Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 6, 8 February 1868 — Page 4
KE KUOKOA, HONOLULU, FEBERUARI 8, 1868.
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka makemake o kekahi Kahunapule.
-
1. I wahine ano kumu,
I wahine akahai.
I wahine humuhumu,
I wahine akamai;
I wahine ano lede.
He hiona aulii ae,
He nonohe a eeke.
Aole hewa ke waiwai.
2. I wahine ano kuene
E hookipa olu no
I ka poe malihini
Ina hoa kahuna o'u;
Lokomaikai a aloha,
Me ka ohumu ole nae
Ina hana, na kauoha
A'u e haawi aku ai.
3. I wahine ano mano.
Launa me na hoahanau,
Me ka poe hanohano,
Me na ilihune pu.
A i nalo na haumana,
Helu e huli i o i a nei
I ka poe e auwana'na,
I loaa a hoi mai.
4. I wahine mikioi,
A kapulu ole ae,
Kui a hoowali poi
I ka wa kupono nae.
I wahine ahonui,
Akakuu, a hoohaahaa,
I wahine nuku ole,
Aole hoi e hoopaapaa.
5. I wahine e hookumu
Ina aha halawai,
Ina aha humuhumu.
Ina aha himeni,
I loaa na mea hoonani
No ka luakini o'u,
Na kokua he nui wale
No ke aupuni o Iesu.
6. I wahine puni buke,
Hilahila ole nae
I ka oihana kuke,
Me na hana e ola'i;
I wahine akahele,
Naau io a maemae,
I wahine hemolele,
Oia ka'u e imi nei.
Na'u na—
-
NU HOU MISIONARI.
Jeluij, Oct. 10, 1867. Ke kakau mua ia ana, Ebon, Dek. 3, 1867. Ke kakau alua ana.
Rev. L.H. Kulika, aloha oe a me na hoa kauwa iloko o ka Haku. Ku mai nei ko kakou Hokuao Hou. Sept. 6, 1867 nei ma ko makou alo, a ua nui loa ka mahalo ana no kona helehelena. Mamua ae o ke ku ana mai, ua holo mua aku la au e launa me lakou, aia hoi, ua kau hapa ia kona Hae Haku ma ke'kia hope, e hoike, ana, ua haule ia kekahi oia poli i ka make, aia a hiki iluna o ka moku, a launa me na hoa, mai Honolulu mai, a mai Apaian mai, a mai Ebon mai, nui ka hauoli me ka pumehana o na puuwai aloha. Hoike mai la lakou i ka mea i haule iloko o ka make, oia o Rev. Ioane, ka makua o ko Waioli. Aloha ko Waioli, ua lawe ka Haku mea hale, a me ka wahine kanemake, a o na keiki makua ole, ke kaumaha nei, a ke u nei, aka, e oi nui aku auanei ko oukou kaumaha.
Ua hookipa maikai ia maua a me ka maua mau keiki maluna o ka moku e ke Kapena e ai i ka ainaawakea o keia la no, maluna hoi o ke pakaukau i lako i na mea hooluolu kino, mahope iho o ko makou hooluolu kino ana, kukakuka makou no ka pono ia makou ke holo pu i Ebon, a i ole i Namerik, aole nae ia mea i pono ia'u, no ka mea, ua hala e o B.G. SNOW i Ualana, aole hoi e hiki ke kukulu ia ko makou halawai, a he mea makehewa ka noho loihi ana ma Ebon, a i ole ma Namerik, a waiho wale ka hana ma Jeluij me ka mea, ole nana e malama, no ia mea, nonoi aku au i ke Kapena e hui ma Jeluij nei ke hoi mai ka moku mai Boobe mai, a ke ae mai hoi o Mr. B.G. Snow. O ka lua o na mea i hooponopono ia, o ko maua nee aku ma Ratak, aole i maopopo ia wa, ua waiho ia a launa mai na hoa o keia Aha.
