Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 52, 28 December 1867 — Page 3
KE KUOKOA HONOLULU, DEKEMABA 28, 1867.
Honolulu nei, a ua ku-ia aku ka lio a ua eha loa. O ka mea nae e holo ana maluna o ka lio i hoeha aku ai i kekahi lio, oia no kekahi o na kanaka i ike nui ia. O ka lua, o ka hou ia ana o kekahi wahine ma Alanui Moi e kekahi bipi wahine, mai ua bipi la e hele wale ana aohe kahu. Aole nae i poino ke ola o ka wahine, aka, ua peu aku nae ke poo o ua bipi nei i ka wahine.
O ka hoopaapaa mawaena o ka aoao Katolika a me ka aoao Hoolepope, mawaena o F. Pomaikai a me S.E.K. Papaai, ua hoka ka aoao o Pomaikai, ma ka hoolilo ana iaia iho i ano hehena kona helehelena, i ka hele ana mai e hoopaapaa imua o ka lehulehu ma ka luakini Roma.
Maui.
KE KUMU KULA HAOLE O LAHAINA. —Ua launa mai ke Kumu kula haole o Lahaina me makou, a he ano nawaliwali kona i ka makou ike aku, aka, no kona hooikaika nui paha ma kana hana kekahi kumu.
NA LUNAMAKAAINANA O WAILUKU.—Me he mea la paha, ua poina kekahi mau makaainana o Wailuku no ko lakou koho Lunamakaainana ana, aka, ma ka mea i hooholoia e ka Ahaolelo iho nei i hala, elua mau Lunamakaaina no Wailuku.
KULA SABATI MA WAIHEE.—Ua eleu ke Kula Sabati maanei, ua makaukau na haumana, a ua mahalo nui ia ke akamai o na haumana Pake i ke kakau a me ke akamai ma na mea pili i ke hana a ke Akua. He 180 ka nui o na haumanu o ia kula.
NA KULA AUPUNI.— I ka hele ana e makaikai i kekahi o na Kula Aupuni ma na Waieha, aole i mahaloia ka ike ana aku e ao mai ana kekahi haumana o loko o ka hale kula a kekahi kumu i kana poe haumana; a o ke kumu i hea la kahi i hele ai.
HOOKOHUIA I MAU LAHAINALUNA.—Ua palapala mai o J.W.K. Pukukuikeanuanu o kela Kulanui, e hai mai ana, ma ka la 18 o keia malama, ua hookohuia kekahi mau haumana komo hou i mau haumana no ia kula imua o na kumu e like me ka rula mau oia kulu.
AHAAINA UMIUMI MA WAIHEE.— Ua loaa ia makou kekahi palapala mai a S.M.P. Kaleo mai, e hai mai ana i kekahi mau mea hou o na Waieha a me Makawao, a ua lawe pokole ae nae makou i kekahi mau Hunahuna mea hou, oia hoi—Ma ka la 9 o keia malama, i haawi ae ai na kanaka umiumi o laila i ahaaina lulu dala no ka luakini o Waihee a me Waiehu. Aole nae makou i lohe mai i ka nui o na dala i loaa ia lakou.
NO MAKAWAO.— Ua pii ia o Makawao e makaikai no kahi hoi i kaena ia no ka palaoa a me ka oluolu. I ka hiki ana ilaila, ua hele aku e makaikai i ke Kula Kaikamahine o laila, a na mahalo ka naau i ka maikai o ka hoomakaukau ia ana o keia kula, e hoopulapula i mau makuahine no keia lahui. Ua hoonaauao kupono ia lakou, a i ko lakou manawa i himeni mai ai, aole no i hoonele ia ko makou mau pepeiao i ka makemake, a ua lealea maoli ka lakou oli ana. He nui no na mea maikai o Makawao—kela ulukukui olukohai o Lilikoi, a o na mea nani hoi o Piiholoa me ka ulu nahele o Kokomo.
KULA BERITANIA MA WAILUKU. —Ua lohe mai nei makou mai kekahi makamaka mai o Wailuku, ua hoomakaia he kula haole a kanaka maloko o ka Halekula hookahi ma Wailuku. O ke kumu ma ka olelo haole, o ke Kahu no o ia Ekalesia, oia hoi o Rev. T.G. Tatina, a o S. Kahelemauna ke kumu kula kanaka. E aoia ana ka olelo namu a ka haole e ke Kahu, a o ka olelo makuahine hoi o kakou, i kahi Kahelemauna iho, a nolaila, he haole a he kanaka ma ia halekula hookahi. Ua maikai loa keia hoala ana i kula haole malaila, a ina i hoomakaia mamua loa aku nei, alaila he oi loa aku ko makou mahalo ana.
NA PALI KOOLAU O MAUI.—Ua palapala mai o Rev. S. Kamakahiki, o Keanae ia makou, he nui ke kaikoo a me ka nalu o na Koolau o laila, ma ka pule elua iho nei o keia malama.
