Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 5, 1 February 1868 — Page 4
KE KUOKOA, HONOLULU, FEBERUARI 1, 1868.
Ka Nupepa Kuokoa.
Na Iini.
------ Leo I'm going home.
1. Ke ao hooluhi, ao luuluu,
Ao hewa, u, a make no,
Ahea la e hoohola wau
I na eheu uhane o'u,
A pii hauoli i luna'e,
I kahi hewa ole nae,
A kau ka lei olino mai
I ko ke Akua hoomaikai?
2. Naau kaumaha, kanikau.
Nawaliwali a lalau,
Ahea la oe e pii i o,
I kahi o ka malu mau,
A kaa loa ae na enemi
Ko loko, me ko waho pu?
Ahea ia pau kou paio nei,
A lanakila oia mau?
3. Ke kino luhi a kulou
Malalo o na awe ou,
Ahea la oe e pili ai
Ia lesu nana e alu mai?
Ua ike ia kou kino nei,
He lepo, a aloha mai;
Maluna ona e kau ai
Kou mau kaumaha i maha'e.
4. Ka hilinai e ola ai,
Ka nana ana i luna'e,
Ahea la ia e ulu mai
Iloko o'u i hiki ai
Ke kinai i na enemi,
I na makau, nu kuihe,
A hoomaka'e ilalo nei
O ko ka lani pomaikai?
5. Ka lani e, ka lani e,
Ka lani, kahi e maha'i,
Ahea la wau e hui ai
Me ko ka lani poe maikai?
Ahea e kaa ae mahope o'u
Na malu make, a ku wau
Ma kahi ao, a pau loa no
Ka hewa, u, ka make pu?
WAIMEA.
NU HOU MISIONARI.
EBON, MARSHALL Is. }
Nov. 28, 1867.}
REV. L.H. KULIKA; Aloea oe:
Ma ka hiki ana mai o ka moku Hokuao hou, ma ka la 2 o ka malama o Sepatemaba o keia makahiki, ua hauoli makou i ka ike ana aku i kona mau helehelena nani a hanohano hoi, o kona hoea ana mai ma Ebon nei. Aka, ua kaumaha makou i ka ike ana aku e hapa mai ana kona hae, a ua puiwa koke makou me ka ninau ana iho, "Owai la kai make?" I ka holo ana a hiki maluna o ka moku, ua ike makou ia Kapena H. Binamu a me kana wahine, a ua ike aku no hoi makou me ka menemene i ke kino make o kekahi makua o ka Lahui Hawaii, oia hoi o Rev. E. Ioane kona inoa, he mea e ke kaumaha a me ke aloha nona, i kona make ana, me ka ike ole o kona ohana iaia. Ma ia ahiahi no, ua lawe ia kona kino kupapau ma ka aina; a ma kekahi la ae, oia hoi ka la 3 o Sepatemaba, ua hoolewaia kona kino make ma ka Halepule, a ua nui na kanaka i akoakoa mai e lohe i na manao i paipai, a Rev. D.P. Aumai a me H. Aea, a me Kapena H. Binamu. A pau ka pule, ua lawe ia kona kino ma ka lua, kokoke ma ka hale noho o Rev. G.B. Snow, a ua ukaliia hoi kana huakai hope loa e na kamaaina a me na malihini ia la. Ke waiho nei kona kino ma Ebon kahi ana i ike ole ai.
No EBON.—Malaila no au i noho iho ai i keia makahiki i hala iho nei; he makahiki a me na malama keu elima ka noho ana. A o ka hana misionari i hana ia iloko o ia makahiki okoa, e ike auanei oe ma ka Papa Hoike Makahiki a na mea nona ke kihapai, a e lohe no hoi oe ma ka waha o H. Aea, oiai e hoi aku ana oia i keia makahiki, a e lohe auanei oe iaia i ke ano, o ko makou noho ana ma ia aina. Ua kokua nui mai no ka Haku i ko makou noho ana ma ia aina, a e hoomaikai ia ke Akua ma kana mau hana a pau.
