Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 51, 21 December 1867 — Page 4

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Blaine Fergerstrom
This work is dedicated to:  Hawaiian Civic Club of Honolulu

KE KUOKOA, HONOLULU, DEKEMABA 21, 1867

Ka Nupepa Kuokoa.

 

A Cry from Macedonia.

Golden Censer.

1.         He kahea no Makekonia e kokua.

                        Ho mai i ke ao maikai. Ho mai!

            I lohea ka leo oli no ke ola;

                        He mai i ka wai e oia’i.

            Ala, hana na Eiele o ke Kea.

                        Hooko i ka leo ao. Hooko!

            Hele ae a ao maikai i kona aina,

                                    E no ma na aina a pau.

 

            Cho.–Komoauanei lakou,

                        Ko ike Komohana no.

                        Ko ka Hema, ko ka Akau,

                        Ka Hikina, komo pu

                        I ke aupuni o Iesu,

                        Me na lima, na lei ao.

            He kahea no Makekonia e kokua,

                        Ho mai i kea o maikai. Ho mai !

            I lohea ka leo oli no ke ola,

                        Ho mai i ka wai e ola’i.

 

2.         Nani ae la no na wawae ma na mauna,

                        E kai i ka malu hou. E kai !

            I na aina o ke ao e n ho pouli,

                        E hai i ke ola mau.

            Ala, hana na Elele o ke Kea,

                        Hana'e no ke Lii Iesu, Hana'e !

            E hookani ka pu la o ke ola,

                        Iehova pu ine oukou.

 

            Cho.—Ole ae na aina e

                        No Iesu ke Lii maikai,

                        Nana e hoola mai

                        Ko na aina, ko na kai;

                        Hele a hai mai o a o

                        I ka olelo a Iesu.

                        He kahea no Makekonia, &c.

 

3.         Ku a hui me na koa kaua pono,

                        Kupaa a e kaua mau, Kupaa !

            Paapu no na enemi i kaua mai la,

                        Hoouka ikaika no,

            Me ka lepa o ke Kea e kau mai ana,

                        Ala'e a e kaua pu, Ala'e !

            A e lanakila ma ko ia la aloha ;

                        Iehova pu me oukou.

 

            Cho.—Eia no ke hele nei

                        Oukou i ke no laelae,

                        Kahi no e ku pu ai

                        Me ko laila poe maikai.

                        Aia hiki ae i o

                        E hooho oli pu.

            He kahea no Makeknonia e kokua,

                        Ho mai i ke no maikai. Ho mai !

            I lohea ka leo oli no ke ola ;

                        Ho mai i ka wai e ola'i.

WAIMEA

 

From every stormy wind that blows.

 

            1. Mai na makani pukiki,

                        A mai na ino pouli e,

            He wahi paa a malu no,

                        A kahi pule o kakou.

 

            2. He wahi no e kahe ai

                        Ka aila hoohauoli mai,

            He wahi lua ole no,

                        O kahi pule o kakou.

 

            3. He wahi no e hoi ni

                        Na uhane o ka poe maikai,

            Ke kau liilii maanei mao,

                        O kahi pule o kakou.

 

            4. He wahi pii a nalo ae

                        Ko keia no, a iho mai

            Ko kela no, a launa pu,

                        O kahi pule o kakou.

 

            5. Lolo kuu lima, kuu naau,

                        Kuu leo hoi e pili mau,

            Ke hoopoina wale au

                        I kahi pule o kakou.

WAIMEA

 

He manao paipai i na Luna o ka

NUPEPA KUOKOA A ME KA POE

lawe pepa o ka M.H. 1868

e hiki mai ana.

 

E NA LUNAHOOPONOPONO :--

            Aloha hou no oe, ka lua keia o ka kaua kamaiho hou ana i ke manawa, e ahonui no oe i ka hookomi aku i keia mau olelo malalo nei, ma kahi kaawale o kou mau kolamu, eia no in.