—Ke hopohopo nei ka poe oia mau apana, e poho ana ka poe mahiai o ia mau Koolau, a e lilo ana paha i mea waiwai ole ka ai malaila, oiai ua emi loa ke kumukuai o ka ai i keia manawa, a i ahona iki no ka i ke kii ia mai e kuai waena e ka poe mea dala, aka i keia wa, aohe kiiia mai.
—Ke hai hou mai nei no hoi keia mea kakau manao, ua nui loa na halelaau ma ia Pali Koolau, a ua hiki aku ko lakou huina i ka umikumamakahi, a ke makaukau nei no kekahi mau hale e hoala. No na Pali Koolau ka hoi ka uleu.
KA LA HANAU O KA MOI MA NA WAIEHA.-- Ua loa mai ia makou he palapala loihi, he hookahi anana ka loa, mai a Simeona mai o na Waieha, a me ka J.K. Piianaia palapala o Wailuku, no laua na poo like loa me kela maluna. Ke mahalo nei makou ia laua, no ko laua hoike ana mai i ke kulaia ana o na makaainana aloha Alii malaila, no ka la hanau o ko kakou Moi. A no ka hiki ole ke hoopuka pau loa ia aku, nolaila, ke lawe iki mai nei makou. Ke mahalo nei no hoi makou i na mea i hoikeia ma ka olua mau palapala, a o ka mea i koe, aole makou i ike aku. Ke hoolaha pu nui no hoi makou i ke mele i hakuia malaila a mele ia:
1. Ke Akua e hoomaikai,
I ko makou Moi;
E mau no Kou Inoa.
E mau no Kou Aloha,
I kou lahuikanaka,
E ola mau ka Moi.
Cho—E ola mau ka Moi.
E mau no kou Aloha,
I kou lahuikanaka
E ola mau ka Moi.
2. Ke hoomanao nei,
Na makaainana Ou,
Ka la i hanau ai,
O ka Haku Puaiwa;
I Moi no makou,
E ola mau ka Moi.
Cho.—E ola mau ka Moi.
3. Ke Akua e hoomaikai.
Ka Hooilina Moi,
E mau Kou Noho Alii;
E mau Kou Aupuni nei,
No na hanauna a pau,
E ola mau ka Moi.
Cho.—E ola mau ka Moi.
4. Ke Akua e hoomaikai,
I ka ohana Alii,
I lehulehu mai,
Na Haku o ka aina,
I mau ka maluhia,
E ola mau ka Moi.
Cho. — E ola mau ka Moi.
HUNAHUNA HUIKAU.
NO KA MAKANI KONA HOU.—Mahope o ka puka ana aku o ka pepa o kela pule i hala, ua mau mai no ka pa ana a ka makani Kona, a ua hakukele mau no na alanui i na paka ua e haule ana, aka, o na moku ma ka moana, o lakou kai hoopilikia ia.
I ka Poalima, Dekemaba 20, haalele ke Kilauea ia Lahaina, a holo mai la i Honolulu nei. I kona holo ana mai, po koke no mawaena o Molokai a me Lanai, a i ke ao ana ae ma ka lae no o Kalaau, a i ka auina la ana iho o ka Poaono, pua-iki mai ana i o ka lilo loa, a kau ia kona hoailona. No ka ikaika o ka makani mamua aku, nolaila, ua houuku ia kona mahu, a ua hookeleia oia ma na pea me ka hele malie loa, a ua malamaia kona wahi lanahu no ka hookomo ana mai i ke awa. Po ka Poaono a ahiahi o ka la Sabati, komo mai ana i ke awa. Aohe ola i poino.
I ka wa a ke kuna Neti Mele e hoi mai ana mai Kauai mai i kela pule aku nei i hala, loaa iho la kela kuna i ua makani nei, a lawe aku la i kona mau pea, a haehae iho la i ke koena o kona mau pea, a hookuoili ae la iaia e holo olohelohe ma ka ilikai, a ma Koolau o keia mokupuni, ma Waialua, ua hooleleia mai kekahi mau ohua, a ua hele aku no ma ke ala holo moana a ku ma Kahana. Ua lohe mai makou e humuhumuia ana kona mau pea malaila. Ua komo mai i Honolulu nei i keia Poaha.
Ma Lahaina, ma ke awawa o Kauaula, wanaao Poalima, Dekemaba 20, ua kauoia aku la e ka wai kekahi mau kino ola ekolu, a ua lumilumi hele ia aku la e ka wai, ua pakele nae kekahi, a ua make loa aku he elemakule a he wahine. I ke ao ana ae, ua loaa aku ke Kino make o ke kane, a o ko ka wahine, ua nalowale loa. Ua oi ka poino o keia i ko ka wa i hoolaha mua ia aku nei.
O kekahi mau kuna holoholo pili aina o kakou oia o Kona Pakeke a me kekahi mau moku iho, ua hoopanee ka holo ana no ka inoino a mo ka pa ikaika ana mai a keia makani Kona.
Ka Hookani mua ana o Ka Ogana o
ka Halepule o Kawaiahao.
Ma ka hora 10 o ke kakahiaka o ka la 25 o Dekemaba nei, ua hookaniia ka Pila Nui o Kawaiahao imua o ke anaina nui i akoakoa ae e lohe i ke kani mua ana o ua Pila la. Ua komo mai na ano kanaka he lehulehu wale e lohe a e ike maka no lakou iho.