Sept. 7. He wahi hoike kula ka makou me na wahi haumana i akoakoa; mai, a pau ko makou kula, hoomakaukau ka moku e holo, aole nae i pono ka makani. Pomaikai nae au no ko makou launa pu ma ke Subati ae. Sept. 8. He Sabati keia, launa mai no kekahi poe, a he oluolu maikai ka makou hana me ka haunaele ole, a pela no ma ke Kula Sabati, a me ka hana okoa oia la a po. A ma ke kakahiaka ae holo aku ka moku.
NO MAKOU IHO.
Aole no i maikai pono ko makou ola kino i keia mau mahina i hala e like me kekahi mau wa mamua, he wahi ano emi o ka ikaika kino, a o ka'u wahine he pauhia pinepine e ka mai, o kona mai ikaika ke hiki mai. o ke anu, a o ka eha o na ami a me ke kino holookoa, he hopohopo loa au i kekahi wa no ka aneane loa i kauwahi o ka haule. Ua loaa mua no keia mai ia maua e noho ana i Ebon a i Namerjki, a i ko maua hiki ana mai ma keia: aina oia mau no, a mahope loaa, hou ona mai, oia ka haalulu.
Elua ano o ka hiki ana mai o kela mau mai. Ina i anu ka makani, alaila, pii e mai ke anu a me ka eha o na ami, a lawa pono ke kino i ka eha. O ka lua, ina pololi mai, pii e mai ka haalulu, a o ke anu a me ka eha o na ami, e kokua like ana kekahi i kekahi, a o ka launa loa aku la no ia i kauwahi o ka hopohopo a me ka pono ole, aole ia'u wale keia, mai o no a o.
NO KA KAKOU OIHANA MISIONARI.
E nee malie ana no me ka manao ole i ka emi hope mai, he oluolu no hoi ka manao no ia nee malie ana, no ka mea, he laau ua oolea, hikiwawe ole ae ke hoopio. E lala i ke ahi a hoopio ae, a hana mau o ka lapuu no ia a hiki i kahi makemake ia. O na hana oia mau no e like me na mea i hai mua ia aku, a o ka launa mai o na, kamaaina, ua oi ae i ka mua, nolaila, oluolu no ka manao, a ke makaukau nei kekahi poe e launa me ko ke Akua poe kanaka i ohana hookahi, ke ae mai ka Haku pela.
NO NA'LII O KEIA MAU AINA.
Aole no i maopopo kekahi o lakou he ano Karistiano, he hookokoke wale mai no me na lehelehe, no ka waiwai a me na mea ai.
Ma ka la 4 o keia mahina, hoi mai kekahi mau alii mai na aina ma ka Akau mai, ua ane pilikia lakou, no ka pau o ka wai ma na waa. Elua waa i nalowale loa, me na kanaka maluna iho. He mea aa nui iho nei na koonei poe ka holo moana.
Aohe i hoi mai na'lii i nalowale mua, a Rev. J.W. Kanoa i hai mai ai, he mai ahulau ka holo moana no keia mau aina.
NO NA KULA.
E like no me na mea mua i hai ia aku, i aole no hoi au i hoao hou e kaapuni iloko o keia mau la i hala, no ka mea, aole i hookaawale ia na mea keakea i ka hele ana, a i ka hiki ana mai nei o ka moku, ke manao nei o loaa ona wahi ikaika ma ka hele ana, a e kaawale auanei hoi kahi hapa o na mea keakea, ke pono ia, a ma kahi kokoko mai ua launa ho au me na kanaka, a he mau haumana ma ia wahi, a ke hele mai nei lakou; e kuai i na buke.
NO NA MEA KEAKEA MAI.
Aia a kuu ia ka moku e holo aku i ka moana iwaena o na ale kawahawaha, aole e ole kona halawai ana me na kualau o ka moana a me na makani ino kue mai, a me ka pohu lai moku, a me ke au ko i ka lepo e hana ana me ke aloha ole. Pela no ka moku nei a kakou e hookuu nei iwaena o keia moana nui, me ka nui o na mea keakea mai, aole nae kakou e kahaha nui no kekahi hapa o na mea keakea mai, no ka mea, ua kumupaa ia.