APAIAN, Dek. 9, 1867.—Ua haalele makou ia Ebon ma ka la 30 o Novemaba, a ua kau ma ka Hokuao, e hoi ana i Butaritari, aka, holo mua makou ma Apaian. Poaono, la 7 o Dekemaba, hiki ka moku ma Apaian, he 7 la mai Ebon mai; no ke ino o ka makani ka hakalia iki ana, oiai he moku holo maoli keia.
Ma ka la Sabati ae, he anaina nui kai akoakoa mai e lohe i na manao paipai o makou ma ia la. A ma ke ahiahi o ia la, he Ahaaina na ka Haku malaila; a ua hookomo ia eha mea hou malaila iloko o ka Ekalesia. Ke hoohua mai nei ia kihapai i na hua maikai. Nui ko makou olioli no keia hana a ka Haku ma Apaian nei i keia makahiki. Ua manao ia, he kihapai paakiki keia, aka, na ka Uhane o ke Akua e hoopalupalu i ko lakou naau, a e wawahi i na nana paakiki o na kanaka o keia aina.
He hoahanau maikai ke alii o Apaian, he ano oluolu kona, a makemake loa oia e malama i ka pono. E pomaikai ana ko Apaian no ka malama o keia alii i ka pono, a e hahai no auanei kona poe kanaka mahope o kona mau kapuai. E noi nui aku kakou i ka Haku nona ke kihapa, e hooulu nui ia na hua maikai he nui wale ma ia kihapai.
BUTARITARI, Dek. 16, 1867.—Ua hiki makou ma keia aina, ma ka la 15 o keia malama, a ua haalele aku ka moku ia Apaian i ka la 12, a holo mai maanei. I ko makou hiki ana mai, holo koke makou e nana i na hale o makou. I ka nana ana a me ka makaikai ana i na mea a pau, aole loa no kekahi mea a makou i lilo, e waiho ana no na mea a pau me ka maikai; ua ako hou ia na hale o makou, a ua hana hou ia ko makou pa hale a puni. Nui ka malama, o ke kaikaina o ke alii i ko makou mau mea a pau. Ua halawai makou me na haumana a maua. Nui ko lakou olioli no ka ike hou ana mai ia makou, a pela no hoi makou no ka ike hou ana ia lakou. Ia la no, ua hoi makou iuka iloko o ko makou mau hale. A ma ka la Sabati ae, ua akoakoa ke anaina kanaka ma ka luakini, e lohe i na manao paipai o makou ma ia la. Ua haka pono mai na maka o lakou e hoolohe i na olelo o ia la, a ua olioli no lakou i ka lohe ana ia mau olelo ao.
Aole ke Alii ma ka aina nui nei, ua hele aku oia ma kekahi aina liilii e noho ai. He lawaia kana hana i keia wa malaila, a e hoi mai ana paha i keia la.
Ua pau ka hana waiona o na kanaka maanei i keia wa; aole no hoi i ike ia e ona ana kekahi kanaka i keia wa, e like la me kela mau makahiki mamua.
Maikai no ko makou ola i keia wa, aka, he mai nae kekahi keiki a Rev. J.W. Kanoa, oia hoi o Hariata Kanoa ka inoa, a oia wale no ko makou mea nawaliwali.
Ke hoomaikai aku nei au i ko kakou Haku Iesu Kristo, no kona lokomaikai nui i ka malama ana ia makou i keia makahiki a makou i haalele ai i keia wahi, a ua hoihoi pono ia mai me ka maluhia a hiki hou ma keia wahi me ka pilikia ole.
Ke hoopau nei au i keia kakau ana. Aloha oe a me na ekalesia a pau mai Hawaii a Niihau. R. MAKA.
Na hiohiona o Kohala.
O ka makani o Kohala ma ka moolelo a Pakaa, he Apaapaa ka inoa, aka, aia malalo iho o ia inoa, elua hou iho inoa o ia makani, he A-a a he Kaomi. O ka inoa o keia makani i ka poe e noho ana ma Kapaliiuka, he Apaapaa no, no ka mea, ua ikaika loa ka pa ana malaila, a he nawaliwali hoi ma Kohala-loko; a no ka nawaliwali a me ka ikaika ole o ka pa ana mai o keia makani malaila, nolaila, ua kapaia he A-a, aka, i ka poe hoi, e noho ana ma Kohala-waena, e like mai Hoea a Upolu, ua kapaia keia makani he Kaomi, no ka mea, ua pa maikai loa i ka poe o ia mau wahi; aole ikaika loa, aole no hoi i nawaliwali loa, aka, hookahi no nae inoa kaulana he Apaapaa. He aina makani loa o Kohala, a he malihini ka la malie.
