Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 51, 21 December 1867 — Page 3
| This text was transcribed by: | Lurline Mcgregor |
| This work is dedicated to: | Daniel Pamawaho McGregor |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KE KUOKOA. HONOLULU, DEKEMABA 21, 1867
NA OKOHOLA O KEIA KIKINA. - Ua pau loa aku nei na wahi okohola o Honolulu nei i ka holo a he elua a ekolu paha mau wahi moku iki i koe, a ina e malie paha mau wahi moku iki i koe, a ina e malie paha keia la a me ka la apopo pau loa i ka holo, a neoneo hou iho kakou, a he anoai paha ka na wahi manuwa a me na kalepa e kuku mai ai na wahi kia. E aho no hoi ia.
KE KUAUA O KA PO POAKOLU. - I lawa no a iho aku ka la o ka Poakolu iho nei, o ka haule makawalu mai la po ia o ka ua, a kahe nui mai la ka wai o ke kahawai, a komo mai la ka wai k kekahi mau hale, a o na waa elua e kau ana ma kahi maloo ma ka uapo a Kamika, lawe kolohe ia aku e ka wai ia po. I ka Poaha ana ae, i imi ia aku ka hana, loaa aku i kai o Koholaloa.
MAI ILI KEKAHI OKOHOLA. - I ke awakea Poakolu iho nei, ua kalewa mai kekahi okohola mawaho o ke awa, eia no nae ke Kapena i uka nei. I ka holo ana a ka moku a ka nuku o ke awa inaluna aku, loaa i ka pohu, a o kahi no ia i kuoili mai ai a kokoke loa i kuanalu. A ina he makani makai mai, in a la paha ua poino. O ka hoeu koke ae no ia o kekahi mau waapa o ka uapo, a kii aku la e kokua i ka moku poino. Ua ahiahi loa iho paha, kii aku la ka mokuahi Pele e koko i waho loa.
HALE LILO I KA WAI. - Ua lohe mai makou mai a Nohokuaaina mai, ua hooneeia mai e ka wai kekahi wahi hale ma ke kahawai o Kamoihili me na kanaka no maloko o ka hale, i ka wanaao Poaha iho nei. Ua pakele no na ola a pau aohe mea i poino. O kekahi poe hale e ae e ku ana malaila, ua kemoia e ka wai, a ua halana ia, e ole na wahi punee, pulu ole ai i ka wai. Wai io aku la ua Waikiki la o makou, e ole la hoi he wa ine no la keia o ka makahiki, ku io aku la na hale i ke oleoleo.
HOLO KA HANA. - I ka auina la o ka Poaono o ka la 7 o Dekemaba nei, o ka hora 3 paha ia, puka aku ia ke kuna Tlying Dart mai Honolulu aku nei, me ka manao e holo i Kawaihae e hooili pipi a hipa ai. I ke kakahiaka o ka la Sabati, hookomo aku ana ia i ke awa o Kawaihae. Holo maoli keia e hiki ole ai i ke Kilauea ke kuu pau i kona mahu a me kona mau pea. Ke hoomanao nei makou i ke kuna Marilda e holoholo nei i kekahi wa i hala. Haalele ia Honolulu i ka hora 5 o ke ahiahi Poalima, a ku ma Kohala i ke ahiahi Poaono, a hanwiia na nupepa Kuokoa o ia Poaono ma ia ahiahi. O ko makou alii moku kekahi ma ia holo ana.
UA LOAA MAI kekahi palapala hapala ia makou i kakauia e "Ka lau Lipoa o Mokihana," e hai mai ana i ke ano o kekahi kahuna lapaau hoopunipuni, aka, no ke ano ku loa i ka hilahila o na olelo maloko, nolaila, ua kapae ae makou i ka hoolaha maoli ana i ke ano holookoa o ua palapala ia, a no ka mea no hoi, aole i maopopo ia makou o kona inoa maoli kela e kau ae la o "Ka lau lipoa o Mokihana. O ka makou no ia e ao aku nei a pau ka haoeri o ka olelo ana aku ia oukou, mai puni wale aku i na kahuna Hawaii, aole he noho o oukou a lohe iki, a he puni nae hoi ka hoouna mai i ke Kuokoa, i aha ai ia ka hoouna ana mai?
Maui.
KULA AUPUNI MA KAHAKULOA. - Ua hai mai o W.K. Poniuailaoa ia makou aole he malama pono ia o ke Kula aupuni malaila. He molowa maoli ke kumu, he olioli a me ka hula ka nhana ka hana maloko o ka halekula i ka wa e kula ai. Aole oia wale no, aka, o ka haalele maoli no kekahi i ke kula i kekahi manawa a holo i Hamakua e noho ai a hala ae ana kekahi mau la. Ua olelo aku na haumana i ua kumu nei aole lakou makemake i na buke piapa ka lakou e kula mau ai, aka i Buke Kaoha Hou ae kekahi Buke e heluhelu ai, no ka mea, oia ka buke e heluhelu ia ai ma Lahainaluna, aole nae ae mai ke kumu. Ua mihi na makua o kilo ka laou mau keiki i poe pegana. Ua ike oia i kekahi kaikamahine nui he 15 makahiki, aole ike iki i ka heluhelu, aole hoi i ke kakau lima.