Ua hookaniia ka Ogana e ke Kamalei Alii, Ka Mea Hanohano Mrs. Lilia Kamakaeha Dominis, ke alakai alii o ka papa himeni o Kawaiahao, a ua hoohanohanoia mai hoi e kona kaikaina alii Likelike a me Ka Mea Hanohano Mrs. Pauahi Bishop, ma ka noho pu ana mai ma ka papa himeni.
Ua meleia ke mele hoomaikai i ka pii ana ae o na kahunapule elua iluna o ka awai, oia o Rev. E. Kekoa, a me ke Kahu o ka Ekalesia. O ka inoa oia mele, "No Iehova ka Honua.
Mahope o ke meleia ana oia mele me ka maikai a me ka wiwo ole o ke alii nana e hookani ana, oiai akahi no ia a hookani i ka ogana imua o ka lehulehu, aia hoi, ku ae la o Rev. E. Kekoa a wehewehe pokole mai ia no ke ko ana o ka iini o ka Papa Himeni o Kawaiahao, na hoahanau, a me ka lehulehu i kokua pu mai i na wahi hapaha, hapawalu, a pela aku, i loaa mai ai keia Pila Nui e hookaniia nei.
I ke oki ana iho o ka haiolelo maluna, ku ae la ke Kahu o Kawaiahao, a wehewehe akea mai la no ka hanauia ana o ke 'Lii o na alii a me ka Haku o na haku ma ke kulanakauhale o Davida, a hele laula ae la ma na mea o pili ana i ka hanau ana o ua Keiki Alii la o ke Ola.
I ka pau ana o kana haiolelo, ua haawiia mai he mele, a ua ulele no ua alii la me ke ano maamaa loa no, a o ka makou ia e mahalo loa nei no kona holo mua ana ma na mea kani, a pau keia me ka pule, ua hookuu ia ke anaina. Ua haawi makana mai na Haole Olelo e 7, w Rev. H.H. Pareka he $100,00 mahope iho o ka pau ana o ka pule.
HE HAAWI MAKANA.
I ka hookuuia ana o ke anaina, pii aku la ka Papa Himeni o Kawaiahao a ka Hale noho o ko lakou alakai Alii ma Wasinetona Hale, me ka makaua a lakou i manao ai e haawi aku, he medala apo lima, me na hua olelo i kahakahaia maluna iho penei:
"HE MAKANA
HE HOIKE ALOHA
NA
KA PAPA HIMENI O KAWAIAHAO,
IA
MRS LIDIA K. DOMINIS."
i paaia e W. Ka, a hookomo aku la i ka lima akau o ua alii la me na olelo malalo nei i heluheluia aku e A. Halulu.
E KE KAMALEI ALII E; }
Ka Mea Hanohano}
Mrs. Lilia K. Dominis.}
Aloha oe: - O makou o kau poe kauwa, na hoa o ka Papa Himeni o Kawaiahao, ke hoike aku nei makou i ko makou aloha ia oe, me ka haawi makana ana aku ia oe i keia wahi apana liilii o kekahi o na Medala, aole nae me ka manao o kau poe kauwa, o ko lakou haawi ana aku ia oe i keia wahi makana, i mea ia e hoohanohano hou ae ai ia oe, a i ole ia, i mea paha e hooi hou ae ai i kou nani i ko ke kulana nani au e ku nei, aka, i hoike oiaio keia no na kumu malalo iho nei:
Akahi. O makou o kau poe kauwa, na hoa o ka Papa Himeni o Kawaiahao, ke hoike aku nei makou i ko makou aloha kuhonu, i ko makou Kamalei Alii, a Alakai Nui hoi, me keia wahi makana, i hoike hoi keia no kou haalele ana i kou kulana Alii maoli.
Alua. Ke hoomanao mau nei kau poe kauwa, na hoa o ka Papa Himeni o Kawaiahao, i kou hoomanawanui mau ana, ma kou alo ana mai i na paka ua nui o ka hooilo, na la kikiki o ke kau, na po pouli aaki o ke Kaona nei, a me na po mahina konane, ma kou alakai ana ia makou ma ka Himeni.
A ma keia mau kumu, ke nonoi aku nei makou, ina e loaa i kau poe kauwa nei ke alohaia mai e ko makou Kamalei Alii, ka Mea Hanohano Mrs. Lilia K. Dominis, alaila, na na Puali o ka Lani holookoa e malama mai ia oe. Me ke aloha.
Na ka Papa Himeni o Kawaiahao.
Honolulu, Dek. 25. 1867.
UA PANE MAI KE KAMALEI ALII, PENEI:
"Ua hauoli au i ko oukou manao lokahi like, ma ka haawi ana mai i keia makana ia'u, he hoike ana ia o ko oukou aloha io maluna o'u."
"No ka mea, ke pepehi mai nei ke
Kanawai, a ke houla mai nei ka Uhane."
