Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 51, 21 December 1867 — Page 1
| This text was transcribed by: | Lf Kaipoleimanu Akau |
| This work is dedicated to: | Jennie Wahine Kaiu Akau |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE VI. HELU 51. HONOLULU. DEKEMABA 21. 1867. NA HELU A PAU 316.
"KA NUPEPA KUOKOA,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00
No na mahina he UMIKUMAMALUA!
$1.00 no na mahina eono.
ME KA HOOKAA MUA MAI.
----------
NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.
NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.
L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)
KA "NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu
EVERY SATURDAY,
$2.00 per annum, or $1.00 per six
months, in advance.
ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.
KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.
ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.
L.H. GULICK.
For the Publisher.
Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.
Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.
HALE PAI KII!
AIA KOU HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,
Mawena o ka HALEKUAI RIPI a me ka HALEKUAI MEA Ale S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu. He emi loa ke kumu kuai o na KII. H.L. KEIKI (CHASE.)
310-1Y Mea Pai Kii.
KE KUNA MALOLO!!
E HOLO MAU ANA KEIA KONA ma na awa o KONA, HAWAII, i hui like me ke kuna "KONA PAKEKE," No na ukana a me na ohua, e ninau ia KAPENA RATHBUN ma ka moku, a i ole ma ka Hale Oihana o C.A. WILLIAM AS.
No Hana, Kaupo, a me Kahului.
KA MOKU KUNA
‘MANUOKAWAI,’
O Akoni ke Kapena
E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I NA Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau ia C. BREWER &co. (BURUA MA).
HE MOKU HOLO MAU NO KONA
A ME
KAU, HAWAII.
E HOLO MAU ANA KE KUNA
“KONA PACKET,”
KAPENA BALAAMA, mawaena o Honolulu a me Kona, Kau, Hawaii. No na ukana me na ohua, e ninau i ke Kapena ma ka moku a i ole, ia C.A. Williams Honolulu, Aper 23, 1867.
Papa Nukuma (R. Newcomb),
A ME
TOMA KEA (Thomas Cross)
NA MEA HUMU BUKE.
Alanui Kalepa Makai o Hale Luina.
No Hilo.
Ka Moku Kuna
“MELE HILO,”
O Sebastian Ke Kapena.
E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana a me na ohua e ninau ia @ (L.L. To@)
HE MOKU HOLO MAU
No Lahaina, a me Kakena
O KE KUNA KALEPA PAA maikai
“Kate Lee.”
O Crane ke Kapena
E HOLO MAU LOA ANA, A HIKI MAI uo hoi ma na Awa I olelo ia maluna. No na ukana a me ua ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia. C. BREWER &co (BURUA MA)
Na Buke i Paiia e ka Papa Hawaii Eia na buke kuai, a me ke kumukuai. Baibala Ohana, ano nui, me na kii, 2 50 a me na Moohana, 5 00 Kauoha Houhapa haole, (Haw. Eng.) 50 Haiao, 25 Hele Malihini Ana, 25 Wehewehehala, 25 Lira Hawaii, No ko ke Akua Ano, 25 Lira Kamalii 25 25 Kumumau Hou, 12 ½ Moolelo Ekalesia, 50 Hoike Palapala Memolele, 25 Himeni Hawaii me ua Leo Mele, 1834, 25 Ninauhoike, 12 ½ Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 ½ Kumu Leomele 12 ½ Haawina Mamalii, Buke 1, a me 2, 12 ½ Haawina Kamalii, Buke elua I huiia, 25 Moolelo o Heneri Opukahaia, 25 Hoike Akua, 25 Eia na buke i haawi wale ia ui. No ka Aoao Pope Hoike Pope Ka Ekale@ oiaio, Palapala Liilii Helu 4 - Makemake anei oe i ke ola? Helu 6 - E hele I o Kristo la. Helu 7 - Ka hoi ana mai o ke Keki Uhauha. Helu 11 - No ka hoohiki wahahee i ke Akua. Helu 16 – Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana. Helu 17 – Mai hana ino I na Holoholona. Helu 18 – No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa. Ka Davida malo Mumumanao. Ka Moolelo o Batimea Puaaiki. L.H. Kulika. Kakauolelo o ka Papa Hookoo ka Ahahui Buenelio o ko Hawaii Pae Aina.
KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA.
Na S. M. Kamakau.
HELU 52
NO KA NOHO ALII ANA O LIHOLIHO
MALUNA O KE AUPUNI, A UA KA
PAIA O KAMEHAMEHA II
He poe akamai ka Lahui Hawaii i kekahi olona. Ua loaa ke olona ma ka ili o ka maoli, maalua, hopue, mumaki a me ka papakoikoi. He poe akamai loa ka poe kahi olona; a ua hauaia ka papa kahi olona a ololi he eha paha iniha kona laula, ewalu a eiwa kapuai paha a oi aku a emi mai paha kona loa. O ka iwi kua honu kona koi-kahi, ua kalaiia a oi, a maluoa o ia papa a me ke koi-kahi kahi e hoomaemae ai i ke olona, a he hana kupono no hoi i na kane a me na wahine ka hoomaemae ana i ke olona. He mea waiwai nui ke olona i na kanaka hahiko a me na alii o Hawaii nei. A noloko mai o ke olona ka upena, kea ho lawaia, kea ho lino a me na kaula waiwai a pau i hana ia mai loko mai ke olona. i keia wa, ua emi ka hana ana i ke olona a me ka mahia ana ia mea waiwai a ka poe kahiko o ia kau i hala e aku.
O ke kalai waa kekahi hana akamai a kaulana hoi a ka poe kahiko o Hawaii nei e hana ai. He nui no na loina akamai i ke kalai ana i ka waa. O ka lako i na koi o ke kahuna kalaiwaa. I ka wa kahiko, aole no he koi kila a me na lako hao. O ke koi o ia wa, oia ka pohaku hokele, a o ka ala makahinu a me ka pahoa. Ua loaa ka pohaku hokele ma ka loa o Pele, malaila e ka ai ke koi, a ma Kuluakoi i Molokai a me na wahi ala paakiki e ne, a malaila e loaa ai ke koi, aka, he hana akamai no ka imi ana e loaa ai ke koi. O ka pupuole, oia ke koi hoomaikai o ka laau kapili o na moo a me na kupee ihu a me hope; a o ka pupu makiloa ke kila pao puka, a o makilihoahoa ke kila pao i na pepeiao; o ka iwi ilio ke kui e houhou ai i na puka holo o ka laau a me ka waa.
I ka noonoo ana i ka lakou mau mea paahana, ua kupanaha loa ke akamai a me ka hohonu o ko lakou ike. Pehea la i hiki ai i ka poe kahiko o Hawaii nei ke kalai ana i auwaa kaulua nui? Ua pohihihi a maopopo ole keia ninau, aka, ua olelo mai o Kauhi a me Kahipoleau, na holo laua ma ka waa kaua o Peleioholani, o Kaneaaiai ma ka inoa; eha kanaha kanaka e holo maluna oia mau waa i ke kaua. Ua oleloia, o Kaneaiai ma na waa kaua o Peleioholani, he mau waa kui a he mau waa apana i hana akamai loa ia.
Ua nui na kaua mai Hawaii a Kauai, a ma na waa no e holo ai i Kauai, i Maui a me Hawaii; a pela no hoi i holo mai ai ko Hawaii poe alii i ke kaua ma Maui, Molokai, Oahu a me Kauai. O ko lakou mau waa, he kaulua, he peleleu, he hoapipi, a he kaukahi nui a me na waa lehulahu loa. He mea kupanaha loa no ko lakou akamai. Aole no e hiki ia kakou i keia wa ka lakou mau hana.