KULA AUPUNI MA WAILUKU. - Ua hai mai o G.M. Kaapoko ia makou no ke ano o na Kula aupuni malaila, o na kaikamahine kai hoopaa ia mana kula e ao ai, a o na keiki kane ke hookuu wale ia nei e hele i ke Kumakahiki, a he auwana hele wale iho no kekahi poe, aia hoi na kanaka makua ke hana pu nei me na keiki a lakou e panapana hua mabela ai, a ke ninau mai nei oia. Nowai la keia hewa o ka hookuu wale ia o na keiki a e kohu like ana paha me na keiki pegana o na pae aina naaupo?
[Eia ka makou malaila no na kumu no a me na luna kula kela hewa o ka hookuu wale ana i na haumana e auwana hele, oiai ka manawa e kulapana lakou i na haumana, no ku mea, ua ikaika ke kanawai no na haumana haalele kula i keia manawa, a o ka makaala ole o na luna kokua o ia hana ka mea hemahema ai, a o ka huipu ana o ko lakou palaka me ka hoopanee wale ia o na manawa kula e ka Papa Hoonaauao kekahi mau kumu e hoemi ia ai ka holomua ana o ka kakou mau keiki ma na mea naauao. L.H.]
Hawaii.
LA HANAU O KA MOI ma Inakahua Kohala A. Hawaii. - Ua hai mai o Punahoa, i ka malama ana o lakou i ka la hanau o ko kakou Moi ma kahi o Naihe. Ua lulu pa hapaha ae lakou i mea e lako ai na mea ai a ua, hoomakaukau iho hoi lakou i na mea ai noloko mai o na wahi apana dala a lakou i lulu ai. O ka lakou mea ono i hana ai he uala maoli no i ai ia a aeae a huipu ia me ke kopaa a palai ia maluna o ke pa palai. He "Kohala mea ono ka inoa o keia mea ono."
LA 28 NOVEMABA. - Ua hai mai o J.W. Davis ia makou. Ua malama ae ke keiki lala wai o Hamakua Hawaii i ka la Kuokoa o ko kakou aupuni ma Paauila Hamakua oia S. Kipi Esq. Ua nui ka poe i hele ae i ua ahaaina la e hoohauoli, a e inu lanakila hoi i na kiaha wai maemae o ka noho Kuokoa ana. A na ka Mea Mahaloia J.W. Iaukea Esq. ka haiolelo ana no na mea e pili ana ia la.
-No na hana a ka Luna Helo a me ka Luna auhau. Ma ka la 9 iho nei o Kekemabe, ua hoopii ae ka Luna aohau o ia wahi imua o ka Lunakanawai no ka poe aie kaa ole. O ka nui o na inoa o ia poe he 58 a mawaena o keia poe he wahine kekai i auhau no na auhau pili kino, o Kaoni kona inoa.
-Ua hai ia mai no hoi ke ino o na alanui o Hamakua e kela mea nona ka inoa e kau ae la maluna, no ke kapulupulu o ka hana a ka Luna alanui ke kumu'i ino ai.
KEIKI HAULE I KA HOKI a make loa ma Kealia Kona Hawaii. - Ua loaa mai ia makou he mau palapala mai a D.Wl Hiapo a me Ione S.W. K. e hai mai ana i ka haole ana o kekahi keiki i ka hoki a make loa ma ka la 5 iho nei o Dekemaba; o Kelekolio kona inoa. He umi wale no makahiki o keia keiki a make aku la. - Ua hai po ia mai no hoi ia makou i hoouna ia ua keiki nei e hookaa i ka aie i ka mea pepeiao laau, a hoi mai mai laila mai, aia hoi hookolohe iho la ua hoki nei o ka hoololohe iho la no ia, a owala, a peku, a o ka hele loa aku la no ia i ka pono ole. Hoko o keia manawa e owala nei o ka hoki, olelo aku la kekahi poe i ke keiki e lele iho ilalo a e kai maoli i ka hoki, aka, aole i ae ia mai. Ua holo pukaka aku la ka boki me ka hoomau no i ka peku ana a haule iho la ke keiki ilalo, paa no nae kekahi wawae iloko o ke kaula keehi. Ua kuia kona poo i ka peku a pahu mai la ka lolo, a ma kona kipoohiwi no hoi kekahi, a me ka umauma, a i ka wa i hemo mai ai ka wawae mai ke kaula keehi mai, haule aku la oia ua make loa. He manene a he lihaliha manaonao makou i ka lohe pinepine mai, ke make ua wale mai nei na keiki opiopio. I kela pule aku nei loaa mai la kekahi leta ia makou mai Kauai mai e hai mai ana i ka lele ana o kekahi keiki i ka pali a make loa a eia hoi keia, - i haule i ka hoki a make loa, a lilo hoi kekahi i ka wai a nalowale. Nolaila e makaala, mai noho nanea, no ka mea o ka la o ka Haku, me he aihue la ia i ka po.
