Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 7, 15 February 1868 — Page 4
KE KUOKOA, HONOLULU, FEBERUARI 15, 1868
Ka Nupepa Kuokoa.
E hana ma ko'u kihapai.
1. E ala a nana'ku,
Laula ke kihapai;
E ulu wale ana
Na mea kahihi mai,
Laau kalaipahoa,
Auhuhu ano hou,
Akia awaawa,
Ke Zizania pu.
2. Ua nahaha ka puka,
Ua hanee hoi ka pa,
A ai na mea hihiu,
Haehae a hakaka,
Na Aiga, bea, liona,
Ka mookahiko e,
Ka dere gona ula,
Ke kaula wahahee.
3. Ka holoholona ino,
He umi ona poo,
A me na hao ehiku
E houhou ai a mau,
Kini a weliweli
Na enemi hahai,
E hele wale ana
I keia kihapai.
4. No keaha e ku wale ?
Ke pii la no ka la,
Me ia e hoohalike,
Ala'e i keia wa,
Me ka wehe o ke alaula,
A olino mai ka hau
Ma na pua onaona,
Ma na lau aala pu.
5. Mai ku a kilo wale
Ma na ao hakuma e,
Ma na baluna lewa
Lauwili i o ianei,
Ma na anuenue,
Na mea pau wale ae,
Na waiwai me na nani
I ike maka nei.
6. Mai noho a nanea,
Ke kau la maluna'e
Ke aka o ka make
E hana awiwi.
E komo i ka mala,
Hoala hou ano
I kona pa hiolo,
E waele ae oukou.
7. E ikaika a ehuehu,
E hana no a po,
E kua a e hehu,
I ole e ulu hou
Ina laau hoomake,
Ma keia kihapai;
A hiki mai ka Haku
Nana ka hoomaikai.
WAIMEA.
He Kanikau Aloha no S. P. Koko.
He kanikau e, he kanikau la,
He kanikau aloha keia no S. P. Koko,
Kuu kane mai ka aina ua nui o Hilo,
Mai ke kai leo nui o Paikaka,
Mai ke one anapa o Punahou,
Mai ka wai au o Wailoa,
Mai ka huikau ana lio i ka Nuku o ka manu,
Kuu kane, kuu kane mai ka malu hale o Maunaihi,
Aloha ia wahi a kaua e noho ai,
E hoolohe aku ai i ka leo o na'lii,
Aloha e, aloha ia, aloha ke kane ka hoa pili,
I pili ia e kaua ka ua me ka makani,
Ke anu hoi a me ke koekoe,
Kuu kane hoi, kuu kane mai ka ia haaheo i ka moana,
Mai ka uluniu la e Mokuola,
Mai ka Iliili nehe la o Keaau,
Mai ka ehukai hoi o Haena,
Mai ka nahele loa la o Panaewa,
Aloha ia wahi a maua e hele ai me kuu kane,
Aole oe he kane, he makua no,
He lei haule ole na'u e hiipoi nei,
Akahi hoi a haule ke nele nei i kuu poli,
Kuu kane hoi, kuu kane mai ka bele leo nui o Haili,
Mai ka ua kanilehua o Mokaulele,
Oia ua hehi mai i ka maka o ka Ohia,
Kuu kane mai ka wai au o Honomalino,
Mai ka papa kahulihuli o Wailuku,
Mai ka piina ikiiki o Puuweo,
Aloha e, aloha la, aloha ia wahi a'u e noho ai me kuu kane,
Kuu kane mai ka piina la o Haaheo,
Mai ka wai au o Honolii,
Mai ka wai heenalu o ka pue,
Mai ka nalo haimuku o Puniawa,
Mai ka ehukai aala lipoa o Mokihana,
Aloha e, aloha la, aloha wale ke one hanau o kuu kane,
Kahi hoi a maua e uhai a holo ai me kuu aloha,
Kuu kane mai na pali o Hilo,
Mai ka wai au o Kawainui,
Mai ka uluhala hoi o Wailea,
Aloha wale na Lehua o Malaeakini,
I kui aku hoi i na pua hau o Waiokono,
I lei kahiko no ka la haaheo o kuu kane,
Aue kuu lei kuu minamina kuu pua nani.
