuo mai i ka poe hokukule a ike ole i ke kamailio a me ka noonoo ana i na mea maikai e hoopuka ai mua o ka Hale.

            Mai koho mai i ke kanaka ano loliloli o ka manae, o huli wale auanei i na manao Akamai a nihi a kekahi poe e hoohuahuli ai.

            Ano wale no ka wa pono a oukou e nana ai i mau Luna kupono no oukou, a e kuka pu, me lakou no ka pono o ka lakou hele ana e kamailio no ko oukou mau pono iho. Mai nana maka oukou me keia o pupuahulu auanei ke koho ana, a huikau ka mea pono me ka mea pono ole. Na oukou e wae no oukou iho.

 

NU HOU KULOKO

 

Oahu.

 

            Hoike Kula na Lahaina. E hoike ana ke kula haole o Lahaina ma ka Poaha a me ka Poalima o keia pule ae.

 

            Kiakahi Ill       Ma Punaluu, Oahu nei, ma ka la 3 o keia malama ili aku la ke kiakahi Wailele ma kela wahi maluna. Ua hooleleia kona mau ukana a pau i uka.

 

            Ahaaina ma Kaakopua, Ua malama ae Ka Mea Hanohano R. Keelikolani, ke Lii kiaaina wahine o Hawaii, he ahaaina komo no Kona Hale Hou e ku la, ma ka la 11 iho nei.

 

            E HOOLOHE MAI.   Ua manao ka Luna Alanui G. H. Luce e hana hou i ke alahaka o Kalihi, oia hoi kela uapo mua e hele ai i Moanalua, nolaila, e hoomaka ana ka hana ana mahope iho o ka la 16 o Dekemaba nei.

 

             Ma Waianae, la 5 o keia malama i ka wa a Mene e hoohei lio ana me ka holo nui, haule ihola ia a kauo hele ia aku la no kahi mau kapuai, a i kona loaa ana aku, ua nawaliwali loa, aka aole paha e make ana.

 

            HE HOPE MOKU I LOAA. I ka Sabati aku nei i hala, ua pae ae ma ka lae Mokuleia, Waialua, he hope no kekahi moku holoholo pili aina o kakou. I ka manao wale ia, o kekahi apana o ke kuna Helena i poho pu ai ma ke awa o Maliko, Maui,

 

            HEMAU BELE HOU. He eono mau bele i laweia mai nei e ka moku kalepa Hawaii Iolani mai ka Hikina mai o Amerika, he ekolu o ia mau bele no Rev. T. Coana o Hilo, Hawaii a no Rev. J. D. Paris kekahi.

 

            KE KUIKAHI HAAWI LIKE. Ua lohe wale ia na manao akea o kekahi poe ma na mokuaina hikina o Amerika Huipuia, he kanalua lo aka holo ana o Ke Kuikahi Haawi Like mawaena o Hawaii nei a me ka Repubalika nui o Amerika Huipuia.

 

             Ua ike iho makou ma ka Nupepa a H. M. Wini, o ka nui o na pahu aila pama no keia ulumoku okohola iho nei, he 1940 ; o ka nui hoi o na pahu aila kohola, he 52,050 ; a o ka nui hoi o na paona iwi kohola, he 773,500.

 

            NA MEA HOU O HAUULA. Ua palapala mai ke Kahu o ka ekalesia o Hauula ia makou, e hoikeia ana ke Kula haole ma Hauula malalo o ke alakai a pa a A. Nabuina. E hoike pu ia ana hoi na haawina Kula Sabati a me kekahi mau mea hou e ae. Eia ka hemahema, ma ka hora hea la, a i ka makahiki hea?

 

            Ke koike hou mai nei no hoi, e malamaia ana he wahi ahaaina komo hale a lulu dala no ka aie i koe o hale o ke Kahu a ka ekalesia i kuai iho nei.        Ua makemakeia na manu o na Pali Koolau e lele auna aku me na lau oliva a ke aloha. Hemahema hou no i ka wa hea la?

 

            HALE MANELE IAPAHA. Ua ike iho makou i ka hale liilii e noho ai na alii Iapana a me ka poe koikoi a manele hele ia maluna o na a-i o na pake ma na alanui. Ua hoaoia i ka Poaoao aku nei i hala ma ke komo ana o kekahi haole a auamoia e na kanaka Hawaii elua. Ua mau wale paha hoi ia mau kanaka i ka auamo, nana aku kokohe lua ma ke alanui Kaahumanu.