NA LIO O KOHALA.
He nui loa na lio ma Kohala, aka, aole nae e like me kekahi mau wahi e ae. He aina maikai o Kohala no ka holoholona, no ka mea, he nui ka weuweu ma ia wahi, aka, i kuu la i hele ai i ke Sabati ahaaina a ka Haku, ua ike au, he mea e ka inoino o na lio ma ia wahi, he wiwi a olala i ka makani Apaapaa. Ua ninau au i ka Luna Kanawai Kaapuni i ke kumu o ke ino o na holoholona, a ua hai mai kela, "no ka paa mau i ke kaula, aohe hiki ke hookuu, no ka mea, aole wahi e paa ai ke hikii hou aku, no ka palahalaha maikai o ka aina." Ua ike io au, aohe no hoi he maikai a koe aku. He nui ke kalo, uala, ulu a me ka alani ma kekahi mau awawa iloko o Kohala, aole no hoi i paa i ka pa ia.
NA WAI O KOHALA.
A Iole, hoomaka aku na aina muliwai o Kohala, a hiki loa aku iloko; a mai Iole hoi a hala loa aku i Kapaliiuka ma; he mau aina wai ole kela, a eia ka mea e loaa ai o ka wai; i ke kakahiaka nui, ala ae la ka mea wai ole, a lalau aku la i ke poi a me ka hue wai, a pii aku la iuka, a hiki ma kahi e kau nui ana na wai kehau maluna o na lala laau a me na lau weuweu, alaila, hookapakahi mai i ke poi ma kahi a ka makani e pa mai ana, alaila, paa kekahi lima i ke poi, a o kekahi lima hoi, e pale ino mai i na lau weuweu iloko o ke poi; a no ka ikaika o ke pale ana mai i ka lau weuweu, a i kokua pu ia mai hoi e ka makani, ua helelei iho na pona wai kehau iloko o ke poi; a pela wale no e hana ai a kaele ke poi i ka wai; aka, aia ma ia wai iloko o ke poi, ua komo pu ia no e na lau opala a me na pua mauu; a ia wa, kalana me kekahi lole lahilahi a pau, alaila, ukukuhi aku iloko o ka huewai. A oia iho la na kahawai o ia mau aina e loaa ai ka wai. A ina aohe wai ma na lau nahelehele, alaila, he wai no maloko o na poopoo pohaku, me kahi kiaha uuku loa e kioe ai, ia wahi lua iki aku, ia wahi lua iki aku. A o kekahi luawai, a kiowai ia a ko laila kini e noho la.
KE KAAO O IOLE A ME PUEO.