NO KO KE AKUA AUPUNI ma Kau Hawaii. Ua loaa mai ia makou kekahi mau palapala mai a J.W.P. a me W. Kahalelaau mai o Kau Hawaii e hai mai ana no ka hooikaika loa o na wahine ma ka apana o Kapaliuka i ka hoahaaina ana a me ka imi ana i mea e loaa ai ke dala, e hoolako ia ai ko lakou mau luakini. - Ua loaa ia lakou i keia manawa he $240.50 no na hoahaaina eono, a ke hoomau hou nei no lakou i ka lakou hana, a hiki i ka wa e loaa ai ia lakou he puu dala nui o hiki ai ke hoopau i na hemahema o ko lakou mau luakini. He ahaaina no hoi ka lakou iloko ae nei o ka malama o Ianuari 1868. Ke kono mai nei lakou i ko lakou mau hoahanau mai Kahuku a hiki i Kapapaia e naue aku lakou me ka lakou mau wahi hipua i ua ahaaina la. O na haole a me na kanaka pu kai poloai-ia mai e hele aku, malaila e hoomakaukau ia ai na mea ono a na luahine, a me na kuhinia a na elemakule, ilaila e hoohialaai iho ai a hewa na maka i ka nui o ka lehua. Aole oia wale no, aka, e hoomanao kekahi i ka olelo a ka Buke kahiko i mai ai. "O ka mea lulu nui e ohi nui mai no oia," a pela hoi kekahi. "E kiola i ka oukou mau berena maluna o ka wai, no ka mea, a hala na la he nui loa, e loaa hou mai no ia ia oukou." He wahi ahaaina no hoi ka lakou ma kahi o F.S. Laimana Esq i ka la 11 o Dekemaba i hala iho nei, aohe nae makou i lohe mai i ka nui o na dala i loaa ma ua ahaaina la.
MAKE WELIWELI MA PAUKAA HILO. - Ua hai mai o L.W. Kaainoa a me S.B. Kahapee ia makou no ka make weliweli ana o kekahi mau kanaka i hanee ia e ka lepo maluna iho. Penei ka laua hai ana mai: - Ma ka Poaono oia hoi ka la 7 o Dekemaba iho nei, mawaena o ka hora 8 a me ka 9 o ke kakahiaka; ua make loa iho la ekolu mau kanaka iloko o ka auwai a ka Pake i hoomakaukau iho nei i wahi no ka Mikina hou. Ua olelo ia keia poe kanaka e ko lakou Haku hana e eli ka auwai me ke kipikua, a oiai lakou e eli ana ilalo o ua wahi nei, aia hoi hanee iho la ku pali lepo maluna o lakou a o ka loaa koke iho no ia i ka poino. Hookahi hora o ka eli ana maluna iho o ko lakou mau kino a loaa ai, a he eono a ewalu paha kapuai ka manoanoa o ka lepo maluna iho o lakou. Elua kanaka i loaa aku ua pau ka hanu, a o kekahi kanaka e kamau iki ana a hala na hora elua mahope iho, o kona make loa iho la no ia. O ka hohonu o keia auwai a lakou i eli ai he 22 kapuai, a elua hoi kapuai a me ka hapa ku laula. O na inoa o keia poe kanaka i make ai, o Kekua, Kaomea, a me Koahonu. No Maui keia kanaka o Kekua no Hilo hoi o Koahonu, a no Puna o Kaomea. O Koahonu nae aole oia he kanaka kumakahiki maoli, aka he kanaka hoolimalima aku oia ma ka la kona aku, a i ka la o ka pilikia ua lilo iho la ua wahi hapalua nei o ka la, he wahi unahi no ka waiwai makamae i lilo e aku la i kahi e hiki ole ai ke hoihou mai. - E noho makaukau kakou no ka mea, aole no kakou a pau i mamao loa aku mai kela wahi mai. Ua i mai ka Baibala he mahu ko lakou ola i pua ae a nalo aku, a ke waiho mai la no hoi ea. Koi la ma ko kakou mau kapuai, - a aohe hoi he olelo ana ina ua pili mai keia huaolelo hoopomaikai ia kakou. "Pomaikai ka poe make ke make iloko o ka Haku."
Kauai.
LELE PALI. - Ua loaa mai ia makou kekahi palapala mai a D.L. Waihaaleakamanu mai, e hai mai ana. Ma ka aoina la o ka la 8 o Novemaba iho nei, ua lele kekahi keiki i ka pali o Kaehu kona inoa, a ua make loa. Ma ka pali o Koaiki i Waimea Kauai kona wahi i lele ai. O ke kumu o kona lele ana i ka pali, i hele i ke alualu kao, a o ka pakika no ia haole ana i ka pali a make loa. O kona mau wahi i eha aia maluna ae o ke kuemaka he puka nui poopoo hookahi iniha ke akea, a ma ka umauma hoi kekahi, a o na alualu keia o na kuli ua maihiia mai a ahuwale na kuli. He make weliweli io keia nolaila, e pono oukou e makaala loa e na makua, mai hookou wale i na keiki hana e like me ko lakou makemake iho, aka, e malama pono, a e ae aku e haoa ma na hana ku i ka pono a me ka pilikia ole.