1. O ka noho ana Pegana a naaupo hua ole, aole paha o kakou kahaha nui ma ia mea, no ka mea, ua kuuna ia mai ka po mai, ina paha mai ka malamalama mai a i ka pouli, ina ua nui ko kakou kahaha.
2. O na malihini o na aina e, ka poe i ike i ka oiaio a hoohuli iho la, a lilo aku la i kumu ao kue i ka oiaio, a hoomaikai aku la i ka haumia. E nui ana ko kakou ka haha ma keia mea, ma na aina hea o ka honua nei kahi i hoolahaia ai ka ke Akua olelo, i hiki ole ai na mea keakea? aole paha hookahi. Ua ike lea na hoa kauwa a pau ma na aina a pau i keia mea, ma Ebon nei, a ma Namerik, a ma Jeluij na aina a'u i noho ai, aole i kaawale ae keia ano, aka, ma ka noho ana Pegana, aole o kakou kahaha nui.
Nov. 28, 1867. Ku ae ka moku i Jeluij me na hoa o ko makou Ahahui Euanelio, mahope o ka ainakakahiaka, hoomaka ko makou halawai, kuka makou no kekahi mau kumumanao, a hooholo ia, a mahope o ke awakea kuka hou.
Ua hooholo ia kekahi kuka ana no maua, a hooholo koke no e holo maua nei i Ebon nei. O ka hoomakaukau koke no ia o na opala kino, a i ka la 29, o ka holo no ia. Launa mai na haumana kula me na makana, he mau moa, a he mau niu, a he mau puniu aila, a he mau pa lawaia.
O ka holo no ia, a ma ka 30 ku makou i Ebon nei. Eia ka olelo malaila. "Hoi hou ka paakai i Waimea. Me ke aloha ia oukou a pau. D. KAPALI.
Ko oukou pokii aloha.
TABIANA, TARAWA.}
Nov 4, 1867.}
Rev. L.H. Kulika; Aloha oe:—
E hai aku hoi i ko'u aloha i na kahunapule a pau o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.
Ua hiki mai ka moku Hoku Ao a ku mai oia mawaho ma ke awa e hookomo mai ai, oia ka la 9 o Aug., aka, ma ka la 8 ae ua hiki mua oia ma ka aoao hema loa o keia aina, aole nae makou i ike aku, a pakele ka moku mai pilikia, aka ua hoopakele mai ke Akua iaia no kona aupuni. A ma ka la 9 ike aku makou i ka welo mai o ka hae, holo aku au a ma Haina ma ka auina la a hiki aku maua ma ka moku o ka hora 8 paha ia o ka po. A eia ka mea kupaianaha loa i ko maua manao o ka ike ana aka i na hoa Misionari, ia Binamu kane a me Binamu wahine, a nui ke aloha i hoohui ia mai a me ka hauoli a me ka awe no hoi, no ko makou kaawale ana i keia mau makahiki eha, ua kaawale aku no kona mai, a ua lokomaikai nui ka Haku i ka malama ana mai i ko laua ola a hui hou makou, na ke Akua no i hoohui hou ia laua me makou, a pau ko makou launa ana, a o Ioane no hoi kekahi, aloha nui. Nui ko makou kamailio ana no ka moku hou; a no ko Binamu lilo ana i Kapena moku, a no ka hiki ole mai ana o na Misionari hou, a he mea ano e no ia, aia no ia mea i ke Akua.
Mamua o ka hiki ana mai o ka Hoku Ao hou elua malama, oia ka malama o Iune 12, 1867, loaa mai ia makou ma Tarawa nei kau palapala i kakauia i Ianuari 17, 1867, a me na Nupepa. Eia nae ka mea i loaa mai ai ia makou ia wa: Ua holo aku e D.P. Aumai i Marakei, oia wale no me na kanaka kokua i ka holo ana ma ka moana, a ua kaapuni oia ia Marakei e hai aku ana i ka hanelio no Kristo i ko laila poe kanaka, a ka ia ia ka Eke Leta ma kahi o na haole ka i aila niu, he Eke Leta mai Honolulu ma a hoi mai oia a hiki ma Abaiana, a na Kapi lawe mai na palapala ia makou, pomani makou ilaila i ka lohe ana i na mea hoonai Honolulu mai i kou hoomanao ana ma ia makou, a nui no hoi ke aloha ilaila iho makaala i na moku e holo ana i Maikoniia nei, a he mea oluolu ia o ka manao i ka lae ana mai o oukou mai.