Ua hala ua lawe ia e na lima menemene oleo ka make,
Aloha wale kuu kane mai ka malu hale o Hakinua,
Mai ke ae makani o kela aina o Hamakua,
Mai na pali huli lua la o Waipio,
Mai ka wai lele la o Hiilawe,
Aloha ia wahi a kuu kane e hele ai,
Kuu minamina pau ole la he kane,
Kuu kane mai ke ala au o Mahiki,
Mai ka piina la e Puuomoeawa,
Mai ka ua Kipuupuu la o Waimea,
Mai ka ua lei kokoula i ke pili,
Mai ka piina ikiiki o Namauenaena,
Hoomaha aku i ka olu o ka wai o Keawewai,
Kuu kane hoi, kuu kane mai ke kai hawanawana o Kawaihae,
Mai ka piina o ke pili enaena o Pohakuloa,
Mai ka ua pee pakaiaulu o Kahua,
Kuu kane mai ka malu hale o Ohialele,
Aloha ia wahi a'u e noho ai me kuu aloha,
Kuu kane mai ka aina ala lau o Kohala,
Mai ka ihona la e Puumanu,
Mai ka pihana kanaka la e Halaula,
Kuu kane mai ka aina makamaka ole,
Hookahi makamaka o ka Oihana o ke Aupuni,
Mai ka makani hoohuli lau ko o Kohala he Malanai,
Mai na la nui olioli hoi o ke Aupuni,
Kuu kane mai ka pihana kanaka o Halealoha,
Aloha ka uluhala o Keawehala,
Aloha wale ke kai o Neue,
Aloha wale ke kai o Hapuu,
Kuu kane mai ke kula manienie o Halawa,
Mai ka piha ua lua o Hanakaulua,
Aloha ke kula e welo ai ka Hae Hawaii a kuu kane,
Mai ke ala hookahi o Kohala-loa,
Mai ka makani Apaapaa o Kohala-waho.
Kuu kane mai na ale hulilua o Alenuihaha,
Hoomaha aku i ka pohu o Puuolai
Nana aku kaua o ka moe kokolo a kauahi o Kula hehau,
Me ka ua Ukiukiu o Makawao,
Me ka ua Ulalena iluna o Piiholo,
Makaikai kaua i ka hono o na moku,
Kuu kane hoi, kuu kane mai ka malu Ulu o Lele,
Mai ka ua paupili o Lahaina,
Mai na lehua noho anu o Lihau,
Mai ka piina ikiiki o Puopelu,
Hoomaha aku i ka olu o ka wai o Auaiawao,
Mai ke kai naunau ili o Keawaiki,
Mai ka wai au o Mokuhinia,
Aloha ia, wahi a'u e hele ai e noho ai me kuu kane,
Kuu kane mai na ale o Pailolo,
Mai ka makani Koolau e Molokai,
Mai ka ulukukui o Lanikaula,
Mai ka aina ala kahi o Molokainuiahina,
Mai ke kula manienie o Kaluaaha,
Aloha ia wahi a'u e hele ai me kuu kane,
Mai na one ehiku o Kamiloloa,
Kuu kane mai ka lai a ke Kioea,
Kela manu kahea mai me he kanaka la,
Kuu kane mai na Lehua o Kaana a me Kukalia,
Oia mau Lehua i ka piko o Maunaloa,
Oia iho la kahi halialia aloha i kuu kane.
Na MRS. HONOLULU.
Niulii, Feberuari 5, 1868.
Heaha na Kumu e haalele ai ia Lahainaluna.
I na makamaka aloha o'u mai ka la hoea i Haehae a hiki aku i ka la palemo i Lehua ; Aloha nui oukou :— Me ka lana nui o kuu manao he nui ka poe opiopio e manao ana e imi naauao ma na wahi e loaa ai ka naauao "Ka makua hoi o na keiki makua ole." Ma na Kula apana, na Kulawae, na Kula haole, a me na Kula Nui e ae, e like me ke Kulahanai a Rev. D. B. Laimana ma Hilo, Hawaii, ke kulanui o Punahou ma Oahu, a me ke kulanui o Lahainaluna i Maui.