NA MEA HOU O KE ALO ALII
KA MOI KAMEHAMEHA V. - He maikai a oluolu ke ola o ko kakou Moi Nui e noho nei. I ke ahiahi Poakahi ino nei, ua hookele ae ia maluna o kona kaa lio, i ka Moiwahine Emma Kaleleonalani a hiki ina ka ua po o Ainahou, a ukali aku la i ka wahine Moi a laua a hiki i luna o Kilauea. I ke kau ana aku o ka la i ka ili kai, ua hoi aku oia i Waikiki. I ka Poalua ae, he ahaaina kana ma kona wahi ma Waikiki, a ua konoia kekahi mau alii moku a me kekahi mau alii o ka aina e hele i ua ahaaina la.
KA MOIWAHINE KALELEONALANI. - He maikai mau ke ola o kela Moiwahine, a i ka Poakahi iho nei, ua holo aku oia i Waiaha, Kona Akau, Hawaii maluna o ke Kilauea o ka Poakahi iho nei. E hala ana paha elima malama iaia malaila ke keakea ole ia e ka pilikai.
HAKALELEPONI K. KAPAKUHAILI. - Aia no keia Moiwahine kanemake i ka uka o Nuuanu, a ua loihi loa kona mau la o ka hoohihi ana ia uka iaia, a ke lohe mai nei no one makou ke maikai no kona ola.
KA HAKU HANAI LANI. - Eia no ko kakou Makua alii ma Honolulu nei ma kona Home noho mau ma Papakanene me ka oluolu maikai o kona ola, a o ko kakou ake nui no ka hooloihiia mai o kona ola.
KEIKI ALII W.C. LUNALILO. - Ua hoi mai oia ma Honolulu nei i ka Poakahi iho nei, mai kona Hale Malu Lau Niu mai o Waikiki. He oluolu maikai kona loa.
NA PUA ALII. - He oluolu maikai no na ola o na pua alii Pauahi, Kamakaeha, Likelike a me Col. D. Kalakaua.
NA MEA PILI AUPUNI
Ma ka waiwai o Nele Nohoua w. i make, Poalima, la 27 o Dekemaba - hora 10 kakahiaka ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no Ka Mea Hanohano Robata G. Davis i ke noi a a John Shaw, no ka hooiaio i na palapala kauoha hope a ka mea i make.
Kau Kiure kanaka maoli o Honolulu nei no ka malama o Ianuari e hiki mai ana, na inoa o na Kiure: J. Maluaikoo, Wahinalo, Kahelekula, Kapahukepau, Peka, W.H. Tele, J. Papa, P. Naone, H. Kolomoku, Kaholokahi ki, W.B. Wright, Hookano, Hama Naone, Kauaihilo, J. Kahai, S.L. Kapahukula, Kamokuiki, Kamoana, Keana a me N. Nihi.
O ka la 25 o keia malama e hiki mai ana e malamala i la kulaia, a e paniia na ipuka Hale Oihana a pau ia la.
O ka la 1 o Ianuari e hiki mai ana, e kulaia no hoi i la hoomanao, a e paniia na i puka hale hana a pau.
KE KAU HOOKOLOKOLO JURE MA KA APANA ELUA. - Ua weheia ke Kau Hookolokolo jure o ka apana elua ma ka Hale Hookolokolo ma Lahina Maui i ka Poalua, Dekemaba la 10, a ua hoopaneeia mai a hiki i ka Poaha no ka pilikia o ka Poakolu, no ka mea, o ko ka Moi la hanau ia. Eia na hihia i hanaia imua o keia Aha.
- Ke ʻ lii kue ia Mahoe-no ka pepehi kanaka. Ua make e iho nei o Mahoe ma ka Halepaahao ma Honolulu Oahu. - O ka Loio Kuhina ma ka aoao o ke alii.
-Ke ʻ lii kue ia Isaia - no ke puhi ahi. Ua hookuuia. O ka Loio Kuhina ma ka aoao o ke Alii.
-Ke ʻ lii kue ia Peter. - wawahi hale a me ka aihue. Ua hoahewa ia ka mea i hoopiiia, a ua hoopaiia ekolu makahiki e hana ai ma ka hana oolea. O ka Loio Kuhina ma ka aoao o ke Alii.
-Ke ʻ lii kue ia Puniai a me Naone, - no ka aihue bipi-he hoopii keia mai ka Aha Kaapuni mai. Ua kapaeia ka hoopii ana. O ka Loio Kuhina ma ka aoao o ke Alii.
NA HIHIA KIVILA
E.P. Adams kue Pat. Shaw. - he hoopii no ka hoole Moraki. Aohe i hiki i ka mea hoopiiia ke pale nona iho. Nolaila, ua hookoia ke Kanawai maluna on a a hoihoi oia i na poho a pau e like me ka nui o na mea i kakauia a me na koina. O Mr. Treadway ka mea i pani ma ka hakahaka o ka aoao hoopii.
-Kinolahilahi a me kana kane J.M. Sylva, kue ia Apiki, he hoopii no ke kipaku ana a me na poino a ae - ua hoopaneeia. O Mr. Thompson ka Loio ma ka aoao o na mea hoopii.
-Aku, (Pake) kue Luahine kana wahine. He hoopii oki mare, no ka moekolohe ana o kana wahine. E hoolohe ia keia hoopii e ka Lunakanawai Kiekie ma ke Keena. O Mr. Napela ka Loio no ka aoao hoopii.