 

            KA MOKUAHI IDAHO.      I ka hora 4 o ke ahiahi Poalua iho nei, uahoi aku ka mokuahi Idaho i Kapalakiko ma kana huakai akolu o ka holoholo ana mawaena o keia mau awa. Ua lawe aku la paha ia, he elima hanerimau tona ukana a me na ohua he kanakolu paha. E hoomaka ana kana holo hou ana mai ma ka la mua keia makahiki ae, a e ku ana paha i Honolulu nei ma ka la 13 paha.

 

             NA HOALOHA.       Ua olioli a ua hui hou na maka i ka huikau lua la o Honolulu nei me V. Knudsen (Kanuka) a me kana wahine na kamaaina aloha a hookipa o Waimea, Kauai mahope iho o ko laua hele ana e ike i ka aina makua o ke kane ma Siekotia. Ua maikai a oluolu ko laua mau ola kino, a ma ka Poalua iho nei, ua hoi aku laua I Waimea maluna o ke Kuna Neti Mela, a e olioli pu ana paha laua me ko laua mau makamaka o ia aina.

 

            HAULE I KA KAI.   I ka holo mua ana aku o Kilauea I kela pule, a mawaho ae o Kawaiahoa, haule aku la kekahi o kona mau ohua oia o Mu. O ua Mu nei, e moe ana i luna o ka waapa me kekahi ohua e iho, aka no ka makani ino I ka po, moku mai la kekahi palaka huki kaula a pa I luna o ka waapaa a naha aku la ka waapaa, ka moe hooluliluli hoi o ua o Mu nei e moe nanea la, a haule aku la ia iloko o ke kai a puiwa ae la iloko o ko na hiamoe, e au ana ia i ka moana lewa. Ua hookuu koke ia ka waapaa, a ua hala ka hora hookah a loaa iho la ia, a pakele kona ola. Malia paha ua pauhia loa ia i ka moeuhane i puiwa mua ole ai.

 

            ELUA MAU KOA I MAHUKA.      I ka Poakahi aku nei i hala, ua loaa maluna o kekahi okohola mawaho o ke awa, elua mau koa i mahuka mai ka ale Alii aku. Aole makou i lohe mai i ko laua hopena, aka, ua paa nae na waha walaau o ke aupuni, aole i hoike ika mai no laua.

 

                         Eia ma ka aoao eha o ka pepa o keia la, he kumumanao maikai no S., ** no na ke poo: “E hookanaka a e koa no hoi ka manao e ka Lahui kanaka Hawaii.” Ua loaa mai ia makou ia manao i ka oukeiI hala, a no ka paha e o ka pepa, ua kapaeia a keia pule. Ke koi nei makou i ka lehulehu e nana io i ua manao la no oukou iho.

 

            KA OIHANA KINAI AHI O HONOLULU.          Ua ike iho makou, aohe i hoeu ae na keiki o kea hi I ka la 11 iho nei, oiai, o ka la hoi ia i maa mau i ke kai a huakai ana o ia poe ma na alanui i na makahiki i hala. Malia paha, ua lilo nui na kanaka o ia oihaoa i ka heihei, a poina ka hana a ke aupuni i hookuu wale ai i ko lakou mau auhau.

 

            E HOOMAHA ANA PAHA I KA LUHI.   Maloko o ke Au Okoa i ke iho ai makou e hoomaha ana na Kula Aupuni mai keia la aku a hiki i ka la 2 o Ianuari M. H. 1868 alaila hoomaka hou. Aka, ua hoike e mai no nae o Solomona i keia, penei kana: He mea uiha ka huli palapala ana; A oia paha ka lakou e ukali nei.

 

            NAHAHA LIILII KA WILI PAAKAI O PUULOA. I ka Poaha Novemaba 28, ua nahaha a lele liilii ka wili paakai o Puuloa i ka wa e kaa an aka huila. Ua hoolilo ae ka Haku Hana iaia iho i la lealea nona, aka aole ia i ike he la lealea ia no na kanaka Hawaii, aka hoohana no ia i na kanaka hana, aka pa mai la ka makani akau, a wawahi ae la i kana imi loaa, a haule nui mai la ka ua a hoauhee aku la i kana mau kio paakai. He umi paha na makahiki o ka paa ana o kela wili a nahaha iho la.