Ma ka la 10 o Aug. Hookomo loa ka moku ma Tabian ma ko makou wahi, ma ka la 12 he wahi Hoike kula no makou ae Kapena Binamu ma a me Ioane, a ma ka la 14 o Aug. holo aku makou me ko mau a mau ohana no a pau loa i ka halawai akahiki o makou i Abaian, no ke kauoha ke Kapena ia maua me Haina e hoio pu me ko maua mau ohana i ka halawai makahiki o makou, nolaila ua holo pu makou a pau He mea ma na hale o makou, na ke alii no makou i malama, a me kekahi mau kanaka no i nana i na hale me ka pilikia ole.
Aug. 16, hiki aku makou i Abaian, ma ka pohu ka hiki koke ole ana i Abaian. A ma ka la 17 o Aug. He hoike kula ma Abaian a ma ka la 18 Sabati; Ua haiolelo ke Kuena imua o na kanaka o kona kihapai Misionari i hanai i na makahiki i hala aku; na Ioane ka olelo Hawaii imua o na kanaka a na Kapu i mahele ma ka olelo Kiribati i, a na Binamu a me Kapu i lawelawe ka Ahaaina a ka Haku. Elua keiki Misionari i bapezitoia o Ema Kapu, Lilia Kala u Haina, na Ioane i bapezito, a ma ia la no a mareia kekahi kanaka me kana wahine a ia la no, na ke Kapena Binamu no i ko ia i ka hana ana ia hana nui o ka mare ana Aug. 19. Hoomaka ka halawai o makou aia mau la, a ekolu la o ka halawai ana i ka ha pau.
A maloko oia mau la loohia kekahi o ka maua mau kaikamahine i ka mai he hi-kio aole akaka o ka pono, ikaika loa kona iini, a hoihoi hou mai no ka moku ia makou a ma ka la i ku ai makou ma Tabian nei ia ka la 24 o Ang., hora 2 o kai auina la, o ka make no ia maluna o ka moku Hoku Ao elima wale no la o kona mai ana o ka noke no ia, me kona kino nui no, kaumaha me ka manao no kona nalo ana aku mai o naia aku: aka, olioli hoi no kona hele ana a ula me ka Haku i kela ao ola mau loa. A ma ka la 25, Aug, oia ka la Sabati, holo mai makou mai ka moku mai e hoolewa a ia ma uka ma ka halepule, a na ke Kapena ka haiolelo imua o ke anaina e pili ana no ke kupapau a me ke anaina, ma Ioane I ka haiolelo ana. A nui kuu aloha i ke lapena a me ka mea nana i hana i ka paia o ka'u mea i make; oia hoi o Mr. Morse ka Hulipahu o ka Hoku Ao, a me na mea no hoi a pau o luna o ka Hoku Ao no ko lakou, kokua ana mai ia'u no ka'u mea i make. He mea hoomanao mau ia na hana lokomaikai a pau a na makamaka aloha io iloko o ka Haku. Aole au poina ia hana maluna, oia. Hoku Ao. O ka nui o na makahiki oia kaikamahine a maua i-make aku la, 2 makahiki, 4 malama, a me 17 la o ko Mareta a make aku la. Ua hanau ia i Aperila 7, 186. A na ka Haku no e malama no ka la mahope, e ala hou no. No Miss. Mareta K. Mahoe. He wahi olelo hoalohaloha no kona make ana.
1. "Ka pua i Hauoli ai,
Mohala mai la, a, ua mae,
Ua oki koke ia, ua pau!