Ipulaau – He hana akamai ka poe kalai umeke laau, ipukai laau, na pa laau, na pa laau holoi a me ka ipukuha. Ua loaa mai keia mau mea no loko mai no o ka laau kou, a mai loko mai o na laau kamani a me ka laau milo. Ua janaia na ipulaau, ipu umeke, ipu kai, na pa e ai ai, pa holoi lima, ua hanaia ia mau mea a noho ke aka iloko, me ka hinunu launa ole, a me he mea la ua vinikiia ka hele a aloha lua. Ma na ahaaina a na’lii, ua hanohano na umeke, na ipukai, na pa ai, na pa holoi lima, na pa holoi maka; a ma ia mau mea, ua kuonoono na alii o ka wa kahiko, a ua kokua ia e na ipu pohue, nounou, pa-ka, laha, kumuhala, ka-ku kilu, hulilau a me na kilu puniu. Aole lahui kanaka o ka Moana Pakipika nei, i like ko ke Akua haawi ana mai i ka pomaikai e like me ka lahuikanaka Hawaii nei. i ka lahuikanaka Hawaii, ua haawi mai ke akua i ka ipuawaawa, aia maloko o laila na lako a pau, oia hoi ka umeke, ka ipukai, ke pa, ka huewai, ke pla, ke kiaha, ke pa, ka huewai, ke pola, kekiaha, ke pa holoi, ka pahu a me na lako no a pau.
Haku mele – O ka haku mele kekahi hana akamai a laauao o ka poe kahiko a ua kaulana loa ia poe ma ia hana. O ke mele Koehonua nae, he kamakua ka leo ma ke mele ana, i Akaka kea no on o na huaolelo maloko, a i maopopo ai no hoi kea no e kela a me keia hua; he kuolo ma ke mele ana a he kaohi ka leo iloko o ka puu a he alala i ke kumu kileo; a i ka haanou ana mai i ka makani. Ua kohi maikai ia ka leo akaka lea. O ke mele Koihonua no hoi, ua pili no i na kupuna alii a me na mookuauhau alii, e hoike ana i kea no o kona alii kiekie a me kona mau kupuna. Ma ke mele Koihonua o Kualii, ua hanaia o Kumuuli a me Kumulipo; a ma ke mele hoi o Peleioholani, ua hookomo ia ka mookuauhau o Olelo me ke Juamoo o Haloa; a ma ka Noho O kamahano, ua hookomoia ka paliku a me ka mooalii o Punaimua. O kahookomo ana a ka poe akamai loa kekahi mea i loaa mai ai na mookuauhau kupuna i keia wa. O na mookuauhau kupuna keia mamua aku o Wakea, o na kupuna kahiko loa ia o ko Hawaii nei. M ka mookuauhau i Keaaokahonua, e loaa o Adama ma, o Nou ma, a me laleka ma. Oia kekahi kumu akamai loa o ka poe kahiko. Ua loaa no ka mookuauhau o Noa a me kana poe keiki, a me ke Kaiakahiualii ma ia mookuauhau, a ma ka mookuauhau o Kaiakea a me kana kaikamahine o Kaakaukakuwiliweli, a o kaakaupua hoi kekahi inoa ona.
Ma ke mele o Kualii, ua loaa ka haole a me na aina o Kahiki, a me ka olelo a me kea no o ka la. He nui kea no o na mele, a he hoi no hoi ka waiwai i loaa maloko o na mele a ka poe kahiko i haku ai. Ua hana ia ko ka lani, ko ka lewa, ko ka moana, ko ka honua, ko ka la, ka mahina,na hoku a me na mea a paa. Ua hanaia na mele me na waiwai huna iloko o ka lehulehu loa. He nui na loina a me na koana iloko. He nui kea no o na mele, oia hoi, he mele kupuna, he mele aina, he mele alii, he mele hiilani, he mele mahalo, he mele aloha, he mele kuamuamu, he mele pule, me mele kanikau, he mele hiamoe, he mele hoala, he mele noi, he mele aua, he mele kahea, he mele haawi, he mele hookiekie, he mele wanana, ke mele kilokilo, he mele hemanema, a he nui loa kea no o na mele, a he nui no hoi ka waiwai iloko o o kekahi, a he lapuwale kekahi. O na mele olioli a himeni hoi he mele hoomana ia ma ka himeni ana. Aole nae i like loa ke mele ana, he aheahe ka leo, he ii ikaika i puu, he kani nonolo ka leo i ke kuwu pepeiao, he olaola ke kani ana i ke kumu o ke kileo, he olu ka hanu i ka umauma, he pii iluna a he iho ilalo, e nawe kaikai ana ka holo ana o ka makani i ka lau o ke alelo, e hamama maikai ana ka pai niho, a e ouka maikai ana ka waha me ke kakauha ole o ke na. Oia ka poe akamai i ke oli i ka wa kahiko.