            E na Luna o ka " Nupepa Kuokoa." Aloha no oukou, o ka lua keia o ka'u epikekole ia kakou iloko o keia mau lla, no ka hoihoi no a me ka lana haakoi no o kahi manao, aloe nue no ka imi waiwai loa aua, aka no ka hauoli no. Ua kohia aku oukou e na Luaa o ka Nupepa, no kou oukou makee ike, makee pono, makee ma na hana naauao, a o ko kakou makemake pu no ia e hoolaha i na mea ike ma keia mau koena kakahiki o ko kakou mau la o hele nei.  Ua hilinai ia oukou ma ia ano, aole oukou i hilinai ia'ku ma ke ano e koi ana oukou a nui hewahewa wale aku ko oukou uku, a ina i uuku iho, o ka haalele no in, a ina i loihi loa kahi e lawe ai, o ka haalele no ia, a haawiia aku na hai e lawe, a i ole ia, na ke kamalii kula paha e lawe, a e hoihoi i ko lakou mau makua, a i ka hiki ana ku, ua nahenahe, ua lepo, ua pulu i ka wai.  Ua huhu ka makua i ka Luna, ua nukunuku, ua puka ka olelo hoohiki, aole au e noho a lawe hou ana i ka pepa, ua loaa ole ke dala, ua haalelo i ka noho ana Luna, a manao iho e lawe no ma kana wahi pepa, elua wale no dala, aole e lawe nui, o kaa ole mai anei ke dala, ili iho maluna ou kela mau dala i kaa ole mai, aole aole me he wahi e loaa ai.  Ua oki ko kaua olelo ana pela, e hooikaika, e hoolealea, e paipai, e ho-ma-lo i ka hana, i molio, a i ko hoi ko kaua makemake, ma ka ikaika, a me ke ahonui ana o oukou e na Luna, e ola ai keia mea he Nupepa, oiai, ua ike no kakou, aohe puu dala nui na Honolulu nei, i hookaawaleia i me e uku mua ai i na lilo no ke pai ana ; no kekahi mau helu, aole, aia wale no ia oukou ke dala e hiki ai ko hookaa.

            Eia hoi kekahi, ke manao nei kaua e hanele paha i ka oihana Luna, a e hookuu aku @ o ka poe nana e lawe, he ninau peakiki kera. Ehia ia poe naauao ike kuhohonu ma Hawaii nei, e ae ana e lawe i $6.00 no ka Nupepa e like me na haole, e lawe nei i ka lakou Nupepa ? Ke koho wale nei au, he 100 paha. Ina pela, alaila, eono haneri wale no dala, aole paha e lawa na lilo, a ina paha e manao nui ana oe i elua no dala, elua wale no paha haneri, aole no e hoio ka mokuahi ke ouku ka lanahu. A ina paha e paiia i Nupepa wale no na ka poe naauao, heaha, iho la hoi ka pomaikai no ka poe naaupo ? aole, ua kuli lakou, a ua hele mai no hoi ka poe naauao ouku e hoouluhua ia oe, "heaha mai nei ka Nuhou o ke Kuokoa ?" wahi a lakou la, he pakike aku paha ka kakou, a olelo aku hoi. Auhea no ka kau pepa, "aole ia o ka ai e hanai aku ai, he kuala ia he ai paakiki, e luai mai auanei kela a haalele, eia ka pono, e kuhi aku kaua ma na ano nui o ka olelo." "Ka moolelo o na Kamehameha" "Ke kaao o Hesana" na "Nuhou Kuwaho" na "Nuhou Kuloko," aia mea aku ia mea aku, a no ko ia la maa i ka makemake e hoolohe i na Nuhou, e hele pinepine mai anei, a no ka walea, e haawi aku ai i "Kuokoa" nana, me ka olelo aku, hookahi dala keia eono malama, e ae mai no anei kela. A ina hoi e hoole mai kela no ka loaa ole o ke dala a ma ko kaua ano makee Nupepa no, i wahi e laha ai ka ike ma Hawaii nei; ma ka nui o ka poe e lawe ana. A ina no hoi oe ua ike nole io no hoi e loaa, a he kanaka kino ikaika nae ke hana, e hiki no ia olua ke olelo ae like, e hana hoolimalima ma kekahi hana kupono no hoi au e lawa ana ke dala hookahi a elua paha, ma ke ano Kristiano nae, aole hoi ma ka hookaumaha wale, i wahi e haalele ai kela, a loaa, ole ka pepa, a imi paha oe i waiwai loaa nou ma ku hookaumaha ana'ku. Ina pela, aole no ia he makee Nupepa no kaua, he makee naaupo ia a haalele ai kela, oiai, aole i like ko ia la naauao me kou, aole no kela e minamina, ina e loaa ole, a e loaa paha ia ia neiia mea he papa, ua like pu wale no i kona manao, ua hoohui kela i ka po, a me ke ao, he malamalama wale iho la no. Aka hoi, he poe i ku like me ko kaua manao, aohe hoi e olelo ana nona, o ka lawe ana aku i ka pepa, he mea nui ia, a he mea ukiuki io no, a he hana inea no hoi, aka, ma ka hoomanawanui ana e hiki ai.