Aloha ko kakou naau.
2. Ina e lawe koke ae,
Ka uhane kau e hoomaikai,
I ola ia i kela ao,
Mohala hou, a nani mau.
3. Na Iesu i haawi mai
I keia waiwai makamae;
A nana no i lawe hou.
I pua nani nona no.
4. E na keiki, e huli mai.
Ua make e na kamalii,
Nolaila hoomanao oukou,
A huli koke ia Iesu."
ABAIAN, Dekemaba 12, 1867.
Rev. L.H. Kulika; Aloha no:—
Ua hoi mai ka Hoku Ao mai kana huakaihele ma ke Komohana aku nei.
Ua hiki mai maua o Haina maluna o ka waapa hou o maua, he waapa maikai keia ikaika a holo pono hoi ma ke kai.
Ua kapaia iho nei kona inoa o ka Hoku Ahiahi, he pani no ka Hoku Ahiahi i lilo aku nei i ke kuai ia.
E hai ae oe i kuu aloha nui i na hoahanau o Amerika, no ko lakou lokomaikai nuiia makou no ke kokua ana mai i keia waapa maikai. He hoike ia o ko lakou manaoio i ke Akua, e hauoli auanei lakou no ka wa pau ole, no ka mea, "ua hana ia na mea i pau e ka manaoio," a ke hoomaikai aku nei au i ko Amerika mau hoahanau, no ko lakou makana aloha ia'u. Me ke aloha nui no.
J.H. MAHOE.
APAIAN, Dekemaba 10, l857.
REV. L.H. KULIKA; Aloha oe:
Eia na mea a pau; o ka hana a ka Haku ma keia kihapai, ua maikai, a ke ulu nui nei ka pono iwaena o na kanaka i keia wa; aole no hoi he mea. keakea i ka holo pono ana o ko ke Akua Aupuni maikai iwaena o keia Lahui, aole no he enemi o ka pono. Ke ku hookahi nei ka oiaio, me he la e kau ae ana i ke awakea loa, a e hoomalamalama ana ma na wahi a pau; pela no ka pono o ke Akua i keia wa. Ua nani a maikai na mea a pau.
Na hoahanau.—Elua no mau hoahanau i Iulai; a he mau kanaka maikai keia e kupaa ana ma ka pono o ka Haku a hiki i keia la. Eha maa hoahanau i hookomo ia i keia ku ana mai nei o Hokuao mai ke Komohana mai. He 10 ka nuina pau o na hoahanau; hookahi ua oki loa ia aku, hookahi i mihi mai a ua waiho iki ia.
Ka poe imi.—He 12 poe i kahea ia ko Iae kou mau inoa; a he nui aku no ka poe ano kupono i koe aku, a e lilo ana ma keia hope aku i poe Kristiano; ua hana loa ka manao e malama i ka pono. Ua ulu mai keia manaolana o na kanaka iloko o keia makahiki 1867, i ka malama o Ianuari; a mai laila mai a hiki i keia wa, ua oia mau no ka paa o ka hana a ka Haku, a he oluolu na kanaka. I ka nana aku, me he la ua ano hou na kanaka, a o ka hiki mai koe o ka wa i oleloia, "I kukuli iho ai na kuli a pau i ka inoa o hookomoia i ka makahiki 1866, i ka la 8 o Iesu, o na mea o ka lani a me na mea o ka honua, a me na mea malalo ae o ka honua; i hooia aku hoi na elelo a pau, o Iesu Kristo ka Haku, ka mea e nani ai ke Akua ka Makua."
Na haumana kula.—He 115 ka nui o na haumana iloko o keia mau hale kula ekolu. He 25 ka poe i hele mai, a ua maikai na hana ma ka la hoike—Ma ka heluhelu Buke. Palapala Aina, a me ka ninau ana i ka poe kaulana iloko o ka Baibala.