A ke manao nui mai nei paha na hoa opiopio o'u me ka iini e hele aku ana e imi naauao ma ke kula iu ano o Kaukaweli. Oiai, ke lihi launa mai nei ka malama o Iulai, oia no hoi ka wa e wehe ia ai ka puka no ke komo ana o na haumana hou no ia Kula; Ano la, e oluolu oukou e nana iho i na mea i hoakaka ia malalo iho, mamua o ka naue ana mai e imi i ka naauao. A o ke keiki e manao ana e noho hoomanawanui malalo iho oia mau mea, oia ke keiki kupono loa e hele e imi naauao ma Lahainaluna.
1. O ke aloha i na makua a me ka aina hanau—E kuu hoa opiopio e ; Ia oe e liuliu ana no ka hele mai i Lahainaluna nei, ua ano poina iki paha ia oe ka manao ana i na makua, a me na makamaka a pau ma ke kino, a me ka aina hanau hoi. Hookahi mea nui au e lia ai o ka po a me ke ao, e ake no ka manao o ka hiki i Lahainaluna nei o ka olu iho la no ia he wai ko lalo, a hala he mau la o ka noho ana imi naauao ona, a me na inea a pau o ua Kula-iuano nei, awihi ae la na maka me ka manao e ike aku i ka ouli o na makua, a me na makamaka a pau, a halo ae no hoi e ike i na hiohiona o ka aina hanau, na awawa uliuli, na puu kinikini, a me na wehiwehi no a pau o ka Home.
Ia wa, lapa ae la ke aloha a nui i na kini a pau, a me ka aina hanau, o ka ulu ae la no ia o ka manao makemake ole e imi i ka naauao, o ka hoi wale mai no ka manao i koe, o ke ku ae la no ia a pololei koele wawae ana i ka home aloha ; a ina hoi no na mokupuni e ae o keia mau Ailana, o ke kali iho la no ia a ku mai ka moku a waapa paha, o ka hoi malu iho la no ia. Eia ka mea aka, aole hoi he aloha mai i na hoa luhi o ka naauao o keia aina makuaole. I nana aku ka hie, e holo kiki ana i kai o Puuopelu, hii no kahi puolo ma ka aoao, aohe wahi mea a alawa mai i hope nei, ku no kahi huelo, kuu paha ka luhi ea ? he kuu pono la hoi. Nolaila, o ke aloha i na makua a me ka aina hanau, oia kekahi kumu e haalele ai ia Lahainaluna.
2. O ka pololi.—Aia a hiki mai oe i keia aina makua ole, hookahi no makua wahi a ka olelo o ka naauao, ke hoihoi wale la oe i na la mua, hookahi ka paani pu ana me na haumana mua o ke kula, lelele, a holoholo; a hala he mau la o ka ai pakiko ana, me ka lawa ole o kou i ini o ka hele no a piha-ku'i ko hokeo, e like me ka noho ana i ka poli o ka makua. A no keia pilikia kuloko i loaa ia oe, o ka pau ae la no ia o ka manao imi naauao o ka hoi wale no i ka home ka li-a nui a ka manao i koe, hu mai la no hoi ke aloha i ka poli o ka makua, i ka nuu aku i ka ai ka ia a lawa ka makemake. A no keia mea o ka "Pololi," ua nui ka poe i haalele ia Lahainaluna.
3. O ka maka'u i ka hana lima —O ka hana lima kekahi mea nui i hapai ia ma keia kula mai mua mai a hiki i keia wa, o ka mahi ma na loi kalo, a me ka aina kula kupono no ke ko, ka uala, maia, ipu, a pela aku. O na hana lima, he mea i ini nui ia e kekahi mau haumana o keia kula, oia no hoi ka mea e ikaika ai ke kino, a loaa hoi ke ola kupono e imi ai i ka naauao; o kekahi hoi, he mea ia e loaa nui mai ai ka ai, a oluolu ke ola kino, a hala hoi ia lilo ana o kahi apana dala i ke kuai pai ai. O na keiki i hoomaaole ia i ka hana, a i hoomailani ia hoi i ka wa me na makua, e uwe waimaka ana ia ke hiki ia nei, o ke kani uhuuhu iho la no ia no ka nui o ka hana wahi a ka lehelehe molowa, o ka hoomanao ae la no ia i ka ai ai wale a ka makua me ka luhi ole, o ka hoi iho la no ia a haalele ia Lahainaluna ka makua hanai ike o ke kino. Kupaianaha! E na makua, e ao i na keiki a oukou i ka hana.