            Ua ike iho nei kakou i ka olelo hookauoli, a na Luna o ka pepa i kela pule i hala iho nei. Ina he 40 pepa a emi mai, a oi aku paha i ku makahiki 1867, a i ka makahihi 1868 aku hoi, hiki paha i ke 60 poe lawe; $6.00 ma ka umi keneta no ke dala, a alua hou dala kaulele, loaa mai $8.00 ia, pono no, waiwai no, me ka uku ole nae o kau pepa, he ono loa kela, akolu pomaikai e loaa ia oe ka Luna. 1 O ka ike like o na kanaka e noho ana ma kou apana, i kela a me keia ano o ka Nupepa, e like me kana mea e wae ai. 2 Kou pomaikai no hoi mamuli o kou luhi i kela mau dala $8.00. 3 O ka loaa ana o kau pepa ponoi e kuawili ai oe, i na mea hou o kela ano keia ano, mai o a e o ka Nupepa. Aole nae i pili keia olelo a'u no na Luna hoihoi i ka paipai ana, ma na pepa o na makahiki i hala ae nei, e like la me Rev. E. Bond o Kohala, a pela aku. Pili keia wahi manao paipai no ka poe Luna hoomaauea. A ma kekahi Helu hou aku paha e hoopau ai ko'u manao paipai, ke hoopau nei au i keia. Eia hou, ua makaukau na kaao, i lawa wale no ia oukou, a me ka poe pai,

            Me ke aloha nui no.

            J. H. KANEPUU

            Palolo, Dekemaba 10, 1867

 

Ka Hoohlike ana me Iesu.

BUKE AKAHI.

HE MAU OLELOAO NO KA NOHO HEMOLELE ANA.

MOKUNA XIX.

 

            "Nani ka pomaikai o ua kanaka la! he waiwai, he koikoi, nani ka mana a me ke kaulana!" Aka ina e huli ae oe i kou mau maka a nana aku i ka nani mae ole, i ka waiwai popo ole o ke ao pau ole, e ike auanei oe i ka waiwai ole o keia mau mea ma ke ao nei. Aole no hoi i maopopo kou loaa ana ia mau mea; a ina loaa o ka pau koke no ia, a he ehaeha no hoi, me ka pihoihoi ka hope. Aole no he lehulehu na mea e pono maoli ka noho ano o ke kanaka, aole malaila kona pomaikai; "no ka mea, aole no ka nui o ko ke kanaka kona ola ana."

            Ina e noho ana ke kanaka mamuli o ka uhane, e ike auanei oia i ka pono ole o keia noho ana; no ka mea ua ike oia i kona ano haumia maole, a me ke ano haumia o na kanaka a pau. O ka ai ana a me ka inu ana, a ke ala ana a me ka hiamoe aua, o ka hana ana a me ka noho wale ana, a me na pilikia he nui wale o keia noho ana, he mau mea kaumaha i ke kanaka e ake ana e kaawale aku mai ka hewa, a me na mea hoowalewale mai.

