Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 3, 18 January 1868 — Page 2

Page PDF (1.76 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, IANUARI 18, 1868.

English Column.
FOREIGN NEWS.

The steamer Idaho, arrived on Tuesday the 14th inst., 10 days and 23 hours from San Francisco. We have dates by her frorn California to January 4th, and the New York mails of December 10.
            Among the passengers we notice the return of Mrs. J. F. Pogue, Miss E. Dudoit, and Th. H. Davies.
            No action had been taken by the U. S. Senate in the matter of the Recipocity Treaty with these Islands. The San Francisco Chamber of Commerce had telegraphed to their Senators at Washington—the following memorial:

To the Honorable Senate of the United States.

The Chamber of Commerce of San Francisco respectfully represent: That in their opinion, the commercial interests of the Pacific Coast will be largely promoted by the ratification of the Reciprocity Treaty negotiated between the United States and the Hawaiian Islands, and that public consideration having reference to the future expansion and securety of our national commerce on the Pacific Ocean demands its ratification no less imperatively.
            MEMPHIS, Dec. 22.—Gen. Ord has despatched an officer to Washington to represent to the Government the starving condition of the freedmen. In a large number of counties, it is absolutely necessary that some provision be made by Government to feed the armed freedrnen, and prevent a war of races, which is inevitable in such selctions without they are fed. Gen. Ord has also instructed the commanders of posts to request the leading colored men to give general notice that all freedmen who are able wili be required to earn their own living during the coming year, and must go to work when employment can be procured; freedmen refusing to work when employment can be procured will be punished as vagrants.
                NEW YORK, Dec. 27.—The Herald's special says it is estimated that 3,000,000 of whites and blacks in the Southern States are in a starving condition. Great alarm exists in several of the countries of North Carolina on account of the assaults of armed blacks upon unoffending whites. Prompt measures are necessary to restore quiet.

            NEW ORLEANS, Dec. 28.—Negro depredations continue in the interior. A large military force will be sent to prevent a rising.
                WASHINGTON, Dec. 24.—The news from the West Indies is regarded in diplomatic circles as indicating a readiness throughout all the islands for immediate annexation to the United States.

            Dec. 28.—The chances for the purchase of St. Thomas are very slim in the Senate. The Tribune's St. Thomas letter says there have been 500 shocks of earthquake felt there.
            NEW YORK, Dec. 26.—A movement has been inaugurated in this city to raise a regiment for the Papal army.
            The Tribune's special says it is understood that the new British Minister comes with full authority to reopen the question of the Alabama claims with a view to effecting an amieable adjustment.
            WASHINGTON, Dec. 30.—Advices have been received that the Sweedish Government will follow the example of Denmark and sell the Swedish West India Islands to the United States. This is regarded here as an indication that the European monarchs are retiring from this continent under the influence of the Monroe Doctrine.

European Intelligence.

PARIS, Dec. 23.—The Governments of France and Italy have commenced negotiations for a convention, with the understanding that any agreement they may arrive and be submitted to the approval of the other Power of Europe. The Italian Parliament will, at an early date, vote to reaffirm in a solemn manner its declaration that the City of Rome belongs to Italy as the capital of the nation.
            FLORENCE, Dec. 22.—A long and angry debate in thc Chamber of Deputies on the policy of the Government on the Roman question, terminated yesterday in the defeat of the ministry.
            LONDON, Dec. 22.—Despatches from Italy represent that there is much political aggitation throughout that nation. The excitement is dangerous and fears are entertained that it will culminate in a rising against the Government.
            PARIS, Dec. 26.—The reports that the French expeditionary army corps remaining in Italy will be reinforced is confirmed by the Patrie, which states that the French Government has ordered 20,000 additional troops to sail for Civita Vecchia.
            MADRID, Dec. 29.—The Cortes was opened yesterday. Queen Isabella in her speech from the throne, pledged the support of the nation to the protection of the Pope's temporal power.
            LODON, Dec. 27.—The Fenians seem unusually active all over the country—the late Fenian operations have caused great public excitement The Times states that at least 3,000 special constables have been sworn in London. It calls attention to the grave public danger, and advises the provincial cities to immitate the example.

HALE ALII HOU.—Ua lohe wale makou e kukuluia ana he Hale Alii hou ma kahi palahalaha o Makiki me keia hope aku, a e lilo ana paha ia wahi i kulanakauhale alii ma keia muli iho.

NU HOU KUWAHO.

Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Idaho, Kapena Conner iloko o na la he 10 me 20 hora mai Kapalakiko mai, ua loaa mai na nu hou malalo iho.

No Amerika Huipuia.

KE KUIKAHI MAWAENA O HAWAII NEI A ME
AMERIKA HUIPUIA.