 

            KE KUMUKULA A ME NA LAHAINALUNA. Ua ike iho makou i ka hoi ana aku nei o ke Kumuao kanaka o Lahainaluna ma ke Kilauea o ka Poakahi iho nei, i ukaliia kona hoi ana e ka lehulehu o kana poe haumana. Mamuaae o ko lakou kau ana i ka moku, ua hoaeae e iho lakou ma kappa kahakai o Ainahou ma na mele haku iho a lakou, a o ka makou wahi hua mele I lohe aku. “Kani ana Molokai bele.”

 

            HAULE I KA LIO. Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei, i kekahi poe e hele ana ma ke kahua heihei lio o Kula o Kahua e kakele ana i na lio no ka heihei aku i ka la 11 iho nei, aka i ka hoomaka ana o kekahi keiki e holo nui maluna o ka lio, oia o Kale, aia hoi, pipa ae la kona lio a kulou poo aku la ia a haule i ka lepo, a i kona lawe ia ana ae, na eha oia. O ka hua mua ia o ka heihei lio.

 

            KA LUNAKANAWAI KIEKIE A ME KA LOIO KUHINA. I ka Poakahi iho nei, ua holo aku ka Lunakanawai Nui o ke aupuni Hawaii, Eiish H. Allen a me ka Loio Kuhina S. H. Pilipo maluna o ke Kilauea, e malama i ke kau Kiure o ka apana hookolokolo alua o ka mokupuni o Maui, e hoomaka ana i kekahi la o keia pule ma ke kulanakauhale o Lahaina. O kekahi o na hihia nui i waihoia a keia kau hookolokolo, oia ka pepehi kanaka Mahoe, aku ua pio eaku la kana ahi maloko o Kawa.

 

            KUE I KA MALU SABATI. I ka la Sabat aku nei hala, o ka auina la paha ia, lawe ae ana he kanaka a hoauau i kona mau lio elua ma ke kai o Kulolooia me ka hopohopo ole i ka la hoano o ke Akua. Aka iaia e hoauau ana ma kea no hoomaloka loa, e hele ae ana he wahi keiki uuku nona na makahiki i oi iki ae mamua o ka umi, a papa aku i ke kanaka makua kolohe a hookuli. Ka hoolohe aku la no ia o ua kanaka la i ka ke keiki olelo, a hoi aku la ia ma kea ala o hohoma. Kupanaha ka naauao o ka mea uuku, a naaupo ke kanaka makua. O ko makou manao ka hoopuka i ka inoa o ke kanaka ina e loaa aku ia makou.

 

            E MALAMA I KE KANAWAI. No ko makou ike iho, elua mau la lealea i hoolahaia e ke aupuni e malamaia e keia aupuni I koe, oia ka la 25 o keia malama a me ka la 1 o Ianuari e hiki mai ana, nolaila e pono i kela a me keia e holo lio ana a e holo kaa ana paha e malama i ke Kanawai no na lio a me na kaa oia hoi: huki kela a me keia i kona lio a me kona kaa iho ma kona aoao akau iho, ina e holo mai ana kekahi he alo a he alo. Nolaila ke kau leo ikaika nei makou e malamaia keia rula i nui ole ai ka poina a me ka pilikia. O ka mea hookuli i keia, e ili mai an aka hoopai ana a ke kanawai maluna ona, a ilaila e ike ai oia i ka holo. E malamaia keia rulai na wa a pau.

 

            NA KE AUPUNI I HOOKOHU.Ua kohoia o Alika McDuff i kahu maluna Pauda no ka Hale Hoahu Pauda o Honolulu nei.

 

            Ua kohoia o J. K. Kaunamano Esq., G W. D. Halemanu a me D. W. Stiles i mau Komisina hooponopono alanui kuloko a me na auwai no ka Apana o Hamakua, Hawaii.

            Ua kohoia o P. Papaua, J. L. King a me Wailehua i mau Komisina hooponopono alanui malu a me na auwai no ka Apana o Kohala Hema a me Kohala Akau Hawaii.

            Ua hookohuia o Mr. A. Wlikoki e ka Papa Hoonaauao i Kahu Kula no Hanalei a me Koolau, Kauai.

            Ua hoolaha ae ke Kuhina Kalaiaioa, e hoomakaia ke koho ana i na Luuamakaainana no ke kau Ahaolelo o ka M. H. 1868, ma ka Poakahi mua o Feberuari; ma kela a ma keia Apana koho o keia Aupuni.

 

            Maluna o ka manuwa Beritania Chanticleer i ka Poaha iho nei ka Moi a ua luana oia maluna o ia moku no kekahi mau hora.