Sabati.— Ua nui ka poe hele mai i ka pule Sabati, he 80 i kekahi Sabati, a emi mai no hoi i kekahi wa, he 50 ka palena o lalo. He maluhia na hana a pau ma ke Sabati, aole haunaele, e hoolohe pono ana i ka olelo a ke Akua i haiia ia lakou, aole holoholo, aole na mea ano lealea.
Kula Sabati.— Ua malamaia ko makou Kula Sabati, i ka pau ana o ka pale anaina, no na haumana he 40, a pii ae a emi iho. Ua holo pono na hana a pau, ua ikaika pono ka hana a ka Haku, a ke ku nei iluna na hana maikai.
Ahiahi Sabati.—Ua malama mau ia na halawai ahiahi Sabati—ma na wahi mamao aku, he elua mile ka loihi, a o kekahi elua mile me ka hapa. He kula Sabati mahope iho o ua pau ana o ka pule.
Na Buke kula.—Nui no na buke kula i kuai ia e na haumana, ma ke dala a ma ka aila no hoi.
Kaapuni ana ia Maiana.— Ua hele au a me G. Haina ma Maiana e kaapuni ai, he wahi aina keia ma ka hema aku o Tarawa, he wahi aina maikai i noho nui ia e na kanaka. He wahi aina uuku no, he maikai nae; a ma ia wahi aina ko maua hele ana e hai aku i ka ke Akua olelo imua o na pegana. O ka nui nae o ka poe i launa mai me, maua, he 2,518; he oluolu keia poe e hoolohe mai i ko maua wa e hai aku ai i ka olelo a ke Akua. A ma keia wahi aina, ua nonoi mai lakou i kumu e noho pu me lakou. Aohe no a'u mea e ae e kaena aku ai, o ka maikai wale no o ka hana a ka Haku iwaena o na kanaka.
Ke alii o Apaiana.—He kanaka maika oia i keia wa, a he Kristiano oiaio maoli no, e kupaa mau ana ma ka pono, e kinai ana i na ino e ulu ana iwaena o kona lahui holookoa mai o a o; a i ka nana ana, e holo ana ka pono iwaena o keia lahui ma keia hope; aku.
E lohe nui oe i ke ano o ka hana, a ka Haku ma Apaiana nei, ma o Kapena Binamu la, a ma o Aumai la no hoi, ka mea e hoi aku la i Honolulu. Ua ike pono o Kapena Binamu i ka hana ma Apaiana nei, oia no ka hoike oiaio nana e hui aku i na mea nui a me na mea liilii.
O maua no me ke aloha ia oukou a pau.
W.B. KAPU.
Ka ili ana o kahi moku holoholo mau
ma keia mau Pae Aina.
E ka Nupepa KUOKOA e; Aloha oe a me ka poe hooponopono ia oe:
He wahi ukana kaumaha ka'u e hooili aku nei ia oe, a he manaolana nae ko'u e hiki no ia oe ke lawe hele a puni ko Hawaii Pae Aina, a hala wale aku mawaho o kou palena.