Ma ka la 12 o Dekemaba i hala, ua hui hou Ka Poe Kalepa o Kapalakiko no ka hoolohe ana i na Hoike a na Komite ma ka Hapa nui a me ka Hapa uuku. Ua konoia aku o Mi ka Beki, Loio Aupuni mua o Hawaii nei, e hoike mai i kona manao no ke kuikahi Haawi Like mawaena o Amerika Huipuia a me Hawaii nei. Ua haiolelo aku ia i ka Papa Kalepa, e hooiaio ana i ka hoike a ka hapa nui o ke Komite, e apono ana hoi ke hooholoia ke Kuikahi. He mau wehewehe ana kupono no hoi kekahi a me na mea hoomaikai e pili ana i keia mau mokupuni, a me na mea e pili ana ia Amerika mawaena o Farani a me Enelani. He wahi kuhihewa iki ko ka Hoike a ka Hapa nui no ke Kuikahi—papakolu i konoia mai ai o Amerika Huipuia e hui aku me Enelani laua me Farani, aka ua hoole ia nae. Ua manao oia, ua koho wale ia ka nui o ka aina mahiko ma Hawaii nei, o ke koena o ka Hoike a ke Komite, ua pololei loa ; a he makemake nui kona e hooholoia ke Kuikahi Haawi Like.
                Mahope iho o ka hoolohe ana i ka Hoike, he hoopaapaa, a ua hooholo iho ka Papa i ka olelo hooholo malalo iho, na Poulterer i waiho mai penei:

            Ma ka manao o keia Papa, e nui ana ka pomaikai o na mokuaina ma ka Pakipika, a me Kaleponi, a o Kapalakiko e holo mua ana ka loaa ke hooholoia keia Kuikahi e manao a nei me na mokupuni o Hawaii, e ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia.
                HE HOOMANAO I KA AHAOLELO. I ka Ahaolelo Hanohano o Amerika Huipuia:
                Ke hoike oluolu aku nei ka Papa Kalepa Kapalakiko: ma ko lakou noonoo ana, o ka pomaikai Kalepa o na kapakai o ka Pakipika e hoonuiia ae ana ke hooholoia ke Kuikahi Haawi Like mawaena o Amerika Huipuia a me na Pae Aina Hawaii, a o ka manao nui o ka lehulehu o ka noho ana like o ka wa e hiki mai ana a me ke Kalepa maluhia ana o ko kakou Lahui ma ka moana Pakipika, nolaila ke noi nei, o kona hooiaio ana, aole ia he mea e emi iho ai ka pomaikai.

            Ma ke noi a Mr. Rankin, ua kauohaia ke Kakauolelo e hai aku maloko o ka waea Telegarapa i ka lohe i ka poe Senetoa e noho na i ka Ahaolelo, oia ka poe Hanohano o ka Hale Ahaolelo Nui.
            Ua lohe hope loa ia mai ke kulanakauhale o Havana mai, aohe i pau ke olai ma ka mokupuni o Hetai (Hayti), he 114 ka nui o na hakui ana o ke olai iloko o na la ewalu, a aia no ke hoomau la. Ua nui loa na hale i hoohioloia e ke olai, a ua hoopoino e ia ae kekahi mau mea e. O na kanaka o ka mokupuni o Sana Toma, ua hoopau i ko lakou manao e kukulu hou i ko lakou mau wahi e noho ai, a me ka lakou mau hana kino no ka nui loa o ke olai.
            Ua hookohu hou ia o Huare i Peresidena no ka Ripubalika o Mekiko ma ka la Sabati, Dekemaba 15. Ke noho la no ka Ahaolelo no na malama ekolu.
            He umi poe powa nana i pepehi ia Col. Sanchez, ka Peresidena o ka Aha Hookolokolo nana i hookolokolo ia Makimiliana, i ki pu ia.
            Ma ka la 22 o Dekemaba, ma Memapisa, ua hoouna aku o Generala Oada i kekahi luna koa e holo i Wasinetona, e hoike aku i ka noho ana pololi o na negero i hookuuia. Ma na apana aina he lehulehu wale, he kumu kupono na ke aupuni e hoolako aku ai i ai e ola ai na negero e noho koa ana, a e pale aku hoi i na kaua o ia lahui, ka mea hiki ole ke hoopakeleia ma ia mau mokuna me ka hanai ole ia i ka ai. Ua hai hou aku no hoi o Gen. Oada i ka Luna koa Nui Ku mau, e ninau aku i ka poe alakai o na kanaka eleele, e haawi aku i ka lono akea, o na negero a pau e hiki ke hana no ko lakou ola iho i ka makahiki e hiki mai ana, e hana io ma ka uku kupono a lakou e ae ai. O ka poe e hoole ana i ka hana, ke loaa ka hana, e hoopaiia no ka auwana haukae.
            Ma ka la 27 o Dekemaba, ma Nu Ioka ua koho wale ka Nupepa Elele, he 3,000,000 na kanaka keokeo a me na ili eleele ma na mokuaina Hema e noho pololi ana. Ua ala ae kekahi haunaele nui ma na apana aina he lehulehu wale o Carolina Akau ma ko na kanaka eleele hoohakaka ana i ka poe keokeo.
                Ma ka la 28 o Dekemaba, ma Nu Olina, ko mau la no ka hao wale ana o na negero mawaena konu o ka aina. E hoounaia ana kekahi Puali koa no ka hoomalu ana i ke ala ana mai.