O ka haku ana o na mele Koihonua, Kaikupuua, Kamakua, ua kkapu ka haku ana o ka poe olohe i ike i ke kuauhau, kakaolelo, kalaiaina, o lakou wale no ka poe nana e haku ke mele Koihonua, a Haikupuaa, ua like no ke kapu me ke kapu i kea o ana i ke kuauhau. O ka haku ana i na mele wanana a mele pule, ua loaa maloko o ka uluhia ana o ka uhane a me na kaula. O na mele inoa a me na mele hiilani, mahalo, kanikau a me ka lehulehu o kela a me keia ano mele, ua loaa mai loko mai o ke kanaka hookah; a ma ka Manawa pokole, ua holo ke mele, ua pau kea no a me na loina o kea no o ke mele, ke maupopo me na kaona a me ua loina; ina no ka aua, no ke pi, no ka maikai, no ka ohumu, no ke koa a me kela ano keia ano. Ina he nui ka poe nana e haku ke mele, alaila, ua haawi lalaniia i ka poe e noho ana iloko o ke anaina, a o ka haku mele ka mea nana e haawi; a ina elua kanaha kanaku, elua kanaha lalani ia e paa i ka hoopaa ia, a i ka hoohui ana, ua lawa ae la ke mele holookoa. Pela no hoi na haku mele elua, ekolu, a pela uku. O kea no o na mele i haku noiau ia, ua kupono i ka ii a me ka anoi, e pili pono ana kea no i ka makemake o ka mea nana ke mele.
Ua pili ka nui o na mele inoa i na Moi, No na’lii, no nakeiki me kakua a me na keiki punahele. Ua hana ia na mele me na ano he lehulehu loa, aka, he mau mea maikai uae ka nui, a he mau mea pelapela no hoi kekahi. Ua maikai a lea loa ke olioli ana, aka, o ke kaona maloko, ue nane ia po ke pi, no ka aua, no kela ano keia ano, aka, aole mae i ike ka lehulehu i kea ano, o ka lealea ka lakou i makemake, a malaila ka manao nui, me ka ike ole i ke kaona no ke mele. (Aole i pau)
Ke Kaao o Hesana.
Helu 26
Mahope iho o ka loaa ana iaia o ka iwi mai ka ula mai, oia kona Manawa i hoi hou mai ai i hope i ke alanui ana i heie aku ai, a iaia hoi e hoi hou ana i hope, ua ike ia aku la ka uluaoaana mai o na kanaka he mau tausani me na ilio hahai pu, a o na liona hoi a me na holoholona hae a pau o ke kula kekahi i ike ia e holo mai ana i ona la. Nana ae la o Hesana ia lakou la a maopopo iaia o na enemi hooweliweli keis ana i lohe ai, nolaila, hookomo iho la oia i kana pahikaua iloko o kona wahi, a hoopaa ae la no hoi i kona mau pepeiao me ka pulupulu, a hoomau aku la oia i kona hele ana ma kona alanui hel me ka hopohopo ole. Lele mai la na ilio kae iluna ona, aole oia i makau iki, aole hoi i holo iki aku, aka, haule wale iho la no na ilio i ka lepo a lilo ae la i mea ole. Alualu mai la no hoi na liona, a i ko lakou wa i oaka ae ni i ko lakou waha e ale aku ia Hesana, aia hoi, ua lilo koke ae la lakou a pau me he lepo la imua o Hesana, a pela no hoi me na kanaka i alualu mai iaia, mamua ae o ko lakou Manawa i wala ae ai i ka lakou mau pahikaua e hahau mai iaia, aia hoi, ua lilo ae la ko lakou mau kino i mau kino pohaku. Aole no i hoopuiwa ia mai o Hesana e ko lakou hoomakaukau ana mai iaia, aka, hele kuoo aku uo oia e hiki i ka rumi pouli ana i noho mua ai, aia hoi, he puka ke hamama mai ana a hiki i waho, a i kona wa i puka aku ai i waho aia hoi, e ku mai ana ka Haku alii Barona ona Feare mawaho. “Ma o ka mea ike ole ia e ola ke Alii Hesana.” Lalau mai la oia i kona lima a kuhikuhi aku la i ka mauna Aora, a i ke poo hoi o ka muliwai Nepo me ka kakai pu aku iaia e malama pono i na mea a pau ana e hana aku ai. * * * * *