            He poino nae na mea a pau i ike ole i ka haumia a me ka poino o keia noho ana, a oi loa aku ku poino nui ma na mea o keia ao. No ka mea o kekahi poe, oiai ua pele lakou i na mea e lak ai ke kino, ina e hiki ia lakou ke hoomanawanui iloko o ko lakou pilikia no na makahiki he nui wale, aole no lakou hoomanao iki i ke aupuni o ke Akua. E na mea manao lapuwale, na mea pili i ka honua, ma na kuko o ke kino wale no ko oukou manao! E na mea poino! Mahope e ike oukou, mai loko mai o ka pilikia maoli, i ka lapuwale o na mea a pau a oukou i puni nui ai.

            O ka wa pilikia oia no ka wa e lanakila'i. E hele iwaena o ke ahi a me ka wai, ina makemake oe i ka oluolu a me ka malu. Ina @ wale no e kaawale ana mai i ka pilikia o ka hewa, aole no hoi e kaawale ana ka luhi a me ke kaumaha. He oiaio no ua ake nui kakoo a pau ae na pilikia a pau; aka, e like me ka lilo ana o ko kakou pono i ka wa i haole ai iloko o ka hewa. pela i lilo pu ai ko kakou pomaikai. Nolaila he pono ia kakou ke hoopaa i ko kakou ahonui a e kali i koke Akua lokomaikai, a hiki i ka wa e pau ai keia hewa, ke kumu o ko kakou mau pilikia, "a hala loa aku keia mau mea e poino ai."

 

Mai ia Kauwealoha mai.

HAKAHEIAU, UAPOU.}

Augate 4, 1867.

            Rev. B. W. Pareka, kuu makamaka aloha. Aloha oe a me ko ka hale ou; ua hala na mahina ekolu mai kou hoi ana aku a hiki i keia wa o'u e haawi nei i keia leta nau.

            Ua mau no ka oluolu o ko makou kino e noho nei i keia mau la. Ua lehulehu mai na kanaka e hele nei i ka la Sabati, a i kekahi wa e hele nei ma Hakabau.

            Ke hoomaopopo nei au i kekahi poe e komo iloko o ka ekalesia. Ua pau iho nei ko makou halepule i keia wa, he wahi hale papa novete, 600 a keu na kapuai i lilo, 24 kapuai ka loa, a he 13 kapuai ka laula, 7 kapuai ke kiekie o ka pae pou olalo, aia kona wahi e ku nei maluna o na puu pohaku mamua iho o kahi hale a kakou i moe ai, a ke mahalo nei na malihini a me na kanaka i keia wahi nale, aia i ka malama ae nei o Sepatemaba e hoolaa ai, ilaila e ahaaina ai na kanaka o Hakabetau me Hakahau. Ua a koakoa mai lakou no ka hale komo. Eha mau keiki e noho haumana nei na maua, ua hele pinepine au iwaena o na makua me keiki a wehewehe aku i ke ano a me ke ao ana o ka noho ana me maua, aole no he makemake o na makua, a o na keiki pu kekahi i manao ole i ke akamai a me ka noho pono ana. Ua ku mai kekahi manuwa Beritania ma Taiohae; 500 kanaka, 52 pu, he mokuahi me na pea, 2000 na tona kona kaumaha, e holo ana i Tahiti; aole he lohe mai o maua i na mea hou no Fatuhiva me Hivaoa a me Uahuna.

            I mai nei o J. Kekela, ua loaa ekolu keiki kane ma Hivaoa, a no ke alanui ole e hiki mai ai, aole hoi he moku.

            Ina e paa ka halepule, alaila hana au i hale kula, a i wahi e moe ai no haumana. O ke akua pu me kakou a pau, nana e hoopaa na hana a kakou. Me ko maua aloha ia olua.

S. KAUWEALOHA.

 

He Olelo Pale i ka manao o ka

AHAHUI NOHO O HONOLULU

No ke kanawai e pili ana i na

wahine Hookamakama

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: --

            I ka helu 32 o ka Nupepa "Au Ookoa" iho nei. Ike aku la au i ka manao hahewa o Ahahui noho, i ke kanaka i loaa ka mana haiolelo o na Kahuna, oia hoi ka Haiolelo o ka po o ka la 10 o Novemaba nei. No ka puka ana mai o ka olelo hoahewa a ka haiolelo o ka Halepule i hunaia o ikeia auanei ka okupe e ahewa ana ia. Ke hai aku nei au ia oe ano. Ua kaulana loa ma ke ao nei ka M. H. 1860. Ne ke Kanawai i kapaia "He kanawai e hoemi ana i na ino a me na mai i laha mamuli o ka Hookamakama," i kau ia e ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni ma ka M. H. 1860, i apono ia hoi ma ka la 24 o Augate oia makahiki no."