            O ka nu hou mai na mokupuni mai o Inia Komohana, ua ikeia iloko o na Aha hui a na Luna Aupuni o na Aina e, ua makaukau like na mokupuni a pau no ka hui koke aku me Amerika Huipuia.
            O ka manawa no ke kuai ana i ka mokupuni o Sana Toma, ua lolohili wale ka Ahaolelo Nui no ka noono ana ia mea.
            Ua hiki ae ka lono ma Wasinetona ma ka la 23 o Dek. e hahai ana ke Aupuni Suekena i ka maa a Denemaka i hana ai a e kuai ana i kona mokupuni ia Amerika Huipuia. He hoike keia e hai mai ana, e haalele pau loa mai ana na Aupuni o Europa i keia Aina puni ole Komohana, malalo o ke ao ana a Monoro.
            Ua hoolimalima aku ke Aupuni o Rukini me ka Ahahui Hana Pu o Colota e hana i 30,000 pu laifala a Bakana.
            Ua kauoha aku hoi ke Aupuni o Perusia ia Ahahui hookahi e hana i 100 pu kuniahi nunui.

No Europa.

Ma ka la 15 o Dekemaba, ua hoaoia e hoopahu i ka Hale Paahao o Ceerkenwell ma Irelani, ka hale e hoopaaia ana o ka Feniana kaulana Buruke a me kekahi poe paahao e ae. He 20 paha hale i kokoke e lilo i mea ole ma ke pahu ana, a he 40 mau kanaka i eha, a he 4 a 5 paha poe i make nui loa. O na paahao, ua hoopaaia ma ka Hale mawaena konu, a aole lakou e pakele. Ua haawi ae ke aupuni Beritania i mau makana nui, no ka hopu ana i ka poe nana i hoopahu. Ke lohe ia mai nei ma na wahi a pau o ke aupuni, ua nui loa ka uleu o na Feniana.
            Ma ka po o ka la 14 o Dekemaba, ma ke kulanakauhale o Coka (Cork) ma Enelani, ua hapala iho kekahi huakai nui o ia poe i ko lakou mau maka me ka mea eleele, a hele aku la a lele maluna o ke kiai o kekahi Hale Nui, a hao wale mai la i na lako kaua, a holo aku la me ka makau ole.
            Ma Ladana, i ka po o ka la 23 o Dekemaba, ua hoao ae kekahi poe e hanaino i ke kukui mahu (gas) ma Kalakao (Glasgow). Oia hana-ino hookahi no ka i hoaoia i kekahi Hale Hana Kukui Mahu mai.
            Ua loheia ma Enelani ma ka la 27 no o ia malama, ua nui na palapala i hookomoia ma ka eke leta aupuni ma Dubelina me na mea pahu maloko, ua kakauia na Luna aupuni he nui mawaho o ka palapala. He nui na mea i poha ae, aohe nae he kanaka i make. He nui loa ka pioloke ma Dubelina a me na wahi e pili mai ana, no keia hana diabolo a keia poe.
            Ma ka la 28 no, ma ke kulanakauhale o Dubelina, ua hoaoia e hoopahu i ka Hale Leta aupuni me ke ahi Helene, aka ua lilo nae i mea ole.
            Ma ia la no, ma ka Hale Hana pauda o Fivasama, ua poha ae, a ua make he umi kanaka, a he nui loa ka poe i eha.
            Ua hiki ae ka lono ma Ladana ma ka la 31 o ia malama no, ua hookuu wale aku ke Alii o Abisinia i na kanaka Beritania i hoopaahaoia ai. He oiaio paha aole paha. Heaha iho la keia o ua Moi Pohu nei.
            I ka noonoo ana i ka haunaele i uluaoa ae ma ia aupuni, ua manao ka Aha Kuhina e noi aku i ka Ahaolelo Alii, e kapae ae i ka pono o ka Palapala Hookuu Kino ma Enelani.
            Ua laulaha wale ae ma Belina ka lono, e haalele ana ke Duke o Bedana i kona noho ana alii no ia wahi i mea e hiki ai i kona poe kanaka ke hui pu aku me na mokuaina Hui o Geremania Akau, ke manao lakou pela.
            Ua hiki ae ka lono ma Parisa, ma ka la 25, aia no ka Puali Koa Farani ma Italia ke noho la, a e hoopuipui hou ia aku ana e ke aupuni Farani i mau Koa hou. Ua hoolahaia ae he Kauoha i 20,000 mau Koa e hele ai i Civitia Vecchia.
            Ua paa ka manao o na Mana Nui o Europa e ninau aku ia Napoliona i ke kumu e noonoo ai iloko o ka Ahahui Elele ana i kono aku ai ia lakou, a mailoko mai o keia e imi ai o Farani, i Kuikahi like me ia mau mana a pau, e hooponopono ai i na pilikia o Italia. Ua manao waleia, no ka hiki ole i ke Kuhina nui o Italia ke hooponopono hou i ka Aha Kuhina, ke kumu o ka hoopanee ana o ka hooponoponoia o ka Halawai ana.
            O na Aupuni o Italia a me Farani, ke hoomaka nei i ke kuka ana no ka hoopau i ka Ahaolelo Hui o Sepatemaba, me ka hoomaopopo, e haawi i na mana e ae o ka hooholo ana no na mea a pau a laua e ae like ai.
            Ua hoole ka Ahaolelo Alii o Italia, ma ka balota ana, aole e uku i ka uku hoopanee maluna o na aie o na okana aina i lilo mua i mau aina Pope. Ua hoouna aku ke Aupuni Farani he palapala, e kue ana ia hana, no ka mea, na ke aupuni o Italia no i koho ia aie, i ka manawa i hoohuiia mai ai ia mau okana.
            Mahope o ka noonoo loihiia ana, ua hooholo ka Ahaolelo Alii o Viena i ke Kumukanawai Hou, a ma ka la 20 o Dekemaba, ua hoolaha akea loa ia ma na wahi a pau o ia Emepera.