He mau huaolelo keia mailoko mai o ka peni hoala manao a Paulo, ka Lunaolelo kaulana i na kanaka e; i kakau aku ai i ka Ekalesia o ke Akua ma Korineto, a i na haipule hoi ma na wahi a pau o Helene.
Ua hele mua o Paulo i Korineto i ka A. D. 52, me ka hai nui aku i ka olelo a ke Akua maloko o kela kulanakauhale hanohano a me ka haakei;—o ka mua i na Iudaio, a i ko lakou manawa i haalele mai ai iaia, alaila i ka poe Helene. Hookahi makahiki a me ka hapa kona hai ana i ka ke Akua olelo me ka hoopilikia ole ia mai, a hiki i kona wa i kue ia mai ai e na Iudaio mahope o Sosetene ko lakou alakai, a lawe ia ai imua o Galio ke Alii Kiaaina. Ua hoole mai hoi ua Alii Kiaaina la, aole oia e hoolohe i ke kumu i hoopiiia ai o Paulo, a hookuu mai la iaia. Ua olelo ia mai no hoi, ua noho liuliu iho oia malaila, a ma ia hope mai, holo aku la i Suria.
E nana ma Oihana XVIII.
Iloko o keia manawa, ua hookumuia ka Ekalesia ma Korineto, ke kulanakauhale Alii o Akaia. I keia ekalesia i kakau aku ai o Paulo i na Episetole elua. Ma ka Episetole alua Mokuna 3:6, e loaa ai ia kakou kela mau huaolelo i kakauia maluna. Ma keia mokuna no hoi ko Paulo hoike ana mai i kona ano kanaka, a me ka hoakaka ana mai i ko ka Lunaolelo pono. O na Kumu hoopunipuni e noho ana ma Korineto, ua mahaloia lakou e kekahi mau palapala hoomaikai mai Iudea mai paha.
I ko Paulo pane ana i keia, ua hoike wiwo ole aku oia imua o lakou, he ole iaia na palapala hoomaikai, no ka mea, ua ike lakou iaia. I mai la oia, (p-6) o ke Akua kai hoomakaukau iaia i mea haiolelo, a haawi mai la hoi i ke aloha e pono ai ke lilo i Lunaolelo no ke Kauoha Hou, aole me ke Kanawai, aka, ma o ka Uhane la, "no ka mea, ke pepehi nei ke Kanawai, a ke hoola mai nei ka Uhane."
"Aole ma ka (hua olelo) Kanawai." Ua maopopo ia kakou keia, i i ia mai ai ma ke kue ana i na Iudaio a me na Kumu Iudaio. Ua hoopaa lakou ma ka huaolelo o ke Kanawai, aka, ua komo lihilihi wale aku no nae lakou iloko o kona ano maoli. Aole lakou i imi aku i ka ike io o ka Uhane maloko o ke Kauoha Kahiko, a nolaila, ua hilinai lakou maluna o na mea ike maka ia, a me na hoomana ana ma ko ke kino o waho, me ka hoomaopopo ole i ke ano a me ka mea i manao ia. O ko lakou hoomana hoi, oiai ua malama loa ia ka huaolelo o ke Kanawai a me ka hookamani, i lawa i na hana hookohukohu hoomana, me ka pili uuku o ka naau. Nolaila, ua hapa loa mai ka hoomana uhane ana i ke Akua; a nolaila hoi, uo hoole lakou i ka Mesia, ka mea i kuhikuhiia ma ke Kauoha Kahiko.
"No ka mea, ke pepehi mai nei ka hua olelo (ke Kanawai). O ke Kanawai maoli keia a Mose. O ka hope hoi o keia. o ka hoahewa no.—e hoopuka ana i ka hewa a me ka make, aole hoi i kekala ana mai i ka hala, ka maluhia a me ka hauoli. Ke hahau mai nei ke Kanawai i ka make, a ke hoahewa mai nei hoi i na hewa a pau.
"Aka, ke hoola mai nei ka Uhane." Ua hai ia mai hoi kakou ma ka pauku 17 o keia mokuna. "O ka Haku no ua Uhane la." Ma keia mea, e maopopo ai ia kakou ko Paulo i ana mai, "O ka Haku Iesu Kristo no ua Uhane la;" nana i hoouna mai iaia, a ma o na la hoi i ike lea ai oia i ke Kauoha Kahiko. O na hana, na hoailona, a me na wanana, aia no ia mau mea a pau iloko Ona, a Oia no hoi ka hope oia mau mea a pau.
Ke hoahewa nei ke Kanawai a Mose, - aole loa he wahi hua hoapono iki, - a ma ke Kauoha Hou hoi a Iesu Kristo, ke haawi mai nei no la i ke ola a me ka pomaikai o ka uhane. Ke olelo mai nei i ka Maluhia. Aole hoi i hiki mai ia e hoopai, aka e hoola no. Ke kuhikuhi mai nei i ka aoao o ke aloha, a ke noi mai nei hoi i na mea a pau e lawe pu i ke ola, - ia hoi, "Ke hoola mai nei ka Uhane." O.
Olelo pane ia Keausika.