4. O ka maka'u i na haawina a na kumu. E kuu hoa opiopio e ; Aohe mea e ae nana i paipai nui i kou manao a me na hoa opiopio o kaua, a kokua pu mai no hoi na manao i ini naauao o na makua mai Hawaii a Kauai, e hookomo ia oe i ke Kulanui o Lahainaluna, i loaa ka ike a me ka naauao, a loaa hoi ka pomaikai ma keia noho ana, ke hoomanawanui i ka ike, a malama pono no hoi.
Aka, i kou komo ana ia nei, a liu iki ka noho ana, he paa pono wale no ka haawina a na kumu ia wa, a mahope iho, hoomahuahua mai la na kumu i ka haawi ana mai i ua haawina hou i oi ae i ko na la i hala, paa iki no, aohe nae he paa maikai loa, a nele loa no paha i kahi wa, a no keia paa ole ana, ua haawi mai na kumu i kau wahi hana kupono ia oe e hana ai, a lilo ia wahi hana i wahi kepa e iniki mau ai ia oe e hoopaa pono ; e imi ikaika hoi i na haawina me ka holo mau imua me kou leha hou ole aku i hope. Kauna a oi ae kou hanaia ana mai pela, o ka haale mai la no ia o ka manao maka'u i ka imi naauao iloko ou, pau mimiki i ka imi naauao, nuinui loa luhi, o ka hoi iho la no ia i ka home aloha, a haalele i ka home malihini.
E na hoa opio, mai manao mai oukou no ka manawa imi Buke ole ka mea i paa ole ai ka haawina, aole, aole loa pela, ua mahele pono ia ka manawa ma ke kula o Lahainaluna nei, he wa hana lima, he wa imi buke, he wa kula, he wa paani, a he wa hiamoe, a mamuli o koa manao uhauha i ka wa imi buke, nolaila, aole e paa na haawina ia oe, o kou nele no ia i ka ike.
5. O ke kue ana i na Kanawai o ke Kula. Aole no paha he makahiki i nele a paoa hoi i ke kue ana o kekahi haumana a mau haumana paha i na kanaawai o ke Kulanui. Ua kue i ka wa e noho ana i ke kula, a i ka wa hoomaha hoi kekahi, aohe ou mea e pakele ai ina e akaka io kou kue ana i na kanawai o ke kula, a loaa hoi na hoike oiaio no ia hana ana. O ka pane mai ia no ia o na kumu, "ke hopohopo nei makou ia oe-ke ku nei oe i kani nihinihi-ke oki ia aku nei oe mai keia kula-aohe o oe kekahi haumana— eia ke ala, e kii i kou puolo a hoi aku-a e palapala aku no hoi makou i ke Kahu ekalesia o kou apana, a me ke Kahukula pu. Eia mai o Hika ke hoi aku la, he haumana i kue i na kanawai o ke kula, a ua hana hoi oia i kekahi hewa hiki ole ia makou na kumu ke hoomanawanui, a i mea e hoohilahila ole ai i ke kula nei, ma ko makou noonoo maikai ana, ua kipakuia aku ia, a aole hoi he hoapono maluna iho o kona poo." O ka heo iho la o ia mai keia kula aku, i nana ka hana e kau ana kahi puolo i ke kua, hookahi hana a ka lima o ka holoi i ka waimaka, hoi luuluu i ka ihona o Lelekahauli. Haule ka mea hewa iloko o kona hewa wahi a Solomona. He lehulehu ka poe iloko o keia huakai e hana nei.
6. O ka makemake ole maoli no i ka imi naauao.- O na mea a pau i wehewehe ia maluna ae, ua palemo lakou a pau iloko o keia manao (6.) "O ka makemake ole maoli no i ka imi naauao." Nolaila ke kue ana i na kanawai o ke kula, ka hoopaa ole i na haawina, ka maka'u hoi i na hana lima, ka hoomanawa nui ole i ka pololi, a me ka uumi ole iho i ke aloha i na makua a me ka aina hanau.