 

            KOKUA MAHINA HOU MA WAIALUA. O ka nui o na dola kokua mahina hou o Waialua no ka malama o Dekemaba e hele nei he $40.00.

 

            KA MOKUAHI BERITANIA. I ke kakahiaka Sabati aku nei i hala, ua ku mai ka mokuahi kaua Beritania Chanticleer mai Hilo mai aole ku i ma Kealekekua. Maluna mai ona ke Kanikela Beritania J. H. Wodehouse, kana wahine a me ke Kanikela Farani Beringer.

 

            MALUNA O KA MOKUAHI. Ma ke kakahiaka nui Poakahi iho nei, ua ike aku makou i ka welo ana mai o kahi hae kalaunu keokeo uuku maluna o ka mokuahi Chanticleer, eia ka o ka Moiwahine Kanemake Emma Kaleleonalani maluna ona.

 

            KA LUNAKANAWAI KAAPUNI o OAHU. Ua lohe mai makou, e hele kaapuni ana Ka Mea Hanohano W. P. Kamakau i ka mokupuni o Oahu nei, mamuli o kana hana mau, he hokolokolo ina hihia i hoopiiia mai i mua o kana Aha. E hele ana paha ia mahope o ka pau ana o ka la nui.

 

            KILAUEA.     I ka hoeu ana o ke Kilauea e holo i ke ahiahi Poakahi iho nei, ua iliia kona kila ma ka lepo o lalo o Ainahou, a mahope o kona kope ana i kona huila i mua a i hope, a hala ka hapalua hora, ua hemo ia, a holo aku la i na awa ma ka hikina. Hookahi ana holo ana i koe i Maui a me Hawaii, alaila holo i Kauai ma ka la 26 o keia malama.

 

            PAIKAU KOA I KA MAHINA.      I ka po Poaono aku nei i hala, ua ike iho makou i ka makaala o ka Puali Pukaa o ka Haku Hawaii Ponoi, ma ko lakou uleu ana ae ma na alanui o ke kaona nei, e hele paikau ana, a ma ka makou ike aku ua makaukau pono lakou. Ina hoi pela kekahi mau Puali Pualu, i hookuu waleia ai ko lakou mau auhau, ina ua oi aku ka poinaikai. Aka ina e mau ka palaeha, heaha ka hopena?

 

            KE KIAAINA WAHINE O HAWAII. Ma ke ku ana mai o ke Kilauea i ka Ponono aku nei i hala, ua hoi mai Ka Mea Hanohano Rika Keliikolani mai kaua huakai i alo iki aku nei maluna o ke Kilauea i ka malu ulu o Lele. Ua lohe mai makou, me ka mahalo nui, ua haawi manawalea wale main a makaainana o Lahaina i ke Lii Kiaaina i na puaa, moa, ai ulu a me kela makana keia makana i kupono i ke aloha alii ana i ka wa kahiko. Malia paha o oluolu mai kea lii wahine na makou e haawi aku i ke aloha a me ka mahalo maluna o na makaainana i ike mai ia ia i kona noho pokole ana ma Lahaina.

 

            NO KA PAIO HOOMANA. Ua loaa mai kekahi palapala ia makou e pili ana no ka hoopaneeia ana o ka Paio Hoomana ma Waikane, mawaena o Papaai a me Pomaikai a me kona poe koa. Aia ma ka la 25 o Dekemaba ko laua la e paio ai; no keia mau kumu paio. 1. No ka Ekalesia Oiaio. 2. No ke poo o ka Ekalesia oiaio. 3. Auhea la ka Ekalesia oiaio e malama ana i na kanawai o ke Akua, a me ke no akui kanaka pela? Ua hoohalahala mai o Papaai ma me ke kolu o na kuniu paio, aole pono oia kumu paio, no ka mea he hemahema ka ninau ana, oiai ua Akaka ia lakou o ke katolika Roma no lakou aoao, nolaila e pono no lakou e hoike i ka inoa o ka lakou aoao.

 

            HE MISIONARI PAKE. Ua hoouna aku nei ka Papa Hawaii Misionari Pake i Kapalakiko, e holo mai i Hawai nei e ao aku ai i ua pake he lehulehu e noho nei mawaena o kakou. Ke lana nei ka manao e holo mai ana kekahi kahuna pake, a e hapai i ka Euanelio a ka Haku iwaena o ka lahui o kona aina iho maanei no na makahiki elua. Ina pela, alaila, e pomaikai an aka lahui pake, no ka lohe i ka olelo maikai a Kristo ma ka olelo ponoi o ko lakou aina iho, a malia o huli mai lakou a paulele i ke Kaluhala. E kookoia keia houa maikai a ka Papa Hawaii, a e ukaliia kana hana e ka pomaikai a me ka lanikila.