E oluolu oe e ka Nupepa Kuokoa, e papa aku ia Keausika, mai kamailio oiaio ole ma kekahi o kau mau kolamu, hoopiha opala i ka pepa.
Ua kuhihewa ka Moi i ka hoonoho ana i ka mea e kakau manao nei i Lunakanawai no Hamakua, wahi a Keausika o Hamakua, Hawaii. E olelo paha auanei o Keausika, aole au i olelo o ka Moi ka i kuhihewa.
E! e ke hoa, oia ke ano o ke poo o kou kukulu manao ana, e kilohi hou oe i ke poo o kou kumumanao, ma ka aoao 4 o ka Helu 49 o ka Nupepa Kuokoa o ka la 7 o Dekemaba, a penei i olelo ia: "Pau ole ke kuhihewa o na poo aupuni."
Ina manao mai oe e Keausiki, o na Kuhina a me na Lunakanawai Kiekie na poo aupuni, oia kou kuhihewa nui ilaila. O ka Moi, oia wale iho no ke poo o ke aupuni, aohe poe e ae o ke aupuni, e nana oe i ke ano o keia palapala. "Ua hoonoho au, ua hookohu, a ma keia palapala, ua hoolilo ka Moi ia Mea i Lunakanawai no Mea," aia la, na ka Moi ka hoolilo ana i Lunakanawai, he hooko ka na Lunakanawai Kiekie, he apono ana ka ke Kiaaina.
E Keausika, maeele no hoi ua mea he huhewa eu, e kakia oe iloko o kou naau i ka olelo a'u e kamailio nei i kumu alakai nou i ka ike.
O ka Moi ke Alii Nui maluna o na 'Lii a me na kanaka a pau, a oia no ke poo o ke aupuni," aia ko lalau la e ke hoa, ma paha oe he kanaka ike i ka heluhelu palapala, ina ua heluhelu oe i ke Kanawai, ina la ua ike oe o ka Moi hookahi ke poo aupuni, aohe mea e ae.
Ua manao o Keausika o ke kanaka ona, oia ka mea i kuhihewa ai o ka hoonoho ia ana i Lunakanawai Apana, o ko'u manao, kuhihewa loa na Luna Aupuni ke hoonoho ia oe i Lunakanawai Apana, no ka mea, aole oe i ike i ke Kanawai.
J.K. KAUNAMANO.
He wahi moolelo no kalo nui ma laua o kalo iki.
Iloko o na makahiki e kala i au wale ka la, e ulu ana keia mau kalo ma Kona Hema Hawaii na kekahi kanaka mahiai no oia wa, o Laka kona inoa, e noho ana ua kanaka nei ma kona wahi hale ma Lanipae kona kihapai mahiai. A hiki mai la ka wa i oo ai ua mau kalo nei, hoomakaukau iho la o Laka i ka wahie no ua mau kalo nei e kaluaia ai. Laweae la o Laka i ka wahie kaka maluna o kekahi pohaku nui pana o kona wahi mahiai. Lohe mai la o Kalo-nui laua o Kalo-iki i ke kaka ana o ka wahie a ua Laka nei; pane aku la o Kalo-nui ia Kalo-iki. "E Kalo-iki, kaka ka wahie a Laka i Lanipae la, mama make kaua e Kalo-iki," ekemu mai la o Kalo-iki ia ia, ooe o kaua e Kalo-nui ke make, aole au e make, huhuki ia'e no au, a o ko'u ai-loa (io ole) eu, umoki hou ia iho no au ilalo o ka makalua; huhuki ia'e no oe, a o kou pokeokeo (io) ea, lawea aku oe a kalua ia iho i ka imu e Laka, make oe."
Kaumaha iho la o Kalo nui no ka hua make a Kalo-iki, ia ia, kuka iho la laua e lele a haalele i kela wahi a laua i ulu ai, (aia mauka o Keei ia wahi e olelo ia nei. A o ko laua nei lele aku la no ia a hiki i Punaluu i Kau i Hawaii, haule laua ilaila, kapaia kela mau wahi loi-liilii o "Kalo-nui a me Kalo-iki" a hiki i keia la. Alualu no ka o Laka a hiki ilaila. Haalele aku nae au ua pau ae ke kupaakai ana a ua o Laka, a e hume ana i kahi malo a alualu aku mahope, ina paha he hele ala-lio kona mama aole o ke koele wawae no.
Me ke aloha i ka poe lawe pepa o keia makahiki ae. J.W. NOHOKUAAINA.
Ka Lalau o ka Pope.
Ua haawi mai ke Akua i na kanaka i na ike elima o ke kino, i alakai iloko o ka oiaio; oia ka ike ana o ka maka, ka lohe ana o ka pepeiao, ka honi ana o ka ihu, ka hoao ana o ka waha a me ka haha ana o ka lima, ke hilinai nei kakou i na mea i hoikeia mai e keia mau mea ike elima, me ka manao, he oiaio ka kakou e ike ai. O ka mea hilinai ole i keia mau ike, ua kapiia oia he pupule, he hehena. Ma keia mau mea ike, ua hoikeia mai na hana mana a Kristo. Ina i hooleia ka hilinai ana i keia mau mea ike, alaila aole kahua i koe, e hooia ai kakou, no ke Akua mai ka Baibala a me ka hoomana Kristiano.