NA MEA HOU O KE ALO ALII.

ALIIOLANI, KA MOI.—Aia no ka hooluolu ana a me ka luana ana o ka Moi ma kona home aekai ma Waikiki kai, a he holokaa mai no i ke kulanakauhale alii nei, a komo i na Hale Oihana Aupuni. Ua lono mai makou, e hoi ana oia i Molokai, i kekahi o keia mau la iho, ke oiaio nae hoi ia lohe.
            KA MOIWAHINE KALELEONALANI.—Aia hoi keia Moiwahine ma na kapakai o "Kona kai malino i ka lai" kahi i hoonanea ai a i hooluolu ai i keia mau la ; a he manao koho wale ko makou, ua maikai aku la no paha kona ola.
            KA MOIWAHINE KAPAKUHAILI.—Aia no keia Moiwahine ke hooluolu nei no iaia ma ko Honolulu nei noho ana, aohe ona nawaliwali, he oia mau no ka maikai.
            KA HAKULANI A MAKUA ALII.—He oluolu maikai ke ola o ko kakou Makua Alii Mataio Kekuanaoa, a eia no oia ma kona home mau. Oluolu no ko kakou mau manao i ka lohe ana i kona maikai mau.
            KE KEIKI ALII.—O Waikiki kahi noho mau o ke Keiki Alii i keia mau la. No ka oluolu no paha a me ka lahilahi o ko laila ea, ke pa mai, mai ka moana mai.
            NA PUA'LII.— He oluolu maikai no ke ola o na pua alii a pau e noho nei. Ke noho nei no lakou e like me ka mea mau i hoike mua ia aku.

Ua koele hou mai nei na hua apala ono o Kaleponi ma ko kakou nei kulanakauhale, a ke hoopukapukaia nei e ka poe piepiele kanaka a pake hoi.

Aha Himeni o Kaumakapili.