            O ka oiaio maoli keia ke nana ia kona ano. Aole i kau pale keia Kanawai i na wahine aole e Hookamakama. Ua ae maoli aku no keia Kanawai i na wahine e moe Hookamakama.

            Ua kohoia na Kauka nana i na mai i loaa mamuli o ka Hookamakama.  Heaha ke ano o keia koho i mau Kauka no na mai i loaa mai no ka Hookamakama. Eia ke ano; Ua kaupaleia na wahine mai keia Kanawai, a ua hookamama ke Kanawai i ka puku o ka Hale e komo mai ai na mai ino i ua aoao palupalu la o kou Lahui ponoi no. Ke uih ia nei ka wahine Hookamakama e ka hoomeamea o ka ike aku i ka oiaio maoli. Ina e ku kaua a i elua mai kekahi awawa pouliuli o Fatuhiva & Maisonitia a nana mai ia Hawaii nei maluno o ka hokua o ka Moana nui. Aole kaua e ike ana ia Hawaii nei ko kaua Aina makuahine. Eia ka kaua mea ike. O ka hoomanao ae i ko kaua mau kaikuahine, o laua aku nei paha kekahi i lilo aku nei i mau wahine Hookamakama. No ka mea, aia no kaua ilaila aole kaua i ike ma ka Nupepa ua hoololi ia ua Kanawai hoemi nei i na mai i loaa mamuli o ka Hookamakama.

            Ke hopu koke nei oe i na olelo o ka Buke I, o na olelo Hoike Kanawai a Greeleaf. Aole i hoikeia ma kana olelo hoike e apono ana i ka Hookamakama, olelo oia he paakiki loaa ka imi ana e hoopau, aole e like me ka Olelo a kekahi Lunakanawai o Beritania o Lord Manofeld, e olelo ana, "ina oia e ola i kanalima keneturia mahope iho o ka helelei ana o kona mau oho," nole no ka ia e ike ana i ke aupini maluhia, aole e hana ana i ka hewa moekolohe hookamakama. "Wahi awai o keia mau la, Ahahuinoho anei o Honolulu ka puka o ka Hale i Sila ia e kokua i ka hookamakama. A ina pela, e ko no keia hooiloilo, e nalo ana keia lahui, Auwe ka make' ka make o na wahine!! ke hea nei ka leo ia oe, o ka Poakolu o na pule a pau e hele mai e nana ia oe no ka mai i loaa ia oe no ka hookamakama. "E hookamakama e? e hele ana oukou i hea, kuli waha, e hele ana makou i ke Kauka a hoi mai a ahiahi bele i ka Netina. Ke pulu ko@

 

Haina o na Ninau i na Kumu Pope.

 

            E. T. H. Pelinekekineti, ua ike au i kau mau Ninau ina kumu Pope. Ua kali au e ike ina haina aole a hiki i keia la. No ke aha? No ka lalau o kau pepeiao i ka lohe, wikiwiki oe ma ke kakau, a eia a ko hokala. eia hoi, aole oe i hooponopono i ko mau ninau, oia mau hemahema no a hiki i keia la.

            Mahalo au i ka Lunahooponopono e kauoha ana ia oe "e hele kino i mua o na kumu Pope e ninau ai i ke ano oia mau huaolelo," a i kooa kapa ana i kau mau huaolelo he "mau hua namu kawalawala."

            Ala ka hope o kau mau olelo e i ana, "aole no paha i maopopo i na hoahanau Katalika ke ano oia mau huaolelo," malaila, kuleana au e hai ina Ninau.

            Ninau 1. Kolomia Tikolo Tokilolo a na kahuna Pope e pule pinepine ai ma na la Sabati, me na namunamu e iho a lakou ma ka olelo Farani paha. Heaha ke ano oia ma ka olelo Hawaii?