Aka ke ao mai nei ka poe Pope, oia ke Katolika Roma, iloko o ka ahaaina a ka Haku, ua hoololiia ka berena a me ka waina a lilo i io maoli a i koko maoli a me ka uhane a me ke Akua ana o Kristo.
Penei i hooholo ai ka Ahaolelo o Terenete "Ina i hoole kekahi, aole i loaa io a loaa maoli ke kino maoli a me ke koko maoli me ka uhane pu a me ke Akua ona o ko kakou Haku Iesu Kristo, oia o Kristo okoa, iloko o ka Ahaaina a ka Haku, e hoomainoinoia oia."
I ka nana ana aku i ka berena i hoolaaia, ua ikeia he berena no, i ka hoao ana o ka waha he berena no; pela hoi ka waina. Aole e hiki ke manao, he io keia a me ke koko, a hoole mua ia na ike elima o ke kino: aka o keia mau ike elima ka mea e ike ai kakou i ka hoikeana o ke Akua, a ina aole pono kakou ke hilinai ia mau mea ike, alaila aole e hiki kakou ke hoomaopopo i ke Akua, aole kahua o ka manaoia i koe. A.
HANAU
Novemaba 8, ma Kaanapali, Maui, hanau o Iosua Puaika, na W. Kahookaumaha me E. Kahookaumaha.
Novemaba 17, ma ia wahi no hanau o Wehekalani, na Kaailau me Maha.
MAKE,
Dekemaba 23, ma Kamakela, Honolulu, Oahu, make o Kelomona.
Dekemaba 23, ma Kamoiliili, make o Loihou k.
Dekemaba 23, ma ia wahi no make o Kahiona w.
Dekemaba 7, ma Haliimaile waho, Honolulu, make o Ms. G. H. Makaele Kimo, he keiki kane, he hi a me ka ea ka mai i make ai.
Dekemaba 19, ma Kawaiahao Honolulu, make o Mrs. Kaamai, he pehu ka mai i make ai.
HALEKUAI MAKEPONO LOA!
UA HOI HOU MAI NEI AU O CHARLES BRENIG, a ua wehe hou ae mai i ka Halekuai mua a'u i kuai lole ai ma ke kihi o Alanui Nuuanu a me Marine, a nolaila, ke lana nei ko'u manao, e kipa mai ana na kanaka he nui, a e kuai me a'u ma ke kumukuai makepono loa.
317-3t.
OLELO HOOLAHA.
EIA I KA PA AUPUNI I PAUOA NEI Apana o Honolulu na Lio helehewa i lawe ia mai. Eha lio 1 Lio kane keokeo, e kuai kudalaia ana i ka Poalua, la 31 Dekemaba. Ua pulupulu nae no M - wiwi loa hao ano e. Hookahi lio w keokeo i ka Poalima, la 3 o Ianuari, i ka hora 12 o ke awakea. 1 Lio k eleele elua kapuai hao, hao ano e. 1 no Keku ua haalele. P. KAAIAHUA.
Pauoa, Dek. 27, 1867. (317-1t*) I. Pa Aupuni.
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho, ke noi ia aku nei, e hoike mai ka poe a pau i pili i ka waiwai o Kaliki k, o Naalehu, Kau i make aku nei. A e hoike pu mai ka poe ana i aie aku ai a me ka poe i aie mai iaia. Aia ma ko'u home ma Waiohulu kahi e hana ai, ke hiki aku i ka la 13 o Ianuari 1866 e hiki mai ana W.T. MARTIN.
Lunahooponopono o ka waiwai o Kaliki i make aku nei.
Waiohinu, Dek. 9, 1867. 316-2t
OLELO HOOLAHA.
KE NOIIA AKU NEI E NA MEA NONA na inoa malalo nei, e hoike mai ka poe a pau a S. Kupa k o Kiao, Kau i make aku nei ana i aie aku ai, a me ka poe hoi i aie mai iaia, e hookaa koke mai i ka la 14 o Ianuari 1868 e hiki mai ana, ma Waiohinu. W.T. MARTIN,
W.J. KAULIA
Na Luna Hooko Kauoha o ka waiwai o S. Kapu i make aku nei Waiohinu, Dek. 9, 1867. 316-2t
OLELO HOOLAHA.
HAO BIPI! HAO BIPI!
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, owau, o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke makemake nei au e kuai me oukou i ka hao bipi, elima keneta o ka paa hookahi o ka hao bipi maikai. Eono dala o ke tona no na iwi bipi. E lawe nui mai oukou ma ko'u hale kuai ma "Alenui"
AHUNAKO, (CHUNG BOON.)
Honolulu, Dek. 4, 1867. 314 3m
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa ke nana mai i keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa loa aku nei au i ka poe mea holoholona, lio, bipi, hoki, miula, hipa, kao, puaa, aole e hele maluna o kuu aina o Kealahewa 2, Kohala Akau, mokupuni o Hawaii, ina i loaa na holoholona i hai ia ae la maluna ialu, a i ole i ko'u hope paha a i ko'u luna paha, e uku no e like me ko'u poho, a i ole e uku mai e hoopii no au. GEO. F.B. HOAPILI.