Ma ke ahiahi o ka Poaha e hiki mai ana, Ianuari 23, e mele hou ana ka Papa Himeni o Kaumakapili maloko o ia luakini, mamuli o ke koikoi ana a kekahi poe puni mele o keia kulanakauhale, e mele hou, nolaila, ke koi nei makou i ka poe puni mele, a me ka lehulehu holookoa no a pau, e naue pau ae, i ike i ka nani o Aipo, a i lohe pono hoi i ke kani o ka leo o na kaikamahine o Kaumakapili, a i paulehia hoi i ka halulu o na leo kane, a i anoi hoi i ka honehone a ka leo Aledo, a i puiwa hoi i ke kani oeoe o ka leo winiwini o ke tenora. E naue nui! E hele mai! E pau loa ae i ke koele wawae maloko o ia aha mele. E hoololiloliia ana kekahi mau leo hou ma kahi a lakou i manao ai e hookomo
            E mele ia ana hoi na himeni ma na olelo kulike ole elua, oia ma ka olelo haole a me ka olelo makuahine.
            Nolaila, mai kuihe ka manao a kanalua, aka, e hele e ike maka i ka hana a ka Lahui Hawaii aapo i kela a me keia mea a na lahui naauao. He emi no, a he oluolu hoi ka uku o ke komo ana.

HE AHA MELE HAWAII!
— MA KA —
HALEPULE O KAUMAKAPILI,
- MA KE -

Ahiahi Poaha, - - - Ianuari 23, 1868.
PAPA KUHIKUHI:

Chorus—Jerusalem, my glorious home,.............L. Mason.
Boys' Chorus—Mordacal
Double Quartette—Voices of the night..............S.Glover.
Solo and Chorus—Wai Piula....................Geo. F. Root
Trio—Oh wrap the Flag around me boys.........R. S. Taylor.
Double Quartette—The Mariners...................
Chorus—Ka Noe.................................

Chorus—Let others Sing the Warrior's praise.....J. N. Pelton.
Solo—Robin Redbreast.......................J. M. Hubbard.
Double Quartette—Homai Keala.
Duett — When stars are in the quiet skies.
Double Quartette—Call John.
Solo and Chorus—There's a good time coming......H. Russell.
Boys' Chorus—Johnny Schmoker..................B. F. Rix.
Chorus—Ha! Ha! We've Stemmed the stream........Verdi.
                O na pomaikai e loaa mai ana mai ka Aha Mele mai, e haawiia no ka hana ana i ka hale a me na mea e pili ana.

PALAPALA KOMO—hookahi dala; na kamalii, hapalua dala.

E loaa no na palapala komo ma ka hale kauka o Hopemana Keena Kuokoa, hale kuai o Daimana a me ka hale kauka o J. M. Kamika, ma Monikahaae.

E hamama ana ka puka i ka hora 7 o ke ahiahi, a e hoomaka ana ka hana i ka hora 8.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, IANUARI 18, 1868.
Ahahui Hoole Wai Ona.