Ina he manao heie kou ma Kohala, a hiki oe i na hale o Bona ke Kahunapule, a me kahi e ku la ka hale luni o Kohala, alaila, o Iole ia aina, a o ka mea ia i loaa ai ka inoa oia aina o ka noho ana o ua lole nei ilaila. Aia, ma ka aoao ma waho-nei o Iole, he aina ia o Ainakea ka inoa, a ma ka aoao waho mai hoi o Ainakea, o kahi ia o Pueo i noho ai, a ua puka loa ka inoa oia aina o Pueo a hiki i keia la, a penei ko laua moolelo. "He mahiai ka Pueo hana, a no kona makemake ia hana, ua lilo ka aina o Ainakea i aina mahi nona i mea e maona ai o Pueo, aole pololi. Ua mahi o Pueo i ka uala, kalo, maia, a me kahi mau mea e ae. Noho mai la o lole a ike, ua oo na mea kanu o Pueo, kii mai la o lole aihue iho la. I kekahi wa, kii aku la o Pueo iloko o kona aina i ai nana, a i ka hiki ana aku, aia hoi ua pau loa ia lole, a minamina iho la o Pueo, aka hoomanao ae la no nae ia, i pau no paha ia Iole, no ka mea, aole he poe e ae e noho mai ana ma kahi kokoke i kona wahi. Ohi mai la o Pueo i na wahi apanapana ai i koe mai ia lole a hoi mai la e kaiua i ai nana. Nana mai la o lole, a pau ka a ana o ka umu a Pueo, manao mai la ua lole nei, ua moa paha, kii mai la no o Iole a hiki i loko o ka umu, a ai iho la i ka ai a Pueo i manao ai no kona ola. Noho iho la o Pueo a manao, ua mo-a ka ai, kii aku la a huai ae la i kana umu, i ka huai ana aku, aia noi, o ka pohaku wale no, a kaumaha iho la ka manao o Pueo me ka ukiuki nui, aka, pehea la e hiki ai, no ka mea, ua pau. Noke aku la o Pueo i ka huai i ka lepo o ka umu a loaa aku la ma ia wahi aku, ia wahi aku na wahi koena a ka waha o Iole, a manao iho la o Pueo, o kana wahi mea ai keia, a hoihoi aku la a hiki i ka hale, a ihi ae la i ka ili, a hahao aku la i ka Umeke. Ike mai la no o Iole he ai ka Pueo aia maloko o ka umeke. Kii hou mai la no o lole a akiaki mawaho o ka ipu, a loaa oku la ka ai a Pueo, a pau iho la i ua Iole nei. I ka manawa a Pueo i manao ai e paina, kii aku la i ka umeke a wehe ae la i ke poi, aia nae aohe ai maloko, a he lepo lole ke wahio ana, alaila, maopopo loa iho la ia ia nei, o Iole no ka mea aihue i kona kihapai, a iloko no hoi o kana umu, a me kana umeke, a nui wale aku na hana ino aoa a lole ia Pueo, a no ia aihue pinepine ia o ka ai a Pueo e lole, nolaila loaa ai ia Pueo ka mai a nawaliwali kona kino no kona pololi i ka pau o ka ai ia Iole, a moe iho la ia i kona wahi i kela la keia la. Lohe aku la o Io ka hoahanau ponoi o Pueo, he mai ko Pueo, iho mai la oia e ike i kona makamaka, a hiki o Io ma kahi o Pueo, nana mai la o Io, ua mai io o Pueo, a na wiwi kona kino, a ua nui kona poo, a ua hakahaka kona mau maka. Hakahaka ka hoi kana mea he pololi i ka pau o ka ai i kela palaualelo o lole ka inoa.
Ninau aku la o Io, "Heaha kou mea i mai ai e Pueo?" Pane mai hoi o Pueo, "I mai au i ka pololi." I aku hoi o Io, "Ka! he kanaka mahiai hoi oe a'u e lohe mai nei, he aha la ka hoi kou mea i, pololi ai?" I mai hoi o Pueo, "He oiaio, he kanaka mahiai ai nui au no keia wahi, aka, o ke koe ole ia Iole i ka aihue ia. Aole no hoi he aihue a aihue ka Iole; he aihue o Iole i ka mahinaai, he aihue iloko o ka imu, he aieue hoi i ka mea e waiho ana iloko, o ka'u umeke. Aole no hoi hookahi aihue ana mai a Iole o ka pono, aole ka auanei, he hana mau ka i ala ia'u i kela wa keia wa, nolaila, pololi ai au a mai hoi." I mai hoi o Io, "Heaha no la hoi kou mea i pepehi ole ai ia lole?" Pane aku no o Pueo, "Aohe hiki, no ka mea, ua nawaliwali loa au i keia wa." I hou mai la o Io, "E hele hoi ha kaua e huli ia lole, a ina e loaa, pepehi kaua a make, o ka ikaika auanei kai au la kamau wale mai hoi oe." Kaukoo pu aku la o Pueo me Io, e huli ana ma o a maanei, mai uka a hiki i kai. Loaa iho la o Iole ia laua nei mauka ae o o kahi i make ai o Palena ke alii mua o Kohala, ua paa nae ia wahi i keia wa i ke kanu ia i ke ko e ke keiki a Bona. O kahi ia i nono ai o lole, a loaa aku ai ia laua nei Aole no i holo o Iole, no ka mea, ua kuhi paha ia he hele wale aku no ka Io ma, nolaila, i ku ike ana aku no o Io, lele koke aku la ia a popoi iho la ia Iole, me ka manao e pepehia make, aka, pane mai, o Pueo, "E haehae liilii a ai." Haehae, ae la laua ia lole, a ai iho la i ke kino o Iole. A no keia hana ana a Io ma pela, oia ka ka mea iiiilii ai o ka Iole. O ka hoomaka ana no hoi ia o ka lilo ana o ka lole i enemi ino loa no Io a me Pueo a hiki i keia wa.