Halaula, Kohala A., Nov. 8, 1867. 313-4ts
PALAPALA HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, OWAU, o Kimo, ke kane mare a Punilama, w, o Kanauapuau, ma Peleula, Honolulu, Oahu. Ke haiia'ku nei na mea a pau, ina ua kuai aku o Punilama, ka'u wahine amre, a ua hooilio maoli aku paha ia hai me kuu ae ole i kekahi pahale, e waiho ana ma kahi i haiia maluna, ke hai aku nei au, aole i loaa ia lakou ka mana ma ke kanawai. No ka mea, aole i loaa i ka'u wahine mare ka mana e hoolilo ai, a he mea kue no hoi ia i ke kanawai, e like me ka Pauku 1287 o ke Kanawai Kiwili, a ke kauoha pu ia'ku nei o Mele, w, a me Maikai, k, e lawe koke aku laua i ko laua mau mea a pau ma waena o na la he kanakolu, mai ka la mua o Dekemaba, a e pau ana i ka la 30 o ia malama, o keia makahiki 1867.
Na KIMO a me kona Loio,
Dekemaba 2, 1867. 314 3t* G.B. Ukeke.
HALE KUAI HOU!
UA WEHE AE NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei he HALE KUAI HOU ma Monikahane, mawaena o ka Hale Kuai Bipi a me ka Hale Kauka o Dr. Kenedy ma ke Alanui Papu. O kekahi o maua, oia hoi o SCHUTTE, ua maa no na kanaka iaia, ma ka Halekuai o Painapa. Eia hoi maloko o keia Hale na ano LOLE he nui wale, e lawa ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he mau lole kane a he mau lole wahine maloko o keia hale. A e kuai aku ana no maua me na makamaka Hawaii a pau i na mea i makemakeia.
GRUNWALD & SCHUTTE.
292-6m
OLELO HOOLAHA.
ELUA LIO NO'U, UA NALOWALE MA ke kula o Makiki kahi i hele ai. He lio kane ulaula i kuniia i keia hao H; he lio wahine eleele i kuniia i na hao like H. O ka mea e loaa ai, e hoihoi no ma ka hale noho o ka Luna Pa Aupuni ma Pauoa, Apana o Honolulu, oia o P. Kaaiahua. O ka uku, eia no ma ko'u pakeke, ma ka uku kupono. A iole, ma ko'u Hale Sela ma ke Alanui Kalepa a me Nuuanu.
HEARING.
Honolulu, Dek. 13, 1867. 316 4t*
Hale Hoomoa Palaoa ma Hilo!!
KE HAI AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei, i na kanaka a pau o Hilo nei, ua wehe ae nei maua i Hale Hooohainu Kope a Hoomoa Palaoa Hou, kahi hoi e hoolakoia ai na ohana i na palaoa i kela a me keia la, a me kahi e hana ia ai ka mea Ono ki i na aluna ahiahi a pau. Na mea Ono a me na Pai o kela a me keia ano. e hanaia no na mea Ono a me na Berena ma ke kauoha. He wahi no e paina ai i na hora a pau. Owau no o
312-6m L. SEBASTAIN a me J.C. BLACK.
HALE KUAI LOLE HOU!
MA KALUAAHA, MOLOKAI!
E NA HOA ALOHA KANAKA O UA AINA makani nui nei a Kuapukua i kapa inoa ai, ka mokupuni kui laau hoi o Molokai Nui o Hina, e elele mai oukou e kuai i kau lole hou ma kuu hale kuai. E lawa ana ka holoku mai ke $1.37 a i ka $2.00. Na ano Ululii he $2.00 no ka holoku. E kuai makepono loa ana au mamua o na makepono a pau o Molokai nei. E kuai mai no hoi i na Likao, Pepeiao Laau, Moa, Pelehu a me na mea ulu a pau a kanaka. Na ko oukou wahi makamaka haole aloha.
R. NUKANA (NEWTON).
Okatoba 26, 1867. 309-3m*
Nanahu maikai o Lanai!
UA LOAA MAI NA NANAHU MAIKAI loa o Lanai ma Honolulu nei no ka aiana ana i na lole, a e kuai makepono loaia ana e WALKER & ALLEN.
313-3ts
HOOLOHE MAI!
KA HALEKUAI O C.F. PULUKA
OIAI KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka inoa malalo nei e haalele iho i na kaiaulu o ke Aupuni Hawaii iloko o ka wa pokole, nolaila, ke hoike aku nei au i na makamaka Hawaii a pau loa. E hooemi ana au i ke kumukuai o na mea kuai o kuu Halekuai, ma Alanui Papu, malalo o ke kumu lilo, e like me na Hale Kulaha mai keia la aku. Nolaila, e oluolu oukou e hele mai e nana i kou waiwai, mamua o kuu naue ana aku.