I KEIA pule, ua loaa ia makou mai Niihau mai, kela wahi moku uuku o ko kakou nei Pae aina, e kokoke ana ma ka welona a ka la i Lehua, ka nu hou mua, o ke ano hou o ka noho ana o ko kakou nei Lahui ponoi o ka aina, i ka ike ana iho i ka hookumu ana, a me ka hoolala ana i Ahahui e pale loa ana a kaua aku hoi, me kekuhi Enemi nui o Hawaii nei, oia ka inu Waiona.
            He nui ko makou mahalo i kela poe o kela wahi mokupuni uuku, ka poe hoi i akoakoa ma ka la mua o Ianuari 1868, a hoopaa i kumu e hahai ai na ko lakou lahui holookoa, mai Hawaii a hiki aku i Niihau.
            He manawa kupono io na kakou a pau e ala like ai a hooiaio. O ka inu Wai Ona, he hana ino ia ma ko kakou nei ai aina aloha a puni. Kokoke e pau na pule ia makou, i ka loaa pinepine o na palapala mai ka poe lawe nupepa, mai na mokupuni mai a pau, e hai ana i ke ino a me ka hopena hilahila o ka inu wai ona ana mawaena o keia Lahui.
            O kekahi mau mea a lakou i hoouna mai ai e hoolaha ma ke ano nu hou, he hilahila loa, a makou e hilahila ai no ka hoike ana aku imua o ko makou poe heluhelu ; a no ia mea, ua hoolei waleia ia mau nu hou maloko o ko makou pahu waiho opala. He nui na malama o ke kokolo ana mai o na leo uwe a kanikau hoi ma ko makou mau pepeiao, mai Hamakua a me Kohala, Hawaii mai. Mai Maui mai no hoi, a me na wahi e ae he lehulehu o keia mau mokupuni, no na haunaele a me na kaumaha, a me na hakaka mawaena o na kane a me na wahine, a me ka haukae loa o ka lakou mau hana ana.
            Ua haiia mai makou, aole hoi o ka ai ana i ka lakou uala, me he ai ana la o kekahi poe o ko kakou lahui iho, hoawaawa a hoolilo i mea ona mai loko mai o na uala—o kekahi, hoawaawa i na ipu haole a me na ko, a mai loko mai hoi o ka maia, hua papipi a me kekahi mau mea e ae he nui wale i hana ia mamuli o ke akamai lapuwale o kanaka.
            Ua olelo mai hoi kekahi poe, o ke kumu o ka inu nui ana ma na Apana kuaaina, o ka inu pu ana mai o na kaiko a me kekahi mau Lunakanawai ma ia ano me lakou, a no ia mea, aole e hoopiiia a hoopaiia hoi ke kanaka no ka inu wai ona a hana wai ona hoi, aka, hana no kela a me keia e like me kona makemake iho.
            Ina oia ke kumu, alaila, e hoomaopopo lakou, ma kela pule iho nei i hala, la 9 o keia malama, ma Honolulu nei, ua hoopaiia kekahi haole Pukiki he $500.00 no ka haawi ana i ka wai ona i ka wahine kanaka. Ma ka la 11 iho nei hoi, ua hoopai hou ia kekahi Pukiki, he hookahi haneri dala ; ma ka la 14 iho nei, ua hoopaiia he Pukiki hou no, he eono haneri dala me na koina. O ke kumu nae, no ka haawi ana i ka wai ona i na kanaka Hawaii. Nolaila, he pono no lakou e hoopau koke i ka inu ona ana a me ka hoohaunaele ana ma ko lakou mau Apana iho.
            Aka, o ke ala pololei, aole o ka hookumu i alakai e hoomaa ai i ka inu wai ona ana. Ina e maa kekahi ia mea, ua like no ia me na kaulahao e poai ana iaia ; a o ka mea wale no e hemo ai o keia mau kaulahao, o ka hoohiki paa loa ia, aole e hoopa, aole hoao a hana wale aku i ka inu wai ona ana. O kekahi ala e kokua ai no ka hoopio ana, oia ka hookumu ana i Ahahui e koe loa ana i ka hana ana, inu ana, kuai ana, a haawi wale ana i mea e ona ai; a ma ia kumu e kokua ai kekahi i kekahi no ka malama ana i kona hoohiki.
            Ua olelo mai kekahi poe ia makou, aole ka e hiki i na Kanaka Hawaii nei ke malama i ka lakou mau hoohiki ana—i ka wa ka e kii ia mai ai e hoowalewale, ae wale aku no, aka, ke manao nei makou, he lehulehu no ka poe hiki.
            Auhea oukou e na makua o na kamalii a me ka poe opiopio, e pii ae nei ano, aole e emo a lilo i mau kanaka makua, a mau wahine hoi no Hawaii nei. He mea nui na oukou ka haalele loa aku mai na mea e ona ai, ina oukou e manao ana e lilo i mau kamaaina maikai. A no keia kumu, aole anei he hana kupono na oukou e kokua ai, ma ka hookumu ana i mau Ahahui Hoole Wai Ona—a kakau i kou hoohiki nou iho, a hoopau hoi i kumu no kau mau keiki e hahai ai ?
            Ke manaolana nei makou, aole o ka Ahahui Hoole Wai Ona wale no o Niihau, ka Ahahui hookahi mawaena o kakou, aka, oia ka mua o na tausani kanaka he lehulehu e hooiaio aku ai, a hoomaka i mau Ahahui Hoole Wai Ona e ae.

Ka Ahahui Hoole Wai Ona o ka

MOKUPUNI O NIIHAU.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:
            Aia ma ka la 1 iho nei o Ianuari, o ka A. D. 1868, ua malama ia he aha halawai hoomaikai i ka Mea Mana Loa, maloko o ka Halekula Aupuni ma Kauakinikini, Puuwai.
            A pau ka haiolelo ana a D. S. Kupahu, ua kukuluia he ahaaina, (aia ma ka moolelo a ke Kakauolelo o ia la e ike ia ai ia). A pau ko makou paina ana ma ka hale Ahaaina, ua kaheaia na mea a pau e komo hou iloko o ka Halekula, e hoolohe i ka hana i kahea ia ai keia Aha.
            Ua koho mua makou ia George Gay i Peresidena, a ia D. S. Kupahu hoi i Kakauolelo. A pau ia, ku mai ke Kakauolelo o ka Aha, a wehewehe mai i ke ano o keia Ahahui, he poe e hoole ana ia lakou, aohe hana Wai Ona, aohe inu, aohe kuai, a pela aku. A pau ia, ku mai o Mr. F. Sinclair, a kokua ma ka wehewehe hou ana no keia Ahahui, a me kona hoike mai i kona balota Hoole Wai Ona, a me kona kaikuaana, oia hoi o Jas. Sinclair, ku mai oia a wehewehe mai i ke ano o ka hana ana ma na Aupuni naauao, a pela aku. A pau kana wehewehe ana, ua ku mai ke Kakauolelo a hoike mai imua o ka Aha, a nonoi mai, e hoike mai oia i Kumu Kanawai no keia Aha, a me ka berita hoohiki a ka mea makemake e kakau i kona inoa maloko o ka Buke Inoa.