7. O ka nawaliwali mai.—Aole no hoi he makahiki i nele i ka loohia o na haumana o keia kula i na nawaliwali kino, a ua oluolu no kekahi poe a hiki e hoomaka hou i na hana a pau o ke kula, a ua hoi aku hoi i na home e imi ola ai kahi poe a loaa ka maha hoi hou mai, ua noho loa aku no hoi kahi mamuli o kona manao iho, aole e hoi hou mai e imi naauao, a o kekahi poe hoi ua kaalo aku hoi ma kela aoao o keia ola ana.
E halalo, a kiei i na mea i hoakaka ia ma keia kamailio ana, no na kumu e haalele ai i ke kulanui o Lahainaluna. Owau, o makou na keiki e hoomanawanui ia mau pilikia, a pau ka wa e noho ai ma ia Kula. O ke aloha ko oukou. C. N. KALAMA.
Pane aku ia Ka tolika.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:
Aia ma ka Helu 39, Buke 3 o ke Au Okoa au i ike iho ai i na olelo pane a Katolika ia Kaehuaea, i haku ia na manao hoino, a kapulu wale, me ka hoolaha ana i na manao iluna o ka mea e ae, a poe e ae paha, a penei kau pane mua ana ma kou kukulu manao mua ia Kaehuaea :
1. Ina he keiki opiopio e hoomaka ana e kakau, a laweia i ka papa eleele e kana kumukula, a ike ole i ke kakau i kona inoa, a kipaku ino ia e kana kumu, me ka olelo iho, he keiki naaupo oe, e hoi ma kou wahi me ka noho malie. E Ka tolika e, ke hoohalike nei oe ia Kaehuaea pela, me kau mau huaolelo ano ole ma ia wehewehe ana, a ke pane pu aku la au ia oe e ka makamaka, me ko hilinai lea maluna o keia hua Z., heaha la ka hewa o ke kapa ana i keia inoa o Zimoteo Kaehuaea, aia no paha ia ko i ala makemake, he lili nae paha kou no ka lilo ana oia inoa ia Kaehuaea, a mai pono loa ka paha, ina la nou ia inoa, ina paha ua oluolu ka manao o ua o Katolika. Ahu no hoi kupanaha a ka la i Mana ia oe e Katolika.
Ke pane aku nei au ia oe, ina e makemake oe e hoopaapaa me Kaehuaea, alaila, mai hoopuka i na huaolelo ano ole imua o ke hoa. Eia hoi keia, ma ka lua o na manao au i kukulu ai, a penei kekahi hapa oia manao au i pane ai:
2. He mea mau ia oukou na keiki Hawaii i ao hewa ia e na kumu Kalawina ma na mea oiaio me a pela aku. Akahi no a maopopo mai ia'u, he haole ka oe e Katolika, he kumu paha, he haumana paha, aka nae hoi, ua hawawa kau pane ana, ke olelo nei oe, ua ao hewa ia na keiki Hawaii e na kumu Kala vina, lalau hou oe, o na Kumu anei nana i hoolaha ae i ka oiaio iwaena o na keiki Hawaii, a i pai iho i ka Olelo a ke Akua, a hoolaha ae iwaena o Hawaii naaupo i ke kau i hala aku, a mai laila mai a hiki i keia kau e noho ia nei, o lakou anei na Kumu ao hewa? Kupanaha maoli ka hawawa o ka pane ana, o na Kumu a oukou i kapa aku ai ma ka inoa kipi "Kalawina," he poe hoolaha mai lakou i ka oiaio. Ua manao au, ina o ka aoao Katolika ka i hiki e mai mamua, ina paha, ua hoolaha e ia ka naaupo ma Hawaii nei. Ke olelo hou mai nei oe, ua kani hewa o K. E. Haumana a me ka poe e ae, a ke kuhikuhi mai nei oe e nana i kahi Buke Manuale ano ole a oukou, e hewa oe ke kuhikuhi mai Puk. 20: 4, a pela eku. Alaila, e pane ae au, ua pono ia au, aka ea, o ko kuhikuhi puuone wale ae no i kahi Buke Manuale a oukou, heaha hoi ke ano oia wahi Buke mookini a oukou? Nana nui ia, aia ka ilaila ka oiaio, e hewa ke nana iho i ka Baibala, ka mea nana e wehe ae a ahu wale na iwi o Hua i ka la, a ke i mai nei hoi oe, ua ike pono oukou i ko oukou hoakua ole ana ia Maria. Ina pela, no keaha ko oukou kahea ana aku? ia Maria penei :
"Aloha oe e Ma ria,
Ua piha oe i ka maikai,
E Maria e aloha mai oe ia makou."