(Aole i pau.)
Make Wiliama G. Kahuakaipia
I PANA IA E KA ILIKINI MA NEW YEARS DIGGINGS. MARIPOSA COUNTY, CALIFONIA.
INA LUNA O KE KUOKOA; KO MAKOU ALOHA:—
Ke hoouna aku nei makou i keia makana hou, a na oukou ia e hookau iho ma kahi kaawale o ko kakou Kilohana Pookela; i ike ai na makamaka pono-i e noho; ae la ma Manoa Oahu i ka mea nona kela inoa i hai ia ae la maluna, a me ka moolelo malalo iho nei o kona make ana.
Ma ka hora 5 1/2 o ke ahiahi o ka Poaono o ka la 15 o Sepatemaba, hele aku la makou ma ka hale kuai o John Paremal, ia makou i kokoke aku ai i ka hale kuai, aia hoi, he puulu Ilikini e ona rama ana, a hiki makou i ka hale-kuai, a pau ke kuai ana o na mea ai, hoonanea iho la makou no kekahi mau minute, a ia makou e nanea ana a e makaikai ana i na mea nani o ka halekuai, ia manawa i nalo aku ai ka la ma kona alanui mau, a ike ia aku la na hoku e imoimo mai ana i ka lewa lani. Ia manawa makou i hoomakaukau iho ai e hoi me ka lawe ana i na ukana ma na lima a me na hokua; a ia makou e nanea hoi ana ma ke alanui, halawai mai la kekahi Ilikini me W.G. Kahuakaipia oiai ua mamao iki aku oia mai o makou aku, a kaili ia'ku la ka hapa galani rama mai kona lima aku, a hahai aku la oia i ua Ilikini nei me ka manao e hoi hou mai ka hapa-galani rama ia ia. Ia manawa i puka mai ai kekahi Ilikini e ae mailoko mai o ka hale, a lena mai la i kana kakaka, a lele mai la a ku ma ka umauma; "a unuhi ae la oia i ua pua nei me ka haki ana o ka maka pohaku o ka pua iloko," (eono iniha kahi o ka pua i komo iloko.) Ia manawa i puana ae ai oia i kana mau huaolelo hope loa, me ke kaumaha a me ke aloha.
Auhea oukou - e! "Make au." Auhea oukou-e!! "Make au," a ia makou i lohe aku ai i keia leo a ko makou hoa'loha, me ka manao aohe oiaio; oiai ua ike makou i ka Ilikini i ka lena ana i kana kakaka, me ka manao ana o makou aole la hoi e lele mai ka pua, eia ka auanei ua lele palamimo mai ka mea make a ke keiki Waawaaikinaaupo a ku i ko makou hoa'loha. A ia makou i holo aku ai e ike ia ia; aia hoi, e waiho ana ilalo ua lele ke aho o Olepau, me ke kahe a wai ana o ke koko ma kahi i puka. Ia manawa no i hele aku ai makou e imi i ka pepehi kanaka maloko o ka hale me ka hoomalamalama ana i ke kukui, a loaa aku Ia maloko o kekahi rumi e pee ana malalo o ka hikiee, me ka lena ana i kana kakaka, me ka manao e pana mai i kekahi o makou. Aole nae e hiki, hopu ia iho la e makou me ka hoopaa ana i ke kaula a hookomo ia aku la maloko o kekahi hale paa, me ke kiai ia e makou ia po a ao. A ma ia po iho no, ua hiki aku ka lohe i na kanaka e noho ana ma Kanaka Camp Tuolumoe County, a i ka akoakoa ana mai o na kane a me na wahine ma kahi o ke kupapau e waiho ana. Ia wa i ku mai ai o L.H. Kapua a heluhelu mai i kekahi mau Pauku o ka Palapala Hemolele e pili ana no ke kupapau, a pau kana wehewehe ana; heluhelu mai la oia i Himeni 67. (Laula ke ala e iho e iho ai. Ilalo i ka make mau.) A pau ka himeni ana a me ka hoonani ana i ke Akua; kaikai aku la makou i ka pahu kupapau me ke kai ana o ka huakai mahope, a hookuu ia aku la i ka opu ana ole o ka honua.