I KA LEHULEHU.
E NA HOOLELE O KA NUPEPA KUOKOA; Aloha oukou: - No ka halawai ana o ka paea a me ke sila i poha mai ai na auneti paena o ko'u manao e waiho kahela aku i keia mau wahi hua kukui o-a na oukou ia hoolana aku iloko o na kapuwai hoomaemae. Malaila ka hoomaopopo iho o ko'u manao e hoolapu aku i na hau hihipea o Huuanu, a ke kawelu holu aku o Malaila.
E liuliu, e makaukau mai Hawaii o Keawe a puehu i Kauai o Manokalanipo, a he papalekapu aku o Niihau. No oukou ko'u manao haolana, e paipai ana ia oukou e na hoa puni nupepa. E lawe! E lawe! E lawe no i ka Nupepa Kuokoa o keia makahiki hou 1868. Mai olelo iho ua poho na dala elua i ka lilo ana no ka Nupepa Kuokoa i hala iho nei o keia makahiki 1867. Aole au e kanalua i ka holopono ana o ko oukou manao, me kahilimai ana maluna o ka Nupepa Kuokoa. O keia nupepa, oia ka mea nana i alo mai me kona kokoolua o Hoku Pakipika, a ua palemo aku ia, a eia oia ke helelua mai nei me ka malihini hou me Au Okoa, a aole i ike ia na ai a laua, he mea ua akaaka, o ke oia o keia nupepa eia no ia kakou, oia no na wahi dala elua a kakou e uku nei i ka makahiki. Mai loko mai o ka huina pau i loaa mai ai o ka makahiki hookahi, malaila ke kaana ana o na wahi hapaumi i na hoa luhi, i ka nana aku ua nui ka lilo ia lakou, e like me ka nui o ka hana a kela hoa keia hoa, pela i mahuahua ae ai kahi uku, a pela no hoi i emi iho ai ka uku ana o kela mea keia mea, e like me ke kulana o ka hana i loaa iaia. A i ke koe ana iho paha o kahi koena, heaha la?
E nana kakou i ke ola o ka Nupepa Au Okoa, eia mai ke aupuni mai ke ola o na paahana, a mai loko aku no hoi kekahi o na dala elua a kakou e lawe nei. Nolaila, ua maopopo ia kakou, ua kukonukonu ke ola oia nupepa, he mau aa kona ua kolo, a ja makua ka paa i ka ike ana.
E nana kakou i ke kulana o keia Nupepa Kuokoa, eia no ia mamuli o ke alakai loea ana a kona Kapena a me kona mau malamamoku, a me na sela hana mamuli o kahi unahi uuku a oukou e kia aku nei ia lakou. Nolaila, ke hele aku nei oia me na maka i piha i ke aloha ia oe e ke kanaka Hawaii iliolaula, ia oe hoi e ko Kina , a pela aku i ko Aferika, a pela aku.
A no ia mea, ua makaukau oukou e hele mai imua, me ke ake nui e kokua i ka Nupepa Kuokoa, i lilo ia i Kilohana no ko kakou mau hale noho, me ka piha mau i na mea hou o na aina e a me Hawaii nei. He mea maikai ka lawe i ka nupepa, i ike i kela a i keia, a me na mea i hala, a me na mea e hiki mai ana.
J.P. KAIAHAMAULEO
Ewa-kea, Dec. 17, 1867.
Naue i ka maikaikai i ka mokupuni o Kakuihewa.
Haalele makou ia Honolulu i ka la 20 Poakolu, o Nov. 1867. Elima ko makou nui ma keia naue ana, e ike i na mea hou o ua aina nei la.
Ia makou i naue aku ai a hiki i ka nuku o Nuuanu, huli aku nana i na pali hauliuli o Koolau.
NO KANEOHE.
Ua nui na eka i paa pono i ke kanuia i ke ko, ke ulu nei. Ua pau kekahi mau eka ko i ka wiliia.
Ke ku nei no ka pukauahi o ka Halepuhiko, ua pau i ke ahi ke kino o ka hale, o kahi wale e pua ai ka uahi koe. Ma Heeia e wiliia nei ko Kaneohe ko.
NO HEEIA.
A hiki makou i Heeia, hookipa ia e F. Pehia, ko makou makamaka oia wahi makua ole. Ua hookipa oia ia makou me ka oluolu, ua ai a lawa.
Aole wili ke ko, ua pau paha ka wili ana. Ua mahuahua na halelaau ma keia aina, me he poe keonimana la ka hele a kiilili i ke anu Waialeale, na hale o keia wahi. A pau ka luana ana ma ia wahi, naue mai makou.
NO KAHALUU.
A hiki makou i keia aina, ike i kolaila mau mea hou, 3 mau halelaau i paa pono i ka papa, mai luna a hala ilalo. Waiwai maoli ka hoi kanaka o keia wahi. Maikai no keia aina, pau no ka pilikia o na kanaka o keia wahi.
NO KAALAEA.