Nolaila, he poe hoakua oukou ia Ma ria. Ke olelo hou nei oe ia Kaehuaea ma kou manao 3 e pili ana no ka pane ana a Z. K., i ka huna ana i ka pauku 4 ma Puk. 20: 4, me ka olelo aku ou, ua kani hewa, aole pela, ua huna maoli no oukou i ka oiaio, a ua halahu ka oukou hana ana mawaho ae o ka oiaio a me ka pololei. O ka Bai bala Manuale i paiia ma Honolulu, A. D. 1857. no ka poe Ka tolika Hawaii, me kou kuhikuhi mai i ka aoao kahi i kau ai. Ea, ua hala, aole i kulike me ka ka Baibala, ua hala kau ma ke kahakapakahi o ka huina-haloa, a ku like ole hoi me ka Baibala. Ke mau nei no ke Kanawai e papa ana i ka hoomanakii, a no keaha ko oukou malama ole, ke pule nei no i na kii, ua hoohalike ia me he Akua la.
A ke hoohalike mai nei oe i ka nahesa keleawe a Mose ma Na'lii 2: 8, a pela aku, ua kauoha ia no e nana aku, aole nae i kauoha ia mai e pule aku, a pela no na pauku kuhikuhi e ae a pau. Eia nae, ua hewa oe, no kou noonoo pono ole i ke ano oia pauku ma Na'lii 21: 8, a pela aku, Puk. 25: 18, a pela aku, a pela no ke nana aku oe ma 2 Na'lii 6: 16, 29. Ina oe e hoomaopopo i ke ano oia mau pauku kuhikuhi a pau, alaila, e maopopo no, he oiaio, ua piha ka hale i na kii, eia nae, aole i kulike me ka oukou hana, he mea hoomanao wale no ia, a o ka oukou hoi, he pule aku i na kii, a hoomana aku, i ko oukou manao nae paha, aia ke ola i ke kii o Ma ria, a me na kanaka kaulana e ae.
Eia ka hope, ke olelo mai nei hoi oe ma ka manao 4 o kau kukulu ana, a me he mea la no nae, ua kapae ka pono o na wehewehe ana no na Baibala i unuhi ole ia ma ka olelo Hawaii. Aole no paha i hoike hoohaiki mai ka Baibala i na mea nui, kahi hoi i hookahua ia ai ka pono Kristiano. Ina paha ua hemahema na Kumu a ka poe nana i hoolaha ae i ka oiaio, no keaha ka mahuahua ana o na pono pili Uhane mawaena o Hawaii Opio nei.
E Katolika e. ua o-ki, mai pane, a pela no hoi ka poe a pau i manao i ka oiaio, e pono ke nana aku i ka hua o na hoomana. Me ka mahalo. IMIOLA.
No ke ola loihi a me ka ikaika o ke kino.
Ma ka Palapala Hemolele, ua ike ia kekahi mau kumu e loaa ai i ke kanaka ke ola loihi a me ka ikaika o ke kino. Ke malama pono ia no nae hoi, a eia kekahi mau kumu.
E hele oukou ma na aoao a pau a Iehova ko oukou Akua i kauoha mai ai ia oukou, i ola ai oukou, a i pomaikai ai hoi oukou, i loihi ai hoi ko oukou mau la ma ka aina e ili mai ana no oukou, Kan. 5: 33.
I mea e makau aku ai oe ia Iehova i kou Akua, e malama i kona mau Kanawai a pau a me kana mau kauoha a'u e kauoha aku nei ia oe, o oe a me kau keiki a me kau mau moopuna, ina la a pau o kou ola ana, i hooloihi ia ai hoi kou mau la, Kan. 6: 2.