Hahai hou aku la oia ia Hesana i na mea a pau ana i hahai mua aku ai, a hookuu aku la iaia. Ia Hesana i pii aku ai i ka mauna Aora, aole me ka luhi nui a me ka maloeloe hoi, aka, ua hoopolule ia kona pii ana e ka mana i ike ole ia, a i kona hiki ana aku no hoi i ke kumu o ka mauna a me ke poo o ka muliwai Nepo, aia he mau kia pohaku kiekie ke ku aua ma kela a me keia aoao o ka muliwai Nepo, aia he mau kia pohaku kiekie ke ku aua ma kela a me keia aoao o ka muliwai, a mawaena o laila kahi i kuhikuhi ia aku ai iaia, malaila e lu uku ai oia i ka mea ala kupua, a mamuli hoi o ka maua kilokilo e wehe akea ia mai ai ka puka e waiho la ma kona wahi iloko oka muliwai. Hana iho la o Hesana pela a inaloo iho la ka wai o ka muliwai, a ike ia aku no hoi ka puka e waiho mai ana, iho aku la oia ilalo o ka lua, a hookomo aku la i ka iwi o ka ula iloko o ka puka ki me ke kahea an ae, “E aouli ena mauna, no ka mea, ua haule kou mau enemi,” a ia wa i hamama mai ai ke pani o ka puka, a oili mai la mai loko mai olaila kekahi nunui me ka hoana mai i ka pahikaua; aole no hoi i kana mai o kona huhu, a iaia i hoomaka ae ai e hahau mai ia Hesana, puana ae la o Hesana, “auhea kou lanakila ana,” a nalowale koke aku la ua kanaka nei. Komo aku la o Hesana iloko o ka puka hao hoopilikia.
Mahope iho o ka loaa ana oka ipukukui aladana iaia, hoi mai la oia a hoomaikai hou ae la i ke ano o ka aina e hike me kona ano mua. Mahope iho o ka hoohialaa ana o lakou i na lealea a me na olioli he nui maluna o keia mokupuni, ala mai la na halialia aloha o Hesana ia Bidia, akahi no oia a ike i ke koikoi o na mea i kau paona ia e kona puuwai, no ka mea, o kela wahi papa ana i paa ai maluna o ka mokupuni mua a laua hoi me Soda i heluhelu ai i kea no o na mea kakauia, akahi no a ike pono o Hesena i kea no o ka mea i kakau ia maluna olaila, penei ka heluhelu ana: “E ke keiki kanaka i hanau ia mai hoi mai loko mai o ke koko hookah e like me ko’u nei a me ko’u lahui, mai hoonele ia kou mau maka i ka nana ana i keia inau huaolelo i kakauia, a e heluhelu oe i na lalani o keia papa me ka noonoo. Auhea la ka mea i ike i na ehaeha o keia ao a olelo ae ia, aole i hookokoke mai ka make ma kona ipuka? Auhea hoi ka mea puuwai palupalu i kike me ko’u nei i hiki ole ke olelo ae e aho ka mae ana mamua o ke ola ana e ike i keia mau poino e kakali mai ne ia’u? Ke hele nei au i ka hiku o na mokupuni a i ke kanahiku hiku hoi o na hoopai mainoino’e ili mai ana maluna o’u, a i kahi hoi au e manao nei aole au e ola ana a hiki i ka palena o na la he kanakolu. Aloha nui oe e ka mea e heluhelu ana i keia papa”