 

            AHAAINA AI HAU PAA. Ma ke ahiahi Polima aku nei i hala, Dekemaba 6, ua hoomakaukau mua ia, a ua laweia maloko o ka Hale Hooikaika Kino o na Keiki haole ma Peleula, no ke kuai ana aku i ka poe e komo aku ana i ua ahaina hau la. Ua kahiko mua ia na oaia o ua hale la i na nahelehele o ko kakou mau uka aku nei a me na hae o kela a me keia lahui; a ua hoomalamalamaia i na kuikui. Ua nui ka poe i komo aku ma ka uku komo hookah dala, a he okoa na lilo no kela a me keia mea a ka manao e haupu ae ai. He lea no hoi kekahi i hana pu ia ma ia po, a ua lohe mai makou, ua hiki aku ka nui o na pomaikai i loaa mai no ia po i ka Elima Haneri Dala. Oia mau dala, ua hooliloia no na kula hanai kaikamahine Hawaii, e ao ia nei ma keia mokupuni.

            NA MEA HOU MA WAIALUA. O ka Mouo o Waialua, ua poho i lalo a ua nalowale ma ka pule hope iho nei o Novemaba oia ka puu honua o na moku i ka Manawa ino. Ua mahaloia mai ka hana a ka Lunaauhao o laila ma ka ohi ana i na auhau o kela a me keia. Ua kaapuni hele kela i kela hale a i keia hale o ka poe nawaliwali o na kino a me ka poe maimai. A ma ka Poakolu a me ka Poaono oia kona mau la e noho paa ai i ka hake i hiki mai ka poe kino ikaika i o na la, malaila e hookaa ai lakou i ko lakou mau auhau. Ua hoi mai la ka noe o ua aina po lua nei i k alai ke kipu mai la i ka uka anuanu, i ke kula eelekoa, i ka wai ho, hono iliahi a i ke ehu hoi o ke Kai o Puaena.

 

            HOOMAHA O KAPUNAHOU. I kela pule aku neiiI hala, ua hoomaea ke Kulanui o Kapunahou no na pule e lua, a ua hee aku kekahi mau keiki e makaikai ma kela a ma keia wahi makemake ai a ka manao. E hoomaka hou ana ua kula la i ka pau ana o na pule i olelo ia, oia hoi keia Poakahi iho e hiki mai ana, Dekemaba 16.

 

            UA HOOMAIKAIIA.           Ua hoomaikaiia ka inoa o Capt. Vinala e Ka Luna Hooponopono o ka Hale Pai Aupuni; Ma kela mau pule aku nei ua ike iho makou i ka hoopukaia ana ae o kekahi mau mele i hakuia e kekahi mau negero ma ka Hale Pai o ke aupuni. O kea no o ua mele la e hoinoino ana i ka inoa o ke Kapena Vinala. Aka, ma keia pule mai nei ua ike iho makou i kekahi olelo pane a ka L. H. o Ka Hale Pai Aupuni, no kooa walewale ke kumu i hoopuka ia ai ua mau mele la me ka ninaninau ole mamua o ke pai ia ana a ke hooia mai nei no hoi oia i ko Kapena Vinala kulana kanaka Karistiano, a keonimana hoi. Ke mahalo aku nei mkou i ke kanaka i kona wa i ike ai i ka hewa o kana mea i hana ai, ua hoahewa koke iho oia.

 

Maui.

 

            KULA KAHUNAPULE MA WAILUKU. Ua ike iho makou o keia Kula malalo o ke alakai ana a ko kakou Makua Rev. W. P. Alekanedero. Ke mahuahua ae nei ka nui o na haumana i ka umikumamawalu i keia Manawa.

 

            UA LOAA mai kekahi pulalala mai a G. M. K. Kaapoku mai, e hai mai ana i kona mahalo i ka Ekalesia Kalunaha, i ke kokua ka me ke aloha, no ka mea, ua hoouna aku lakou he mau dala a me kekahi maa mea kupono no keia ola kino ana no na haumana o ke Kula Kahunapule o Wailuku.