C.F. PULUKA.
Honolulu, Mei 23, 1867. 286 3m
HALE KUAI!
O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE Parani ma ke Alanui Maunakea, ma kai iho o Lepekahoe (Liberty Hall), ua lilo iho nei i na mea nona na inoa malalo nei, na mea nona ka Halekuai ma Moonikahaae. Aia maloko o keia Halekuai na lole o kela ano keia ano o na kane a me na wahine, a he hiki no hoi ke kuai ia aku me ke kumukuai oluolu i na makamaka a pau o kela ano keia ano.
GRUNWALD and SCHUTTE.
296-6m
Olelo Hoolaha.
KE KAUOHA AKU NEI NA MEA NONA na inoa malalo nei i ka poe a pau i aie mai ia laua, e hooponopono i ko lakou mau aie mamua ae a ma ka la 1 o Ianuari 1868, i a manawa e hoopau ai ko maua hui ana.
KAISER & REINHARDT.
Hilo, Nov. 18, 1867. 312-6t
MAU LAAU LAPAAU OLA A
UPAMA (UPHAM).
E OLA KOKE AI O KA MAI HANO A ME ka NAENAE iloko o na minute 5, a e ola hou ai hoi ka mai mahope iho o ua hana maikai ana.
HE LAAU NO HOI no ka hoola ana i na uhae a me na puupuu o ke kino.
HE LAAU MALAKELA. (Maraeheiia) no ka hooulu ana i ka umiumi olehelohu iloko o na pule eono. E kuai ia e
C.F. PULUKA,
296-tf Ma ka Halekuai, Honolulu, Alanui Papu.
E HOLO MAU ANA KA
Moku Ahi
"KILAUEA"
I ke koena o keia Makahiki, e like
me keia malalo nei.
E haalele ana ia Honolulu
Poakahi Dekemaba 30
Poakahi Ianuari 6
Poakahi Ianuari 13
Poakahi Ianuari 20
Poakahi Ianuari 27
Poakahi Feberuari 3
E hoomaha ana i ka hebedoma elua, e hoomaka ana i ka la 10 o Feberuari, a holo hou i ka
Poakahi Feberuari 17
Poakahi Feberuari 24
Poakahi Maraki 2
Poakahi Maraki 9
Poakahi Maraki 16
Ma ka hora 4 1/2 o ke ahiahi, a e ku ana ma
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu.
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha.
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA.
Ma ka Poaha Maraki la 26, e holo ana i KOLOA a me WAIMEA KAUAI ma ka hora 4 1/2 ponoi, a e ku hou mai ana i ka Poaono la 28.
WALKER & ALLEN
Honolulu, Dek. 21, 1867. NA EGINI.
HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau:
RAIKI no Waimea. Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula.
AILA Honua! AILA Kohola.
KOPE—PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI—
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.d
Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e like maka no oukou i keia mau mea i laila ae la maluna.
Me ka mahalo.
I. BATALETA.
286-3m
PAPA
PAPA
PAPA
MA KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA
OIA HOI NA UKANA O "JANE FALKINBURG."
NA PILI Hale ulaula,
NA PAPA Noweke 1 a 1 1/2 iniha
NA KAOLA HALE O KELA ANO KEIA ANO
NA PAPA palahalaha
NA PAPA hele a me na
Papa Paina oolea, Paina keokeo a me ke Koa
Na PENA a me ka AILA
Na PEPA Hoonani Hale
AILA Hoomalo a AILA Hoowali
NA KUI a me
NA LAKO HALE NO A PAU E PILI ANA i ke kukulu hale o kela a me keia ano, a e kuaiia ana me ke kumukuai haahaa loa e
L. L. HULIPAHU (TORBERT,)
Ma ke kihi makai o na huina o Alanui Moiwahine a me Papu
300-3m
HALE KUAI BIPI!
E i ae nei o
GEORGE RISELY [KEOKI LOLE BIPI]
Ma ka HALE KUAI BIPI O DUFINA, (Duffin's Market.) Ua makaukau oia e hoolako aku i kona mau hoa aloha me na io
BIPI, HIPA, PUAA!
Mahope aku o ka la 30 o Novembab, 1867, e wehe ia ai no oukou.
Mai poina no hoi oukou ke makemake oukou i na io Bipi momona e miki ala mua mai i kakahiaka nui.
WOOD & Co.,
Alanui Alii, mao iho o ka Hale Kuai o Daimana.
KAUKA LAPAAU.
O
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.
AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, maikai iho o ke Alanui Hotele.
Honolulu 245 ly
Ua Nee aku i ka Hale Kuai Hou.
O KA HALE KUAI HAPA PERE I IKE mauia a i maa hoi i na kanaka, ma Alanui Maunakea, ua hooneeia aku i ka Hale hou maikai, mauka iho o ka Hale Kuai mua, malaila e loaa ai ka mea nona ka inoa malalo nei me ka makaukau i na wa a pau e kuai aku i ka poe e kipa mai ana, no ke kumukuai i kupono no ia wa. WILLIAM RYAN.
Honolulu, Sepat. 6, 1867. 301-3m