            Haina. "Ma na Keneturia o na Keneturia." Oia ke ano ma ka olelo Hawaii. Ua hewa kau kakau ana, eia ka pololei. Peromnia secula seculorum. A ina pela kau kakau ana, ina aole e pohihi ka Lunahooponopono a me ka lehulehu.

            Ma ka buke hea ka loaa ana oia mau huaolelo namu kawaiawala ia oe? He olelo Latina ia.

            Ninau 2. Heaha ke ano o ka honi ana a na kahuna Pope i ke kuahu ia lakou e pule ana i na la Sabati imua o ke anaina?

            Haina. He mea hoomanao ia Iesu Kristo ka pohaku kumu o ke kihi. No ka mea, aia mawaena pono o ke Kuahu he pohaku i hoomaikalia, i mea hoomanao i kana olelo, e i ana. Owau no ka pohaku kumu o ke Kihi Epezo 2:20.

            Oia iho la no ka wehewehe ana o au mau ninau la, e ka hoa!—No ke aha la kou hele mua ole e ninau i na kumu Pope?

            Eia ka'u ia oe, ina owau ka Lunahooponopono o ke Kuokoa a o ke Au Okoa paha, ina aole loa au e hoolaha e i kau mau Ninau, ke hele mua ole oe e ninau i na kumu Pope.

            Me ka Mahalo no.       K. O. OHAIULA.

 

HUNAHUNA HUIKAU.

 

            Ua haawi aku o Lui Napoliona he umi tuasani dala i na mea e holo ana e imi i na mea hou o ka Welau Akau.

            O na kanaka o Vane Deima, he 80,000 ka nui, a mai loko mai o keia mau kanaka he kanawalu tausani, eha mau lahui okoa.

            Ma kekahi palapala pili makamaka mai Sana Toma mai, e olelo ana, he manao wale ia no e kuaiia ana o Sana Toma a me Sana Ioane, no na dala gula eha a elima miliona. Aole nae i maopopo ke kmukuai maoli. Aia wale no ka holo o keia kuai a ae ka hapa nui o na kanaka o ua wahi la. Ke kakali la ke aupuni Denemaka o ka lohe ia mai o ka manao o na kanaka o ua mau wahi la. Ua lohe ia mai no hoi, ua hoouna aku la o Sewada ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia, ia Rev. Mr. Hawley, e holo i Sana Toma, e hoolauana aku ai me lakou, a e hai aku hoi imua o na kanaka i ke ano o ko Amerika Huipuia noho Aupuni ana, a me na pono Kivila o kela kanaka keia kanaka i kaa malalo o kona mau eheu.

            Ua lono ia mai, na nonoi aku ka ke Aupuni Farani i ke Aupuni Pope, e hookuu wale ae i na pio o ko Garibaladi aoao. Ua hoole ia mai.

            Ua hiki ae o Davisa ka Lunahooponopono Waiwai o Linekona. Mahope iho o ka uku ia ana o na aie a pau o Linekona, e koe ana na dala he $110,000, a hookahi hapakolu o keia mau dala, e mahele ia ana no Linekona wahine.

            Ua hiki ae o Jefa Davisa ma Rikemona, i ka la 22 iho nei o Novemaba, no ka hoomaka i kona hookolokoloia malaila.

            Ua hooholo hou ia mai nei ka uku no ka hoouna ana i na olelo maloko o ka waea telegaraba o ka Atelanika, penei: No na hua mua he umi, he $25.00, a he $2.50 hoi no kela huaolelo keia huaolelo mahope aku, me ka hoouku ole ia o ka inoa, ka la, a me ka malama i kakauia ai.

            Mamuli e kahea ana ke Aupuni Farani i Ahakuka no na Mana Nui o Europa, e hooponopono ai i na hihia o Italia.

            Ua olelo ae ka nupepa Gazette o Feloreneke, na ke Aupuni Italia no ka hoopilikia ia Garibaladi.

            Ke imi nei o Farani e hoaie aku i hookahi haneri me kanaha miliona dala, me ka mea e ae mai ana e aie. Ua olelo ia ae, ua kamemake ka ke aupuni i mau puu dala no na mea e maluhia ai ka noho ana.