Ua hiki anei i na upoi ana a ko Hesana mau lhilihi ke hoopaa iho i kona mau kuemaka? Ua olelo mai oia aohe ona manao ana no ka ai a me ka hiamoe, no ka mea, aia kona ake nui ana no kela mau enemi hoomainoino, a me ka uhane mamamae i opea wale ia e lakou e paa iloko o na poke hao a ke aloha ole a me ka makona. Ua kauoha koke ae ia oia e hoomakaumau ia lakou a pau e holo aku i ka mokupuni ahi mamua ae o ka puka hou ana mai o ka la e hookalamalama i na kuahiwi o ka mokupuni eleele. A i ka wa no hoi e ano mai ana ke ahiahi kena aku la o Hesana ia Soda e hamo iho ia laua i ka hinu o ka aila o na papaua. Ae mai la o Soda alail, hamo iho la laua a paa, palima ka hamo ana i ko laua mau kino iho, a i ka wa i makaukau ai laua ku ae la o Hesana a kakea aku la i na ili uhane a me na kauwa o loko o ke komo e hele koke aku lakou. * *
Ua hiki la lakou i na kuaau o ka mokupuni ahi i ka huli ana o ka pawa o ke ao. A e mau ana no hoi ke okooko o kea hi o na wahi a pau e hoopuni ana i ka mokupuni. Ua pakolu ia ko ka Haku Alii Barona lele ana a puni ka mokupuni me ka hoomakaikai aku ia Hesana i kea no o na kulana o ua mokupuni nei, a me kahi hoi e hiki ai ia lakou ke komo aku iloko o ua mokupuni la. Mahope iho o ko ka Haku alii Barona kaapuni ana i na mokupuni la, olelo ae la ia i na’lii Uhane, “Ua makaukau kakou e komo i keia Manawa, e liolio oukou a e koa hoi, no ka mea, ua pau ka Manawa e kakali hou ai kakaou.” O Dasana a me Menia na mea i komo mua aku, a mahope iho o laua ko laua mau koa ko laua mau koa ponoi, a mahope iho o la kou o Balada a me kkona mau koa a me Dasi ma, a mahope iho hoi o lakou o ka Haku Alii Barona a me Hesana laua o Soda. ia Dasana ma i hiki aku ai iwaenakonu o ka mokupuni, aohe mea i kue iki mai ia lakou. Aoke hoi i ke ia kekahi mea kino uhane e lele ae ana a hiki wale i ko lakou Manawa i pau akoakoa aku aie iloko o ka mokupuni ahi, a ia wa no hoi i makele ai lakou i ko lakoku mau wahi e hele ai.
Aia no ke ahi ke pii nei me kona okooko a o na mea hoi a pau ke huli nei lakou i na enemi iloko o ka ula okooko o kea hi, aka, auhea la na enemi? Aia la i hea o Anejao a me kona poe koa. Oiai lakou e huliana i na enemi, aia hoi, ike ia aku la ka malu ana mai o na ao elele i ka lewa, a i ka wa i hookokoke mai ai ua ao la, aia ka! O Anejao a me kona poe koa he lehulehu. A o ka hoomaka iho la no ia o ke kaua ikaika ana mawaena o na aoao a i elua, i ka wa i lele aku ai o Dasana ma a me kona poe koa, me he mea la ua opiopi ia aku lakou a pau iloko o na enemi he lehulehu loa i poi mai maluna o lakou.
[Ke hoopokole ne makou i ko lakou moolelo o ke kaua ana, no ka me, e hooki ia ana ko kakou Kaao i keia pule, a e kikoi ia aku ana i ka loaa anu o Bidia Samela a me ko laua mareia ana a lilo ai o Hesana i Alii no na mokupuni Uhane a i Moi hoi no Kasimia, a o Soda kona Kuhina Nui no na mokupuni Uhane, a ma kekahi ano hoi he Hooilina Moi o ke Aupuni o Bohemia.]
Ewalu la o ko lakou kaua ikaika loa ana, a ua luku loa ia na enemi a pau. A ua paa pio hoi o Anejao a me kona poe kuhina a me na’lii kupua e ne he nui, a i ka wa i pau ai o ke kaua ana. Ua huli koke ia o Bidia, a ua loaa aku hoi oia a me kekahi poe paahao e ae iloko o ka Halepaahao o Lodiora, a na na’lii Uhane o loko o ke komo i hoomakaukau i kekahi hale nani no Bidia e noho ai, a he mau hale okoa hoi kekahi no na keiki alii e ae i hoopaa pio ia a me na kanaka hanohano o na Aupuni e o ka honua.