A i ka nalo ana aku o ke kupapau, ia manawa i koho ia'i i eono mau jure Kolonero e Hon. J. McPherson i hooponopono koke ia'i keia hihia pepehi kanaka; a i ka ninau ia ana o na hoike o na aoao elua, a i ka pau ana o na olelo hoike o na aoao elua, aia hoi, ua hookuu ia ka pepehi kanaka e na jure naa upo me ka noonoo ole i ke ano o na olelo hoike o na aoao elua.
A ma ka la 17 oia malama no, hele makou i mua o ka Lunakanawai Apana La Grange, Slanislaus County, a ia makou e kamailio ana a e wehewehe ana no ka hewa pepehi kanaka i hana ia'i e ka Aha jure i hala ae, ia wa i hoouna koke aku ai ka Lunakanawai i ka makai e hele e hopu i ka pepehi kanaka, a loaa aku la he 16 mile ke kaawale, mai kahi ona i lawe ai i ke ola o ko makou hoa'loha a kahi i loaa ai, a lawe ia ma ka Halepaahao o Mariposa.
A ma ka la 27 o Novemaba, i hana hou ia'i keia hewa pepehi kanaka e ka Aha jure a imua o Hon. J.F. Jones Probate Judge, ka Lunakanawai Nui o ia Okana o Mariposa. A i ka akoakoa ana o na mea a pau maloko o ka hale hookolokolo, ia wa, i ku pakahi mai ai na hoike o na aoao elua, a i ka pau ana o ka lakou mau olelo, ia manawa i ku mai ai ka Loio o ka aoao pepehi kanaka, a hana mai la i kana hana o ka hoololi i ka aoao pono i hewa; a o ka aoao hewa i pono, a pau ke kamailio maikai ana a na Loio o na aoao elua, ku mai la ka Lunakanawai a heluhelu mai la i ka Pauku Kanawai e pili ana no ka pepehi kanaka, me ke kauoha pu mai no hoi i na jure e noonoo pono loa lakou i na olelo hoike o na aoao elua, a i ka puu ana o kana olelo, komo aku la na jure ma kekahi keena, a i ka hala ana o ka 1/2 hora. Ia manawa i akoakoa hou ai na mea a pau ma ke keena hookolokolo, a heluhelu mai la ka Lunakanawai i ka palapala a na jure i hooholo ai. E lawe ia ka Ilikini pepehi kanaka ma ka Halepaahao Nui o Kapalakiko e hoopaa i ka hao i na makahiki he 10 ma ka hana oolea, a kuu ia ka Aha.
Oia ae la na mea i hana ia i keia mau Aha elua. O makou iho o na hoike oiaio o ka mea i make. Me ka Mahalo.
HON. JNO. L. KALAMI,
J.H. WAHINEALOHA,
JAMES MA.
MOSES, NAHORA. Kakauolelo.
Kanaka Camp, Tuolunme County, Califonia. Novemaba 29, 1867.
Ka Halawai ana o ka Aha Lunakahiko o ka Mokupuni o Maui,
Wailuku, Ianuari 15, 16, 17, 1868.
Halawai ke Aha ma ka hora 10 A.M. Kohoia o Rev. T.G. Tatina i Lunahoomalu. Eia na hoa o ka Aha:
Ekalesia. Kahu. Lunakahiko.