            Ua olelo ae ka nupepa Globe o Ladana, e kuai ia ana na mokupuni o Inia Komohana i ke Aupuni Amerika, aka, aka, o ka oiaio, o ka mokupuni wale no paha o Sana Toma no na dala gula $8,000,500.

            Ua lono ia ae mai Roma mai, e mea ana ka na Poo Aupuni o ka Pope, e ae aku i na poe a pau e koho ana e hui aku me ke Aupuni o Italia aka, ua ao mai la nae o Napoliona i ka Pope, mai ae iki aku i keia hana.

            Ua kokua ae o Vitoa Emanuela i na ohana o na koa o Garibaladi i make a i eha i ke kaua.

            Ua hoopaneeia ka hookolokolo ana ia Garibaladi. He mea kanalua no hoi, na na Aha Hookolokolo hea la auanei e hookolokolo i kona hihia? A i ka manaoia, e holo ana o Garibaladi a me kona mau Luna koa i Amerika.

            Ua hooholo iho ka Ahaolelo o Beritania, @ ua hoomaka ka ke kaua ana o na Farani me na Garibaladiana, a ua nui ka poe i make o ko Garibaladi poe koa, mai na pukuniahi Kasepola mai o Farani. O ka nui o na Farani i eha a i make, he 30; he 12 o ka Pope; he 60 o na Garibaladiana, he nui lea ka poe i eha, a he 2200 poe i lawe pio ia.

            Ua olelo hou ae no hoi ka nupepa Monitua, ua hopu ia o Garibaladi a me Menoti kakaua keiki, a ua hoopaaia ma Feloreneke, a ua heke mai eha tausani poe koa e hoopuipui i ko Garibaladi mau koa, aka, na hookuemi hope ia aku lakou, me ke kauoha pu ia aku no hoi, e haalele lakou i ka lakou mau mea kaua.

            Ma ka la 7 iho nei o Novemaba, aia no o Garibaladi me na koa he 10,000, e hoomaka mai ana i ke kaua me na koa o ka Pope, a ua hoomake nui ia lakou, aka, i ka hiki ana mai o na koa o Farani he 5,000 ko lakou nui, malalo o ke alakai ana a Gen. Pola, ua hoopuehu koke ia na Garibaladiana.

            Ua lohe wale ia mai, ua halawai ae me kekahi kialua Amerika kekahi moku powa, mawaho ae o ka aoao hikina o ka mokupuni o Haiti, a ua kipaku ia aku na luina powa o luna o ua moku la, a elua hoi i make.

            Ua manao wale ia, o ka nui o ka poino ma Matamorasa i ka wa iho nei o ka makani ikaika i ulupa iho ai ia laila, he elua miliona, eono haneri tausani dala i poho. He 30 mile ke anapuni o kahi i hooneoneoia.

            He $15.00 ke kumukuai o ka barela palaoa ma ke kulanakauhale o Bosetona, a ua pii loa no hoi ke kumukuai o na mea ai a pau loa.

            He 13,530,237 ka nui o na eka aina ma Novasokotia, a o ka nui o na kanaka i ka manao wale ia aku, he 370,560.

            Ma ka lohe hou ia mai Roma mai, aia no o Garibaladi me na koa elima tausani ma Monetevideo kahi i luana ai.

            Palapala mai la o John G. Sake i kana mea i ike ai ma Euorpa, penei: Ua ike au he nui na kaikamahine papalina nohenohea ma Dubelina mamua ae o Ladana, a he nui ae hoi ko Ladana mamua o ko Parisia. O ka leo nahenahe oluolu hoi a'u i lohe nui ai mai na wahine mai, oia ka leo o ka wahine Geremania e kuai bia ana ma na kauhale mawaho o Gota. Ua ike no hoi au i na kuaaina o na nina he nui, a ua manao iho au, o na kuaaina o Irelani ka oi aku o na helehelena hiehie a pau, a o Roma hoi ka lalo loa o ka nanaina aku o na helehelena mamua o ko na aina a pau.