Ua hala aku la o Hesana ma laua me Soda i kahi i ku ai o ka ipukukui aladana iwaenakonu o ka hojua, mawaena aku hoi o na kaulu ewalu o na mauna o Ebena. He nui na pilikia o ko Hesana ma hele ana, aka, ua hoemanawanui no laua, a i ka wa i loaa ai o ka ipukukui aladana, o ka wa no ia i hoopau loa ia ai na iao o ka mokupuni ehiku, a pio no hoi kea hi kupua nana i hoowela na paia o “Kalamaihiki a owela ai ka mauna, ke puke la ka lani i kea hi a ka wahine ai none nana i awaa ku ai ka halelo i na pae moku.”
I ka wa i hoi hou ai na mea a pau o ka aina a like me kona Manawa mua, oia ka wa i hohola mai ai na eheu o ka maluhia maluna o na mokupuni a pau, a heihie mai la ka malamalama o ka la me kona ku konale no ka Manawa mau loa maluna o ua pae aina kupua la. A i ko Soda wa i hoi aku ai akahi no laua a halawai ae me Bidia iloko o na apona pumehana a ke aloha e hiki ai i ka haku mele ke akena ae, “He alii ke aloha no na hoalauna elua i hoohuiia mahope iho o ko laua kaawale ana no ka Manawa loihi. He “lii hoi ke aloha no na puuwai elua ihoomomoa ia e n alia kaponi.”
Mahope iho o ko lakou launa ana, ua hoolauna ia ae o Hesana me ua Hiwahiwa la o ke Aupuni o Bohemia, ka mea laha ole hoi iwaena o na tausani opuu momi o Kasimia a me Auragura. Ua kuka iho la ka Haku Alii Barona a me na’lii Uhane no ka hoopalau ana ia laua, aka, pane mai la o Soda e wiho i na manao ana pela a hiki i ka wa e ike mai ai makuakane, no ka mea, aole i ike ia kona popo i keia Manawa, oiai aia oia iloko o ke kanikau a me ka luulau no ke Keiki.
Ua ae ia ka Soda noi, a ua haawiia ka hooponopono ana o ka mokupuni ahi maluna o Dasi, ka me i nai me kona ikaika a pau iloko o na hoouka kaua he nui me na enemi, a hoomakaukau koke ia ae la hoi ko Bidia hoi ana e ike i kona mau makua, a pela no hoi me Hesana ma.
Na Menia a me Balada i lawe aku is Soda me laua me Bidia i ko laua makuakane me na kahiko nani he nui i kaikai ia e na manu he tausani. A o Hesana hoi, hoi ae la oia ma na wahi a pau ana i hele mai ai, me ka haawi ana aku i ke aloha i kela a i keia a me ka hooponopono ana i na kulana o keia Luna keia Luna nana e malania i kona aupuni, a hiki i ke ana o na nunui ma ka mauna o Kausakusa. Hoouna pakahi aku la oia i kela mea keia mea i hoopaa ia ilaila e ka mana kupua o na nunui i ko lakou mau wai ponoi iho a o Hesana hoi lawe ae la oia i na waiwai makama a pau loa o ka Hale Alii Lodiora i Makana na kona makuakane, hookah tausani ka nui o na manu i kaumaha i na waiwai makamae o kela ano keia ano, a he umikumalua hoi tausani mau uhane e hlihali ana i waiwai hookup i na pe hune a pau, he waiwai manawalea ia ia lakou e like me ka noao mau o ke’lii.
I ka wa i haalele mai ai o Bidia ia Hesana, ua haawi mai ia oia i kana olelo hope, e kali o Hesana iaia iloko o na mahina elua, a mahope o ia nanawa e hiki aku ai oia i Kasimia me kkona Makuakane a me kaikoeke hoi ona.
A i ka wa i hala aku ai o Bidia ua ao mai la ka Haku Alii Barona o na Feare ia Hesana i kekahi mau olelo o ka noho ana o ke kane a me ka wahine a ua hoolohe pono aku no hoi o Hesana.