Wailuku, T.G.Tahina, Kamakele,
Lahaina, --------- G.W.P. Kukahi,
Lahlualuna, S.E. Bihopa, Aea,
Kaanapali, --------- Napeahi,
Kaluaaha, A.O. Forebe, Halualani,
Halawa,---------Kahoene,
Lanai, - -
Honuaula, H. Manase. Makuahine,
Kaupo, P.W. Kaawa, Kahaiau,
Kipahulu, D. Puhi, Kawaha.
Hana, — Kimo.
Koolau, S. Kamakahiki, Makea,
Waihee,--------- Kapoi.
No Wailuku, Rev. W.P. Alekandero; no Lahaina, Rev. J.H. Moku; no Lahainaluna, Rev. C.B. Anaru a me Rev. M. Kuea.
Apono o Rev. L.H. Gulika no Honolulu, a me Rev. J. Pota Gerina no Makawao, i mau hoa kuka pu no ka Aha.
Eia na keiki o ka Aha: Papalimu, W. Hookaumaha, Kikiakoi. J. Kealoalii, Kahelemauna, Keone, Kanuha, Kama.
Hoike mai ke komite no ke kukulu ana i kula haole no Wailuku, ua hookumu ia malalo o Rev. T.G. Tatina.
Heluheluia ka palapala noi o ka Ekalesia o Waihee, e hoolilo ia Papalimu i kahu-ekalesia no lakou.
Hooholoia, E waiho ma ka papa a hiki i ka malama o Mei.
Hoolohe ka Aha i na olelo-kakau, penei:
Iwi-haiao—II Nalii 6: l, W. Hookaumaha.
Iwi-haiao—II Nalii 6: 2-4, - - Papalimu.
Iwi-haiao— Mataio 23: 37, - - - Keone.
Iwi-haiao—1 Petero 2: 21. - - Kanuha.
Iwi-haiao—Ione 1:39, - - Kahelemauna.
Kumumanao—Heaha ka nui o ka poe i kakau i ka Palapala Hemolele? Heaha ka lakoa mau oihana? J. Kealoalii.
Olelo Wehewehe—I Korineto 12:31,
Kikiakoi.
Kumumanao—He mea pono anei ke kapaeia ka hoahanau, me ka hookolokolo ole ia ia? H. Manase.
Kumumanao—He mea pono anei ke malama pinepine i ka Ahaaina a ka Haku, D. Puhi.
Kumumanao— Heaha ka bapetizo ana me ka Uhane Hemolele a me ke ahi?
S. Kamakahiki.
Kumumanao—Heaha ke ano o Kristo mamua ae o kona bepetizoia ana? J.H. Moku.
Kumumanao—O ka mooolelo o ka buke o Kinohi, no ka haule ana o Adamu laua o Eva iloko o ka hewa, he ano oiaio maoli anei, he ano olelo nane wale no paha?
A.O. Porepe.
Olelo Wehewehe—1 Petero 3:18-20.
Alekanedero.
Hooholoia, o Kauka Kulika a me Porepe ke Komite haawi kumumanao.
Hoike mai ke Komite no ke kuai ana i Buke moolelo a me na lako kakau, ua lilo $3.00 no ka Buke a me $0.75 no ka pepa.
Hora 3 1/2 P.M., hoolohe ka Aha i ka haiolelo a Rev. A.O. Polepe, ka Lunahoomalu o kela halawai, ma Ioane 1:7.
Hoopanee ka halawai i ka la apopo 9 A.M.
La 16, 9 A.M.
Lohe hou ka aha i ke koena o na olelo kakau.
Kumumanao—Ka Moolelo o Ioane Bapetite.
P.W. Kaawa.
Kumumanao— Heaha ke ano o ke kino o Iesu i kona ala hou ana mai ka make mai? Heaha hoi kona ano i keia wa? M. Kuaea.
Hooholoia. E hookuu ia Kama mai kona noho ana i keiki no keia Aha, no ka mea, aole oia i hookauia mai ka aha o Hawaii Hikina.
Hoolohe ka aha i ka noho ana o na Kihapai Ekalesia, ma ka hoakaka ana mai o ua kahu a me na lunakahiko.
Hoike mai o Rev. J.P. Gerina i ka noho ana o ke Kula Kaikamahine o Makawao.