Aperila 4, 1867, ua aui ka la ma kai, oia paha ka hora 2; ili ka moku ma kalii wahi o keia aina ma Buota Tarawa nei. He moku kia kolu keia, he moku okohola a he moku kuai aila niu no hoi, o ko inoa o keia moku o "Caernarvah," a o ko inoa o kona Kapena Capt. Eury, no Kikane mai keia moku i ili iho nei. A pakele mai ke olu o na kanaka maluna, mai make nae ke Kapena ma ke kai. Ua ike makou i ua moku nei ma ka aoao hikina ka ili ana ma ka aoao nui loa o ka nalu, a holo aku makou e kokua, aole nae i hiki aku makou, nohaha e ko makou wahi waapa i kekahi o na waapa o ua moku ili nei e holo mai ana ma ka moana, ua haalele aku i ka moku e ulupa ia ana e ka nalu, ua aono paha mile ka loihi mai ko makou wahi aku a hiki i kahi i ili ai o ka moku. O kahi poe kanaka hiki mua mai i ko makou wahi nei ma na waapa mai, a o ke Kapena ma ka po kona hiki ana mai me kahi mau kanaka, aole a lakou mea lawe mai, o na wahi kapa wale no i ka ili ka lakou mea i lawe mai. Kokua makou ia lakou i ka moe ana ma na hale o makou a me kahi mea e paina ai, a ao ia po, holo aku makou e kokua i na mea o ka moku i ka lawe ma uka, aka, hiki aku makou i ka moku, ua piha loa oluna i na kanaka e hao ana i na waiwai o ua moku nei, ka lole ia mea aku ia mea aku a na mea a pau, a ua pau na kanaka i ka ona i ka rama o ka moku, aole hiki i na haole nona ka moku ke kii aku i ko lakou waiwai e lawe mai, ua paa loa i na kamaaina o ka aina, a ua huhu mai i na haole i ke kii aku i ko lakou waiwai me ka pepehi mai, makau na haole haalele aku a pau ka ona i kahi la hele hou aku, ua pau loa na waiwai i na kanaka i ke hao ia. Ua paipai Lui au i ke'lii o keia aina e kokua i ia waiwai o na haole a e hoomalu i na kanaka aole kao wale i na waiwai o ka moku
Ua hooikaika, no ia i na kanaka aole make hao wale i ka waiwai, aole lohe o na kanaka iaia no ka puni waiwai o na kanaka naaupo. Ua loaa hapa mai no nae kahi mau mea ia lakou o na mea ai ua loaa mai no a nui, ua pau i ka hao ia kahi mau mea ai, a ua kokua mai no ka lakou mau mea ai i ko lakou hemahema ma keia aina.
Ua lilo aku na pahu aila, he aila na mea i pae ma ka aina, a o ka nui ua lilo aku i ka moana, ua nahaha iloko o ka moku i ka ili ana. O ka pahu buke a me ke dala iloko lilo aku, a mahope loaa mai i na kanaka, o ka nui o na dala iloko eono haneri a oi ae, a ua uku aku ke Kapena i ke kanaka i loaa ai ua pahu nei, he kanalima dala maoli a hookahi po kumukuai nui he iwakaluakumamalima dala oia pu, a o ka huina o na dala a pau he 75 dala, oia ka uku o ka loaa ana o ka pahu, no ka mea, he mau mea ano nui iloko o ke Sila o ka moku a me na palapala ano nui. Auwe! ke poho o ka poe nona keia moku i ka ili ana iho nei. Lawe aku la ke kai i kana hana, pae aku ia ka auwaapa nana i ka pua, ahu iho la ka hoka i kapakai. I kahi la hiki au iloko o ua moku nei, ua like me ke ana nui weliweli ke nana aku i ka ua mea he moku nui, aole nae he nui i ka ua mea he kai i ka olopa mai i na papa o ua moku nui nei, a hala na la ekolu ua olopa liiliii ia. Eia nae ke kumu i ili ai keia moku, no ka ua, ua uhi paapu ia keia aina e ka ohu a me ka ua nalowale ai keia aina haahaa, a ike iki ia kahi wahi o keia aina oia ka aoao hikinahema, a ua manao ke Kapena o Maiana ia, he po nae ia, a i ke ao ana ae, paa ka ua a me ka ohu, aole makani, a ua kokoke loa i uka a pohu loa, aole makani ma ia la, a pii ke kai lawe ke au i ka aina, aole hiki ke holo a pakele no ka makani ole, ua hana na waapa i ke kolo ana aole hiki, ua hiki mai kona la. Ua ike no hoi au he uhauha ka poe maluna o keia moku i ili iho nei, he nui ko lakou naau haaheo, aia maluna na hoohiki ino a me na olelo ku ole i ka pono, a ua hai ia mai ia'u, he nui na olelo ino a ke Kapena no na Misionari e noho nei ma Abaian, ua kuamuamu aku ia lakou me na olelo hoohilahila, ua kapaia he poe misionari iliulaula, aole nae o makou hilahila i keia olelo hoino mai ia makou he mau misionari iliulaula, aia i ka lani ka Haku o na mea a pau. Ua ike no hoi au he nui ka inu rama o keia moku i ili iho nei.