Mahope iho o ka halawai aloha ana o Hesana me kona mau makua, alaila, olele mai la kona makuakane iaia, “Ua hookokeke main a la o kuu ola ana ma keia ao e maalo ae mai l’u aku, a ke waiho nei kuu aupuni imua o kou aloha hooilioaolelo mai kou mau kupuna kahiko mai. Ua nui oe, a ua oo, a ua akamai hoi ma na mea a pau, a he naauao hoi kou i oi ae mamua o kekahi mea kino e like me oe maluna o ka honua a pau e ola nei i keia wa. Nolaila, ua kauoha ae nei au i kuu Kuhina Nui e hooalii mai lakou ia oe, a e poni ia hoi oe iloko o ke aloha o kou poe makaainana make alii a me na Kuhina o ke aoupuni oiai au e ola ana, a i lawe no au i ka olioli o kou la i hooalii ia ai mamua o kuu iho ana akku i ka lua kupapau me ka ike ole.”
Kulou hoomaikai aku la o Hesana imua o kona makuakane Moe, a kauoha ia ne la na luna e kala aku ma na palena a pau o ke aupuni i ka olele kukala a ka Moi no ka hooalii ana i kana keiki i nani hakahaka nona. Ua olioli koke na kanaka a pau oke aoupuni i ko lakou wa i lohe ai e hooalii ia ana o Hesana i Moi no lakou, a hele mai la lakou i ona la me ka hoonani ana i ko lakou Moi opiopio.
He umikumalua la o ka la o ahaaina ana o ke alii a me kona mau kakaainana, a iloko o ia Manawa, ua piha loa ka aina a pau i ka hauoli a me ka lealea i hiki ole i na huaolelo ke haakena ae i ka nui o na mea i hanaia.
Mahope iho o keia manawa, a i ka wa hoi i mama ae aie ka waina o kela mea keia mea, ua hiki mai la o Bidia Samela a me kona mau ukali he ni, a ua hoomau hou ia no ka olioli ana no ka manawa loihi. Ma hope iho o ka hala ana ae o na la he kanakolu, ua hoomakaukau ia ka mare ana o Hesana ma laua me Bidia, a i ka wa i makaukau ai ka mare ana, ua hiki mai la ka Haku Alii Barona o na Feare a me na Kauwa o loko o ke komo a ku imua o lakou, a he mea weliweli loa ia i na kanaka i ko lakou ike maka ana aku i keia poe lino eepa e halawai pu mai ana me lakou. Ua mare koke ia ae la o Hesana ma imua o ka Haku Alii Barona, a na ke kaikunane o ka wahine i haawi aku ia Bidia iloko o ko Hesana mau lima.
Mahope iho o ko laua mare ana, ua mare ia ae no hoi o Soda me ke kaikuahine o Hesana, a noho iho la lakou me ka olioli a me ka pomaikai i loaa iloko o ko keia ao noho ana.
A pela i noho ai o Hesana me ka pomaikai no na kakahiki he nui mahope mai a hiki i ka wa i kipa mai ai ka mea hookaawale hoalauna ma ko laua hale; mahope iho o kona ike ana i kana mau keiki a me na keiki a kana mau keiki, a hiki i ke kualua o kana mau moopuna.
Ma keia wahi ke oluolu nei ka mea kakau Kaao e haawi aku i na puili a ke aloha ia oukou e na hoa hoomanawanui o keia mea he heluhelu Kaao, a e hoomaha ae hoi i ka luhi a me na inea o ka hoopau ana i ka welau o ka manamana me na kulu kohu eleele oka inika. Aia hoi he manawa no e kakali mai nei no ko kakou launa hou ana aku me oukou ma na moolelo e ae o keia ao i hele a piha u i na Kaao hoolealea, i na moolelo aiaio, ina mookuauhau, a me na koe-honua o na aupuni kahiko. Aloha ia oukou. ONIULA.
Ke paiia nei he 1291 nupepa ma ke Aupuni Hui o na moku o Beritania Nui. Ma Enelani 965, ma Wale he 49, ma Sekotia, be 138, Irelani 128. No loko mai o keia he 55 mau pepa puka la ma Enelani, hookahi ma Wale, hookahi ma Sekotia, he 13 ma Irelani, a hookahi hoi ma na moku o Biritisa.