Hoike mai o Alekanedero i ka loaa ana mai o na buke Lawe lima he 100.
Hooholoia, e haawi pakahi ia na buke i na Kahu Ekalesia, koe ke koena e waiho ia na na haumana o ke Kula Kahunapule.
Hoolohe ka aha i ka manao paipai a Rev. L.H. Kulika. Hoopaneeia la apopo 9 A.M.
La 17, 9 A.M.
I ka lohe pono ana o ka aha i ke ano a me ka noho ana o na kihapai, ua kaumaha ka manao o ka aha no ka malama pono ole o na hoahanau o Kaupo a me Koolau i ke ola o ko lakou mau Kahu Ekalesia. Nolaila, ua Hooholoia, e kohoia o Kauka Kulika a me Porepe i mau Komite e hele a paipai i na hoahanau oia mau ekalesia.
Hooholoia, E hookaawale ia ka Poaha hope o Feberuari i la Haipule no na kula a pau.
Hooholoia, Ke mahalo aku nei ka aha i ka hana a ke Kahu Ekalesia o Kaupo, no kona helu ana i na kanaka a pau iloko o kona kihapai, a ke manao nei makou, he mea pono loa ia, ina e hiki i na kahu ekalesia a pau ke hana pela.
Hooholoia, E kohoia o D. Baluina, C.B Aneru, J.H. Moku, a me M. Kuaea, i Komite nana e hookaawale ia Olowalu i Ekalesia okoa.
Hooholoia, Ke hoapono loa aku nei keia aha i ka hana a kekahi mau ekalesia, i ko lakou kukulu ana i na kula kuokoa no ka lakou mau keiki, a ke paipai ia nei na Kahu Ekalesia o kakou e hooikaika i kukuluia na kula oia ano ma na wahi hemahema o ko lakou mau kihapai.
Hoopaneeia ka halawai a hui hou ma Lahainaluna Poakolu Mei 6, hora 4, P.M.
Eia iho na Kumumanao o ka halawai e hiki mai ana.
1. Pono anei e malama pinepineia ka ahaaina a ka Haku? H. Manase.
2. Pono anei ke bapetizo hou ia ka poe Pope i huli mai e komo iloko o ko kakou mau Ekalesia? T.G. Tatina.
3. Pehea la e laha nui ai na Nupepa, a me na buke maikai o kela ano keia ano iwaena o na kihapai o kakou? M. Kuaea.
4. Pono anei i ke Kahu Ekalesia e paipai aku i kona Ekalesia e hookaa mai i ke ola makahiki a lakou i hoohiki ai?
S. Kamakahiki.
5. Aole anei maluna o na Luna ekalesia ka hana nui no ka ohi ana i ke ola o ke Kahu? J.H. Moku.
6. He mea pono anei e kokua aku na Ekalesia i na kula kuokoa maloko o ko lakou mau kihapai, ke lawa ole ke ola o ke kumukula? D. Puhi.
7. Kupono anei ke kanaka ona a puni lealea paha i kumu kula Sabati?
P.W. Kaawa.
8. He mea pono anei ke noho kekahi Kahunapule Hawaii malalo o kekahi Kahu Makua Misionari? W.P. Alekanedero.
9. Heaha na Loina kupono o ka Hookolokolo ekalesia ana? A.O. Porepe
10. He mea pono anei i kekahi lala o keia Aha, e noho i kana hana a malama hapa i na wa halawai o ka Aha? Papalimu.
11. Pehea la e mahuahua ai ke kokua mahina hou o na Ekalesia?
W. Hookaumaha.
12. Pono anei e haalele kekahi mau Kahu Ekalesia Hawaii i ko lakou mau kihapai, e hele i Maikonesia? Kahelemauna.
13. Heaha na hana kupono no ka hoike kula Sabati? John Kealoalii.
14. Pehea la e maikai hou ai na kula la o ke Aupuni? Kikiakoi.
15. Wehewehe olelo—Halelu 147:7.
Kanuha.
16. Wehewehe olelo—1 Ioane 2:27.
Keone.
J.H. MOKU. Kakauolelo.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
Laau Kunu a Kauka Jayne,
hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua aau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka
Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
Like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA
Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.
214-1y.