O Kaalaea kekahi aina kaulana no ka nui o ke ke, a me ka hale wiliko nui e ku nei. Aole nae i wili ke ko. He Halewiliko nui a maikai ke nana aku, ua nui no ke ko e ulu nei. Ua maloo nae ka hapa nui o ke ko. Pau ka makaikai ana o keia aina.
NO WAIOHOLE.
Ua maikai keia aina, ua nui ka ai e ulu nei. Ua pau kekahi mau apana loi i ka mahiia. Mamua he kula holoholona, aka, i keia wa; ua uliuli a maikai ke nana aku.
NO WAIKANE.
I ko makou hiki ana i keia aina, he nui ko makou hauoli no ka uliuli maikai o na mea kanu. Kipa aku la makou ma kahi o Z. Poli, Kahunapule o ia kihapai, launa oluolu me ia a me kana wahine. Ua maikai ko laua, noho ana, aole pilikia. I ko'u ninau ana ia ia no ke ano o ka hana a ka Haku ma kona kihapai. I mai kela. "Ua holopono ka hana, ua hoi nui kekahi poe i hele ma ka aoao o ka Pope iloko o keia ekalesia," ua oluolu maikai ka noho ana o na hoahanau me ko lakou Kahu.
NO HAKIPUU.
A hiki makou i keia aina. Ua mahalo makou no ka maikai o ko laila mau hale. He mau hale pili laau i hoonaniia i na wai hooluu a ka haole. He maikai no ka nana ana o ka aina. He oluolu maikai ke ola o na makaainana oia aina.
Haalele makou ia wahi, a holo mai i ka lai o Kualoa.
MARE.
Nov. 3, ma Kaohe, Kona Hema, mareia e Rev. J. P. Parisa, o Kapohaku me Hanapuka.
Nov. 25, ma @, Kona Hema, mareia e Rev. S. W. Pa@, o Waikapuu me Ka@.
HANAU.
Oka. 17, ma Hookena, Hawaii, hanau o Kamohai w. na Honolulu, he keiki @.
Nov. 9, ma Keaha, Hawaii, hanau o Kawelo k. na Kohaa me Haka.
Nov. 14, ma ia wahi no, hanau o Ka@pii w. na Kaapuaa me Ka@.
Nov. 26, ma Waihee, maui, hanau o Kahili k., na Pomaikai me Akahi.
Nov. 30, ma ia wahi no, hanau o Davida k. no Kamoalani me Mana.
Dek. 15, ma Kamaile, Waianae, hanau o Kaukaiwa w. na Kaeha me Kaneaka@.
Dek 9, ma Kaku@, Kona Hema H., hanau o Kahea k. na Kama@ me Kapulani.
Dek. ma Honokohau, Maui hanau o John Maui k. na Kapaku me Keahiola.
Oct 19, ma Waimea, Hawaii hanau o Inoaole k, na K@ me Kealohapauole.
Nov. 13, ma@ no hanau o George William k, na William Sinday me Kahana.
Nov 2, ma Lihue, Waimea, @, hanau o Kaie k. no George Spencer me Alena.
Dek. 1, ma P@ Waimea, hanau o Koki k. na Koki Pake me Kapahu.
MAKE.
Nov 3, ma Waimea, Hawaii make o Ahi@ k.
Nov 1, ma Kuk@ Kona make o Kalua k.
Dec. 16, ma Kamaile Waianae make o Naohe w.
Dec 14, ma Kau@ make o Nakaaloha w. he pua hou oia i mohala ae, @, a lilo aku ia.
E HOLO MAU ANA KA
Moku Ahi
"KILAUEA"
I ke koena o keia Makahiki, e like
me keia malalo nei.
E HAALELE ANA IA HONOLULU
Poakahi ka 16 o Dekemaba.
Ma ka hora 4 ½ o ke ahiahi, a e ku ana ma
LAHAINA.
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA.
Ma ka Poaha la 26 o Dekemaba, e holo ana i KOLOA a me WAIMEA, KAUAI ma ka hora 4 ½ ponoi, a e ku hou mai ana i ka Poaono la 28.
WALKER & ALLEN, NA EGINI.
Honolulu, Nov. 16, 1867.
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho, ke nei ia aku nei, e hoike mai ka poe a pau i pili i ka waiwai o Kaliki k, o Naalehu, Kau i make aku nei. A e hoike pu mai ka poe ana i aie aku ai a me ka poe i aie mai iaia. Aia ma ko'u home ma Waiohinu kahi e hana ai, ke hiki aku i ka la 13 o Ianuari 1868 e hiki mai ana W.T. MARTIN,
Lunahooponopono o ka waiwai o Kaliki i make aku nei. Waiohinu, Dek. 9, 1867. 316 2t
OLELO HOOLAHA.
KE NOIIA AKU NEI E NA MEA NONA na inoa malalo nei, e hoike mai ka poe a pau a S. Kupa k. o Kiao, Kau i make aku nei ana i aie aku ai, a me ka poe hoi i aie mai iaia, e hookaa koke mai i ka la 14 o Ianuari 1868 e hiki mai ana, ma Waiohinu. W.T. MARTIN,
W.J. KAULIA.
Na Luna Hooko Kauoha o ka waiwai o S. Kupa i make aku nei Waiohinu, Dek. 9, 1867. 316 2t
OLELO HOOLAHA.