E hele auanei oe i ka luakupapau me ka ikaika nui, e like me ka puu huapalaoa i kona manawa, Iob. 5: 26.
Owai ke kanaka i makemake i ke ola, i makemake hoi i na la he nui, i ike ai oia i ka maikai ? Hal. 34: 12.
E haalele i ka hewa a e hana ma ka pono, E imi i ka maluhia a malaila e hahai ai, Hal. 34: 14.
Ka mea i kala mai i ko'u hala a pau, Ka mea hoi nana i hoolapanai i kou mau mai a pau, Hal. 103: 3.
Ka mea i hoola panai i kou ola mai ka lua mai.
Ka mea hoi nana i kau maluna ou i ka lei alii o ka lokomaikai a me ke aloha, Hal. 103 : 4.
Ka mea hoomaona i kou elemakule i ka maikai.
A hoihoi ia mai kou wa opiopio me he aito la, Hal. 103: 5.
E hoonui aku au i kou mau la, A e hoike aku no hoi au iaia i ko'u hoola ana, Hal. 19 : 17.
Mai hoakamai oe ma kou manao iho, E makau ia Iehova a e haalele i ka hewa, Sol. 3:7.
Oia ke ola no kou mau olona, a me ka ka lolo no kou mau iwi, Sol. 3: 8.
E kuu keiki, mai haalele oe i ko'u Kanawai, E waiho hoi i ka'u mau kauoha ma kou naau, Sol. 3:1.
No ka mea, oia ka mea e nui ai na la a me na makahiki kou ola ana, A o ka malu hoi e haawiia ia oe, Sol. 3.2.
No ka mea, ma o'u nei e mahuahua ae ai kou mau la. A e nui ai na makahiki o kou oia ana, Sol. 9: 11.
No ka mea, he ola ia no na mea i mea i loaa' i ia. He laau hoola hoi no ke kino a pau. Sol. 4:22.
O ka maka'u ia Ieho va oia ka mea e nui ai na la. Sol. 10: 27.
A nolaila hoi e na makamaka o ke kino a me ko ka uhane, e noho ana me ke kuulala i na kino iloko o ka lealea a me ka nani pau wale o keia ao. E maka'u aku ia Ieho va, me ka oiaio, a malaila e kupaa mau ai me ka malama i kona mau kanawai a me kana mau kauoha a hiki i ka hopena. No ka mea e hookomo ana ke Akua i na hana a pau, a me na mea a pau i huna ia iloko o ka Aha Hookolokolo nui weliweli o ke ao holookoa e hiki mai ana, alaila, e uku ia kela kanaka keia kanaka e like me kana hana, ina paha he pono, a ina paha he hewa. Ua akaka ka uku o ka hewa he make.
No ka mea, "E like me ka pili ana o ka pono i ke ola, pela no hoi e pili ai ka make i ka mea hana hewa, wahi a Solomona, 11:19.
Nolaila, e na hoa uluaoa o na manao kanaka ; A i ma kemake oe no ke ola loihi a me ka ikaika o ke kiko, eia ka hiki.
E hele ma ko Iehova mau aoao, e makau aku ia ia ma ka oiaio, e malama no hoi i kona kanawai a me kana mau kauoha me ka naau a pau. Aloha. T. M. KAEHUAEA.
Waikane, Oahu, Ian. 27, 1868.
No ka malama ana i ke kino.
I ke kamailio ana no ke ea maikai, aole pono ke hoopoina i ka malamalam o ka la. No ka mea hoi, ua komo pu mai iloko o ko kakou mau hale ka malamalama a me ke ea, he pono paha ke kamailio ma ia mea i keia wa.
O KA MALAMALAMA O KA LA
Kekahi kumu no ia o ke ola pono ana o ke kanaka. Aole e hiki ia kakou e hoike lea aku i ke ano o ka malamalama e like me ke ano o ke ea ; aka, e hiki no ia'u ke hoakaka aku i kekahi mau mea e maopopo ai ka waiwai o ka malamalama, a me ka pilikia ke nele kakou i ka malamalama, a ke hoemiia ka malamalama ma ko kakou mau hale.