Ke Kumukanawai o ka Ahahui Hoole
Waiona o ka Mokupuni o Niihau.

OLELO HOOAKAAKA. I mea e holo pono ai keia Ahahui Hoole Wai Ona, e lokahi pu ko kakou manao a pau, aole kakou e hana i kekahi mea e ona ai, aole no hoi e inu pu me ka poe e ona ana, aole no hoi e kokua aku mamuli o lakou, aka, e hookaokoa loa no; nolaila, e hookumu ia i Ahahui Hoole Wai Ona ma Niihau nei.
            Pauku 1. E kapaia keia Aha, "Ka Ahahui Hoole Wai Ona o ka Mokupuni o Niihau."
            Pauku 2. O na Luna o keia Aha, he Peresidena, he Kakauolelo a me ka Puuku.
            Pauku 3. O na hana a na Luna no keia Aha, oia no na hana i maa i na Luna o ai ano, ma na Ahahui like e ae.
            Pauku 4. E halawai keia Aha ma kahi a me ka manawa ana e hooholo ai.
            Pauku 5. E hiki no ke hoololiia keia Kumukanawai, a e pakui hou ia paha, ma ka ae like ana o na hapakolu elua o na lala i hiki mai i kekahi halawai ana.

HOOHIKI HOOLE WAI ONA.

Owau o ka mea nona kekahi mea inoa i kakau iho nei, ke ae oiaio nei au, e hookaokoa aku i na mea a pau a kanaka e inu nei, a e ona ai ma keia kope aku. Aole au e inu hou aku, aole e kuai, aole hoi e hana a hoomakaukau na hai e inu. Eia hoi kekahi ; E hooikaika no au e hoohuli mai i na kane, wahine, keiki mai ka inu ona ana, a e lilo i poe hoohiki pu oia keia Berita Hoole Wai Ona.
            He 42 ka nui o na inoa i hoohiki malalo o keia Kumukanawai Hoole Wai Ona.
            J Kapahee k, J H Kaika k, Franis Gay k, M Kauohai k, Anbrey Robinson k, E Gay w P K Holi k, M W Keale k, H Keoua k, Kaohelaulii k, M P Kupahu w, Kalalo w, Heleinamoku k, Kaika-elua k, Keahiku w, Pihana w, Komolole w, Kane k, Hezedia k, Makaualani w, Namu w, Kanaku w, Kaelewai w, N Kauhaahaa k, Kamika N Kupahu k, Kuipuka w, Kaleiwahine w, E Kahale k, H Hookaaku k, R Punee k, D Kauo w, R. Paikau w, Akahikeola k, K Holi w, Pilipo Holi k, H Holi w, P Naone w, K P Kapahee w, D Kauki k, George Gay k, D. S. Kupahu k.

GEOEGE DAY, Lunahoomalu.
  D. S. KUPAHU, Kakauolelo.
Niihau, Ian. 4. 1868.

NU HOU KULOKO.

Oahu.

Ua haawi ia mai ia makou na inoa o na mea e manao ana e hana Balota no ka apana o Honolulu nei, penei:
            Lunamakaainana no ka Ahaolelo o ke Kau o 1868.

J. W. Austin (Aukina.)
A. F. Judd (Alapaki.)
W. Pinehasa Wood (Pinehaka,)
J. Kahai.

E HOOMAAMAA ANA I KA HOOKANI OGANA. Ua ike iho makou, ke hoomaamaaia ia nei kekahi mau keiki o ka Papa Himeni o Kawaiahao i ka hookani ogana, a o na kumu nana e ulele mau nei ia lakou, mai ka piano a i ka ogana, oia no ke Kamalei Haku Alii Lilia, a me ka haole opiopio kumu a ua pua Alii la. O ka hoi ana aku i ka wa a kona mau keiki e uniki ai, aohe makou i ike, aka, he manawa loihi no nae.

JIURE HAOLE.—Ma ka Poakahi iho nei, ua weheia ka Aha Jure haole o Honolulu nei, no ka hookolokolo ana i ka hihia o ka pake o Walakahauki ma Nuuanu, no kona manao e kii a e pepehi malu paha i na haku hana. Ua hookolokoloia keia pake i ka Aha Hoomalu, a ua waihoia a ke jure iho nei. Ma ka noonoo maikai ana a na jure haole e keia hihia nui ua hooholo lakou, e hoahewa ana i ka mea i hoopiiia. He mau hihia e ae no kekahi.