EIA I KA PA AUPTNI I PAUOA NEI Apana o Honolulu na Lio helehewa i lawe ia ia mai Hookahi ho e kuai kudalaia ana i ka Poalua, la 24 o Dekemaba no Kuaana. Lio kane keokeo wiwi hao K akau P hema. Lio w keokeo hao ano e akau - Lio k keokeo BW akau, hao ano M hema. Lio kane puakea hao X kaau. P. KAAIAHUA
Pauoa, Dek. 20, 1867 (316 lt*) L. Pa Aupuni
OLELO HOOLAHA.
HAO BIPI ! HAO BIPI ! !
EIKE AUANEI NA KANAKA A PAU, owau, o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke makemake nei au e kuai me oukou i ka hao bipi, elima keneta o ka paa hookahi o ka hao bipi maikai. Eono dala o ke tona no na iwi bipi. E lawe nui mai oukou ma ko'u hale kuai ma "Aienui".
AHUNAKO. (CHUNG HOON )
Honolulu, Dek. 4. 1867.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa ke nana mai i keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa loa aku nei au i ka poe mea holoholona, lio, bipi, hoki, miula, hipa, kao, puaa aole e hele maluna o kuu aina o Kealahewa 2, Kohala Akau, mokupuni o Hawaii, ina i loaa na holoholona i kuu ia ae la maluna ia'u, a i ole i ko'u hope paha a i ko'u luna paha, e uku no e like me ko'u poho, a i ole e uku mai e hoopii no au. GEO. F. B. HOAPILI.
Halawa, Kohala A, Nov. 5, 1867 218-4ts
HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau!
RAIKI no Waimea, Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai
BIPI uaho no Kaleponi mai,
KOPA keokeo – KOPA ulaula,
AILA Honua! AILA Kohola,
KOPE – PAAKAI,
AI no na Lio a me na Moa
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI -
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dal e ike maka no oukou i keia mau mea i halia ae la maluna.
Me ka mahalo,
I. BATALETA.
370-3ms
PAPA
PAPA
PAPA
MA KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA
OIA HOI NA UKANA O "JANE FALKINBURG"
NA PILI Hale ulaula,
NA PAPA Noweke 1 a 1 ½ iniha
NA KAOLA HALE O KELA ANO KEIA ANO
NA PAPA palahalaha
NA PAPA hele a me na
Papa Paina oolea, Paina keokeo a me ke Koa
Na PENA a me ka AILA
Na PEPA Hoonani Hale
AILA Hoomalo a AILA Hoowali
NA KUI a me
NA LAKO HALE NO A PAU E PILI ANA i ke kukulu hale o kela a me keia anno, a e kuiia ana ma ke kumukuai haahaa loa e
L. L. HULIPAHU (TORBERT,)
Ma ke kihi makai o na huina o Alanui Moiwahine a me Papu.
360 3m
KAUKA LAPAAU.
--O--
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.
AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, makai iho o ke Alanui Hotele.
Honolulu
246 1y
MAU LAAU LAPAAU OLA A UPAMA (UPHAM.)
E OLA KOKE AI O KA MAI HANO A ME ka NAENAE iloko o na minute elima, a e ola loa ai hoi ka mai mahope iho o na hana maikai ana.
HE LAAU no hoi no ka hoola ana i na OHUNE a me na PUUPUU o ke kino.
HE LAAU MALAKELA, (Marachetta) no ka hooulu ana i ka umiumi olohelohe iloko o na pule eono. E kuai ia e C. F. PULUKA, Ma ka Halekuai, Honolulu, Alanui Papu.
296 tf
Olelo Hoolaha.
Ke KAUOHA AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei i ka poe a pau i aie mai ia @, a hooponopono i ko lakou mau aie @, ia manawa e hoopau ai ko maua @ ana.
KAISER & LEINHARDT.
Hilo, Nov. 18, 1867. 212-3t
Ua Nee aku i ka Hale Kuai Hou.
O KA HALE KUAI HAPA PERE I IKE mauia a i maa hoi i na kanaka, ma Alanui Maunakea, ua hooneeia aku i ka Hale hou maikai, mauka iho o ka Hale Kuai mua, malaila e loaa ai ka mea nona ka inoa malalo nei me ka makaukau ma @ a pau e @ mai ana, no ke kumukuai i kupono no ia wa. WILLIAM RYAN.
Honolulu. Sepat. 6, 1867. 301-3m
HOOLOHE MAI!
KA HALEKUAI O C. F. PULUKA
OIAI KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka inoa malalo nei e haalele iho i na kaiaulu o ke Aupuni Hawaii iloko o ka wa pokole, nolaila, ke hoike aku nei au i na makamaka Hawaii a pau loa. E hooemi ana au i ke kumukuai o na mea kuai o kuu Halekuai, ma Alanui Papu, malalo o ke kumu lilo, e like me na Hale Kudala mai keia la aku. Nolaila, e oluolu oukou e hele mai e nana i kuu waiwai, mamua o kuu naue ana aku. C. F. PULUKA.
Honolulu, Mei 23, 1867. 286 2m
HALE KUAI!