E nana kakou i na mea kanu. Ina ma ka waena e ulu ai ka uwala, he uliuli a maikai na lau ; a ina ua kupono na mea e ae, ikaika ka ulu ana. Aka, ina e kanuia maloko o ka hale poeleele, malalo paha, ma kahi poopoo paha, aole no e uliuli pono na lau. Pela no ke kanaka, ina aole e malamalama kona wahi e noho ai, ina ua noho loihi oia ma kahi poeleele, he maimai i ka nana aku, he nanakea ka papalina. Nolaila, ua maopopo ka waiwai o ka malamalama, i mea e kokua ai i ka ikaika pono o ke kino.
Penei hoi ka olelo a na kauka haole, na mea i noho ma na kulanakauhale o Ladana a me Nu Ioka. I ka wa i hiki mai ai ka mai weliweli, ke kolera, ka mea hoi i make nui ai na kanaka ma na kulanakauhale nui o Europa me Amerika, aia ma ka aoao malumalu o na hale nui, ma kahi i komo pono ole ai ka malamalama, a ma na keena malalo loa o na hale, kahi poeleele, malaila ka nui o na mea i make. No ka mea, aole i komo pono ke ea, aole hoi ka malamalama o ka la, a ua noho hoi na kanaka iloko o ka lepo, a me ka ma-u o ka honua o lalo ; nolaila, a no kekahi mau kumu e ae no hoi, ua make nui lakou i na mai ahulau la.
Olelo paipai. Nolaila, e na makamaka, he wahi olelo paipai ko'u ia oukou. I ko oukou kukulu ana i ko oukou mau hale, e noonoo oukou i keia mau mea elua. E hana i kela rumi keia rumi i komo pono ke ea maikai, a i komo pono hoi ka malamalama o ka la.
E hoomanao ma na puka-makani i hiki ke hooiho mai ko luna o ka puka-makani, a e hapai ae ko lalo. No ka mea, o ke ea ino, ke ea wela, ke pii mau nei iluna, a o ke ea anu, ke iho nei ilalo. Nolaila, he pono ke hamama kekahi puka maluna, i puka ke ea ino ; a i hamama kekahi puka malalo i komo mai ke ea maikai.
He pono hoi ke komo mai ka malamalama o ka la ma kela keena moe keia keena moe. Nolaila, he pono i puka-aniani i komo pono ka malamalama hoola o ka la.
Mai manao oukou he ole keia mau mea. He mau mea e pili ana i ko kakou ola. (Aole i pau.)
Na Buke i Paiia e ka Papa Hawaii
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.
Baibala Ohana, ano nui, me na kii, 2 50 a me na Moohana, 5 00
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 1/2
Haiao, - - 25
Hele Malihini Ana, - 25
Wehewehehala, - 25
Lira Hawaii, - - 25
No ko ke Akua Ano, - 25
Lira Kamalii, - - 25
Kumumua Hou, - 12 ½
Moolelo Ekalesia, - - 50
Hoike Palapala Hemolele, - 25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, - - - 12 ½
Ui Kamalii no na Kula Sabati 12
Kumu Leomele 12 1/2
Haawina Kamalii, Buke 1 a me 2, 12 ½
Haawina Kamalii, Buke elua i huiia, 25
Moolelo o Heneri Opukahaia - - 25 Hoike Akua, - - - - 25
Eia na buke i haawi wale ia.
Ui.
No ka Aoao Pope.
Hoike Pope.
Ka Ekale sia Oiaio.
Palapala Liilii—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola ?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16— Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana.
Helu 17—Mai hana ino i na Holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Da vida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio
o ko Hawaii Pae Aina.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui.
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai na mai e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.
Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka puna ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne.
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono ole i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a elua paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e inu ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
LAAU KUNU O KAUKA JAYNE
hoike aku ai i ka ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua laau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI kou me ka NAE?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA ma ka QMAUMA?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HUI ma ka Iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola keia LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake.
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka
HUAALE OLA A DR. JAYNE.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hana ia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowalipono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE,
Like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
Hanene,
Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.