KE KU ANA MAI O KE KIALUA KAMEHAMEHA V.—Ma ke kakahiaka Poalua iho nei, ua komo mai kela kialua ma Honolulu nei, iloko o na la he 30 mai Puakailima mai, me na kamakahiki, kanaka, he 35, oiai ua pau ko lakou manawa i hana ai ma kela mokupuni, malalo o ka palapala hoolimalima. Ua hoihoi pu ia mai hoi maluna o keia kialua he 37 mau haole, na alii moku a me na luina o na moku ili elua i hoikeia ma kekahi kolamu o ka pepa o keia la. Ua koe aku ma ka aina he hookahi haneri kanaka hana, e lawelawe no ka hana ana i ko ka aina hana iho.----------

NA HUA MELE A ME KA OLELO.----Ua ike iho makou, ua hoonohoia a ua paa ka hua mele o ke mele "Kahuhipa maikai" me na hua olelo i kakauia iho malalo pono o na hua mele, a e hoopukaia ana maloko o ka nupepa kamalii Alaula ma ka malama ae nei o Feberuari. Nolaila ke paipai e aku nei makou i ka poe puni mele, a me na kamalii puukani, a me ka lehulehu okoa no a pau, e lawe nui i ua wahi nupepa la i ka pau ana o kona Buke Elua ma ka malama o Maraki, a e puka ana ka helu mua i ka malama o Aperila, ke ole makou e kuhihewa.

AHAAINA HIMENI MA KAAKOPUA.—Ma ka po Poaono aku nei i hala, ua haaawiia he ahaaina poeleele maloko o ka hale halawai o Kaakopua, e ko laila mau keiki papa a lala no ka papa himeni malaila. Ia lakou e luana ana, a e paina ana, me ka maluhia, aia hoi, ua hokae aku kekahi poe mawaho me ko lakou mau kino i hoohehenaia e keia mea he waiona. O keia poe a pau, ua ikeia, he mau kanaka naauao, i ike i ke kanawai, a ua hookolokolo aku i ka lehulehu no kela hewa, aka, ua haule pu nae lakou a pau i poe lawehala ia po hookahi.

KA MOKUAHI IDAHO.—Ma ka auina la Poalua iho nei, ua ku mai ka Idaho ma Honolulu nei, iloko o na la 10 me 23 hora. Ua hoi mai maluna ona o Mrs. Pogue, ka wahihine a Rev. J. F. Pogue o Kau ; a o ke kaikamahine a Kuakua a me T. H. Davis, ka haole Pelekane nana i hai mai ia kakou no ko Naipualehu noho ana ma Enelani, oiai oia ma kona huakai hele hoikeike i hele aku nei. O lakou ekolu na maka'loha mua o Hawaii nei, a he mau ohua e iho no kekahi ; i hele mai nei paha e hooluolu. E haalele hou ana ka Idaho ia Honolulu nei, ma ka la 20 o keia malama, oia ka Poakahi e hiki mai ana, ma ka hora 4 ponoi o ke ahiahi.

HE PUA I MOHALA AE A MAE AKU LA.—Ma ke kakahiaka nui poniponi o ka Poaono aku nei i hala, Ianuari 11, ma Lanihuli, Honolulu nei, laweia aku la mai keia honua aku, kekahi o na kaikamahine opiopio ui o ke Kula Kaikamahine o Makiki, o Susana Kaulumoku kona inoa. He 14 makahiki o kona ola ana ma keia ao, a kuu aku la kona luhi. He pokole loa na la o kona waiho ana ma kahi moe o ka mai, no ka mea, i ka Poalua koke no o ia pule ka loaa ana i ka mai piva ma ka Halekula, a kiiia aku e hoihoi mai mawaho nei, aka, ma ke kakahiaka no o kela la, lawe koke ia aku la oia e kona Makua Lani, ka mea nana i haawi mai a kii mai la. He mea mau mawaena o na mala kanu pua a pau, o ka pua oi o ka maikai ke ako e ia ; a me he mea la paha, pela kona akoia ana aku la e ka make. Ma ka hora 4 ahiahi, ua laweia kona kino kupapau ma ka luakini o Kawaiahao, a ua akoakoa mai kona mau hoa kula, kona kumu, na haumana Kula Sabati a me na pilikana. A pau ka haipuleia ana, a lawe ia aku la a ma kona hale lua, waiho ia aku la me ka maluhia. O ka mua paha keia o na haumana i make ma ke Kula Kaikamahine o Makiki, malalo o ke alakai ana a Mi Ogana wahine. Aia maluna o ka makuahine i hooneleia i ke kama ole ko makou aloha nui.