 

            NAHA KA WILI HOONALOO. Ua loaa mai ia makou kekahi palapala mai a J. W. Lonoaea mai, e hai mai ana oia no ka pa-hu ana o ka wili hoomaloo kopaa ma Haiku ma ka la 2 o Dekemaba. Hookahi pake i make loa a hookah hoi pake i eha mainoino a me ke kanaka, ua haki na uha o na pake, a ua eha hoi ke kua o ke kanaka, m ka hora 10 oia la ka loaa ana o keia poino weliweli.

 

            UA HOOWAHA KA LAI O LELE. Ua lono lauahea wale mai makou i ke puhi lau ulu o Lele, i ka Manawa a ke Alii Kiaaina Keelikolani i hala aku nei i Lahaina, ua aua mai ko laila poe e noho aku oia i alii no Maui, i mea hoohanohano no ka la hanau o ka Moi kaikunane lani ona. Ua hole aku nae oia me ke aloha, aole e noho, e hoi ana no i ka poli o ka makua. Aka, o kea no iho la no ia o ke aloha alii.

 

            HE HANA ALOHA A ME KA ANAANA. Ua kaulana keia olelo mawaena o Hawaii nei, aia no he mau kahuna hoopunipuni kekahi e noho nei iwaena o keia mokupuni e hiki ai ia lakou ke hana i ke aloha o ke kane a me ka wahine, ina ua kaawale laua, a e hiki ai hoi i kekahi mea ke kii e hana i kana mea i makemake ai e loaa mai iaia. Ehia la o na Hawaii opiopio e manaoio nei i na hana lapuwale a me na anaana o ka wa kahiko? A ehia hoi o na elemakule kahiko e hookonokono nei i ka lakou mau moopuna e     

manaoio aku i keia mau hana lapuwale o ka wa pegana. Ma keia mau la, ke paia nein a pepeiao i ka lohe, e hauwalaau ana ma ke kaona nei, mai loko mai o na elemakule Kristiano a me na opiopio kohu hoomana akua io he mea man aka anaana a me ka hana kuoha. Auwe! E alo ko Fatuhiva a me ko Butaritari mamua o oukou.

 

            MAKE I KA LIO. Ua hai mai o D. H. L. Hakuole i ka haule ana kekahi wahine i ka lio a make loa ma Waiohuli, Kula, Maui, o Maria Kekau kona inoa O ke kumu o kona haule ana, ua inu hoohialaai iho oia i na ono a ka naulu a kou ka puu, ua hele hoi a luhe i ka manene heu papipi, ke pii la koi a la okalakala. A i ka wa i hauke iho ai oia mai ka lio mai, aohe pane, aohe oni, a o ka make loa iho la no ia. He papipi ka wai ona I inu ai keia wahine, noloko mai ka o Hale puhi rama Papipi nui o Puniona e ku ana ma ke kulanakauhale o Hilala, a na Pepehikanaka hoi he kupakako nui o ua wahi la i kuai mai me Maria Kekau. A no ka mea, he poe kanaka kupua kela i paa i na makai o ia wahi ke kii aku e hopu, ua uhi koke ia mai la no e ko lakou la mana.

 

            MA KA LOKOMAIKAI o J. H. Kalahikiola, i loaa mai ai ia makou kekahi leta, e hai mai ana no ko kakou Moi Lokomaikai Kapuaiwa Kamehameha V. Penei kana; Ua hiki mai ka Moi Aliiolani Kamehameha V i Kawela nei a me kona mau ukali, a me kekahi o kona mau koa. Aole nae i loaa pono ae na kamaaina I kona hiki ana malaila, no ka mea, ua hala aku lakou ma kahi e, nolaila, kipa ae la ia a noho iho la malalo o ka malu o na kukui, a malalo iho no o ua mau malumalu kukui la kona hiolani ana ia po a ao. Aloha ino ua Lani la.

“ O Alii Iolani he inoa la,

Anoi ke aloha e Kalani la,

Lulu lima i Paikaka la,

I ke one wali o Ohele la.”

A I kea o ana ae, ua hiki aku kekahi mau makaainana lepo ona me kekahi mau wahi opala moena pu ma ko lakou lima, a ua haawi aku lakou i ko lakou aloha `Lii iaia, a o ua Lani la no hoi kekahi i haawi mai I kona aloha ia lakou. A ma ke ahiahi ana iho, holo aku la oia i Ualapue, a hoi mai, a moe hou no malaila ia po, a i ke ao ana ae, hoi loa aku la oia i Kaunakakai. Aloha ia Lani e hele nei i ke kaha pili p Kaiakea. A no kona moe ana hoi malalo o kela mau kukui, nolaila, ua kappa ia aku ka inoa o ia wahi o “Malualii.”