            Ke hoomaamaa loa ia mai nei na wahine e holo maluna o na noho lio kane. Ua hai mai ka nupepa o Iowa i ke ano o ka holo lio ana o na wahine, me ko lakou mau aahu ano e no. He lole wawae puhauhau kai hoomakaukauia no lakou, ke hiki i ka wa e holo lio ai, e like la me ka lole o ka poe zuaoe i hoopaaia ae malalo me ka nakinaki, i komo loa iho iloko o ko lakou mau kamaa hapabuti &c. Ina paha i ka wahine Hawaii, hoomahui loa paha ke hiki mai keia mau lole ano hou no ka holo lio ana.

            Ua kuai aku ka Emepera o Perusia i ke kii a Rege i pena ai no na aumoku kaua o Adimarala Faraguta i holo ai e hoouka ia Mobile; me ke kii pu no hoi o ua Admarala la e ku ana, iluna o na kaula rigini o ka moku manuwa Hartbord. Oke kutunkuai o ua kii la, he $20,000.

            Olelo aku la kekahi Kahunapule i ke diakona, i ka wa i pau ae ai kona haiolelo loihi ana. "Ka, ua luhi loa au la." Pane mai la hoi ke diakona, "Pela io hoi, ike iho la nae hei oe i ke ano o ka menemene ana ia makou."—Ua paa mai nei kekahi hale nana hoku ma Burukelina. Aia ma ke alanui Furemana, ma o iki aku no hoi o Wala St. Fere. Ua kukuluia maluna o na kumu pohaku nui koikoi, i eli ia a hohonu, he 20 kapuai iloko o ka lepo. Ua hanaia ke dome nui o luna a hiki ke hoouai i o a ia nei, i hiki ai ke ike ia na wahi kaawale a pau o ka lani. Na Mr. Alvin Culaka o Kamebisige i hana ke aniani hoonui ike. Ua i ia hoi, aole e loaa ka lua o na aniani e like me ia ma keia aoao o ka honua. A e lohe mai ana hoi kakou i ke ano o na mea kino lani mai laila mai; no ka La, Mahina, Hoku, a me na Hokuwelowelo &c. O na lilo a pau no keia hale, he $30,000.

            Ua lohe ia mai, ua hoohioloia ke kulanakauhale o Sana Dominigo e ke loai, aole nae i lohe ia mai ka nui o na poino.

            Ua ala ae ke kukahalake mawaena o Berazila a me Parague, a ua hoohalua ia hoi ke Kiaaina Falacona e pepehi.

            Ke kamailio nui ia nei e kela mea keia mea, no ka haole ana o ka Emepera o Farani iloko o ka aie kuhohonu. O kona aie i ka makahiki hookahi, he $5,000,000. O ke kahi hoi o kona aie nui, no ka hele nuiia o Parisa e na Poo Alii o Europa, nolaila, ua lilo ka Emepera i kona haawi ana i ka hanohano Emepera no lakou. He nui no na mea i manaoia no ka huina aie o ua Emepera la. Ua oleloia, o ka hiia aie uuku loa, he hookahi miliona dala ia, a o ke kiekie hoi, he eono miliona dala. O ka nui o ka aie pili kino iho o ka Emepera, mawaena ia o ka $2,500,000 a me $3,000,000.

            O kahi i manao nuiia o ke kulanakauhale o Ladana, oia o Belegeravia, no ka Maquisa o Weseminita ua wahi la. He $5,000 ka loaa o ua wahi la no ka la hookahi, a ua like hoi ia me $2,000,000 ka loaa no ka makahiki hookahi. Ke hoomauia nei ka hoopii ana i ke kumuwaiwai a hiki i ka manawa e oo ai o ka Haku Belegerave, ka hooilina nona na wahi la @ ka moopuna @.

 

LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE.
Ma Honolulu.
J.T. GOWER. - Makawao, Maui
J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.
C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J.W. SMITH - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
 A DR. JAYNE.

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.

O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.

Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:

Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la ahiahi. E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku,ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

Aole a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
-------- 
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE
 MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI.
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
MAI KUNA,
MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.

Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA.
ALAALA,
KAOKAO, PUUPUU, PEHU,
KUNAKUNA, Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.
88-1y