O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE Farani ma ke Alanui Maunakea, ma kai iho o Lepeka hoe (Liberty Hall), ua lilo iho nei o na mea nona na inoa malalo nei, na mea nona ka Halekuai ma Monikahaae. Aia maloko o keia Halekuai na lole o kela ano keia ano o na kane a me na wahine, a he hiki no hoi ke kuai ia aku me ke kumukuai oluolu i na makamaka a pau o kela ano keia ano. GRUNWALD and SCHUTTE.
296-6m
HALE KUAI HOU !
UA WEHE AE NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei he HALE KUAI ma Monikahaae, mawaena o ka Hale Kuai Bipi a me ka Hale Kauka o Dr. Kenedy ma ke Alanui Papu. O kekahi o maua, oia hoi o SCHUTTE, ua maa no na kanaka iaia, ma ka Halekuao o Painapa. Eia hoi maloko o keia Hale na ano LOLE he nui wale, e lawa ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he mau lole kana, a he mau lole wahine maloko o keia hale. A e kuai aku ana no maua e na makamaka Hawaii a pau i na mea i makemakeia. GRUNWALD & SCHUTTE. 292 6m
OLELO HOOLAHA.
ELUA LIO NO'U, UA NALOWALE MA ke kula o Makiki, kahi i hele ai. He lio kane ulaula i kuniia i keia hao H; he lio wahine eleele i kuniia i na hao like H. O ka mea e loaa ai, e hoihoi no ma ka hale noho o ka Luna Pa Aupuni ma Pauoa, Apana o Honolulu, oia o P. Kaaiahea. O ka uku, eia no ma ko'u pakeke, ma ka uku kupono. A i ole, ma ko'u Hale Sela ma ke Alanui Kalepa a me Nuuanu. HERING.
Honolulu. Dek 13, 1867. 316 4t*
Hale Hoomoa Palaoa ma Hilo !!
KE HAI AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei, i na kanaka a pau o Hilo nei, ua wehe ae nei maua I Hale Honohainu Kope a Hoomoa Palaoa Hou, kahi hoi e houlakoia ai na ohana i na palao i kela a me keia la, n me kahi e hana ia ai ka mea Ono ki i na aluna ahiahin pau. Na mea Ono a me na Pai o kela a me keia ano. E hanaia no na mea Ono a me na Bereda ma ke kauoha. He wahi no e paina ai i na hora a pau. O wau no
312 6m L. SEBASTAIN a me J. C. BLACK.
PALAPALA HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, OWAU, o Kimo. ke kane mare a Punilama, w, o Kanauapuaa. ma Peleula, Honolulu, Oahu. Ke haia'ku nei na mea a pau, ina ua kuai aku o Punilama, ka'u wahine mare, a ua hoolilo maoli aku paha ia hai me kuu ae ole i kekahi pahale. e waiho ana ma kahi i haiia maluna, ke hai uku nei au, aole i loaa ia lakou ka mana ma ke kanawai. No ka mea, aole i loaa i ka'u wahine mare ka mana e hoolilo ai. a he mea kue no hoi ia i ke kanawai, e likke me ka Pauku 1287 o ke Kanawai Kiwila, a ke laua i ko laua mau mea a pau ma waena o na la he kanakolu, mai ka la mua o Pekemaha, a e pau ana i ka la 30 o la malama, o keia makahiki 1867. Na KIMO a me kona loio, G. B. Ukeke.
Dekemaha 2, 1867. 314 3t*.
E IKE AU A NEI NA MEA A PAU, OWAU o Kimo, ke kane mare a l'unilama, w, o K@@@
HALE KUAI BIPI!
GEORGE RISELY [KEOKI LOLE BIPI]
Ala ka HALE KUAI BIPI O DUFINA. (Duflin's Market) Ua makaukau oia e hoolako aku i kona mau hoa aloha me na io
BIPI, HIPA, PUAA !
Mahope aku o ka la 30 o Novemaha, 1867, e wehe in ni no oukou.
Mai poina no hoi oukou ke makemake oukou i na io Bipi inpmona e miki ala mua mai i kakahiaka nui.
WOOD & Co.,
314-1m Alanui Alii, mao iho o ka Hale Kuai o Daimana.
HALE KUAI LOLE HOU !
MA KALUAAHA, MOLOKAI!
E NA HOA ALOHA KANAKA O UA AINA makani nui nei a Kuapakua i kapa mua ai, ka mokupuni kui laau hoi o Molokai Nui a Hina, a ulele mai oukou e kuai i kuu lole hou ma kuu hale kuai. E lawa ana ka holoku mai ke $1.37 a i ka $2.00. Na ano Ulalii no $2.00 no ka holoku. E kuai makepono loa ana au mamua o na makepono a pau o Molokai nei. E kuai mai no hoi i na @kao, Pepeiao Laau, Moa, Pelehu a me na mea @ a pau a kanaka. Na ko oukou wahi makamaka haole aloha, R. NUKANA (NEWTON)
Okatoba, 26, 1867. 309 3m*
Nanahu maikai o Lanai!
UA LOAA MAI NA NANAHU MAIKAI loa o Lanai ma Honolulu nei no ka ai ana ana i na lole, a e kuai makepono loaia ana e WALKER & ALLEN.
313-3ts