Ua make nae kahi kanaka o keia aina i ka inu ana i ka rama a me ka ai ana i ke kopa maluna o ka moku i ka wa i ili ai a inu nui i ka rama o ka make no ia maluna o ka moku.
Mai haunaele nui loa keia aina no ka waiwai o keia moku ili, mai kaua iho nei ka aoao mamuli o Ke'lii i ka hao wale i ka waiwai o ka moku. Aka, ua makau kahi poe i ke'lii ua hoihoi mai i kahi mau mea a lakou i lawe ai, aole nae i pau mai ka nui i ka hoihoi ia mai, aia no me na kanaka, a ua olelo ke Kapena e hoi ana oia i Kikane a mahope hiki mai ka manuwa e kaua i keia aina no ka pau ana iho nei o ka waiwai o ka moku i ka hao ia.
Hoomaloka nae na kanaka me ko lakou olelo "he wahahee ka hiki mai o ka manuwa, he hooweliweli wale mai no ia kakou, aole hiki mai kona manuwa, a ina e hiki mai ka manuwa, kaua aku no kakou me ka manuwa, aia no hoi i ka hana ana," wahi a lakou. He poe puni kaua no keia aole weliweli i ka make. Ua hoonaauao nae kahi poe, ka poe mamuli, o ke'lii, ua hoolohe mai i ka makou olelo, ua olelo nui makou he hewa loa ka hao ana i ka waiwai o keia moku. Mai make no nae kekahi poe kanaka i ke'lii no ka nuhu o ke'lii no ka hoolohe ole mai o na kanaka i kana olelo. Ua liuliu iki no nae ka nohu ana a ke Kapena me kona poe kanaka ma ko makou wahi nei a hiki mai kahi moku no Kikane mai no, he moku kuai aila niu no, maanei no kona waiwai me kahi alii o keia aina, a ku maanei e hana i kona kia mua ua hai i ka makani, noho kahi mau haole o ka moku ili maluna e hana ai, i kahi mau la make kekahi haole i mahiki ia e ke kia malalo, a pau na iwi aoao i ka haihai, a ola no he mau la o ka make loa ho ia a kanu ia ma keia aina. A ma kahi mau la no, hiki mai o Kapena Randell me kona moku ku pu ma keia aina, aole i loihi holo aku o Kapena Randell. A ma ka la 29 o Aperila, holo ka moku o Kapena Daly e hoi loa ana i Kikane, a maluna oia moku ke kau ana o Kapena Eury a me kona poe kanaka a pau a me ka hapa o Kona aila i loaa mai mai ka moku ona i ili ai, a o kekahi ua lilo aku i ke kai a me ka nui o na mea a pau.
Oia na mea a'u e hai aku nei no keia moku nohaha. Me ke alona no. J.H. MAHOE.
Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.
Baibala Ohana, ano nui, me na kii, } {2 50
a me na Moohana, } {5 00
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 1/2
Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25
Haiao, 25
Hele Malihini Ana, 25
Wehewehehala, 25
Lira Hawaii, 25
No ko ke Akua Ano, 25
Lira Kamalii, 25
Kumumua Hou, 12 1/2
Moolelo Ekalesia, 50
Hoike Palapala Hemolele, 25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, 12 ½
Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 ½
Kumu Leomele 12 ½
Haawina Kamalii, Buke 1. a me 2, 12 /1/2
Haawina Kamalii, Buke elua i huiia, 25
Moolelo o Heneri Opukahaia - - 25
Hoike Akua, - - - - - 25
Eia na buke i haawi wale ia.
Ui.
No ka Aoao Pope.
Hoike Pope.
Ka Ekalesia Oiaio.
Palapala Liilii
Helu 4 - Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6 - E hele i o Kristo la.
Helu 7 - Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11 - No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16 - Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana.
Helu 17 - Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18 - No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L.H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
Laau Kunu a Kauka Jayne,
hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua aau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka
Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
Like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA
Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.
214-1y.